|
2002
|
|
|
Aurrerapen azkarrak Noizko parekatze osoa? Egindako bidea nabarmena dela jakinik, baina hori ere falta dela (Espainia oraindik ere EBko bigarren herrialdea da,
|
emakumeen
jarduera tasarik txikiena duena), emakumeek uste dute ezinezkoa dela hamar urtetik beherako edozein epe finkatzea. Oraingoz, gauzak azkarrago doaz sektore publikoan eta politikan.
|
|
2005
|
|
|
Lege horrek adierazten zuen
|
emakumeek
jarduera politiko, profesional eta laboraletan gizonezkoek zituzten eskubide berberak zituztela. Baina, muga batzuk zeuden:
|
|
2007
|
|
|
Etorkizunean emakumeen eta gizonen arteko berdintasunari buruzko legea garatzeko eta Europar Batasuneko politikekin bat etortzeko eta egokitzeko jarduerak lehenetsi dira diru-laguntzak emateko orduan. Kontuan hartu dira, halaber, Bolognako prozesuaren testuinguruan emakumeari eta generoari buruzko ikasketak homologatzea eta Goi Mailako Hezkuntzaren Europako Esparrua eraikitzea,
|
emakumeek
jarduera ekonomikoan parte hartzea eta genero indarkeria. Bartzelonako Unibertsitateak (31.920 euro), Madrilgo Unibertsitate Konplutentseak (18.000 euro), Bartzelonako Unibertsitate Autonomoak (15.500 euro), Isonomia Fundazioak (11.700 euro), Alacanteko Unibertsitateak (11.000 euro) eta Rovira i Virgili Unibertsitateak (1.300 euro) jaso dute diru-laguntza handiena, BOEk argitaratzen duen ebazpenean ageri denez.
|
|
2009
|
|
|
Azken urteotan hilekoaren eta honi lotutako nahasteen ikerketak piztu dueninteresa, baliteke
|
emakumearen
jarduera ekonomikoen aldaketak sortua izatea.Etxetik kanpo lan egiteak, eta egun jakinetan lanera ez joateak eragiten duen kalteekonomikoak, gertakari hau ikertzera bideratu ditu profesionalak. Gainera, botiketan eta ospitaletan eragindako gastuak ere handiak izan dira, eta zer esanik ezhigiene eta enpresa farmazeutikoetan eragin dituen irabaziak.
|
|
|
Nola? Osalani diru gehiago emanda; gizarte azpiegituretan eta haur eskoletan diru gehiago inbertituta; hiru urte arteko haurren hezkuntza publikoa zabalduta; Mendekotasun Legea bultzatuta,
|
emakumeen
jarduera tasa handitzeko; eta I+G+ (B) ren aldeko apustu garbiagoa eginda.
|
|
2010
|
|
|
Tresna potentea aurkeztu zen ekainaren 10ean Donostiako Dokan.
|
Emakumeen
jarduera kulturala artikulatzeko webgunea. Kultur ekitaldietako hiru agenteak harremanetan jarri ditzakeena:
|
|
|
Kasu horietan, sintomek, batez beste, hiru egun irauten dute hilean, eta inkestatuek onartzen dute familia harremanei eragiten dietela kasuen %7, 1ean, gizarte bizitzari %5, 6an, eta laneko interesa %6an galtzen dutela. Forma moderatu eta larrietan sintomatologiak
|
emakumea
jarduera fisiko, laboral, familiar, profesional edo sozial normalerako ezgaitzen du. Emakumezkoek sintoma horietako batzuk baino ez dituztenean gertatzen da formarik arinena, eta ez oso nabarmena.
|
|
2011
|
|
|
Hori dela eta, ezinbestekoa da emakumeek indarkeriaren biktima gisa izan duten esperientzia onartzea eta ikustaraztea, baina, aldi berean, oinarrizkoa da
|
emakumeen
jardueraren neurriak ezartzea eta aintzat hartzea, bai emakumeak indarkeria sortzeko eta sustatzeko eragile gisa hartuta, bai bakea eraikitzeko eragile modura. Baina kontutan hartu genuke, bakea ezin dela eraiki funtsezko egitura batzuk aldatu gabe:
|
|
2013
|
|
|
–Eman? semak gobernatzen du
|
emakumearen
jarduera, aitzitik, kontrako norabidekoa den, jaso, semak, gizonezkoarena.
|
|
2014
|
|
|
Haren ustez, bilkura hartan finkatutako irizpideek ondoriozuzena izango dute emakumeak eremu publikotik atera behar izatearekin. Asmozuzentzailea zuen Kontzilioak eta
|
emakumeen
jarduerekin gertatu zen moduan, euskal kulturaren eremuan eragina izan zuen, bertako ohiturak zuzendu behar zirelauste zuten eta.
