|
2002
|
|
|
Bestalde, Castells-ek zuzendu du 1999an argitaratu zen El rumor de locotidiano liburua. Bertan gizarte historiaren arlo desberdinak azaltzen dira, gizarte boteretik hasita, soziabilitatea,
|
emakumeen
historia, eliza eta antiklerikalismoa, jaiak eta abar agertuz.
|
|
|
Esan dugun bezala, haurtzaroaren azterketarako ikertzaileak erabiltzen aridiren egitura analitikoetan, aldagai ezberdinak gurutzatzen ari dira gertakari honekduen konplexutasunari aurre egin nahian. Haurtzaroaren esparrura garamatzanhistoria sektorial garrantzitsu bat, besteak beste,
|
emakumeen
historia da; eta, abiapuntu horretatik, eta, batez ere, euskal emakume nazionalisten esparrutik, zenbait lan egin dira, bai haurtzaroaz eta hezkuntzaz darabilten diskurtsoaz, baitaeraturiko ekintzaz ere28.
|
|
|
Edo, bestela esanda: ...a esplikatzen, modurik arrazionalean; neuri, ordea, munduaren existentzia egiten zait harrigarri; misterio hutsa baita; eta, misterioaren inguruan, ez zaizkit ametsa eta irudimena baizik geratzen; eta poesia eta errealitate onirikoa, azken finean; aldez aurretik onartu arren munstro iturri agortezinak gertatu izan direla bai ametsa eta bai irudimena ere botere erlijioso eta zibilen eskuetan, gizon
|
emakumeon
historian; baina, beste muturrera joz, hobeak izan ote dira, bada, arrazoiak fabrikatu dituen munstroak?; sozialismo zientifikoak sortu zuen Stalin; erlabititatearen teoriak, bonba atomikoa; eta, ene kasuari lotuz, inork irudika al dezake aita bat, hiltzera doakion alabari honako hitz hauek esaten: " Alabatxo, gaixotasuna eta heriotza materiak jartzen dizkigun mugetako batzuk dira, onartu beharrekoak, zeren, materialismo dialektikoaren arabera, hau, hori eta hura..."?; ez ote nuen askoz hobe, aldiz, materiaren mugak hausten saiatu, alabaganako maitasuna eta infinituaren nostalgia xede horren zerbitzuan jarriz, mundu paralelo batzuen eta beste hainbat errealitate ezberdinen xerkan?; Leirerena jakin nuenetik bai bainuen gose aseezin bat, barnetik jaten ninduena... eta ezin ase nezakeena, ausaz, bide hari ekinez baizik; zergatik egin behar nien uko, hiesaren munstroa garaitzen lagun ziezaguketèn arma haiei eta sentimendu sakon haiei?; zergatik ez hitzak dantzan jarri eta hegan egin, bihotzaren begiak zabalduz, maitasuna eta errukia oinarri?
|
|
2003
|
|
|
gaia ere guk boluntarioki sorturiko konbentzio bat da (beste edozein ikergai den legez, berdin. Alemaniako historiografia?, zein, espainiar literaturaren historia? edo?
|
emakumeen
historia?). Gero, jakina, gai konbentzional horiek, barne koherentzia handiagoa edo txikiagoa izan dezakete, planteatzen, ikertzen eta lantzen diren moduen arabera.
|
|
2004
|
|
|
Ikerketa beka honen ondorioz idatzitako lanean, industrializazioa lantzeaz gain, 1936eko gudan eta guda ostean Hernaniko emakumeek eginiko ekarpenak aztertu dira. Lan hau, aurten emango da argitara, Ahotsak(
|
Emakumeak
historian, Hernani) izenburupean (ikus bibliografian Barrutiabengoa et alii, 2004).
|
|
|
Hori bera egiten da beste edozein subjektu historiko aztertzean, dela Frantziaren historia, Extremadurako eskualdearen historia, munduko
|
emakumeen
historia, New Delhiren historia, fabrika baten historia, etab. Kasu guztietan inportantea da kontziente izatea ikergaia edo subjektu historikoa ez dela berezkoa, baizik guk hautatua. Beraz ez daude subjektu batzuk, egiazki historikoak?
|
|
|
Orain arte, tabakismoak eta bularreko minbiziak ez dute zuzeneko harremanik aurkitu, ez kontsumo zuzenagatik, ez kearen eraginpean egoteagatik. Irakasle ikasketak egin eta matrikulatzean zuten mendekotasuna agerian utzi zuten 116.544
|
emakumeren
historia aztertu zuten ikertzaileek. Horietatik, 2005 urtean bularreko minbizia diagnostikatu zitzaien 1996 eta 2000 bitartean.
|
|
2007
|
|
|
gizonak ez daude hor gainean, baina postkoloniak daude. Hegemoniak daude gizona eta
|
emakumearen
historian; eta literaturan are gehiago. Azpiegitura batzuk uzten dira bidean eginak:
|
|
|
Hegemonia horri aurre egitea erabaki dute lau emakume hauek eta horretarako gaur egungo eta lehenagoko egoera azaleratzea erabaki dute blog honen bidez.
|
Emakumeak
historian zehar hor egon dira, gizonezkoak bezalaxe eurek ere idatzi dutelako. Baina, zehaztutako kanonak jarraitu ezean, berauetatik at uzten dituzte emakumeak, eta horregatik oso gutxi agertzen dira euskal literatura lantzen duten liburuetan.
