|
2001
|
|
|
Oinarrizko ustea hauxe da:
|
emakumea
ezkontzen denean bere buruaz ahaztu behar dela. Ez du bere buruaz axolatu behar, senarraz, haurrez eta etxean bizi direnez baizik.
|
|
|
Indian gizonak, esan dugun moduan, mesede egiten dio
|
emakumeari
ezkontzerakoan; ohore ere bai bere etxera jasotzean.
|
|
2009
|
|
|
|
Emakume
ezkondua zen Margot. Bi haur ere bazituen baina bizi alarguna zen.
|
|
|
Ezkontzeko prest ledin emakumeren bat bilatzen jarraitu nintzen. Galanta gero, inguruan milaka
|
emakume
ezkontzeko amorratzen daudela jakin eta nik ezin bat ediren.
|
|
|
Ondorioa:
|
emakume
ezkondua gizon bakarreko puta duk, dirua sartzen den tokietan guztia usteltzen baita. Begira Elizari ere.
|
|
|
Ondorioa:
|
emakume
ezkondua gizon bakarreko puta duk, dirua sartzen den tokietan guztia usteltzen baita. Begira Elizari ere.
|
|
2010
|
|
|
Eta orain, galdera:
|
emakume
ezkondu batek har al dezake Jauna, beste jaun batena denean, ezkontzaren sakramentuaren arabera. Ez al zaizu iruditzen, ondorioz, Jauna hartzen duen bakoitzean, bigamian erortzen dela?
|
|
|
Eta orain, galdera:
|
emakume
ezkondu batek har al dezake Jauna, beste jaun batena denean, ezkontzaren sakramentuaren arabera. Ez al zaizu iruditzen, ondorioz, Jauna hartzen duen bakoitzean, bigamian erortzen dela?
|
|
2011
|
|
|
Nola ezkonduko zen, baina, Atilano, elizaz? Nola ez, baina, maite zuèn
|
emakumearekin
ezkontzeko bazen!, hura baitzen posibilitate bakarra, antza, erraietako sentimendu hark non hazi eta non garaturik izan zezan. Egia izan behar zuen, hortaz, norbaiti aditutako errana:
|
|
2012
|
|
|
Badirudi hango emakume guztiok sentitzen genuenak ez zuela axola, edota han egoteagatik gauza bera sentitu behar genuela denek. Nik azaldu nion berrogei urte nituela eta
|
emakume
ezkondua nintzela, bost seme alaba nituela. Esan nion baita ere, hiru neska eta hiru mutil zirela, zeren barrutik kendu zidatena ere neure semetzat kontatu nahi izan nuen.
|
|
|
Izan ere, norbaitek bidalia zion bere amari gutun anonimo luze bat,
|
emakume
ezkondu batekin galbidean zebilela kargu emateko; eta dama gajoak segituan, familien betiko mamua sumaturik, alegia zehaztugabeko kreatura galgarria, sirena, munstroa, maitasunaren barnezolan fantastikoki bizi dena, maître Dubocageri idatzi zion, haren ugazabari, zeinak bikain jokatu baitzuen arazo honetan. Hiru ordu laurdenez eduki zuen, begiak zabalarazi nahiz, amildegiaz ohartarazten.
|
|
|
Charles Bovaryk sortzen du Emma Bovaryren baitako konfliktoa. Jakina baita debekupeko harremanei ekiten badie
|
emakume
ezkondu batek, garaiko konbentzioan, senarraren pasibitatearengatik dela neurri handian. Hiru emakume igarotzen dira Charlesen bizitzatik:
|
|
|
Haren arimako garra eta haren gonako parpailak miresten zituen. Bestalde, ez al zen ba graduko emakume bat, eta
|
emakume
ezkondua! Benetako amorantea alegia!
|
|
2013
|
|
|
–Baina, zu ezkonduta zaude!
|
Emakume
ezkondua zara!
|
|
|
Raissa,
|
emakume
ezkondua zen heinean, ezin matrikula zitekeen ez eskolan ez unibertsitatean, jendearen susmo txarrak eta begirada gaiztoak nozitu nahi ez bazituen, bazterrera eta mespretxura bidera zezaketenak, baladalxamstarren azturak halakoak izaki. Zertarako, gainera, ezinezko bati ekin, ahalezko aukera eskura zuenean?
|
|
|
Gabrielleren ezongiak ez dizkio bridatu hura beratzeko saioak. Bere errekerimenduei erantzun balie, ez zuen lehen aldia izanen
|
emakume
ezkondu bat senarraren begi parean bereganatzen. Agerreri ez zaio oraino oroimenetik joan Salamancako Doña Catalina, Gramatikako irakasle baten emaztea eta lau seme alabaren ama, bera.
|
|
|
–A, Jane, orain nirea da zure lekua, eta zuk maila jaitsi behar duzu,
|
emakume
ezkondua naiz eta.
|
|
|
–Ahalik eta sarrien. Baina badakizu
|
emakume
ezkonduek inoiz ez dutela izaten idazteko beta handirik. Nire ahizpek idatzi ahal didate. Ez dute beste zereginik izango.
|
|
|
Raissa,
|
emakume
ezkondua zen heinean, ezin matrikula zitekeen ez eskolan ez unibertsitatean, jendearen susmo txarrak eta begirada gaiztoak nozitu nahi ez bazituen, bazterrera eta mespretxura bidera zezaketenak, baladalxamstarren azturak halakoak izaki. Zertarako, gainera, ezinezko bati ekin, ahalezko aukera eskura zuenean?
|
|
2014
|
|
|
–Utzi Malen bakean kontu horiekin, Marisa; ez al dakin
|
emakume
ezkondua dela?
|
|
|
Guk ere izan ditugu geure gorabeherak eta krisiak, ez du merezi xehetasunik kontatzea. Bakarrik nahi nuke ulertzea, Rafaren eskaria entzun nuenean, ez nuela pentsatu,
|
emakume
ezkondua naizen aldetik, ezinezkoa zitzaidala halako proposamen bati baiezkoa ematea. Urteak pasa ahala erlatibizatzen ikasten du batek.
