|
2008
|
|
|
Bloomerrek garaiko moda baztertu zuen, berdintasuna aldarri hartuta, eta 1851tik aurrera jendaurrean bonbatxoekin eta tunika motz batekin agertzen hasi zen.
|
Emakumeen
sufragio eskubidea ere defendatzen zuen, eta bonbatxoak emazte iraultzaileen uniforme bihurtu ziren. Kritika zaparrada jaso zuten:
|
|
2016
|
|
|
Benita Asas Manterola pentsamendu eta militantzia feministaren ikur garrantzitsuenetarikoa izan zen XX. mendean. Clara Campoamor, berriz,
|
emakumeen
sufragioaren bultzatzaile nagusietako bat izan zen.
|
|
|
Hastapenetako egun haietan, emakumeen eskubideak artean zilegizko kausa bat izan ez, eta
|
emakumeen
sufragioa eskakizun arrotz eta gaizki ikusia zen egun haietan, Frederick Douglass jendaurrean jardun zen emakumeen berdintasun politikoaren alde. Seneca Fallseko Biltzarra egin eta berehala, editorial bat argitaratu zuen bere egunkarian, North Star.
|
|
|
4 ARRAZAKERIA
|
EMAKUMEEN
SUFRAGIOAREN ALDEKO MUGIMENDUAN
|
|
|
Batasunaren Armadak Konfederazioarena garaitu bezain pronto, Stantonek eta bere lankideek gerra garaian eginiko lanen ordaina eskatu zieten errepublikanoei, atergabe.
|
Emakumeen
sufragioa eskatzen zuten ordainetan, tratu bat egin izan balute bezala: esklabotza garaitzeko borrokatuko ziren emakumeen eskubideen aldekoak, eta, trukean, boto eskubidea jasoko zuten emakumeek.
|
|
|
Jakina, Batasunak irabazi ostean, errepublikanoek ez zuten
|
emakumeen
sufragioa babestu. Baina ez zen hainbeste gizonak zirelako, baizik eta, areago, politikariak izaki, zorretan zeudelako garai hartako interes ekonomiko nagusiekin.
|
|
|
Alderdi errepublikanoak ez zuen
|
emakumeen
sufragioa gerraosteko agendan sartu, eta, era berean, politikari garaile horiei ez zitzaizkien askorik axola beltzen jaiotzetiko eskubide politikoak ere. Boto eskubidea eman behar izan zieten orduantxe askatutako gizon beltzei, bai, baina horrek ez zuen esan nahi gizon beltzak lehenesten zituztenik emakume zurien gainetik.
|
|
|
gerraosteko hegoalde kaotikoan, ziurtatu nahi zuten alderdi errepublikanoak hegemonia politikoa lortuko zuela. Adibidez, Senatuko buru errepublikano batek, Charles Sumnerrek, sutsuki defendatu zuen
|
emakumeen
sufragioa, baina, hara non, gerra amaitu zen eta hark, bat batean, iritzia aldatu zuen. Sasoi hartan esan zuen, ezorduko?
|
|
|
–Negroaren ordua da? leloarekin egin zioten aurka errepublikano ortodoxoek gerraosteko
|
emakumeen
sufragio eskakizunari, baina, egiatan, beste lelo bat zerabilten ahapean: –Gure alderdiak bi milioi boto gehiago jasotzeko ordua da?.
|
|
|
Anthonyk eta Stantonek eraso egin zieten gizon beltzei, konturatu baitziren emakume zuriek baino lehen lortuko zutela akaso esklabo ohiek boto eskubidea, eta berdin oldartu ziren langileriako gizonen aurka ere. NLUtik kanporatu zituztela ikusita, Stantonek azpimarratu zuen argi geratzen zela?(...) Revolutionek behin eta berriz esan duen hori, hau da, langile klaseko gizonak direla
|
Emakumeen
Sufragioaren etsairik okerrenak?.
|
|
|
zen azken proba, baina, noski, emakume orok ez zuen balio. Emakume beltzak, jakina, praktikoki ikusezinak izan ziren
|
emakumeen
sufragioaren aldeko kanpaina luzean. Langileriako emakume zuriei dagokienez, hasiera batean sufragio buruzagiak miretsita bide zeuden haien antolatze ahaleginekin eta militantziarekin.
|
|
|
Langileriako emakume zuriei dagokienez, hasiera batean sufragio buruzagiak miretsita bide zeuden haien antolatze ahaleginekin eta militantziarekin. Baina, azkenean, emakume langileak ez ziren askorik berotu
|
emakumeen
sufragioaren gaiarekin. Susan B. Anthonyk eta Elizabeth Cady Stantonek zenbait emakume sindikatuburu konbentzitu zituzten emakumeen boto gabeziaren aurka egiteko; hala ere, emakume langileen masak kezkatuegi zeuden beren berehalako arazoekin, soldatak, lanorduak, lan baldintzak?, eta ez zeukaten astirik izugarri abstraktua zirudien kausa baten alde borrokatzeko.