|
|
|
da. Manifestazioan, urtero moduan, komunikatua irakurriko dute eta ostean askaria egongo da udaletxeko arkupeetan.Emakumeen Nazioarteko Egunak
|
emakumea
historiako eragile moduan aldarrikatu gura du, gizartean gizonaren pare esku hartuaz. Gaiak mila aurpegi izan ditzake eta gureko blogariek ere heldu diote egunari.
|
|
2008
|
|
|
Emakumeen Nazioarteko Eguna da martxoaren 8a, eta horren harira, hainbat ekitaldi antolatu ditu Bortzirietako Berdintasun Arloak, “Emakumeok badugu zer ikusirik” lelopean. Herriz herri eginen diren ekitaldien artean zine foruma dago,
|
emakumeen
historia eta istorioen inguruan bortz herrietan eskainiko den pelikula sorta.
|
|
|
Izaskun Moiua Emakundeko zuzendariak hitz horiekin azaldu du irailaren bukaeratik aurrera Emakundek, Eusko Jaurlaritzaren barneko emakumearen erakundeak, Gizonduz programaren barruan hasiko duen ekimen berria. Umea zaintzeko lanetan berdintasunezko parte hartzea sustatu nahi du, baita
|
emakumeei
historian inposatu zaizkien beharretan ere. «Bidean datorren lanaren banaketa irudikatzen du motxilak».
|
|
|
Mar (Candela Peña) funtzionarioaren papera Elena Canovasen oinarritua dago, baina beste guztiak fikziozkoak dira. Azken finean, nire filmak preso dauden
|
emakumeen
historia kontatzen du, funtzionarioen begiak ikusle soil dira».
|
|
|
Aurrekoa egin eta zazpi urtera, genero indarkeriako kasuetarako bigarren protokoloa egin du Osakidetzak. Berritasun nagusia da medikuek
|
emakumearen
historia klinikoan adieraziko dutela tratu txarren edozein zantzu, betiere segurtasun eta isilpekotasun berme guztiarekin, Gabriel Inclan Eusko Jaurlaritzako Osasun sailburuaren arabera. Bilbon aurkeztu zuen ekimena atzo, genero indarkeriaren aurka osasun langileek duten egitekoa aztertzeko jardunaldietan.
|
|
|
" Kultura sexistatik mintzaira sexista dator, eta mintzaira sexistak kulturaren sexismoa iraunarazten du" (Agurtzane Juanena) Emakumeak, euskaldun izanik, egungo jendartean oraindik ere ez gara eskubide osoko herritarrak. Euskal Herriko hainbat eremutan euskara ez da aitortua, are gehiago, baztertua eta zapaldua dugu;
|
Emakumeok
historian zehar egindako eta gaur egun ere, egiten dugun ekarpena eta lana ez da onartua. Eremu anitzetan egindako lan itzela, eremu sozialean zein ekonomikoan, gure herriaren garapenean, euskararen biziraupen eta transmisioan... aitortu gabeko ekarpena egin dugu.
|
|
2009
|
|
|
Honek eskatzen du jendarte osoak kontzientzia hartzea eta gizonen aldetik partehartze handiagoa zaintzan eta botere banaketan, diskriminazio positiboaren aldeko jarrera...
|
Emakumeek
historiari eginiko aportazioa ere errekonozitu beharra dago. Heziketak gai hauei denei erantzun behar die.
|
|
|
Emakumeak protagonista dituzten ekitaldiak izanen dira ziklo honetako guztiak. Kultur ekitaldien barrenean (historia, artea, sormen artistikoa, argazkilaritza, musika, zinema, literatura, filosofia,
|
emakumeen
historia eta kazetaritza) emakumeek historikoki izan duten garrantzia aztertuko da, datozen belaunaldiei begira erreferentzia moduan agertuz.
|
|
|
Ohituta gaude diferentziak oposizio bezala hartzen, ez harmonia bezala: hemen, ordea, ezer ez da ezer eta dena da; ezer ez da hau bai eta ez hori, ez dago ezeri kontrajarrita, kreazio guztia bat da, eta bat dira gizon
|
emakumearen
historia eta kreazioa. Formak, iradokiak; lerroak, hasi eta ez jarraituak, jada ez gogor markatuak; dena bata bestean iragaten, urtzen, diferentzia ez ukatzen hala ere; dena denean isurtzen, denak dena elkar egiten.
|
|
|
gizadiaren (gizatasunaren) istorio/ historia. Analisi razionalista batentzat zentzurik gabeko istorio misterioak. Dena dela, horiek munduaren eta gizon
|
emakumearen
historia moralak dira, didaskalikoak, ez deskribatzaile positiboak gertakari enpirikoren batzuenak.
|
|
|
Hor dago koxka. Izan ere, Jainkoa hitza, gizon
|
emakumearen
historian, gogoeta batzuen emaitza izan bada, bilaketa batzuena, esperientzia intelektual eta emozional batzuena, berdin da zuzen ala okerrak, nola edo hala, hala behar baitu, nik uste?, h. d., bizitzan egiazko zerbaitena, guk orain milaka urteren buruan heredatu duguna azkena soilik da: erantzuna galderak gabe, bilaketak gabe, eta ebidentea ez beste guztia da izen horrek zeri erantzuten dion, zer, edo ezer?
|
|
|
Zentzuren bat gabe, aldiz,, haizean dabilen orri bat, absurdoaren, «zentzugabezia»ren pilota bat bezala?. Horregatik gizon
|
emakumea
historian prest ageri da beti zentzurik absurdoenak onartzeko, zentzuren bat gabe bizitzen gelditu ordez (Moralaren genealogia III, 28).