|
|
|
–Bezeroak dioenez, lagunak ez zuen labarretan salto egiteko arrazoirik eta adorerik. Enpresa gizon arrakastatsua, familia oneko
|
emakumearekin
ezkonduta, aparteko osasun arazorik ez...
|
|
2015
|
|
|
–Ez al duzue zelako
|
emakumearekin
ezkonduko zareten jakin nahi. Zuen hemendik aurrerako bizitzak, orain arte bezala, lotuta ala bereizita jarraituko ote duen?
|
|
2016
|
|
|
Adulterioa aipatu zutenean, hau da. Ez adulteriorik egin!
|
Emakume
ezkondu bati irrikaz begiratzen dionak egin du jadanik adulterioa bere bihotzean?. Ebak, berriz ere, irri ikusezina egiteko gogoa izan zuen, hain xelebre bezain krudela zen esaldia.
|
|
|
–esan zuen ZUHURTZIAK. Gero esango dute
|
emakume
ezkondu batekin atera zinela, eta Calaisera propio etorri zinela zita bat dela medio.
|
|
|
Nik ere amets egin izan dut memoria galduta esnatzen naizela eta bi
|
emakumek
ezkondu nahi zutela nirekin.
|
|
|
Zalantzarik gabe, horrexegatik behartzen dituzte emakume beltz mordo bat, eremu zurietan bizitzeko baimena edukita, sexuaren arabera bereizitako ostatuetan bizitzera.
|
Emakume
ezkonduek eta ezkongabeek, denek amaitzen dute halako tokietan bizitzen, halako tokietan hertsiki debekatuta baitago familia bizitza egitea: senar emazteek ezin diote elkarri bisitarik egin, eta aita amak ezin dira bertan bildu seme alabekin.
|
|
|
–hots egin zuen Alberrok?.
|
Emakume
ezkondu bat, alaba bat duena, noizbehinka desagertzea inori erran gabe nora doan. Normala da hori?
|
|
|
Koldok atsekabezko aurpegia erakutsiko zion Begoñari astebeteko setio egoera hura amaitu zenean, eta sentitu ere sentituko zuen pena modukoren bat, sentimenduak gutxitan baitira guztiz zuri edo erabat beltz, baina bere arimaren barrenean lasaitu sakon bat ere nabaritzen zuen, azkenik lagun artera, gizon artera itzuliko zela eta; gizonak giza artea behar duela, esaera zaharra, kasu honetan ere egiaztatzen dena. ...a baino handiagoa zen barruko nahigabea; izan ere, Mari Errauskinen ipuina alderantziz ibilita, nolabaiteko erregina izateari utzi eta ostera neskame bihurtzen zelako, bere ama beti gaixo eta beti marmartiaren neskame eta mirabe; orain, gainera, ez zeukan, lehenago bezala, gazte txoriburu eta ardurabakoa izatearen aitzakia, beste neska eta mutil gazteekin ontziaren bizkarrean berriketan jarduteko;
|
emakume
ezkondua zen orain, gainerako emakume ezkonduekin batera gauza serioez eta ganorazkoez arduratu behar zuena: arropa garbitzea, jostea, gaixo eta umeez arduratzea...
|
|
|
Koldok atsekabezko aurpegia erakutsiko zion Begoñari astebeteko setio egoera hura amaitu zenean, eta sentitu ere sentituko zuen pena modukoren bat, sentimenduak gutxitan baitira guztiz zuri edo erabat beltz, baina bere arimaren barrenean lasaitu sakon bat ere nabaritzen zuen, azkenik lagun artera, gizon artera itzuliko zela eta; gizonak giza artea behar duela, esaera zaharra, kasu honetan ere egiaztatzen dena. ...a; izan ere, Mari Errauskinen ipuina alderantziz ibilita, nolabaiteko erregina izateari utzi eta ostera neskame bihurtzen zelako, bere ama beti gaixo eta beti marmartiaren neskame eta mirabe; orain, gainera, ez zeukan, lehenago bezala, gazte txoriburu eta ardurabakoa izatearen aitzakia, beste neska eta mutil gazteekin ontziaren bizkarrean berriketan jarduteko; emakume ezkondua zen orain, gainerako
|
emakume
ezkonduekin batera gauza serioez eta ganorazkoez arduratu behar zuena: arropa garbitzea, jostea, gaixo eta umeez arduratzea...
|
|
|
–
|
Emakume
ezkonduak ez zuen ez askatasun pertsonalik ez lanari lotutako askatasunik, eta independentzia
|
|
|
egin zituzten, adibidez,
|
emakume
ezkonduen
|
|
2017
|
|
|
Jaiki zen.
|
Emakume
ezkonduek berena duten aire duin hori hartu zuen betan.
|
|
|
Mexikon eta Perun, biztanleriaren gainbeherak emakumeen etxeko lana sustatzea eskatzen zuen, eta, horren ondorioz, sexu hierarkia berri bat ezarri zuten espainiar agintariek; emakume indigenek autonomia galdu zuten, eta botere handiagoa eman zitzaien haien gainean senide arrei. Lege berrion bidez, gizonezkoen jabetzako bihurtu ziren
|
emakume
ezkonduak, eta behartuta zeuden senarrei atzetik etxera jarraitzera (tradizioaren kontra). Emakumeen eskubideak are gehiago mugatzen zituen beste sistema bat ere eratu zuten, compadrazgo zeritzona, eta, haren bidez, gizonek zuten haurren gaineko agintea ere.
|
|
|
|
Emakume
ezkonduek etsipenez begiratzen omen zioten tarteka, itxaroten asperturik baleude bezala, baina bertsolariak berarekin jarraitzen omen zuen hizketan. Tarteka bere edalontzia altxatu eta neskaren ur botilarekin egiten omen zuen topa, eta irribarre egiten omen zion.
|
|
|
Rose Hauck izeneko
|
emakume
ezkondu baten oso laguna naiz nolabait esateko. Zer gertatzen den ohartzerako, antza denez, sartu behar izaten dudan saltsa horietako bat.
|
|
|
|
Emakumea
ezkondua izanez gero, beste hirugarren gauza ere du galtzeko: Kotxea, zeren senarra txoferrarekiko amodioaz ohartzen baldin bada, kotxea saltzera senti daiteke bultzatua.
