|
2002
|
|
|
Hogeita hamar osasun zentro baino gehiago ari dira Espainian bularreko minbiziari buruz egin den azterketa handiena prestatzen. Minbizia da hedatuena eta
|
emakumeen artean
heriotza gehien eragiten dituena. Lan horretan, 1990etik gaur egun arte kaltetutakoen historialak ebaluatzen dira.
|
|
2003
|
|
|
biriketako minbizia hazten ari zen emakumeen artean, emakumeak baitira munduan tabakoaren kontsumoa gehien hazi den sektorea. Estatu Batuetan, tumore hori da
|
emakumeen
heriotza eragile nagusia. Bularretik banandu egin du hilgarritasunari dagokionez, eta 1987az geroztik emakume gehiago hiltzen dira biriketako minbiziagatik bularrekoengatik baino, Minbiziaren Ameriketako Elkartearen arabera.
|
|
|
Bularretik banandu egin du hilgarritasunari dagokionez, eta 1987az geroztik emakume gehiago hiltzen dira biriketako minbiziagatik bularrekoengatik baino, Minbiziaren Ameriketako Elkartearen arabera. Europan, gizonek %15 egin dute behera, eta emakumeek, berriz, %32 Erritmo horretan jarraituz gero, adituek uste dute 2025erako biriketako minbiziak eta planetako bularreko minbiziak eragindako
|
emakumeen
heriotza kopuru bera egongo dela. Emakumeak bereziki ahulak dira kearekiko, hormona zikloak alda baititzake, ugalkortasuna murriztu, menopausia aurreratu edo hezurren deskaltzifikazioa handitu.
|
|
2004
|
|
|
Gainera, emakumearen bihotza hobeto orbaintzen da, uzkurtzeko ahalmen handiagoa du eta arritmia bentrikular gutxiago sortzen ditu. “Beraz, biek bihotz gutxiegitasunaren eta disfuntzio sistolikoaren pronostiko bera badute,
|
emakumeak
heriotza tasa txikiagoak ditu asaldura bera duten gizonezkoek baino”, erantsi du. Ikerketa hori egin arte, oker onartzen zen gizonetan gertatzen ziren aldaketak emakumearengan modu berean gertatzen zirela.
|
|
2006
|
|
|
Egiari zor, ordea,
|
emakumeen
heriotzen eragile behinena infartua da.
|
|
|
“Badaude beste azalpen batzuk, batzuk organikoak, hala nola infartuak emakumeengan zabalagoak izatea, nahiz eta ez dakigun zergatik den horrela”, adierazi zuen. Izan ere, erremate gisa, “erreakzio denbora hori kentzen badugu,
|
emakumeen
heriotza tasak handiagoa izaten jarraitzen du”. Gure herrialdean, emakumeak baino bost aldiz gizon gehiago hiltzen dira miokardioko infartuagatik.
|
|
|
Hala ere, alkoholaren abusuak eta horrek eragindako kalteek 195.000 heriotza eragiten dituzte urtean EBn. 15 eta 29 urte bitarteko biztanleriatik,
|
emakumeen
heriotzen %10 eta gizonen %25 edari alkoholdunen kontsumo neurrigabeari zor zaizkio.
|
|
|
Nazioarteko erakundeak adibide gisa jarri du Ugandaren kasua; izan ere, hiesaren birusak kutsatutako pertsonen %50ek tratamendu antirretrobirala jaso zuen, erizainak medikuen zereginetan trebatzeko programa bati esker. Aurrerapausoak eman diren arren, oraindik ere oztopo asko daude, hala nola,
|
emakumeen
heriotza tasa handia erditzean eta jaioberriengan. Amen heriotza tasa handiena duten 20 herrialdeetatik 19 Afrikan daude.
|
|
2008
|
|
|
Beherenak kanpoko arrazoiei dagozkie (56,98 urte). Gaixotasun kardiobaskularrak dira oraindik ere
|
emakumeen
heriotza eragile nagusia; gizonen artean, berriz, tumoreak. Kanpoko arrazoiek eragindako heriotzak (batez ere zirkulazio istripuak eta suizidioak) ohikoagoak dira gizonezkoetan.
|
|
|
Urte askoan, adin ertaineko gizona izan da bihotz hodietako eriaren profila, eta, horregatik, talde horrentzat ziren ikerketak eta prebentzio estrategiak. Baina gauzak aldatzen ari dira, Estatistikako Institutu Nazionalak (INE) argitaratu dituen azken datuek erakusten dutenez, gaixotasun kardiobaskularrak dira oraindik ere
|
emakumeen
heriotza eragile nagusia. Gaixotasun kardiobaskularrak Europako heriotza guztien %49 eragiten du, eta europarren ia laurdenak ezgaitasunak izaten ditu horien ondorioz, European Heart Network en datuen arabera.
|
|
|
Sabelaldeko loditasuna duten
|
emakumeek
heriotza arrisku handiagoa dute bihotzagatik edo minbiziagatik
|
|
|
Orain, AEBetako ikerketa batek gehiago nabaritzen du pertzepzio hori: sabelaldean koipe lokalizatua duten
|
emakumeek
heriotza arrisku handiagoa dute bihotzeko gaixotasunagatik edo minbiziagatik.
|
|
|
Patologia hori da
|
emakumeen
heriotza eragile nagusia.