|
|
|
Eta zalantza gabe Jainkoak aspektu negatiboak ere baditu, ez da esperientziaren alde positiboen bilduma hutsa: Harengan ere baitaratuak dituelako gizon
|
emakumeak
historian zehar bere bereak dituen egoismo, handinahikeria eta jelosia, intolerantzia, ankerkeria, mendeku gose, eta beste ajeak (Honela mintzo zaio Yahve Moisesi, ik. Ex. 7, 3:
|
|
|
Hori erabat ziurtatzekotan, dena den, onartu genuke senarrak eta emazteak, biek, epaileari umea zaindu nahi dutela sinetsarazten diotela, biek maila berean edo senarrak apur bat gehiago, egia izan ala ez, eta hala ere epaileak amaren alde egiten duela, uste duelako
|
emakumeak
historian jasan duen zapalketa umeen ardura amari emanda nolabait orekatuko duela. Ez ote da gehiegi suposatzea?
|
|
|
|
Emakumeren
historia klasikoa. Iturri interesgarria.
|
|
|
Sherezadek hegal magikoak zituen
|
emakumearen
historia kontatu zigun. Jartzen zituen bakoitzean, hegan egiten zuen izarretaraino.
|
|
2010
|
|
|
Best-seller bat da, arabiar munduan chick lita idazten duen bakarra eta, beharbada horrexegatik, esan daiteke bera dela XXI. mendeko emakume arabiarren bozeramalea. Girls of Riyadh eleberriak klase ertaineko lau
|
emakumeren
historiak kontatzen ditu: laurak dabiltza maitasun eta dibertimendu bila, inguruko kultura itogarritik ihes egin nahian.
|
|
|
aztertu nahi dute, hau da,
|
emakumeen
historia ere jaso nahi dute" historian ezkutatuta egon direlako". Horregatik, soraluzetar guztiei laguntza eskatu zien etxean izan ditzaketen argazki zaharrak, dokumentuak edo jakin ditzaketen gerra garaiko kontuak lan-taldearekin konpartitzeko.
|
|
2011
|
|
|
Elkarrizketa horretan Anaren egoeraz egiten zaigu hizketan. Anak historia bera baino fuerteagoa dela dio, gainditu egiten duela eta horixe da hain zuzen gertatzen zaiona; izan ere, bere gain darama milioika emakumeren pisua, bera historiaz osatua dago, hainbat eta hainbat
|
emakumeren
historia da. Horixe da Justinek azaltzen diona, gu historia garela eta gure memoriaren sakonean dagoela gordea, subkontzientean.
|
|
|
Baina Periklesengan izandako eraginagatik eta emakume aske independente baten bizitza eramategatik, Atenaseko ohiko emakume batengandik espero ez zena, kritika gogorrak jaso zituen ere. Medemek, horrekin, arestian aipatutako emakumearen aldeko borroka horri egiten dio erreferentzia,
|
emakumeak
historian zehar izan duen papera edo presentzia aldarrikatu nahi baitu.
|
|
2012
|
|
|
|
Emakumeen
historia ofizialik ez badago ere, hor daude edo hor gaude. Historian zehar, gure kostaldeko emakumeak bakarrik egon dira beti; gizonezko batzuk Ternuara (Kanada) edo bale nahiz bakailo bila joaten ziren itsasora, eta beste batzuk, berriz, guduetan zebiltzan edo Ameriketara joanak ziren.
|
|
|
Historian zehar izan duten garrantzia ahaztu ez dadin?
|
Emakumeen
historia ofizialik ez badago ere, hor daude edo hor gaude. Historian zehar, gure kostaldeko emakumeak bakarrik egon dira beti; gizonezko batzuk Ternuara (Kanada) edo bale nahiz bakailo bila joaten ziren itsasora, eta beste batzuk, berriz, guduetan zebiltzan edo Ameriketara joanak ziren.
|
|
|
Gaia: Azpeitiko
|
emakumeen
historia. Hizlaria:
|
|
|
Eta zer esan emakumez osatutako taldeez. Euskal Herrian zer musika talde izan diren eta badiren ikertu du Saioak, baita
|
emakumeek
historian zehar musikarekin izan duten lotura ere. " Musikarik ezin ikas zezaketen garaietatik hasi eta gaur arte, emakumeok atzean utzi gaituzte musikan, beste arlo askotan bezala.
|
|
|
UEUk Gite Ipesekin (Gizarte Ikerketarako Talde Eragilea) elkarlanean antolatu du Euskal
|
emakumeen
historia osatzen ikastaroa. Eibarren izango da uztailaren 9an eta 10ean.
|
|
|
Eibarren izango da uztailaren 9an eta 10ean. Gite Ipesek Euskal Herriko
|
emakumeen
historiaz pare bat liburu argitaratuak ditu, arrakasta dutenak. Kontua da, liburuok jasotzen dituzten eduki berrienak 1990eko hamarkadakoak direla.
|
|
|
Antolatzaileen asmoa hizlariek eta ikastaroko parte hartzaileek jakingaiak elkarbanatzea eta eztabaidatzea da; ikasleak ere halakoak espero dituzte: euskal
|
emakumeen
historia lantzen ari direnak edo landuko dutenak.
|
|
|
Emakumeek bizirauteko estrategiak garatu dituzte historian zehar eta guk horien zergatiak aurkitu nahi ditugu.
|
Emakumeen
historia deskribatze hutsa egiten baduzu, ez dakizu adibidez zergatik emakumeak etxean egiten zuen lan eta ez hainbeste industrian".