|
|
|
Ba, hori, harreman bat izan zuten.
|
Emakumea
ezkonduta zegoen eta noizbait ezin zutela elkarrekin jarraitu esan zionean, Aitor denen aurrean negar batean hasi zen. Negar ezin zaratatsuagoa, eta hori sei hilabeteko semea zeukala.
|
|
|
Ezkontzeko hitza emana zuten
|
emakumeak
ezkonduen parekoak ziren.
|
|
|
desleiala, ikaragarri erosoa eta zuzenekoa. Prostituta behar bezalako baldintzetan arituko balitz bere langintzan, estetizistaren edo psikiatraren baldintza berberetan, desagertuko balira haren jardueraren gaineko egungo legezko hertsapen guztiak, bat batean
|
emakume
ezkonduaren tokia ez litzateke ja hain tentagarria izango. Zeren, prostituzioaren hitzarmena kontu arrunta bilakatzen baldin bada, garbiago ikusten da zer den, izan, ezkontzaren hitzarmena:
|
|
2018
|
|
|
Emakumeei independentziarako oinarri ekonomiko bat edukitzea galarazi zitzaien, lantokia etxetik bereiziz eta kapitalismoaren egitura patriarkala finkatuz.
|
Emakume
ezkonduen posizio legalak eta zibilak XIX. mendearen erdialdean jo zuen behea. Aurreko gizaldian, Sir William Blackstone k labur eta zehatz azaldua zuen zer ondorio zekartzan, estalduraren doktrina arruntaren arabera, emakume bat ezkontza kontratu batean sartzeak:
|
|
|
Blackstonek honela esplikatu zuen
|
emakume
ezkonduen egoera berezia: estaldura legearen mende egonik, gizon batentzat, emaztearekin kontratua egitea, bere buruarekin engaiatzea baino ez litzateke; beraz, oro har egia da senar emazteak ezkontzen direnean bertan behera geratzen direla ezkongabe zirela eginiko itun guztiak?.
|
|
|
Gizon batek eta emakume batek adostuko balute berek idaztea beren ezkontza kontratuaren baldintzak, orduan kontratu horrek ez luke baliorik izango. Gainera, esan bezala,
|
emakume
ezkondu batek ez du existentzia zibilik; beraz, luke egin kontraturik senarrarekin. Argi dago zergatik dauden oraindik ere halako arazoak ezkontzaren kontraktualtasunarekin!
|
|
|
Estalduraren doktrina bukarazi eta
|
emakume
ezkonduak norbanako zibil gisa onartzeko borrokan, mugarri handietako bat izan zen Britainia Handiko 1882ko Emakume Ezkonduen Jabetzaren Legea (lehenago, 1840ko hamarkadan, halako beste lege batzuk onetsiak zituzten AEBetako zenbait estatutan ere). Dena den, mugarri bakarra izan zen hura, eta, emazteen lege egoeraren inguruko erreforma erabakigarri batzuk hain dira berriak, ezen gehienok mendekotasunaren zantzu batzuk jasan behar izaten baititugu oraindik:
|
|
|
Estalduraren doktrina bukarazi eta emakume ezkonduak norbanako zibil gisa onartzeko borrokan, mugarri handietako bat izan zen Britainia Handiko 1882ko
|
Emakume
Ezkonduen Jabetzaren Legea (lehenago, 1840ko hamarkadan, halako beste lege batzuk onetsiak zituzten AEBetako zenbait estatutan ere). Dena den, mugarri bakarra izan zen hura, eta, emazteen lege egoeraren inguruko erreforma erabakigarri batzuk hain dira berriak, ezen gehienok mendekotasunaren zantzu batzuk jasan behar izaten baititugu oraindik:
|
|
|
Ipar Amerikako esklabo ugazaba baten emazteak, adibidez, bazuen eskumenik esklaboen gain (hori bai:
|
emakume
ezkondu batek ez zuen manumisio botererik), nahiz eta bera ere, aldi berean, senarraren mendeko izan. Emazteen posizioa deskribatzeko modurik egokiena da esatea ugazabaren esklabo printzipalak zirela.
|
|
|
Simone de Beauvoirrek honelakoxetzat dauka emaztea: ?
|
Emakume
ezkondua gizon bakar bati lotua dago, bizi guztirako; prostitutak, berriz, bezero batzuk ditu, lan bakoitzeko ordaintzen dutenak. Bata gizonezko batek babesten du gainerakoengandik; bestea, berriz, gizon guztiek defendatzen dute gizon bakoitzaren tirania esklusibotik?.
|
|
|
Demagun, batetik, Otsoen Gizonak benetan harrapatu zituela gurasoak haurra zela; Freudek gertakari hura interpretatu zuen pentsatuz kontsentimendu hitzak benetan zerbait esan nahi duela sexu harremanetan, haren bidez argi eta garbi bereiz baitaitezke sexu harremana eta bortxazko mendekotasuna. Jurisdikzio gehienetan, ordea, ezkontza kontratuak senarrari eskubidea ematen dio, oraindik ere, emakumearen gorputza sexurako erabiltzeko,
|
emakumeak
ezkon harremanean edozein egoeratan kontsentimendua eman zein ez eman. Otsoen Gizonak, beharbada, zuzen interpretatu zuen ikusitakoa; hori ez dugu sekula jakingo.
|
|
|
ezkontza kontratuA besterik ez dago aukeran.
|
Emakume
ezkonduek XIX. mendean lortu zuten, lehen aldiz, beren kabuz kontratuak egiteko zenbait botere, Emakume Ezkonduen Jabetzaren Legea onartu zenean (Britainia Handiko Parlamentuan, emazteei ez zitzaien 1935era arte onartu kontratuak egiteko gaitasuna), baina, Lenore Weitzmanek dioen bezala, nahiz eta erreforma handiak egin diren harrezkeroztik, senar emazteen kontratuan badira bi lege muga bere hart... –Batetik, ezein kontratuk ezin ditu aldatu ezkon harremanaren elementu oinarrizkoak, eta, bestetik, kontratu bakar batean ere ezin da ezer agertu dibortzioari buruz?.