|
|
|
hartu zuten, baina, jarrera horri esker, aiseago loratu ziren ideia arrazista argi eta garbiak sufragio kanpainaren barruan. 1895eko biltzarrean, zeina Atlantan egin baitzen (Georgia), egokiro, boto eskubidearen aldeko kanpainako figura garrantzitsu batek?(...) hegoaldeari eskatu zion negroaren arazoaren konponbide gisa ikusteko
|
emakumeen
sufragioa?. –Negroaren arazo?
|
|
|
7
|
EMAKUMEEN
SUFRAGIOA MENDE AMAIERAN: ARRAZAKERIAREN ERAGIN GERO ETA HANDIAGOA
|
|
|
Mugimenduaren hastapenetan izan zuten Susan B. Anthonyk eta Ida B. Wellsek elkarrizketa hori, emakume beltzen estreinako sufragio kluba eratu aurretik, hots,?(...) egun eder haietan, zeintzuetan
|
emakumeen
sufragioaren aldeko mugimenduko emakume aitzindari eta beterano haien oinetara bainengoen [Wells]?. Wellsek zalantza izpirik gabe miresten zuen Anthonyk arrazakeriaren aurka zuen jarrera indibiduala, eta sakonki errespetatzen zituen sufragistek emakumeen eskubideen aldeko kanpainari egindako ekarpenak.
|
|
|
1984an izan zuten elkarrizketa hura Ida B. Wellsek eta Susan B. Anthonyk. Anthonyk berak aitortu zuen amore eman ziola arrazakeriari,, komenigarritasunaren izenean?, eta jarrera horri eutsi zion, publikoki, harik eta 1900 urtean
|
Emakumeen
Sufragioaren Aldeko Amerikako Nazio Elkartearen (NAWSA) lehendakaritza utzi arte. Wellsek kargu hartu zion Anthonyri, hegoaldeko emakumeen segregazio asmoak zilegitzat jotzeagatik; hala ere, oinarrian, Anthonyren jarrera indibiduala baino askoz esanguratsuagoa zen afera.
|
|
|
Ida B. Wellsek irmoki kritikatu zuen Susan B. Anthony, arrazakeriaren harira ezaxola agertu baitzuen jendaurrean; gizarte baldintza nagusiek bazuten zerikusirik kritika horrekin, baina bazegoen beste zerbait ere, froga historikoak baina askoz sakonagoa. Bi
|
emakumeek
sufragioari eta arrazakeriari buruzko eztabaida izan baino bi urte eskas lehenago, aldra arrazisten bortizkeriarekin topo egin zuen Wellsek, parez pare, eta nahiko modu traumatikoan, gainera. 1866ko matxinaden ostean Memphisen egin zen lehen lintxamenduko hiru biktimak Wellsen lagun minak ziren.
|
|
|
Parte hartu zuten dozena inguru emakumeen artean, Burroughsek baino ez zuen halako jarrerarik hartu, hau da, emakumeak moralki gailenak zirelako argudio bihurri hura defendatu; argudio hark berekin zekarren, noski, gainerako gauza guztietan emakumeak gizonen azpikoak zirela. Mary Church Terrellek
|
emakumeen
sufragioa eta Hamabosgarren Zuzenketa hartu zituen hizpidean; Anna Jonesek, berriz, emakumeen sufragioa eta gizarte erreforma, eta Josephine St. Pierre Ruffinek bere bizipen historikoak azaldu zituen, emakumeen sufragioaren aldeko kanpainaren harian.
|
|
|
Parte hartu zuten dozena inguru emakumeen artean, Burroughsek baino ez zuen halako jarrerarik hartu, hau da, emakumeak moralki gailenak zirelako argudio bihurri hura defendatu; argudio hark berekin zekarren, noski, gainerako gauza guztietan emakumeak gizonen azpikoak zirela. Mary Church Terrellek emakumeen sufragioa eta Hamabosgarren Zuzenketa hartu zituen hizpidean; Anna Jonesek, berriz,
|
emakumeen
sufragioa eta gizarte erreforma, eta Josephine St. Pierre Ruffinek bere bizipen historikoak azaldu zituen, emakumeen sufragioaren aldeko kanpainaren harian.
|
|
|
Mary Church Terrellek emakumeen sufragioa eta Hamabosgarren Zuzenketa hartu zituen hizpidean; Anna Jonesek, berriz, emakumeen sufragioa eta gizarte erreforma, eta Josephine St. Pierre Ruffinek bere bizipen historikoak azaldu zituen,
|
emakumeen
sufragioaren aldeko kanpainaren harian. Beste batzuek, ostera, emakume langileei, hezkuntzari, haurrei eta klubetako bizitzari erreparatu zieten.
|
|
|
horiek baliatzeko eta, hala, emakumeen eskubide politikoen aldeko mugimendu arraza anitz bat sortzeko. Baina, aldiro, traizio egin zieten
|
emakumeen
sufragio mugimendu lirioak bezain zuriko buruzagiek: mespretxatu egin zituzten, eta errefusatu.
|
|
|
Hala sufragistentzat nola klubetako emakumeentzat, izaki ordezkagarriak ziren emakume beltzak; bazter utz zitezkeen, baldin eta osaera erabat zuria behar bazen hegoaldekoen babesa erakartzeko.