|
|
|
Baina, gutxienez, argitara eman zuen lan horien errealitatea eta garrantzia, esan dugunez, emakumeek eginikoak. Baina legea hobetu beharrean eta
|
emakumeek
historian pairatu duten zapalkuntzaren eta menpekotasunaren aitorpenean aurrera egin beharrean, eskumak krisiaren aitzakian proposatzen duen gauza bakarra eginiko urrats tipiak kolpe batez deuseztatzea da. Hala iragarri zigun PPk duela hilabete batzuk:
|
|
2013
|
|
|
|
Emakumeak
historia luzea dauka kontatzeko:
|
|
|
gosez hiltzen diren umeak dituk froga, edo ospitaleak betetzen dituzten gaixo errukarriak? baina gurutzean biribildu zian Jainkoak gizon
|
emakumeon
Historia, maitasunaren maitasunez, bere gurutze santu hartan gure minak eta ezinak garraiatzen zituela: ez ahaztu hori, Pedro, bizitzaren zentzua galdu nahi ez baduk?
|
|
|
Berrogeita hamar dantzari, lau musikari eta bi aktore bildu dira taula gainean olatuaren joan etorrian, josi eta josi sareetan barrena historia bizi eta hunkigarria harilkatuz. Kresal usaineko
|
emakumeen
historia da gurea. Haien begietatik dantzatu nahi izan dugu, euren ahotatik kantatu, edota euren esku minberatuen azal gazitik hitz egin.
|
|
|
Akatsez josia zagok mundua, bai: gosez hiltzen diren umeak dituk froga, edo ospitaleak betetzen dituzten gaixo errukarriak... baina gurutzean biribildu zian Jainkoak gizon
|
emakumeon
Historia, maitasunaren maitasunez, bere gurutze santu hartan gure minak eta ezinak garraiatzen zituela: ez ahaztu hori, Pedro, bizitzaren zentzua galdu nahi ez baduk...
|
|
2014
|
|
|
Jorge Oteizaren Quosque Tandem (1963) liburuan aurkitutako pasarte batetik eta bere esperientzia pertsonaletik sortu zen dokumentala. " Euskararen transmisioan
|
emakumeek
historian izan duten rola goraipatzen zuen Oteizak, Historiaurrea hona 80 amama biloben belaunaldiak zeudela esanez. Kalkuluak egin eta amamarena eta biona 81.a izango litzatekeela ondorioztatu nuen", dio Ieregik.
|
|
|
Azkenean, eguneroko plebiszitua eguneroko bizitzako inkontzientzia edo errutina da; azken azkenean, historiaren joaira baino ez; jendea egunero, hilero, urtero, mende oro bizitzen diharduen historia (zein libreki edo plebiszitarioki bizi duen gizon
|
emakumeak
historia hori, denok dakigu). Renanek, zehaztasuna agindurik, darabiltzan berba lausoen hondoa atzemateko, horiek Micheleten mistika nazional (ist) ari zor diotenari behar da gogo eman.
|
|
|
Eta gero eta konfiantza handiagoa hartuz joan ziren, eta bertze egun batean Montmartreko plazan ezagutu zuèn
|
emakumearen
historia kontatu zion Beñatek, solasaldi sakon baten abiapuntua izan zena:
|
|
|
Emakumearen gorputzaren historia anakroniaz eta anomaliaz osaturikoparadoxa zerrenda da eta, horrekintxe, hain zuzen, jantzi behar dugu gure ikaslea, horrekintxe gorpuzten hasiko dugu txiki txikitatik euren identitate gatazkatsuarennorabidea.
|
Emakumearen
historiak objektu gisa gehiegizko ikusgarritasuna edohiper ikusgarritasuna du, hau da, begiratzeko objektu edo gizonaren zerbitzurakoedertasun espazioa da, baina subjektu bezala ikusezina da. Historian subjektu bezalaez gaude, izan ere, diskurtso maskulinoa izan baita emakumea zer eta zein den esan
|
|
|
Beste aldetik, Vazquez-ek dio (2004)
|
emakumeak
historian zehar egondiren topiko batzuekin borrokatu behar izan duela: jarduera fisikoan eta kiroleanemakumeak gutxiago zirela gizonak baino, ariketa batzuk txarrak zirelagorputzarentzat, ariketa fisiko bortitzek gizondu egiten zituztela emakumeak, etaabar. Horregatik, emakumearen Gorputz Hezkuntzako programak eskasagoak ziren; are gehiago, nesken gimnasia edo entrenamendu fisikoa begi onez ikusten zenean, argudiatzen zuten ona zela emakumeen osasunerako, beharrezkoa baitzen umeakedukitzeko, gaitasun eta desirari zegokienez.
|
|
|
Nerea Aresti Estebanek emakumeen historia mugimendu feministaren eskutik nolasortu zen eta
|
emakumeen
historiaren hastapen haietan «genero» kategoriak izanzuen eragin eskergaz hitz egingo digu. Jarraian generoa historizatzeak zer esannahi duen azalduko du eta zer harreman dagoen kategoria horrek denboran zeharjaso dituen esanahi desberdinen artean.
|
|
|
Nerea Aresti Estebanek
|
emakumeen
historia mugimendu feministaren eskutik nolasortu zen eta emakumeen historiaren hastapen haietan «genero» kategoriak izanzuen eragin eskergaz hitz egingo digu. Jarraian generoa historizatzeak zer esannahi duen azalduko du eta zer harreman dagoen kategoria horrek denboran zeharjaso dituen esanahi desberdinen artean.