|
|
|
ezkontza kontratuA besterik ez dago aukeran. Emakume ezkonduek XIX. mendean lortu zuten, lehen aldiz, beren kabuz kontratuak egiteko zenbait botere,
|
Emakume
Ezkonduen Jabetzaren Legea onartu zenean (Britainia Handiko Parlamentuan, emazteei ez zitzaien 1935era arte onartu kontratuak egiteko gaitasuna), baina, Lenore Weitzmanek dioen bezala, nahiz eta erreforma handiak egin diren harrezkeroztik, senar emazteen kontratuan badira bi lege muga bere hartan iraun dutenak. –Batetik, ezein kontratuk ezin ditu aldatu ezkon harremanaren elementu oinarrizkoak, eta, bestetik, kontratu bakar batean ere ezin da ezer agertu dibortzioari buruz?.
|
|
|
Emazte batek zer zerbitzu eman behar dituen eta zer nolako babesa jasoko duen, hori senarraren borondatearen mende dago zeharo: ?
|
Emakume
ezkonduek ezin dute beren bizi maila hobetu zerbitzu hobea emanez; aukera bakarra hauxe dute: zerbitzu berberak ematea, baina gizon aberatsago bati?.
|
|
|
Ahalegina egin behar da, ordea, antolaera horren espezifikotasun historikoari eta kulturalari antzemateko. XVII. mendean, Britainia Handian, emazteak senarraren mende zeuden, baina ez ekonomikoki; estaldura legean zabaldutako beste arrakala bati esker,
|
emakume
ezkonduei baimena eman zitzaien feme sole gisa salerosketan aritzeko, eta, beraz, haiek ere askotariko jardueretan hasi ziren. XIX. mendearen erdialderako, ordea, klase errespetagarrietako gizonen helburu bilakatua zen emazte bat aurkitzea egun osoan etxekoandre jardungo zena.
|
|
|
Langile klaseko emazte askok betidanik izan dute enplegu ordaindu bat, diru beharra zela-eta. 1851 urtean, adibidez, Britainia Handiko
|
emakume
ezkonduen laurdenak ari ziren ordainpeko lanen batean; dena den, estaldura legearen mende zeuden emakume haien posizio soziala, gutxien gutxienean, kontraesan hutsa zen. Emakume batek emazte estatusa bazuen, horrek esan nahi zuen ez zeukala norbanako baten gaitasunik; senarraren jabetza zen, eta esklaboa edo zerbitzaria ugazabari zitzaion horixe zitzaion emaztea senarrari.
|
|
|
direla, ezkontzeko zein ez ezkontzeko??. 1909an, berriz, Marriage as a Trade lanean, Cicely Hamilton-ek esan zuen
|
emakumeentzat
ezkontzea zela bizimodua ateratzeko era bakarra; haren ustez,, funtsean[?] salerosketa berme bat edo berme komertzial bat, zen ezkontza.
|
|
|
Meatzariaren figura, hark hezurmamitzen duen elkartasuna eta anaitasuna, horixe aurkeztu izan da askotan langilearen irudi gisa, nahiz eta, adibidez, 1931n, Britainia Handiko erroldan meatzariak halako bi ziren etxeko zerbitzariak. Gizon langileek ere ez dute gogo bizi bizirik izan emakumeek berekin batera lan egin zezaten,
|
emakume
ezkonduek bereziki. Emazteek enplegu ordaindu bat izateak, azken batean, arriskuan jartzen du gizonek emakumeen zerbitzuaren gainean duten kontrola, baita lantokietako anaitasun ordena bera ere.
|
|
|
Garai batzuetan, besterik gabe, emazteak zuzenean baztertu dituzte enplegutik; Australian, esaterako, 1902tik 1966ra,
|
emakume
ezkonduek debekatua izan zuten zerbitzu publikoak ematea, eta, are, Victoriako Estatuan, debeku hori ez zuten kendu duela oso gutxi arte: 1973 urtera arte, hain zuzen.
|
|
|
Emakumeei, kontratu sexualaren baldintzek berresten diete gizon guztiek (eta ez langile espezializatuek bakarrik) lan aristokrazia bat osatzen dutela. Azken 30 urteetan,
|
emakume
ezkondu asko eta asko sartu dira ordainpeko lan indarrean, baina senar batzuek oraindik uste dute emazteek beren baimena behar dutela lanerako; senar ugarik, izan ere, nahiago lukete emaztea jardunaldi osoko etxekoandre izatea, eta, horregatik,, emaztearen enplegua mugatzen eta murrizten, saiatzen dira.
|
|
|
|
Emakume
ezkondu asko lanaldi murriztuan aritzen dira; maiz, ez dagoelako bestelako lanik eskura (Estatu Batuetan, 1980an, sektore pribatuko lanen ia laurdenak ziren lanaldi murriztukoak), baina, beste askotan, horrek ahalbidetu egiten dielako nagusiki etxeko zerbitzuari emanak bizitzeko eta, hala, senarrarekin liskarrik ez izateko. Emazte batek, ordainpeko enplegu bat edukiagatik, ez dio sekula uzten etxekoandre izateari; egiaz, lan egiten duen emazte bat bihurtzen da, eta lanaldi luzeagoa izaten du.
|
|
|
Eta bada are adibide harrigarriago bat: 1972tik 1976ra, zenbait langile
|
emakume
ezkonduk zapata fabrika bat jarri zuten, eta kooperatiba demokratiko gisa eraman, baina, hala izanik ere,, funtsean[?] emaztetzat eta amatzat, zeukaten elkar.
|
|
|
Emazte gisa, emakumeek izenaren erreprodukzioa bermatzeaz gain (helburu funtzionala), gizon leinuen arteko harreman sexual sinbolikoa gauzatzen dute. Patronimoen trukerako leku izanik, emakumeak badira eta ez dira zeinu patronimikoa, adierazletik kanpo baitaude, daramaten patronimikotik at.
|
Emakume
ezkondua ez da identitate bat, ezpada erlazio termino bat; leinuak bereizten ditu, baina, aldi berean, identitate patrilineal komun batean lotzen ditu, zeina, bestalde, barruan azpitaldeetan bereizita dagoen.