|
|
|
Genero identitatearen nahastea duten gizonak
|
emakumeen
jardueretan edo emakume jantzita egoten dira eroso, eta ez dituzte atsegin jarduera fisiko bortitzak. Nahaste hori duten emakumeek ez dituzte emakumeen jantziak eraman nahi izaten; neskatilen jostailuekin jostatzeko gogo gutxi dute.
|
|
|
Gero eta emakume gehiago dago lan merkatuan. Hala ere,
|
emakumeen
jarduera profesionalaren igoera horrek ez du eragin bera bikotearen etxeko hormetan gertatzen denaren aldean. Testuinguru horretan, emakumea da gehien lan egiten duena, «Nolakoa da bizitza?» txostenaren amaieran.
|
|
|
Horietan, adierazle anitz kontsulta daitezke: biztanleria, langabezia tasak, industria ekimena,
|
emakumeen
jarduera tasa... Gainera, lurralde eremuaren araberako informazioa eskuratzeko aukera ematen du.
|
|
2015
|
|
|
Gainera, lehenagokoak sendotzea ere eragin dezake, erlazio distantziak eta elkarrekiko trukeak estutzeari esker. Erlazio horiek garrantzitsuak dira
|
emakumeen
jarduera fisiko eta kiroletako parte hartzean. Talde kiroletan talde sentimendua asko indartzen da komunitateak eraikitzearen poderioz (Bidonde, Goodwin eta Drinkwater, 2009; Lim, Warner, Dixon, Berg, Kim eta Newhouse Bailey, 2011; Walseth, 2008).
|
|
2016
|
|
|
Gizonezkoen interesek jarraitzen dute lehentasuna izaten eta eredua zeharo maskulinoa da. Baina, edonola ere, ezin ukatuzkoa da egoera horrek, zeharka,
|
emakumeak
jarduera eremu berrietara gerturatu dituela, askoren ezagutzak eta gaitasunak zabalduta; besteak beste, gaur egun, giltzapean honakoak ikasteko aukera baitute: igeltserotza, iturgintza, alikatatua, elektrizitatea, soldadura, brikolajea, eraikinen mantenua, gainazalen pintura, etab.
|
|
2017
|
|
|
Errenten artean desoreka nabarmenakErrenta ez dago berdin banatuta gizon eta emakumeen artean. EAEko gizonezkoek batez besteko 24.417 euroko guztizko errenta dute eta emakumezkoek 14.711 Eustatek esan duenez, alde hauen arrazoien artean daude
|
emakumeen
jarduera tasak txikiagoak direla eta enplegatuta dauden sektoreetan errentak baxuagoak direla.Gizonezkoen eta emakumezkoen errenta pertsonalen arteko alde nabarmenenak 65 eta 69 urte artean; gizonena, batez beste, 17.009 euro gehiago.Emakumeen batez besteko errentarik handiena 50 eta 54 urte artean (batez besteko 19.434 euro) lortzen da; gizonena 55 eta 59 urte artean eta nabarmen handiagoa da (3... Jasotzaile nagusia gizona bada familien batez bestekoa 44.315 eurokoa da, eta erdibideko eta goiko geruzetan ibiltzen dira gehien bat; emakumea bada, 33.431 eta errenta geruza baxuenetan.
|
|
|
{ 27} Euskal Herrian, udalerri gutxitan daude Emakumeen Etxeak, adiera hertsian, baina zabaltzen ari da gogoa beraiek sortzeko. Hala ere, leku askotan daude berdintasunerako arloak eta zerbitzuak,
|
emakumeentzako
jarduerak sustatzen dituztenak, jabekuntza eskola modura nahiz bestela. Emakumeen Etxeez ari naizenean, beraz, aintzat hartzen ari naiz errealitate horiek guztiak.
|
|
2018
|
|
|
Hauetako gehienak etxeko zerbitzariak ziren, baina horietaz gain oihalgintzan, merkataritzan, nekazaritzan edota arropa garbiketan ere garrantzitsua zen emakumeen presentzia. Ondorioz,
|
emakumeen
jarduera tasa, hau da, 15 urte bitartean lan merkatuan aritzen ziren emakumeen portzentajea %30 inguru zen XIX. mendean zehar.128
|
|
|
Iruñean ez ezik, Europa osoan zabaltzen da, diskurtsoen mailan gutxienez, Britainia Handiko historialariek" male breadwinner family" izendatutako eredu hori, eta haren eraginez hainbat hiritan emakumezkoen jarduera tasak jaisteko joera hartu zuen XX. mende hasieran. Izan ere,
|
emakumeen
jarduera tasa %30tik behera mantendu zen Iruñean 1910 eta 1960 bitartean.131
|
|
2019
|
|
|
Badago fede txar bat arras bitxia, emakumeei zaien erdeinua eta amei zaien begirunea uztartzen dituena. Paradoxa kriminala da
|
emakumeari
jarduera publiko guztiak ukatzea, gizonen karreretan aritzea galaraztea, ezgai dela aldarrikatzea alor guztietan, eta denik eta zeregin delikatuena, garrantzizkoena ematea: gizaki bat heztea.