|
|
|
«Datu biologiko hauek ikaragarrizko garrantzia dute:
|
emakumearen
historian lehen mailakorola betetzen dutelarik, emakumeen egoeraren elementu esentzial bat dira. [...] Izan ere, gorputzamunduan gure parte hartzea oinarritzen duen tresna izanik, mundua oso desberdin agertzen da modubatera edo bestera zeureganatzen duzunean.
|
|
|
1.1
|
EMAKUMEEN
HISTORIA ETA GENEROAREN HISTORIA
|
|
|
|
Emakumeen
historia mugimendu feministaren eskutik sortu zen, haren ideiek etaekintza politikoek alor akademikoan izan zuten eraginaren fruitu. Historiografiarenadar berri hau, historiaren ikerketa objektuen demokratizazioa dei genezakeenprozesu zabalago baten parte izan zen.
|
|
|
|
Emakumeen
historiak aldarrikatutako agertoki berriak, iraganeko protagonistaberriak gehitzeaz gain, historiaren zereginaren osotasunean eragina izan zutenaldaketak ekarri zituen. Galdera eta gai berriak proposatzearekin batera, maizegierabiliak izan ez ziren iturrien ikerketari eta metodologia berrituen erabileraribide egin zitzaien.
|
|
|
Proposatutako helburuaez zen hainbeste iraganaren ulermenari errealitatearen beste aspektu bat gehitzeaizan, baizik eta hura bere osotasunean hobeto ulertzea, inertzia eta aurreiritziakgaindituz. Frogatu nahi zena zera izan zen,
|
emakumeak
historiaren agertokitik ataurkezten zituen ikuspuntua, iraganaren irudi distortsionatua zela. Horrela, joanden mendeko 60ko hamarkadako urteetan zehar, emakumeen historiak diziplinahori bere osotasunean itxuraldatu zuen, haren helburua eta prozedurak aldatuz.
|
|
|
Frogatu nahi zena zera izan zen, emakumeak historiaren agertokitik ataurkezten zituen ikuspuntua, iraganaren irudi distortsionatua zela. Horrela, joanden mendeko 60ko hamarkadako urteetan zehar,
|
emakumeen
historiak diziplinahori bere osotasunean itxuraldatu zuen, haren helburua eta prozedurak aldatuz.
|
|
|
Lehenbizi Estatu Batuetan, aurrerago Erresuma Batuan, Frantzian eta Alemanian, eta beranduago gure eremu akademikoan,
|
emakumeen
historiak bidea egin zuenproposamen berrien aurrean oso harkor agertu ez zen unibertsitatearen munduan.
|
|
|
Horren harira, gizonak ikerketaeremutik at geratzeak berekin zekarren horiek botere harremanetatik kanpo baleudebezala aurkeztea, egitan harreman horien erdigunean kokaturik zeuden arren.Horrela, gizonen historiak haien sexu izaerarekin zerikusirik ez zuelako ideiariatea ireki zitzaion. Azkenik, garatzen ari zen
|
emakumeen
historiaren parte handibat marxismoaren eragin handia zuen historia sozialaren eremuan kokatzen zen, korronte horrekin ikerketa objektu berrietara ondo egokitzen ez ziren kontzeptu etakategoria analitikoak partekatuz.
|
|
|
80ko hamarkadaren erdialdean, deskribatu den norabidean aurrerapausoerabakigarria eman zen: genero kontzeptuaren formulazio berri batek inolakokonplexurik gabe ikerketa historikoaren erdigunean kokatzea helburutzat hartuzuen,
|
emakumeen
historiarekin zerikusi zuzena ez zuten gaiak azaltzeko zuengaitasuna azalduz. Generoa historiarentzat kategoria erabilgarria (Scott, 1985) zelaadierazten zuen Joan W.
|
|
2015
|
|
|
Artzain emigranteen historiak askotan kontatu direla, eta bere kabuz hirira lanera etorri zen andre baten bizimodua ezagutu nahi nuelako gerturatu naizela berarengana azaldu diodanean eman dit baiezkoa Angelek, hirugarren hitzorduan. Ez du ulertzen zergatik diren
|
emakumeen
historiak ezezagunak Euskal Herrian, emakume asko etorri baitziren 50 eta 60etan Estatu Batuetara, emazte aunitz!, jaioterrian ez zeukaten xantza horren xerka. Zergatik?
|
|
2016
|
|
|
Irantzu Mendia: "
|
Emakumeak
historian beti biktima gisa agertu gara"
|
|
|
Logikoki, ikuspuntu hori oso baldintzatuta dago bizi izandako kontuengatik.
|
Emakumeak
historian beti biktima gisa agertu gara. Izan ditugun eta izaten ditugun subordinazio esperientziak salatu eta mahai gaineratu behar ditugu.
|
|
|
Izan ere, emakume batek, gutxienez, independentzia ekonomiko bat izateak aukera ematen dio aurre egin ahal dion indarkeriaren zirkulutik ateratzeko. Artikulu honetan Maroko, Kongo eta Indiako
|
emakumeen
historia erakusten da. Garapen ekonomikoari esker, genero berdintasuna eraman ahal izan dute beren komunitateetara.
|
|
|
|
Emakumeen
historia berreskuratzea xede
|
|
|
Horrela, hogei ikerlari eta aditu inguruk, banaka edo taldean, gure hiriaren politikan, gizartean, ekonomian eta kulturan nolabaiteko protagonismoa izan zuten
|
emakumeen
historia berreskuratuko dute.