|
Emakumeen
sufragioaren aldeko kanpainari dagokionez, antza, azkenean, hegoaldeko emakumeei ametitutako gauza guztiek ez zuten halako eraginik izan. Hemeretzigarren Zuzenketaren gaineko botoak zenbatu ziren, eta argi geratu zen hegoaldeko estatuek Zuzenketaren aurka bozkatu zutela eta, are gehiago, ia ia lortu zutela Zuzenketa zapuztea.
|
|
|
|
Emakumeen
sufragioaren garaipen berantetsiaren ostean, hegoaldeko emakume beltzei oldarrean debekatu zitzaien berriki lortutako eskubide hura erabiltzea. Ku Klux Klan taldearen bortizkeriak eztanda egin zuen Floridako Orange County eskualdean, eta emakume beltzak eta haien haurrak zauritu eta hil zituzten.
|
|
|
Ia bi hamarkadaz marxismoaren ikur nagusi izan zenak, Alderdi Sozialistak, babesa agertu zion emakumeen berdintasunaren aldeko borrokari. Are, hainbat urtez, alderdi politiko hark baizik ez zuen aldarrikatu
|
emakumeen
sufragioa. Emakume sozialistei esker, besteak beste Pauline Newman eta Rose Schneidermani esker, langileriaren barruan ere piztu zen sufragioaren aldeko mugimendua, eta, hala, klase ertaineko emakumeen agintaritza luzea hautsi zuten, horiek gobernatu baitzuten hainbat hamarkadaz boto eskubidearen aldeko masa kanpaina.
|
|
|
Agian, patua zuen ekintzaile politiko bihurtzea; izan ere, Wellesley unibertsitatean graduatu berritan. Ingalaterra Berriko emakume unibertsitate entzutetsu bat?, borondatezko lanak egin zituen karitate zentroetan eta, settlement movement? mugimendu sozialaren egoitzetan, eta, laster asko,
|
emakumeen
sufragioa defendatzen hasi zen, buru belarri. Kaliforniara itzulita, Berdintasunezko Sufragioaren Ligarekin bat egin zuen, eta presidente hautatu zuten.
|
|
|
Beltzek botere politikoa eskuratu ezean, haien aurkako ageriko bortizkeria ez zen etengo, zenbaitek esklabo ohien lanari etekina atera nahi zieten, eta jende saldoak hauspotzen zituzten beltzei eraso egiteko?. Eskubide Berdintasunaren Elkartearen barruan, hainbat eztabaida izan zituzten Frederick Douglassek eta
|
emakumeen
sufragioaren aldekoek, eta, lehen eztabaidetako batean, Douglassek nabarmendu zuen beltzen sufragioa lehentasuna zela; izan ere,, gure kasuan, botorik ezak jende saldoen oldarrak dakartza, New Orleans, Memphis eta New Yorken gertatu bezala?.
|
|
|
1866an bertan, bazirudien prest zeudela emakumeen kanpainan edonor hartzeko, argudio arrazistak tarteko egonda ere. Susan B. Anthonyri berari ez zitzaion kontraesana iruditu zurien nagusigoa sutsuki babesten zuen legebiltzarkide bat sartzea beren kanpainan,
|
emakumeen
sufragioaren alde egiteko. Frederick Douglassen atsekaberako, Anthonyk publikoki goretsi zuen James Brooks legebiltzarkidea, hau da, esklabotzaren aldeko egunkari baten editore ohia.
|
|
|
Alderdi demokratikoak, klase esklabo jabe ohiaren interesak ordezkatzen baitzituen, hegoaldeko gizon beltzen boto eskubidea eragotzi nahi zuen. Halaxe,
|
emakumeen
sufragioa defendatu zuten buruzagi demokratiko ugarik, errepublikanoen aurka egite aldera. Norbere komenentzia, hara hor demokrata haien lelo nagusia, ez baitzitzaien emakumeen berdintasuna egiazki axola, errepublikanoei gizon beltzen sufragioa axola ez zitzaien hein berean.
|
|
|
Eskubide Berdintasunaren Elkarteko biltzarrean erabaki behar zuten Hamabosgarren Zuzenketarekin bat egin ala ez. Zuzenketa haren guztiz aurka zeuden
|
emakumeen
sufragioaren babesle nagusiak, eta, beraz, ez zegoen zalantzarik: batasuna hautsiko zen, argi eta garbi.
|
|
|
Frederick Douglassen iritziz, Hamabosgarren Zuzenketa babestu luke Eskubide Berdintasunaren Elkarteak; haatik, ez zien bere jarraitzaileei esan
|
emakumeen
sufragioaren eskakizuna guztiz baztertzeko. Aitzitik, berak igorritako ebazpenean dei hau egin zuen, suharki:
|
|
|
hark ere nahi zuen denak elkarrekin babes zezaten Hamabosgarren Zuzenketa. Poeta nabarmena eta
|
emakumeen
sufragioaren aldeko militante nagusietako bat izan zen emakume hark azpimarratu zuen hil ala bizikoa zela gizon beltzek boto eskubidea lortzea, ez bakarrik haientzat, baizik eta beltz guztientzat; beraz, ezin zen arriskuan jarri halako une garrantzitsuan. –Arrazaren kontuari buruz ari, bazter utzi zuen sexuari buruzko kontu txikiagoa?.