|
|
|
Emakume askori interesatzen zaie intseminazio artifizialaren ideia, eta ez gizasemeekin harremanik eduki nahi ez dutelako, baizik espero dutelako gizarteak, azkenerako, onartuko duela amatasun librea. Gaineratu behar da ezen, haurtzaindegirik eta behar bezala antolatutako ama eskolarik izan ezean, haur bat bakarra aski dela
|
emakumearen
jarduera guztiz geldiarazteko; haurra gurasoen, adiskideen edo zerbitzarien kargu uztea du lanean segitzeko modu bakarra. Aukeratu beharra dauka:
|
|
2021
|
|
|
Ondorioz, balioa eta zentzua ematen duten zinezko zereginei uko egin behar izaten die: haurtzaindegirik eta behar bezala antolatutako ama eskolarik izan ezean, haur bat bakarra aski dela
|
emakumearen
jarduera guztiz geldiarazteko; haurra gurasoen, adiskideen edo zerbitzarien kargu uztea du lanean segitzeko modu bakarra. Aukeratu beharra dauka:
|
|
2022
|
|
|
Genero rolak definitu eta horiek iraunarazteko eginahalak egin zituen frankismoak, eta emakume nekazarien kasuan, landa eremuetan bizi zen biztanleria oro har eta arrazoi ezberdinengatik tradizionala izaki, egundoko kortsea izan zen. Ez ziren samurragoak sasoiko eta ondoz ondoko urteetako administrazioek jarritako trabak,
|
emakumeek
jardueran alta eman nahi zutenean. Parean suertatutako teknikariak egundoko boterea zuen orduan, ez zegoen inongo harmonizaziorik, eta bulego bakoitza mundu bat zen.
|
|
|
Orain arte egin diren ahalegin guztiek ez dute gizonen eta emakumeen arteko berdintasuna lortu. Emakumearen diskriminazioa errealitate bat da oraindik ere, argi eta garbi islatzen dena genero indarkeria zigortuko duen lege esparru baten gabezian, soldata diskriminazioan, ordaindu gabeko
|
emakumeen
jardueretan, langabezia mailen diferentzialean, beti handiagoa emakumeen artean, eta emakume askok ez dutela osasun laguntzarik jasotzen lanpostua izan arren.
|
|
2023
|
|
|
Nahiz eta beren jatorrizko funtzioa guztiz galduta egon, kontserbatu beharreko elementu etnografikoak dira, han bizi izan ziren bizipenen oroimenek bizirik iraun dezaten batez ere. Zaila da
|
emakumeentzat
jarduera haren mekanika deskribatzea, eta gizarte aldera jotzen dute beti, beren arteko harreman eta elkarrizketen babesleku izan baitziren ikuztegiak. Beste toki batek ere ez zien aukera hori eman:
|
|
|
Zer ekarpen egiten dio kirolak emakumearen osasunari?
|
Emakumeengan
jarduera fisikoa egitea oso onuragarria da haien ongizate fisiko eta mentalerako. Emakumearen Osasunerako Bulegoak (OASH) nabarmentzen duenez, gaixotasun askoren arriskua murrizten lagun dezake, hala nola kardiopatiak eta garun hodietako istripuak.
|
|
|
|
Emakumeen
jarduera hauek debe_ katzerakoan bat etortzen ziren botere zibila eta Elizakoa. Jadanik 1298 urtean Baionako (L) udal ordenantzek debekatu egin zituzten minaren adierazpen publikoak; Erriberriko (N) ordenantzak, 1412 urtean, azaltzen du:
|
|
|
Antzerkiaren inguruan gutxi idatzi bada, zer esanik ez
|
emakumeen
jardueraz antzerkian. Hala ere, bada zerbait eta eskertzekoa da.
|
|
|
O 1 900eko martxoaren 13ko Legea, emakumeen eta haurren lan baldintzei buruzkoa. Lege horrek, 1873ko uztailaren 24ko Legea garatu zuen heinean, debeku batzuk ezarri zituen, adingabeak eta
|
emakumeak
jarduera batzuetan aritu ez zitezen. Halaber, baldintza batzuk ezarri zituen, adinari, lanaldiari, atsedenaldiari eta segurtasun material eta moralari buruz.
|
|
|
|
Emakumeen artean
jarduera fisikoa eta kirola (JFK) sustatzen duten programak garatzea garrantzitsua da. Ikerlan honetan emakumeentzako kirol kanpainetan genero ikuspegia txertatzeko erabiltzen diren adierazleak identifikatu eta horiekin ebaluatzeko adierazleen proposamena egin da.
|