|
|
|
Hala esan zuen atzo Esteban López de Sá Espainiako Kardiologia Elkarteko (SEC) idazkari nagusiak, eta hark ohartarazi zuen estrogenoek patologia hori jasateko aukerak areagotzen dituztela. López de Sák prentsaurrekoan esan zuen gaitz kardiobaskularrak direla
|
emakumeen
heriotza eragile nagusia, minbizitik oso gora, nahiz eta kolektibo horrek ez jakin. “Mito faltsua desmuntatu behar da, eta mediku askori erakutsi diegu hormonek emakumea gaixotasun kardiobaskularretik babesten dutela”, esan zuen.
|
|
|
Genero indarkeria da munduan 15 urteko
|
emakumeen
heriotza eragile nagusia
|
|
|
Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) dioenez, indarkeria matxista da munduan 15 urteko
|
emakumeen
heriotza eragile nagusia. Gainera, beste kasu askotan, genero indarkeriak ezintasun iraunkorrak eragiten ditu, eta ez dira hautematen.
|
|
2010
|
|
|
Errepideetako ezbehar tasa murriztearen ondorioz, 2008 urtean suizidioa izan da heriotzaren kanpoko lehen arrazoia, 3.421 pertsona hil baitira, 2007koaren antzekoa. Generoaren araberako heriotza arrazoiak Gaixotasun zerebrobaskularrak izan ziren
|
emakumeen
heriotza eragile nagusia 2008an. 18.312 heriotza eragin zituzten, aurreko urtean baino %3, 4 gutxiago.
|
|
|
Tumore gaiztoek eragindako heriotzen artean, bularreko minbizia izan zen esanguratsuena (6.051 heriotza, aurreko urtean baino %1, 1 gehiago), eta atzetik koloneko minbizia (4.629 emakume hil ziren, %3, 0 gehiago). Hala ere,
|
emakumeen
heriotza tasa gehien handitu zuen tumoreetako bat bronkioetako eta biriketako minbizia izan zen. 2008an %9 hazi zen, eta horrek berretsi egiten du azken urteotako goranzko bilakaera, EINek adierazi zuenez.
|
|
2011
|
|
|
Batez beste bederatzi urteko jarraipenean 20.126 gizon eta 11.330 emakume hil ziren. Zuntzaren kontsumoa gizonen eta
|
emakumeen
heriotza arrisku txikiagoarekin lotu zen. Egunean zuntz gehiago kontsumitzen zuten gizonen eta emakumeen bostenak, berriz, kopuru txikienak kontsumitzen zituztenek baino %22 gutxiago hiltzen ziren.
|
|
|
Imagen: Chris and Gill Hutt Gaixotasun kardiobaskularra da
|
emakumeen
heriotza eragile nagusia. Hala ere, erdiak ez daki errealitate hori, AEBetan egindako lan baten arabera.
|
|
|
Biltzar horretan, ostiralean arte 250 profesional mediko baino gehiago bildu dira Kataluniako hiriburuan. Medikuek egiaztatu dutenez, heriotza tasaren bilakaerak agerian uzten du gizonen heriotza tasa %22 hazi dela azken bi hamarkadetan, eta
|
emakumeen
heriotza tasa, berriz, %185 igo dela, bereziki azken 10 urteetako datuengatik. Hain zuzen, Alacanteko Ospitale Nagusiko Onkologiako buruak eta GECPko idazkariak, Bartomeu Massutik, adierazi du joera hori aldatu egingo dela; izan ere, iragarri du 2012an biriketako tumoreak 4.000 heriotza baino gehiago eragingo dituela emakumeen artean, aurten baino %50 gehiago, eta gizonezkoetan, berriz, 15.000 heriotza baino gehiago.
|
|
2012
|
|
|
Beste urtebetez, biriketako minbizia izango da hilgarriena, eta 20.000 heriotza baino gehiago eragingo ditu, 2006an baino 700 gehiago, eta, ondoren, koloneko eta ondesteko minbizia, 13.200 heriotza berri baino gehiago; duela sei urte, berriz, 12.800 heriotza izan ziren. Tumore horien atzean bularrekoa dago, 6.200 kasu berri baino gehiagorekin (2006an 5.900 baino gehiago eragin zituen), eta hori da
|
emakumeen
heriotza eragile nagusia.
|
|
|
Mozambikeko amatasuna Irudia: Eskuak elkartuta Mundu osoko hamar herrialdek bakarrik biltzen dute haurdunaldiarekin eta erditzearekin lotutako
|
emakumeen
heriotzen %60 Zifra kezkagarria da, Manos Asociados enpresak nabarmendu duenez, hamar eskualde horietatik bost Afrikan daudela gogoratzen du: Nigeria, Kongoko Errepublika Demokratikoa, Sudan, Etiopia eta Tanzania.
|
|
|
Iktusa da
|
emakumeen
heriotzaren eta pertsona helduen mendekotasunaren lehen arrazoia. Horrelakoa da garun hodietako istripua Espainian aurkezteko gutuna.
|
|
|
Rubén García/ Eroski Consumer Urtero, 130.000 garun istripu izaten dira Espainian.
|
Emakumearen
heriotzaren eta helduaroaren mendekotasunaren lehen kausa dira, eta gure herrialdeko bigarren heriotza arrazoia. Iktus bat duten pertsonen herena hiltzen dela kalkulatzen da, eta beste herenak ezgaitasun bat izango duela, beren kabuz moldatzea eragotziko diena.
|