|
|
|
Besteak beste, Elizabeth Cady Stantonek eta Susan B. Anthonyk Eskubide Berdintasunaren Elkartea desegitearen alde egin zuten, eta baita lortu ere. Handik gutxira sortu zuten
|
Emakumeen
Sufragioaren Aldeko Nazio Elkartea. Lucy Stonek eta haren senarrak, Eskubide Berdintasunaren Elkarteak Hamabosgarren Zuzenketa babestearen aldekoak baitziren, Emakumeen Sufragioaren Aldeko Amerikako Elkartea sortu zuten, Julia Ward Howerekin batera.
|
|
|
Handik gutxira sortu zuten Emakumeen Sufragioaren Aldeko Nazio Elkartea. Lucy Stonek eta haren senarrak, Eskubide Berdintasunaren Elkarteak Hamabosgarren Zuzenketa babestearen aldekoak baitziren,
|
Emakumeen
Sufragioaren Aldeko Amerikako Elkartea sortu zuten, Julia Ward Howerekin batera.
|
|
|
Eskubide Berdintasunaren Elkartearen barruan beltzen sufragioari buruz izandako ika mikaren harira, bestelakoa zen egiazko tragedia: Douglassek ia ia panazeatzat zuen beltzen boto eskubidea, eta, akaso, horrexek hauspotu zuen feministak
|
emakumeen
sufragioaren alde gotortu izana, arrazakeriaz blai.
|
|
|
Bere jendearen askatasuna lortu nahi zuen, eta, horretarako, logikaren bidez konbentzitu nahi zuen jendea. Idazle ele ederra, hizlari indartsua eta eztabaidatzeko artean maistra izanik, Terrellek etengabe eta betiere oinarri sakonekin defendatu zituen beltzen berdintasuna,
|
emakumeen
sufragioa, bai eta langileen eskubideak ere. Ida B. Wellsen antzera, hura ere hil arte aritu zen buru belarri lanean (laurogeita hamar urterekin zendu zen).
|
|
|
emakumeek boto eskubidearen alde borrokatu behar zutela.
|
Emakumeen
sufragioa lortu ostean, hala irizten zion egunkariak?, emakumeen milurtea etorriko zen, eta, horrekin batera, nazio osoaren moralak irabaziko zuen, azkenean.
|
|
|
Emakume langileen buruzagiek argudiatu zuten ezen emakume langileek boto eskubidea erabil zezaketela soldata hobeak eskatzeko eta lan baldintzak hobetzeko. Klase borroka egiteko tresna indartsu bat izan zitekeen
|
emakumeen
sufragioa. New Yorkeko Triangle Shirtwaist Company lantegian sute lazgarri bat piztu eta 146 emakume hil ondoren, erarik espantagarrienean azaleratu zen legez debekatu behar zirela emakumeen lan baldintza arriskutsuak.
|
|
|
Sufragio eskubidea eskatzen zuten emakume langileek, hartara martxan zen klase borrokan erabiltzeko. Ikuspegi berri hura txertatu zen
|
emakumeen
sufragioaren aldeko kanpainan, eta, hortaz, argi dago mugimendu sozialistak gero eta indar handiagoa zeukala. Hain zuzen, sufragio mugimendua indarberritu zuten emakume sozialistek, eta ahizpa langileen bizipenetatik abiatutako borrokaren ikuspegia babestu.
|
|
|
Emakume haiek batera pairatzen zituzten sexuaren, klasearen eta arrazaren eragozpenak; hortaz, argudio sendoak zituzten boto eskubidea eskatzeko. Hala ere, arrazakeria hain zegoen sustraitua
|
emakumeen
sufragioaren aldeko mugimenduaren barruan, ezen, egiaz, sekula ez baitzizkieten ateak ireki emakume beltzei. NAWSAren neurri baztertzaileak gorabehera, emakume beltzek ez zuten erabat albora utzi boto eskakizuna.
|
|
|
Koloreko Emakumeen Nazio Elkarteko buruzagi behinenetako bat Margaret Murray Washington zen, eta hark aitortu zuen: ?(...) niri neuri,
|
emakumeen
sufragioak ez dit sekula loa galarazi(...)?. Axolagabetasun besterik gabeko hura erreakzio bat ere bazitekeen izan, NAWSAren jarrera arrazistaren aurrean; izan ere, Washingtonek, era berean, zera esan zuen:
|
|
|
Washingtonek azpimarratu moduan, sufragioari lotutako sail bat ezarri zuen Koloreko Emakumeen Kluben Nazio Elkarteak, eta sail haren helburua zen gobernuko aferei buruzkoak irakastea kideei,?(...) hartara modu argi eta zuhurrean bozka dezaten emakumeek(...)?.