|
|
2017
|
|
|
Ez da lan erraza izan
|
emakumeak
historia artxiboetan aurkitzea, eta hari askotatik tira egin behar izan du Amaia Kowaschek Ezkabako kartzelako presoei lagundu zieten andreak topatzeko. 1934 eta 1945 urteen artean Ezkaban sortutako emakume taldeen mugimenduen lekukotasunak bildu ditu Nafarroako Gobernuak argitaratutako Sareak ehotzen liburuan.
|
|
|
Ezaguna da Ezkabako presondegiaren historia, eta baita presoak ere. Ez hainbeste preso horiei laguntzera joandako dozenaka
|
emakumeon
historia. Hutsune hori betetzera dator Sareak ehotzen liburua.
|
|
|
Eskubideak lortu ditugu XX. mendean.
|
Emakumeok
historia idazten dugu eta gureaz gogoetatzen gabiltza. Ez gara gehiago aitaren edo senarraren gerizapean.
|
|
|
Gaur egun beti aipatzen da emakume bertsolariak badabiltzala plazan, estreinekoz, eta gu garela pixka bat horren banguardia. Baina historia,
|
emakumeen
historia galdu egiten da beti, baina jakin badakigu 1452ko Bizkaiko Foruetan aipamen bat egiten delako, orduan ere bazirela emakume bertsolariak, edo profazadorak esaten zitzaienak. Profazadorak nonbait ziren, hiletetan, jaiotzetan eta ospakizunetan, ezkontzetan, holako festetan kantatzen zuten emakumeak.
|
|
|
Historian,
|
emakumeen
historia galdu egiten da beti baino, jakin badakigu 1452 ko Bizkaiko Foruetan aipamen bat egiten delako orduan ere bazirela emakume bertsolariak edo profazadorak esaten zitzaienak. Profazadorak nonbait ziren pixka bat hiletetan, eta jaiotze ospakizunetan, ezkontzetan, holako festetan kantatzen zuten emakumeak.
|
|
|
Il Grande Calibano liburuko tesi nagusia honako hau zen: feudalismotik kapitalismorako trantsizioan
|
emakumeen
historia ulertu ahal izateko, aurrena, kapitalismoak erreprodukzio sozialaren baitan txertatu dituen aldakuntzak aztertu behar ziren, eta, bereziki, lan indarraren erreprodukzioan sarrarazitakoak. Horrenbestean, liburuan, besteren artean, gai hauek aztertu ziren:
|
|
|
etxeko lana, familia bizitza, haurrak haztea, sexualitatea, emakumeen eta gizonezkoen arteko harremanak nahiz produkzioaren eta erreprodukzioaren arteko lotura XVI. eta XVII. mendeko Europan. Analisi hori berriz jaso da Caliban eta sorgina liburuan, baina hala ere, honako lan hau Il Grande Calibano baino harago doa, testuinguru soziala beste bat den heinean eta
|
emakumeen
historiari buruzko gure jakintza ere handitzen doan heinean.
|
|
|
Lehenengoa, kapitalismoaren garapena ikuspegi feministatik birpentsatzeko grina izan da, aldi berean langile klasearen baitan gizonezkoen ataletik bereizitako?
|
emakumeen
historia, baten mugak saihestuz.
|
|
|
Mugimendu Feministaren hasieratik, emakumeak behin eta berriz itzuli izan dira, kapitalismorako trantsiziora?, nahiz eta ez diren beti konturatu. Aldi batean, molde kronologikoaren arabera eratu izan da gehienbat
|
emakumeen
historia. Historialari feministek trantsizioko aroa deskribatzeko gehien erabilitako izendapena. Europa moderno goiztiarra?
|
|
|
Barbadoseko historia sozial bat]. Azken lan hori Karibeko plantazioetan esklabo bihurtutako
|
emakumeen
historiari buruz idatziko testu nagusietako bat da, Barbara Bushen Slave Women in Caribbean Society: 1650? 1838 (1990) [Emakume esklaboak Karibeko gizartean] saiakerarekin batera.
|
|
|
Ekoizpen akademiko horrek guztiak erakutsi du
|
emakumeen
historia berreraikitzeak edo historiari ikuspuntu feministatik begiratzeak, berekin dakarrela onartutako kategoria historikoak errotik berriz definitzea, bai eta menderakuntza nahiz esplotazio egitura ezkutuak bistaratzea ere. Hala, Kellyk idatzitako. Did Women have a Renaissance??
|
|
|
gisa definitu zuenarekin. Prozesu honetan,
|
emakumeen
historiari eta teoria feministari buruzko eztabaidaren muinean egon izan diren auzi historiko nahiz metodologikoak jorratzen ditu liburuak.
|
|
|
Caliban eta sorgina honek jorratzen ditu beste bide batzuk ere,?
|
emakumeen
historiari, nahiz teoria feministari buruz jarduteko.
|
|
|
gizarte kapitalistan, feminitatea? lan funtzio gisa hartu izan da, eta, eginkizun horren baitan, lan indarraren ekoizpena halabehar biologikoaren azpian estali izan da; aldiz,?
|
emakumeen
historia? –klase historia?
|
|
|
botere patriarkala finkatzeko eta gizonezkoek emakumeen lana esplotatzeko. Horrenbestez, sexualitatea, ugaltzea eta amatasuna teoria feministaren eta
|
emakumeen
historiaren erdian kokatu izan dira. Bereziki, gizona ardatz duten esplotazio sistemek erabilitako estrategiak eta indarkeria azaleratu eta salatu dituzte feministek, emakumeen gorputzak zigortzeko eta gorputz horiez jabetzen ahalegintzeko baliatutako estrategiak eta indarkeria.