|
|
|
Bi alaba zaharrenak Balou mendikateko familiekin ezkonduak zituen. Menditik urrun bizi zirenak ez zeuden mendiko
|
emakumeekin
ezkontzeko prest, familia politikoa bisitatzeari nekagarriegi iritzita. You familiako alaben moduko emakume tuntunek are zailago zuten, eta mendian bizi ziren gizon bakanekin baino ezin ziren ezkondu.
|
|
|
Ez ziren bata bestearengandik aldentzen.
|
Emakume
ezkondua zen. Bikote hila zen.
|
|
|
|
Emakumeak
ezkontzeko prestatzen zituzten duela gutxi arte munduko herririk ustez aurreratuenetan ere, etxeko lanak egiten irakasten zieten, sukaldean egiten, josten. Geure amak, urrutira joan gabe, hamalau urterekin lanean hasi behar izan zuen, ez ziren aberatsak, ez zuten dirurik eskolak emateko, baina lanetik kanpo ere lan egin behar izaten zuen etxean, ezkontzeko prestatu zuten, etxeko lanak egiten, sukaldean, josten.
|
|
2019
|
|
|
argudiatzea, noiz eta familiaren ahultasunagatik emakumea arriskutsu bihurtu zenean gizonezko oinordekoentzat. Deigarria da XVI. mendean,
|
emakume
ezkondua tutorepean edukitzeko, San Agustinen autoritatea aipatzea, harekin esatea: –Emakumea piztia bat da, eta ez da ez irmoa eta ez orekatua??
|
|
|
Nahiz eta instituzio laikoa den, ezkontzak garrantzi sozial handia du, eta ezkontza bidezko familiak, esanahi erlijiosoaz gabetua dagoenean ere, arrunt toki sendoa du giza bizitzan. Sexu askatasun handia duten gizataldeetan ere, komeni izaten da mundura haur bat dakarren
|
emakumea
ezkonduta egotea; emakumeak, bakarrik dagoenean, ez du lortzen bere haurrekin talde autonomo bat osatzea, eta anaiaren babes erlijiosoa ez da aski: ezinbestekoa da senarraren presentzia.
|
|
|
aitatasuna ikertzea debekatu zuen; gogor definitu zituen ama ezkongabearen kondizioa eta ezkontzaz kanpoko haurrarena. Nolanahi ere,
|
emakume
ezkonduak ere ez zuen baliabiderik aurkitu bere ama duintasunean; paradoxa feudalak bere hartan zirauen. Ez neska eta ez andrea ez ziren herritar; beraz, ezin ziren abokatu edo tutore izan.
|
|
|
Ordainetan, ohoratu egiten zituzten, kortesiarik finenez inguratu. ?
|
Emakume
ezkondua esklabo bat da, bere tronuan jartzen jakin behar dena?, dio Balzacek; sinetsirik dago gorabehera hutsalen bat gertatzen den aldiro gizonak bazter batean geratu behar duela eta emakumeei utzi behar diela lehen tokia; gizarte primitiboetan bezala zamak eramanarazi ordez, saiatzen ziren lan neketsu guztiak eta kezka guztiak kentzen emakumeei: ardura guztiak ere kentzen zizkieten hala.
|
|
|
Originaltasunaren edo perfekzio singular baten bila ibiltze horretan, emakumeak alferrik galtzen du denbora asko eta makina bat ahalegin; horrexek bihurtzen du haren lana, arreta eskatzen duen zeregin nahasia, zedarririk eta mugarik gabea?, Chardonnek seinalatzen duen bezala, eta horren ondorioz gertatzen da hain zaila konturatzea zein astunak diren egiaz etxeko lanen kezkak. Oraintsu eginiko inkesta baten arabera (Combat egunkariak 1947an argitaratua eta C. Hébertek sinatua),
|
emakume
ezkonduek hiru ordu eta berrogeita bost minutu igarotzen dituzte, gutxi gorabehera, etxeko lanetan (garbitzen, erosten eta abarretan) lanegun bakoitzean, eta zortzi ordu jaiegunetan, hau da, hogeita hamar ordu astean, emakumezko obrero edo enplegatu baten asteko lanorduen hiru laurden; hori ikaragarria da lanbide bati gehitu behar bazaio; gutxi da emakumeak beste zereginik ez badu (batez ere, obr... Seme alabak zaindu beharrak, asko baldin badira, arrunt handitzen dizkio nekeak emakumeari:
|
|
|
Zenbait emakume obsesionaturik geratzen dira izan ez den haur hori dela eta. Hélène Deutschek
|
emakume
ezkondu baten kasua aipatzen du: normala zen psikologikoki, baina hiru hilabeteko bi fetu galdu zituen bere egoera fisikoa zela kausa; bi hilobi txiki eraikiarazi zituen, eta maitasun handiz tratatu zituen, baita beste haur asko izan ondoren ere.
|
|
|
Bere askatasun barren hutsaren zorabioa sentitzen du nagusiki, bateko eta besteko obsesio psikasteniko batzuen tankera hartuta; esaterako, prostituzioaren fantasia batzuk garatzen ditu, arestian neska nerabearengan aurkitu ditugun horiek bezalakoak. Pierre Janetek
|
emakume
ezkondu berri baten kasua aipatzen du: gazte hark ezin eraman zuen etxean bakarrik gelditzea, gogoa egiten baitzitzaion leihora atera eta pasatzen zirenei begia kliskatzen hasteko.
|
|
|
Gogoan dugu zenbat malko isuri ziren Rodolfo Valentino hil zenean. Bai
|
emakume
ezkonduek eta bai neska gazteek miraz begiratzen diete zinemako gizonezko protagonistei. Batzuetan, haren irudia ekartzen dute gogora bakarkako plazeretan ari direnean, edo fantasia bat erabiltzen dutenean ezkontzako sexu harremanetan; askotan, haurtzaroko oroitzapenen bat ere pizten dute, aitona baten, anaia baten, irakasle baten edo beste norbaiten irudiaren bitartez.