|
Emakumeen
sufragioaren arimak goitik behera blaitzen zuen emakume beltzen kluben mugimendua, eta, nahiz eta NAWSAk baztertu egin zituen, haiek jarraitu zuten emakumeen boto eskubidea babesten. 1919 urtea zen jadanik, garaipena erdietsi baino juxtu urtebete lehenago?, eta NAWSAren kide izateko eskakizuna egin zuen Ipar ekialdeko Kluben Federazio Beltzak, eta buruzagiek, ezezkoa esan:
|
|
|
XIX. mendean, gizon beltz bat izan zen emakumeen berdintasunaren babesle gizon sutsuenetako bat. Frederick Douglass?; era berean, XX. mendean, W.E.B. DuBois izan zen
|
emakumeen
sufragioaren alde gehien aritu zen gizona. 1913an sufragioaren alde egin zen desfile baten harira, satirazko artikulu bat idatzi zuen DuBoisek, eta manifestaldian irainka eta eraso fisikoan jardun zuten gizon zuriak aipatu:
|
|
|
Publikoki eskatu zioten, Illinoiseko taldearen entseguetan. Ingurura so egin zuen Barnett andreak (Ida Wells), babes bila, eta, bien bitartean, andreak eztabaidan zebiltzan, printzipioen eta komenigarritasunaren arteko tira-biran, eta gehienek argi adierazi zuten ez zituztela hegoaldeko
|
emakumeak
sufragioaren kontra ipini behar.
|
|
|
|
Emakumeen
sufragioaren aldeko gizon bat izaki, W.E.B. DuBoisek ez zeukan kiderik ez gizon beltzen artean, ez eta gizon zurien artean ere.
|
|
|
Besteak beste, Charles W. Chesnuttek, Francis J. Grimke erreberendoak, Benjamin Brawleyk eta Robert H. Terrell Ohoretsuak hitz egin zuten sinposium hartan,
|
emakumeen
sufragioaren alde. Emakumeen artean, berriz, hantxe zeuden Mary Church Terrell, Anna Jones eta Josephine St.
|
|
|
Philip Fonerren arabera,. Douglassi ez zitzaion ondo iruditzen Susan Anthonyren jarrera; izan ere, James Brooks legebiltzarkidea goretsi baitzuen Anthonyk,
|
emakumeen
sufragioaren alde buru belarri jardun zela-eta; Douglassen iritziz, ordea, Brooksen jarrera ez zen, etsaiaren amarrua baino, gizon beltzen eskubideei eraso egin eta arriskuan ipintzeko?. New York Express egunkariko editorea izan zen Brooks, negroen aurkako eta esklabotzaren aldeko egunkari makurrekoa, eta, orain, emakumeen mugimenduaren buruzagiei lausenguka ari zitzaien gizon hura, soilik negroen sufragioaren aurka egin zezaten.
|
|
|
4 Arrazakeria
|
emakumeen
sufragioaren aldeko mugimenduan
|
|
|
7
|
Emakumeen
sufragioa mende amaieran: arrazakeriaren eragin gero eta handiagoa
|
|
|
Ironikoa da; izan ere, argudio horrek helburu zuen hegoaldeko biztanle zuriak konbentzitzea, ikus zezaten
|
emakumeen
sufragioak mesede handia egingo ziola zurien nagusigoari, eta Henry Blackwellek proposatu zuen aurrena, Hamalaugarren eta Hamabosgarren Zuzenketen alde agertu zenean. 1867 urtean bertan, deia egin zien, hegoaldeko estatuetako legebiltzarrei?, eta eskatu zien emakumeen boto eskubidea aintzatesteko, biztanleria beltzari iristear zitzaion botere politikoa deuseztatzeko balio zezakeela-eta.
|
|
|
|
Emakumeen
sufragioak iparraldea eta hegoaldea berradiskidetu zitzakeela, horixe ziurtatu zien Blackwell abolizionista ezagunak hegoaldeko garai hartako politikariei. –Kapitala eta biztanleak isurian etorriko dira, Mississippi ibaia bezala, Golkorantz?
|
|
|
–(...) negroen sufragioa onartzen baldin bada, uholdean etorriko zaizkigu beltz pobretu eta ezjakinak, Batasuneko estatu guztietatik.
|
Emakumeen
sufragioa onartzen badin bada, gurera gonbidatuko ditugu posizio eta izaera oneko jendeak, aberatsak eta heziak(...). Nork egin lezake zalantza, emakume ikasien eta negro ezjakinen artean??
|
|
|
Nahiz eta emakumeen mugimenduaren hastapeneko jarrera haiek izugarri arrazistak iruditu,
|
emakumeen
sufragio kanpainak XIX. mendeko azken hamarkadan onartu zuen osoki nagusigo zuriaren besarkada hilgarria. Bi bandoak, Stanton Anthony eta Blackwell Stone, zeintzuk Hamalaugarren eta Hamabosgarren Zuzenketen harira banatu baitziren, atzera batu ziren 1890ean.
