|
2013
|
|
|
Garrantzitsuena bertsotan mantentzea da. Kezka hori izan dut;
|
emakumea
bertsolaritzan normal egongo da, norbaitek, familia izanda, bertsotan jarraitzen duenean. Orain hor daude Oihane Perea, Uxue Alberdi, Erika Lagoma...
|
|
2014
|
|
|
Era horretan,
|
emakumeak
bertsolaritzaren definiziotik kanpo egon dira denboraaskoan; ezin izan dira egon bertsolariaren ohiko ingurunean: ez epaile, gai jartzaile, antolatzaile, ezta publiko gisa ere; izan ere, orain dela gutxi arte emakume gutxi zirenbertsolarien jarraitzaile.
|
|
2018
|
|
|
Ahazturatik diskurtso propiora) ondorio bertsuak atera zituen: emakumeak plaza hartzeko alde emozionala giltzarri da," autoestimua eta segurtasuna lantzea erabakigarria da[...] segurtasun falta izaten baita
|
emakumeen
bertsolaritza aktiboa uzteko arrazoietako bat", dio web orriak.
|
|
2019
|
|
|
Izan ere,
|
emakumeek
bertsolaritzaren bigarren boom honetan izan dezaketen eragina 1990eko hamarkadan rock aren belaunaldiak izan zuenarekin alderatu liteke neurri batean. Lehen gorakada hartan berebiziko garrantzia izan zuten rock aren inguruan ibili eta bertsotan hasi ziren gazteek.
|
|
|
Bertsolaritzaren munduan murgiltzen ari ziren hainbat emakume bertsolari, gai jartzaile, epaile, aurkezle edota antolatzaile gisa emakume gehiago egotearen beharra aldarrikatzen hasi ziren. Aldi berean, teoria feministaren eremuan, Karmen Larrañagak (1994, 1995, 1997)
|
emakumeek
bertsolaritzan izandako parte hartzearen inguruko lehenengo ikerketa lanak egiteari ekin zion. Laster, hasierako hausnarketa eta gogoeta horiek borobilduko dituzte emakume bertsolariek beraiek bertsolaritza bezalako eremu maskulinizatuan bizi izandako esperientziak mahai gainean jarriz.
|
|
|
Kontrako eztarritik lan honetan bildutakoak ez du istorio bat izan nahi. Joanna Russ ek Nola ezabatu emakumeen idazketa saiakeran adierazi bezala, “tresna analitiko baten zirriborroa” izan nahi luke,
|
emakumeen
bertsolaritza azpiratzeko mekanismoetan errepikatzen diren patroiak bistaratuko dituena. Horrekin batera, bertsolaritzaren definizio tradizionala zabaltzen eta osatzen lagundu nahi luke; orain arteko definizioetan ez baitira kabitzen bertsogintzaren, bertsolari gorputzaren eta esperientziaren hainbat aspektu, emakume inprobisatzaileek azpimarratzen dituztenak.
|
|
|
Ez da nahikoa bertsotan ondo egitea sektore batzuetan bai, bertsolariari eskatzen zaio euskalgintzako eta kulturgintzako beste bagaje bat ere. Eta ez da kasualitatea momentu honetan
|
emakumeek
bertsolaritzarako sarbide bat aurkitu izana, feminismoak plazara ekarri dituen hainbat gai, lehen ez bezala, baloratzen hasi direlako bai euskalgintzan eta bai kulturgintzan. Gatazka armatuaren amaierak, militantzia ereduaren eta politikan parte hartzeko moduen aldaketek edo eta beste ideia batzuentzako espazioa zabaldu izanak ere eragin du, beste balio batzuei lekua egin zaie.
|
|
2021
|
|
|
batetik, Nafarroako kulturaren ondare diren bertso sorta idatziei bultzada ematea, jaso eta ikusgarri egitea, eta tradizionalki landutako bertsoen aldaera horrek gaur egun ere lekua baduela ikusaraztea. Eta bestetik, Nafarroako emakume bertsolariei ahotsa ematea, proiektu honen bidez elkarren arteko sarea sendotzea, eta
|
emakumeek
bertsolaritzan esateko dutenari bozgorailu bat eskaintzea.
|
|
2022
|
|
|
Horretarako, bertso komunitatea osatzen duten agenteen parte hartzea bermatu dugu. Bertsolariak, bertsozaleak eta gai jartzaileak izan ditugu prozesuan kide; guztiak emakume gisa sozializatuak eta belaunaldi ezberdinetakoak,
|
emakumeek
bertsolaritzan izan duten papera errekonozitu eta erresistentzia plano batean baino gehiagotan kokatzen direlako batetik, eta, beren zapalkuntzaz harago, aditu orokor gisa hartzeko garrantziagatik, bestetik.
|
|
|
Hala ere,
|
emakumeek
bertsolaritzaren garapenean izan duten papera azpimarratzen da, honen hedapenean eta transmisioan. Gainera, irakurketa historiko bat eginez, emakume bertsolariek gai eta kantatzeko modu berriak ekarri dituzte oholtzara, lehenago erdigunean ez zeuden gaiak agerian utziz.
|
|
2023
|
|
|
Adibidez, Alaia Martin, Joanes Illarregi, Miren Artetxe… Baina erreferentetzat Estitxu Arozena dut. Estitxuk aunitz aldatu du
|
emakumeen
bertsolaritza, gaur egun neskok ez genuke hainbertze aukera izanen Estitxuk ez balu egin zuen dena egin. Gainera, Estitxuk erakutsi dit nik gaur egun dakidan guztia.
|