|
|
|
Ingurukoen kontrola askoz ere estuagoa da emaztearentzat, senarrarentzat baino, batez ere hiri txikietan, bai Mundu Zaharrean eta bai Berrian?: gizona gehiago ateratzen da, bidaiatu egiten du, eta barkaberatasun handiagoz toleratzen zaizkio desbideak; emakumeak, berriz, arriskuan jartzen ditu bere izen ona eta
|
emakume
ezkondua izatearen estatusa. Maiz azaldu izan da zer trikimailu erabiltzen dituen emakumeak kontrol horri ihes egiteko:
|
|
|
|
Emakume
ezkondu bat, oso zuzena, girorik onenekoa, kexu da nerbioengatik eta depresioengatik. Gau batean, Operan, ohartu zen guztiz maitemindurik dagoela tenorraz.
|
|
|
Haien bitartez, ahaleginak egiten dituzte gizonen begietan itzala biltzeko eta eginkizun pertsonal bat betetzeko. Ihes egiten diote
|
emakume
ezkonduaren kondizioari. Oro har, emakumea ez dute gogobetetzen noizbehinka onartzen dizkioten plazer eta garaipen pasakorrek, eta nekagarriak zaizkio gehienetan, entretenigarriak bezainbat.
|
|
|
Cécile Sauvagek alaiki kantatu zituen ezkontza eta amatasuna bizitzaren hasieran, baina larrimin fin bat adierazi zuen aurrerago. Nabarmentzekoa da ezen, konparatzen baditugu emakume ezkongabeen suizidio kopurua eta
|
emakume
ezkonduena, ohartzen garela ezkonduak bizitzaren hastiotik irmo babesturik daudela hogei hogeita hamar urte dituztenean (batez ere, hogeita bost hogeita hamar bitarte), baina ez hurrengo urteetan. –Ezkontzari dagokionez, idatzi du Halbwachsek?, babesa ematen die hala probintzietako emakumeei nola Pariskoei, batik bat hogeita hamar urte bitarte, baina gero eta gutxiago hurrengo urteetan?.
|
|
|
|
Emakume
ezkondua
|
|
|
Bakarrik dagoen emakumea izaki sozialki osatugabea da, Frantzian baino are gehiago Ameriketako Estatu Batuetan, baita bizimodua ateratzen badu ere; hatzean ezkon eraztuna eraman behar du pertsona baten duintasun osoa eta eskubide guztiak eskuratuko baditu. Bereziki,
|
emakume
ezkonduarena da errespetatzen den amatasun bakarra; ama ezkongabea eskandalagarria da, eta oztopo handia du haurra. Horregatik guztiagatik, Mundu Zaharreko eta Berriko neska nerabe askok, galdetzen dietenean zer asmo duten etorkizunerako, garai batean erantzungo zuten bezala erantzuten dute orain ere:
|
|
|
Monatsschrift für Geburtshilfe lanean (1889, IX. liburukia), Neugebauerrek ehun eta berrogeita hamar kasu baino gehiago bildu ditu, zeinetan zakilak zauriak egiten baitzizkien emakumeei koitoan, basakeriagatik, hordikeriagatik, jarrera txar bategatik, organoen arteko proportziorik ezagatik. Ingalaterran, Havelock Ellisek kontatzen duenez, dama batek galdegin zien erdiko klaseko sei
|
emakume
ezkondu buruargiri nola erantzun zuten eztei gauean: guztientzat, koitoa shock bat izan zen; bik ez zekiten ezertxo ere; besteek, bazekitela uste, baina berdin berdin erasan zien psikologikoki.
|
|
|
Usadioen araberakoa da exhibizionismoaren eta pudorearen arteko erdibidea;, emakume zuzenak? bularra estali behar du batzuetan, eta orkatila beste batzuetan; zenbaitetan, neska gazteak badu eskubidea bere xarma nabarmentzeko, pretendienteak erakartze aldera, eta
|
emakume
ezkonduak, berriz, uko egiten die apaindura guztiei: horixe da ohitura landa zibilizazio askotan; beste batzuetan, neska gazteei janzkera fina, pastel kolorekoa eta ebakera diskretukoa inposatzen zaie, eta emakume zaharragoek, berriz, badute eskubidea soineko estuak, oihal apainduegiak, askotariko koloreak, ebakera probokatzaileak erabiltzeko; hamasei urteko gorputz batean, beltzak atentzioa ematen du, adin horretan beltzik ez erabiltzea baita araua.
|
|
|
Zuhurtziak muturreraino iristea eragozten badio ere, gutxienez bihotzean gordetzen du, harro, bere hoztasun fierraren sekretua; batzuetan, egia kontatzen du eguneroko batean, edo, gehiagotan, lagunekin dagoenean:
|
emakume
ezkondu askoren denbora pasa da elkarri aitortzea zer, truko, erabiltzen dituzten sentitzen ez omen duten plazer baten itxurak egiteko; burla gaiztoak egiten dizkiote beren senar engainatuen xalotasun harroputzari; itxurakeria hutsa izan litezke halako konfidentziak:
|
|
|
jakitea da, egokiro; senarrak, kontratuari urratu batzuk? egiten badizkio, begiak itxi dira, baina ezin gehiagoan zabaldu beste batzuetan; gehienbat,
|
emakume
ezkondua ez da fidatzen neska gazteez, pentsatzen baitu gustura asko lapurtuko lioketela bere, tokia?. Senarra halako lehiakide aztoragarri batengandik urruntzeko, bidaia bat antolatuko dio, hura distraitzen saiatuko da; behar baldin bada. Madame de Pompadourren ereduari segika?, hain arriskutsua ez den beste lehiakide bat sustatuko du; horrek guztiak huts egiten badu, negarrari eman diezaioke, nerbio krisiei, bere buruaz beste egiteko saioei eta abarri; sesio eta aurpegiratze gehiegi izanez gero, ordea, senarra urrundu egingo da etxetik; emaztea eramangaitz bilakatuko da, noiz, eta seduzitzeko premia sekula baino biziagoa duenean; irabazle atera nahi badu, trebeki neurtu ditu malko hunkigarriak eta irribarre heroikoak, xantaia eta pinpirinkeria.