|
|
|
ez zen hainbat urtez borrokatu emakumeek esklabotzaren aurka egin ahal izateko eskubidearen alde; hortaz, eskas zuen urteetako borrokak berak dakarren esperientzia. History of Woman Suffrage[
|
Emakumeen
sufragioaren historia] liburua idatzi zuen Susan B. Anthonyrekin batera, eta, liburu horretan, Stantonek gogora ekarri zuen 1840an Lucretia Mottekin izandako elkarrizketa hura,, hantxe eta orduantxe abiatu zen emakumeak askatzeko misio lana?, eta ez zituen aintzat hartu aurreko hamar urteetan ikasitako lezio guztiak, emakume abolizionistek hamarkada bat baitzeramaten borrokan emakumeen askatasun ...
|
|
|
Esklabotzaren aurkako mugimenduan argi ikusi zuen Mott andreak: emakumeek botere politikoa behar zuten, lehenbailehen; hala ere,
|
emakumeen
sufragioari buruzko ebazpena aurkeztearen aurka egin zuen. Haren ustez, zentzugabea eta eskandalagarria gertatuko zen halako erabaki bat, eta, ondorioz, kalte egingo zion biltzarrari.
|
|
|
Sexismoak eta arrazakeriak elkar indartu zuten. Ideologia arrazista nagusiari ateak parez pare eta inoiz baino zabalago irekita, oztopo lasterketa batean abiatu zen sufragio mugimendua, eta
|
emakumeen
sufragioaren aldeko beren helburu propioa arriskuan jarri, etengabe. 1901ean, biltzarra egin zuen NAWSAk, eta, hainbat urteren ostean estreinako aldiz, ez zuen Susan B. Anthonyk gidatu.
|
|
|
Carrie Chapman Cattek egin zuen hitzaldi nagusia, eta,
|
emakumeen
sufragioari begira, hiru, oztopo handi, aipatu zituen, hau da, militarismoa, prostituzioa eta:
|
|
|
Guztiz izugarria zen Kearneyren hitzaldiaren tonua; hala ere, ezin da ahaztu berak aipatutako teoria horiek nahiko ezagunak zirela,
|
emakumeen
sufragioaren aldeko mugimenduan. NAWSAko ordezkariek, lehenagoko biltzarretan ere, behin baino gehiagotan aipatuak zituzten estatistikaren argudioa eta alfabetatzearen inguruko baldintza.
|
|
|
Boto eskubidea emateko jabetzaren baldintza ezarrita, Kearneyk argi islatu zituen langileriaren aurkako ideiak, zeintzuk zoritxarrez ondo gotortuta baitzeuden sufragioaren aldeko mugimenduan. Ez zen ironiarik falta Belle Kearneyk
|
Emakumeen
Sufragioaren Aldeko Amerikako Nazio Elkarteko bazkidetzari helarazitako hitzetan. Hainbat urtez, komenigarritasunari buruzko argudio funtzionaniztunaren aitzakiapean zuritu zuten sufragisten buruzagiek elkarteak arraza berdintasunaren gaian zuten axolagabekeria.
|
|
|
Hainbat urtez, komenigarritasunari buruzko argudio funtzionaniztunaren aitzakiapean zuritu zuten sufragisten buruzagiek elkarteak arraza berdintasunaren gaian zuten axolagabekeria. Garai hartan, ordea,
|
emakumeen
sufragioa zen arraza nagusigoa erdiesteko bitartekorik komenigarriena. Bere amarru propioan erori zen NAWSA, nahi gabe, ustez boto eskubidea harrapatzeko balio zuen komenigarritasunaren amarruan, hain zuzen.
|
|
|
eskatu zuten XIX. mendeko feministek, eta, halaxe, jaiotza kontrolaren aldeko kanpaina abiarazi. Erradikal deitu zieten, eta haien bizkar barre egin, hasiera batean
|
emakumeen
sufragioaren alde borrokatu ziren emakumeen lepotik ere barre egin zuten bezalaxe. Zenbaiten ustez, emazteek ez zeukaten eskubiderik beren senarren sexu grinei uko egiteko, eta, beraz,, borondatezko amatasunaren?
|
|
|
aldarrikatzeko muina. 1870eko hamarkadan,
|
emakumeen
sufragioaren aldeko mugimendua gailurrean zegoela, feministek publikoki aldarrikatu zuten borondatezko amatasuna. Victoria Woodhullek honela esan zuen, 1873an egindako hitzaldi batean:
|
|
|
eta gizartearen aldaketek ahalbidetu zuten
|
emakumeek
sufragio eskubidea lortzea. 1893an,
|
|
2017
|
|
|
Gizaki guztien eskubideen aldeko diskurtsoa ere zabaltzen saiatu zen komunikabideetan. 1898an The Milwaukee Journal eko kazetariak
|
emakumeen
sufragioa babesten ote zuen galdetu zion eta hark baietz erantzun zuen, gehienek ezezko borobila erantzungo luketen garaian. Annie Oakley garaiko tiratzaile trebeena kontratatu zuen ikuskizunerako eta Calamity Jane bera ere ezagutu omen zuen.