|
|
|
Izan ere, Estatua eta gizonezkoak emakumeen gorputzaren jabe egin dira, erreprodukziorako eta lana metatzeko funtziora behartuta. Beraz, teoria feministan eta
|
emakumeen
historian gorputzak bere alderdi guztietan eskuratu duen garrantziak, amatasuna, umeez erditzea, sexualitatea, ez du dagokion lekurik galdu.
|
|
|
Gai horri buruz, bi testu oinarrizko aipatu behar ditut bereziki kapitulu honetako nire argudioetarako. Lehenengoa Irene Silverblatten Moon, Sun, and Witches (1987) lana da [Ilargia, eguzkia eta sorginak]; gizarte inkako eta Peru kolonialeko sorgin ehiza eta genero harremanen birdefinizioari buruzko azterlan hori, nik dakidala, ingelesezko lehenengoa izan zen sorgin izatearen akusaziopean jazarritako andetar
|
emakumeen
historia berreraikitzen. Bestea Luciano Parinettoren Streghe e Potere da (1998) [Sorginak eta boterea], Amerikako sorgin ehizak Europako epaiketetan izandako eragina dokumentatu duen saiakera multzoa.
|
|
|
83 or. eta hur.). 2 Berehala ohartu ziren feministak, ehun milaka emakume sarraskitu eta krudelki torturatu bazituzten, botere egiturari aurre egin ziotelako sarraskitu eta torturatu zituztela. Jabetu ziren, halaber, gutxienez bi mende iraun zuen emakumeen aurkako gerra hark Europako
|
emakumeen
historian inflexio puntu bat adierazten zuela. Huraxe izan zen, jatorrizko bekatua?, kapitalismoaren etorrerarekin emakumeek gizartean jasan zuten degradazio prozesuan, eta, beraz, behin eta berriz itzuli behar dugu fenomeno horretara, baldin eta oraindik erakundeen jardunbidearen eta emakumeen eta gizonen arteko harremanen ezaugarri den misoginia ulertu nahi badugu.
|
|
|
Dena den,
|
emakumeen
historia garapen kapitalistarenarekin nola gurutzatzen den genuke ulertu, baldin eta klase borrokaren ohiko eremuak soilik jorratuko bagenitu, lan zerbitzuak, soldata adierazleak, errentak eta hamarrenak?, alde batera utzita bizitza sozialaren ikusmolde berriak eta gatazka horien ondorioz sortutako genero harremanen eraldaketa, ez baitziren inondik ere hutsalak izan. Borroka antifeudalaren baitan aurkitu genuen, hain zuzen, emakumeen mugimendu oinarrizko baten lehenengo berria:
|
|
|
Ez nengoen ados Feminista Erradikalekin, ohiko joera zutelako, diskriminazio sexuala eta aginte patriarkala azaltzerakoan, egitura transhistorikoak oinarrian jartzeko, egitura horiek ekoizpen eta klase harremanekiko loturarik gabe jokatzen zutelako ustean. Feminista Sozialistek, aitzitik, kontuan hartu zuten
|
emakumeen
historia ezin dela bereizi berariazko esplotazio sistemen historiatik. Haien analisietan, lehentasuna eman zieten gizarte kapitalistan langiletzat hartzen ziren emakumeei.
|
|
|
Testuinguru horretan mamitu zen, hain justu, feudalismotik kapitalismorako trantsizio garaiko
|
emakumeen
historia azaltzeko ideia. Ikerketa honen oinarrian dagoen tesia Mariarosa Dalla Costak eta Selma Jamesek aletu zuten estreinakoz, bai eta Etxeko Lanarentzako Soldata zeritzon mugimenduaren barruko beste ekintzaile batzuek ere, 1970eko urteetan eztabaida ugari eragin zuen dokumentu sortaren bitartez.
|
|
|
Euskal historiografia berritu zenetik gizarte historiak eta historia politikoak bereganatu dute gure arreta. Uztaroren diziplinartekotasunak eragina izan du kultura gaien hautaketan, baina oso esanguratsua eta kezkagarria da, nire ikerketa eremua izan ez arren, ia ez egotea Historia postmodernistaren arloko lanik, ez eta apenas
|
emakumeen
historia lantzen duenik ere.
|
|
2018
|
|
|
Ordutik asko idatzi da eta egoerak ez du zerikusirik, baina lanean jarraitu behar dugu. Egun, euskal
|
emakumeen
historia batzeko lanean ari gara, apenas dagoen eta emakumeengandik jasotako jakintzarik. Bestalde, Gernikako bonbardaketaren 80 urteurrena dela eta memoria lantzen ari gara, inportantea baita oraindik bizi den jendearekin egotea, hitz egitea, entzutea...
|
|
|
Urte askoan dantzan egon da gorputzaren objektualizazioa: kanpotik ikusiak gara eta ederrak izan nahi dugu,
|
emakumearen
historian oso presente dagoen ideia, baina dantzan paradigma hori aldatuz doa, anbiguetatea, aukera berriak… sartu dira jokoan.