|
|
|
tarteka ikusten dugu, era berean, nola mutiltzen diren zenbait neska, batez ere kirolariak. H. Deutschek kontatzen du nola neska gazte batek gortea egin zion, suharki,
|
emakume
ezkondu bati, hura beretu eta elkarrekin bizitzen jarri nahian: egun batean, ohartu zen egiaz gizona zela, eta horrek modua eman zion bere maitearekin ezkondu eta haurrak izateko.
|
|
|
Ikuspegi ekonomikotik, simetrikoak dira prostitutaren egoera eta
|
emakume
ezkonduarena. –Bere burua prostituzioan saltzen dutenen eta ezkontzan saltzen dutenen artean, prezioa eta kontratuaren iraupena da alde bakarra?, dio Marrok.
|
|
|
–Bere burua prostituzioan saltzen dutenen eta ezkontzan saltzen dutenen artean, prezioa eta kontratuaren iraupena da alde bakarra?, dio Marrok. Bai batzuentzat eta bai besteentzat, sexua zerbitzu bat da;
|
emakume
ezkondua gizon bakar bati lotua dago, bizi guztirako; prostitutak, berriz, bezero batzuk ditu, lan bakoitzeko ordaintzen dutenak. Bata gizonezko batek babesten du gainerakoengandik; bestea, berriz, gizon guztiek defendatzen dute gizon bakoitzaren tirania esklusibotik.
|
|
|
Haatik, hainbeste faktorek bat egiten zuten emakumearen independentziaren kontra, non sekula ez baitziren guztiak batera ezeztatu: ahulezia fisikoa jadanik ez zen garrantzizkoa, baina mendekotasun femeninoa baliagarria zitzaion gizarteari
|
emakumea
ezkondua bazen. Ezkontzak indartsu segitu zuen erregimen feudala desagertu eta gero ere.
|
|
|
Burgesiak, orobat, lege berberei obeditu zien eratu zenean. Hala ohiturazko zuzenbidean nola feudalean, ez zegoen emantzipaziorik ezkontzatik kanpo baizik; emakume ezkongabe eta alargunek gizonaren ahalmen berberak zituzten;
|
emakumea
ezkontzen zenean, ordea, senarraren tutoretzaren eta mainbourniearen pean geratzen zen; senarrak jo zezakeen, eta haren jokabidea kontrolatu, haren harremanak, eskutitzak; gizonak gobernatzen zuen emaztearen fortuna, ez kontratu baten kariaz, baizik ezkontzaren beraren kariaz. –Ezkontza egina baldin bada, dio Beaumanoirrek?, bataren eta bestearen ondasunak komunak dira ezkontzaren kariaz, eta emakumea haren tutoretzapekoa da?.
|
|
|
ezerk kontrakorik adierazten ez zuenean, gaitasunak beren osoan onartzen zitzaizkion emakumeari. Feudalismoaren garaitik hona,
|
emakume
ezkondua jabetza pribatuari sakrifikatu zaio, berariaz. Garrantzizkoa da ohartzea:
|
|
|
objektuak, balioak, sortzen zituen haurrak ez ziren haren ondasunak, baizik familiarenak; alegia, familiaren buru zen gizonarenak. Beste herrialdeetan, emakumearen egoera ez zen liberalagoa, aitzitik baizik; batzuetan, tutoretza atxiki zuten; guztietan,
|
emakume
ezkonduaren ahalmenak hutsa ziren, eta usadioak, zorrotzak. Europako kode guztietan, zuzenbide kanonikoa, erromatarra eta germanikoa izan dira abiaburuak, denak ere emakumearen kontrakoak; jabetza pribatua eta familia zituzten herrialde guztietan, eta bi instituzio horien moldera makurtzen ziren.
|
|
|
Emakume ezkongabearen kondizioa berezia zen Frantzian; lege aldetik zuen independentzia kontrajarria zegoen, harrigarria izateraino,
|
emakume
ezkonduaren mendekotasunarekin; ezkongabea, gainera, bakana zen; usadioek ere bat egiten zuten hari kentzeko legeek emaniko guztia; ahalmen zibil guztiak zituen, baina eskubide abstraktu eta hutsalak ziren; ez zuen ez autonomia ekonomikorik, ez duintasun sozialik; alaba nagusiak aitaren familiaren gerizpean segitzen zuen, edo bat egiten zuen bere gisakoekin komentu baten barrenean:... han, ez zuen desobedientzia eta bekatua beste askatasunik, gainbeheraldiko emakume erromatarren askabide bakarra bizioa zen gisa berean.
|
|
|
Aita zen emakumearen aurreneko tutorea; bestela, aitaren agnatuek hartzen zuten zeregin hori.
|
Emakumea
ezkontzen zenean, senarraren, eskuetan, geratzen zen; hiru ezkontza mota zeuden:
|
|
|
Iraina zen emakume bati frogarik gabe, prostituta? deitzea, eta hamabost aldiz garestiago ordaintzen zen gizon bati edozein irain egitea baino;
|
emakume
ezkondu bat bahitzea, hain zuzen, gizon libre bat erailtzearen parekoa zen; emakume ezkondu bati eskua edo besoa estutzeak hamabost eta hogeita hamabost sos bitarteko isuna ekartzen zuen; abortua debekatua zegoen, ehun soseko isunez zigortua; emakume haurdun bat erailtzea lau aldiz garestiago ordaintzen zen gizon libre bat erailtzea baino; gizon libre batek halako hiru balio zuen haurrak izan zit... Emakumeak ez zuen inolako eskubiderik pertsona gisa.
|
|
|
Iraina zen emakume bati frogarik gabe, prostituta? deitzea, eta hamabost aldiz garestiago ordaintzen zen gizon bati edozein irain egitea baino; emakume ezkondu bat bahitzea, hain zuzen, gizon libre bat erailtzearen parekoa zen;
|
emakume
ezkondu bati eskua edo besoa estutzeak hamabost eta hogeita hamabost sos bitarteko isuna ekartzen zuen; abortua debekatua zegoen, ehun soseko isunez zigortua; emakume haurdun bat erailtzea lau aldiz garestiago ordaintzen zen gizon libre bat erailtzea baino; gizon libre batek halako hiru balio zuen haurrak izan zitzakeela frogatua zuen emakumeak, baina balio guztia galtzen zuen ama izateko modua g... Emakumeak ez zuen inolako eskubiderik pertsona gisa.