|
|
|
Annie Oakley garaiko tiratzaile trebeena kontratatu zuen ikuskizunerako eta Calamity Jane bera ere ezagutu omen zuen. " Idatz ezazu letra handi beltzetan
|
emakumeen
sufragioaren alde nagoela. Emakumeek dagokien tokira itzuli behar dutela dioten gizonek barrea eragiten didate.
|
|
|
Azkenean, mugimendu politiko militante bat agertu zen, sufragio unibertsala eskatzen zuena, hau da, bi sexuek eskubide politiko eta bozkatzeko eskubide berdinak izatea. Mugimendu horiek guztiek eta gizartearen aldaketek ahalbidetu zuten
|
emakumeek
sufragio eskubidea lortzea. 1893an, Zeelanda Berria munduko lehen herrialdea izan zen emakumeei bozkatzeko eskubidea ematen, eta 1901ean Australiak jarraitu zion.
|
|
2018
|
|
|
New Jersey (AEB), 1776 Historian lehenengoz
|
emakumeen
sufragioa legez onartu zen" nahi gabe". Estatuko konstituzioa idaztean egindako akats bat izan omen zen lege aurrerakoiaren arrazoia;" gizon" guztiek bozkatzeko eskubidea zutela jaso ordez, eskubide hura" pertsona" guztiena zela idatzi omen zuten.
|
|
|
1878an, Frances Power Cobbek Wife Torture in England izeneko artikulu bat argitaratu zuen, eta eragin handia izan zuen. John Stuart Millek, berriz, honela esan zuen behin Komunen Ganberan, Bigarren Erreformaren garaiko eztabaiden barruan
|
emakumeen
sufragioaren alde egindako mintzaldi batean: –Ganbera honi txosten bat erakutsi nahi nioke, erakusten duena urtean zenbat emakume jotzen dituzten hiltzeraino haien babesle gizonezkoek, edo zenbat ostikatzen dituzten hiltzeraino, edo zenbat zanpatzen hiltzeraino?.
|
|
|
Oro har, esplotazio kapitalistaren analisi marxista erabiltzen da ezkon harremanak aztertzeko. 1878an, adibidez, zera ebatzi zuten, aho batez,
|
Emakumeen
Sufragioaren Aldeko Estatu Batuetako Elkartearen batzar batean: –Gizonak, zeina kapitalistaren posizioan baitago emakumearekiko, haren ahaleginaren emaitza lapurtu du urteetan?.
|
|
|
Batzuek josten eta beste batzuek bularra ematen zuten bitartean, honetaz eta hartaz eztabaidatzen zen han: erlijioa, hezkuntza, lan banaketa,
|
emakumeentzako
sufragioa...
|
|
2019
|
|
|
Oraindik ez zioten heldu boto eskubidearen auziari; eskubide zibil batzuk eskatu baino ez zuten egin, eta, hogeita hamar urtean, mugimendua oso herabe ibili zen hala Frantzian nola Ingalaterran. Hala ere, emakume batek, Hubertine Auclertek, kanpaina sufragista bati ekin zion; talde bat sortu zuen,?
|
Emakumeen
Sufragioa?, eta egunkari bat, La Citoyenne. Elkarte asko eratu zituzten haren eraginez, baina haien ekinak ez zuen ia ondoriorik izan.
|
|
|
Mugimendu feministak garrantzi handiagoa hartu zuen orduan. 1909an,
|
Emakumeen
Sufragioaren aldeko Frantses Batasuna sortu zen, Madame Brunschwigen bultzadaz; hark antolatu zituen hitzaldiak, bilerak, kongresuak, manifestazioak. 1909an, Buissonek txosten bat aurkeztu zuen Dussausoyren proposamen bati buruz:
|
|
|
batzar lokaletan hautesle izatea onartzen zien emakumeei. 1910ean, Thomasek proposamen bat egin zuen
|
emakumeen
sufragioaren alde; 1918an berritu, eta 1919an onartu zuten Ganberan; 1922an, ordea, ez zen aurrera atera Senatuan. Egoera nahiko konplexua zen.
|
|
|
Senatuan, emakumeen botoaren alde zeuden katoliko asko, Batasun Errepublikanoaren taldea eta, beste aldean, ezker muturreko alderdi batzuk, baina Asanbleako gehienak kontrakoak ziren. 1932ra arte, legebiltzarrak uko egin zion
|
emakumeen
sufragioaren inguruko proposamenak eztabaidatzeari, luzamendutan ibilita; haatik, 1932an, Ganberan hirurehun eta hemeretzi boto izan zirenez emakumeei hautesleak eta hautatuak izateko eskubidea onartzen zien lege zuzenketa baten alde eta boto bakarra kontra, Senatuak gaia eztabaidatzeari heldu zion zenbait bilkuratan: azkenean, ez zuten onartu zuzenketa.