|
|
|
–Ezagun diren gizarteen artean, bakar batean ere ez dute emakumeek botererik talde gisa gizonen gain erabakiak hartzeko; gizarte bakar batean ere ez dituzte emakumeek zehazten sexu portaeren arauak, ez eta ezkontrukeak kontrolatzen ere?. Lernerrek berak onartzen duenez, dena den, horrek ez du esan nahi emakumeak beti egon direnik posizio berean (alegia, Lernerrek ez du uste
|
emakumeak
historiatik at egon direnik, feminista batzuek dioten bezala), ez eta emakumeek sekula burujabetzarik edo botere sozialik izan ez dutenik ere. Emakumeen posizio soziala eta ekonomikoa eta haien jardueren norainokoa izugarri aldatu dira kultura batetik bestera eta garai batetik bestera.
|
|
|
Iruñeko historiaren hastapenetan ezagutzen diren aurreneko emakume izenak, ahanzturatik atera direnak Iruñeko aurreneko
|
emakumeen
historiari argi pixka bat emateko xedean.
|
|
|
1. Iruñeko
|
emakumeen
historia. Kontuaren egoera
|
|
|
Laburpen bat da Iruñeko
|
emakumeen
historiari buruzko idazlan hau, eta beraz, funtsezko liburu biren zordun, biak Iruñeko Udalak argitaratuak direla. Lehenengoa GITE Elkarteko emakumeen historia ikertzen duen taldeak (Silvia Fernandez, Paco Roda, Sonia Pinillos eta Ana Diez de Ure) 1998an egina da, Ellas.
|
|
|
Laburpen bat da Iruñeko emakumeen historiari buruzko idazlan hau, eta beraz, funtsezko liburu biren zordun, biak Iruñeko Udalak argitaratuak direla. Lehenengoa GITE Elkarteko
|
emakumeen
historia ikertzen duen taldeak (Silvia Fernandez, Paco Roda, Sonia Pinillos eta Ana Diez de Ure) 1998an egina da, Ellas. Las mujeres en la historia de Pamplona (Haiek.
|
|
|
Eta beste urrats bat da tokiko emakumeen memoria kolektiboa berreskuratzeko bidean. Oso deigarria da Iruñeko Udalak 1998an argitaratutako Iruñeko
|
emakumeen
historiari buruzko lehen liburu hura (Ellas. Las mujeres en la historia de Pamplona) plazaratu zenetik hogei urte joan direnean berriz ere puri purian egotea.
|
|
|
Emakume horietatik gehien gehienak estu lotuta daude emakume guztien eskubideetan eta askatasunetan atzerapauso handia ekarriko zuen 1936ko Gerra ondoko errepresioarekin. Baina bertan gelditzeko iritsi zen Iruñeko
|
emakumeen
historia. Dagoeneko ez da sinesgarria emakumerik gabeko historia liburu bat, ez bederen beren izenak, jokalekuak eta borrokak aipatu gabe.
|
|
|
Baina bertan gelditzeko iritsi zen Iruñeko emakumeen historia. Dagoeneko ez da sinesgarria
|
emakumerik gabeko
historia liburu bat, ez bederen beren izenak, jokalekuak eta borrokak aipatu gabe. nuke artikulu labur hau baliagarria izatea, emakumeen berdintasunaren aldeko borrokari begira bezala, emakumeak berriz ere bazter utziko ez dituen eta ahaztuko ez dituen hiri berri bat konkistatzeko.
|
|
|
Ikertzaile talde honi beste aditu hauek erantsi dizkiogu: ...te Garaikide Zentroko zuzendaritza taldekoa; Juankar Lopez Mugartza, filologoa, NUPekoa; Enrike Diez de Ultzurrun, kazetaria eta itzultzailea eta Iruñeko euskaldunen historia txikiaren jakituna; Irene Lopez Goñi, NUPeko Psikologia eta Pedagogia arlokoa; Ivan Gimenez Gil, idazle eta kazetaria, Iruñeko historia garaikideenaren gainean ikuspuntu pertsonala azaltzea eskatu dioguna; Ana Diez de Ure,
|
emakumeen
historian aditua; Gregorio Urdaniz Irurita, Iruñeko udal soziologoa eta UNEDeko irakaslea; eta Emilio Majuelo Gil, Gemma Pierola, Nerea Lopez Ibarrola, Gotzon Garmendia Amutxastegi eta, berriz ere, Fernando Mendiola, Iruñeko Udalaren aginduz guda zibilaren inguruan Iruñean eman zen errepresioaren gaineko NUPeko ikerleak. Era berean, Jose Maria Jimeno Jurioren testu klasiko bat berreskuratu dugu, hiriak izan dituen izendapenen inguruan berak egindako artikulua, oraingoan euskarara itzulita.
|
|
|
Bere bi mila urteetan inperio bateko hiri txiki, Europako Erresuma bateko hiriburu, mugaldeko hiri eta hiri harresitua izandako hiri bateko
|
emakumeen
historiaren argiak eta itzalak nabarmentzen ditu idazlan honek. Emakume horiek egindako ekarpenak bezain garrantzitsuak dira absentzia deigarriak.
|
|
2019
|
|
|
Hurrengo asteazkenean, abenduak 11, aurkeztuko dute Apal Morea, Emariak liburuaren aurkezpenaren eskutik. Kalaka taldeak egin du liburua, eta"
|
emakumeek
historian zehar egin dituzten ekarpenen bilduma" modura sortu du. 12 biografia josten ditu Emariakek, emakume horien lorpenak," isilaraziak" izan direnak, erdigunera eramateko.
|
|
|
Ilustrazioez gozatzen segi eta bertsolari
|
emakumeen
historiari buruz gehiago jakin nahi baduzu, eskuratu gure alea administrazioa@bertsolari.eus helbidera idatzita, harpidetu gure webgunean edo jo Elkarreko dendetara.
|