|
|
|
Marxek honela kontatzen du Kapitalaren ohar batean: . M.E** ekoizleak gaztigatu zidan emakumeak baino ez zituela enplegatzen ehungailu mekanikoetan, lehentasuna ematen ziela
|
emakume
ezkonduei eta, haietarik, etxekoak mantendu beharra zeukatenei, zeren askoz ere arretatsuagoak eta otzanagoak baitira ezkongabeak baino, eta akitzeraino lan egin behar baitute beretarrei oinarrizko mantenua emateko. Eta, hala, eransten du Marxek?, emakumearen berezko ezaugarriak desitxuratuak daude haren kaltean, eta haren izaeraren osagai moral eta delikatuak bitarteko gisa erabiliak dira hura azpiratzeko eta min egiteko?.
|
|
|
dibortzioa hedatzen ari da, eta senar emazteak ez dira aldi baterako bazkideak besterik. Frantzian, berriz, motelagoa izango da bilakabidea, bertan landako biztanleria handiagoa baita eta Napoleonen kodeak tutoretzapean jarri baitu
|
emakume
ezkondua. 1884an, berriro ezarri zen dibortzioa, eta emakumea dibortzia zitekeen senarrak adulterioa eginez gero; nolanahi ere, zigor arloan bazirauen sexuen arteko bereizketak:
|
|
|
1912an, baimena eman zuten aitatasun naturala ikertzeko. 1938 eta 1942ra arte ez da aldatu
|
emakume
ezkonduaren estatusa: obedientzia zorra ezeztatu egin da, nahiz eta aita izango den familiaren burua aurrerantzean ere; hark erabakitzen du non bizi, baina emazteak kontra egin diezaioke erabaki horri, arrazoi funtsatuak argudiatuz gero; emakumearen ahalmenak handiagoak dira; haatik, artikuluaren azken zatiak auzitan jartzen du lehenbizikoa, formula nahasi honetan:
|
|
|
obedientzia zorra ezeztatu egin da, nahiz eta aita izango den familiaren burua aurrerantzean ere; hark erabakitzen du non bizi, baina emazteak kontra egin diezaioke erabaki horri, arrazoi funtsatuak argudiatuz gero; emakumearen ahalmenak handiagoak dira; haatik, artikuluaren azken zatiak auzitan jartzen du lehenbizikoa, formula nahasi honetan: ?
|
Emakume
ezkonduak ahalmen juridiko osoa du. Ezkontza kontratuak eta legeak baino ez dute mugatzen ahalmen hori?.
|
|
|
idatzirik zeukatela; Lord Asquithen bulegoan indarrez sartu ziren, mitinak egin Hyde Parken eta Trafalgar Squaren, kalean desfilatu pankarta eta guzti, hitzaldiak egin; manifestazioetan, poliziei irain egiten zieten, edo harrika eraso, epaiketak egitera behartzeko; presondegian, gose greba egitea zen haien taktika; dirua biltzen ibiltzen ziren, eta milioika emakume eta gizon erakarri zituzten inguruan; hainbeste hunkitu zuten iritzi publikoa, non 1907an Parlamentuko berrehun kidek batzorde bat eratu baitzuten emakumeen botoaren alde; handik aurrera, haietako batzuek emakumeen sufragioaren aldeko lege bat aurkeztu zuten urtero urtero, eta urtero urtero baztertu zieten, argudio berberak emanda. 1907an bertan, WSPUk Parlamenturako lehen martxa antolatu zuen, eta emakume langile askok parte hartu zuten, beren sorbalda zapiekin, baita aristokraziako emakume batzuek ere; poliziak atzera eginarazi zien, baina hurrengo urtean, mehatxu egin zenez meategietako galeria batzuetan lan egitea debekatuko zitzaiela
|
emakume
ezkonduei, WSPUk mitin handi batera deitu zien Lancashireko emakume obreroei. Berriz ere, atxilo hartu zituzten batzuk, eta sufragista kartzelatuek gose greba luze bat eginez erantzun zuten 1909an.
|
|
|
Gobernuak eskubide horiek zaindu besterik ez du egin behar[...]. Gizonak hilotz zibil bihurtzen du
|
emakume
ezkondua[...]. Jehovaren eskumenak usurpatzen ditu, hura baita gizonei zertan jardun zehaztu diezaiekeen bakarra?.
|
|
|
Jainkosa ama gurtu zutenean, Naturaren beldur zirelako gurtu zuten; brontzezko tresnak modua eman zienean haren aurka beren burua berresteko, patriarkatua ezarri zuten; familiaren eta Estatuaren arteko gatazkak definitu zuen emakumearen estatusa; kristauak Jainkoaren, munduaren eta bere haragiaren inguruan zuen jarrera islatzen da emakumeari ezarri dion kondizioan; Erdi Aroan, emakumeen auzia? deituriko hura erlijiosoen eta laikoen arteko disputa bat izan zen, ezkontza eta zelibatua zirela kausa; jabetza pribatuan oinarrituriko gizarte erregimenak berekin ekarri zuen
|
emakume
ezkondua tutoretzapean egotea, eta gizonek eginiko iraultza teknikoak askatu du gaur egungo emakumea. Etika maskulinoaren bilakaera baten ondorioz gutxitu dira familia ugariak jaiotza kontrolaren bitartez, eta horri esker askatu da emakumea, partez bederen, amatasunaren nekeetatik.
|
|
|
Emakumea, edo zertan ariturik izan bai baina mendekoa da, edo libre dago baina ez du zer eginik bizitzan. Esaterako, adierazgarria da
|
emakume
ezkonduak bere tokia izatea gizartean baina ez izatea eskubide bat bera ere, eta ezkongabeak, berriz, onesta nahiz prostituta izan, gizonaren ahalmen berak izatea baina bizitza sozialetik bazter egotea gutxi asko, mende honetara arte. Zuzenbidearen eta usadioen arteko oposizio horretatik paradoxa bitxi hau segitzen da, besteak beste:
|