|
|
|
Albert Hall inbaditu zuten alderdi liberalaren mitinetan, oihalezko banderolak eskuan,. Vote for women? ...ifestazioetan, poliziei irain egiten zieten, edo harrika eraso, epaiketak egitera behartzeko; presondegian, gose greba egitea zen haien taktika; dirua biltzen ibiltzen ziren, eta milioika emakume eta gizon erakarri zituzten inguruan; hainbeste hunkitu zuten iritzi publikoa, non 1907an Parlamentuko berrehun kidek batzorde bat eratu baitzuten emakumeen botoaren alde; handik aurrera, haietako batzuek
|
emakumeen
sufragioaren aldeko lege bat aurkeztu zuten urtero urtero, eta urtero urtero baztertu zieten, argudio berberak emanda. 1907an bertan, WSPUk Parlamenturako lehen martxa antolatu zuen, eta emakume langile askok parte hartu zuten, beren sorbalda zapiekin, baita aristokraziako emakume batzuek ere; poliziak atzera eginarazi zien, baina hurrengo urtean, mehatxu egin zenez meategietako galeria batzuetan lan egitea debekatuko zitzaiela emakume ezkonduei, WSPUk mitin handi batera deitu zien Lancashireko emakume obreroei.
|
|
|
haietako bat zaldi gainean ibiltzen zen agerraldi haietan; Elisabet erregina irudikatzen zuen zaldi kareztatu baten gainean, hain zuzen. 1910eko uztailaren 18an, ganberan aurkeztekoa zen
|
emakumeen
sufragioari buruzko legea, eta bederatzi kilometroko desfile batek hartu zuen Londres guztia; legea errefusatua izan zenez, mitin gehiago izan ziren, atxiloketa gehiago. 1912an, taktika bortitzagoa hartu zuten:
|
|
|
Dena dela, zuzenketaren artikuluetako bat anbiguoa zen; horregatik, Miss Anthony buruzagi feminista handiak aitzakia hori erabili zuen Rochesterren botoa emateko, hamalau kiderekin batean; ehun dolarreko isuna jarri zioten. 1869an,
|
Emakumeen
Sufragiorako Elkarte Nazionala sortu zuen, eta, urte hartan bertan, Wyomingeko Estatuak boto eskubidea onartu zien emakumeei. Coloradok ez zuen beste hainbeste egin 1893ra arte, eta Idahok eta Utahek ere ez 1896ra arte.
|
|
2020
|
|
|
Urtebetetze egunean zendu zen, apirilaren 25ean, 106 urte bete berritan. Emakume abertzaleen Batzako kide izan zen eta
|
emakumeen
sufragioa bizi izan zuen 1931n. " Oso maitatua" izan den seinale, haren omenezko kandela piztea egin zuten Arrasaten, zapatuan.
|
|
2021
|
|
|
Aitortu baino, inork ukatu ezin dizuna da, izatekotan, eskubidea.
|
Emakumeei
sufragio eskubide aktibo eta pasiboa aitortu zitzaigunean (munduko toki desberdinetan eta garai desberdinetan izanik ere) demokrazia zartatuko zela esaten zuten tradizioaren jagoleek, uste baitzen ez ginela kapaz izango erabaki autonomoak hartzeko. Bitxia da, gero, nola argumentu berberak balio dezakeen eskubide urraketa ia oro justifikatzeko, orain, beren mutil edo neska gorputzarekin deseroso dauden gazteei autodeterminazioa ukatzeko kasu.
|
|
|
Askatasun irrika versus iragan beltza.
|
Emakumeen
sufragioa versus señoritoen pribilegioak. Langileen eskubideak versus kazikeen inpunitatea.
|
|
|
Bere bizitzaren norabidea aldatuko zuen
|
Emakumeen
Sufragioaren Nazioarteko Aliantzaren urteroko bilera Budapesten izateak. Rosikari berari bururatu zitzaion bere hirian antolatzea tamaina horretako bilkura, ikusirik emakumeen mugimenduak Hungarian zuen antolakuntza ahalmena.
|
|
2022
|
|
|
Krisi joerek, esaterako, maskulinitate menderatzaile bat berrezartzeko saiakerak proboka litzakete. Michael Kimmel ek dinamika hori nabarmendu du mende aldaketako AEBetako gizartean, non
|
emakumeen
sufragioaren aldeko mugimenduarekiko beldurrak gizon naturzalearen gurtzaren alde jokatu zuen, nahigabe. Männerphantasien [ingelesez:
|
|
2023
|
|
|
Paradoxikoki, edo beharbada dirua ematen zion familiaren pedigri politikoari leial izan nahian besterik gabe,
|
emakumeen
sufragioaren aurka agertu zen Bell: 1908an, Sufragioaren Aurkako Ligaren ohorezko idazkaria izan zen.6 Ez litzateke harritzekoa izango Gertrudek bere kasa erabaki izana postu hori betetzea, haren indibidualismo irmoak talka egiten baitzuen ahalegin kolektibo ororekin.
|
|
|
Arraza eta feminismoa beste inon ez daude lotuago
|
emakumeen
sufragioaren aldeko borrokan baino. Areago, esan liteke sufragisten eskakizunak serioski hartu zirela hain zuzen ere beste afera konplexuago batzuen barruan eta afera horien aurka kokatu zirelako, hala nola herritartasuna ematea gizon beltz, marroi eta asiar kolonizatu eta, AEBn eta munduko beste toki batzuetan, esklaboei.
|