|
2017
|
|
|
Unai Iturriagak “tanpoi eta konpresa” kantatu zuenekoa daukat gogoan.
|
Emakume
bati poltsa lapurtu ondoren bertan topatu zuenaz ari zen. Ikuspegi, kantaera, kontatzeko modu eta hizkera berri baten aurrean aurkitu nintzen.
|
|
|
Eta badirudi ale hau
|
emakume
batek kantatua dela:
|
|
|
|
Emakume
batena dirudi honek:
|
|
|
Mustrak ere egiten ziren, eta bereizten zituzten ‘galarrotsa’ (gauez egiten ziren hots eta zaratak) eta egunez egiten bazen, tobera. XIX. mendean
|
emakume
bat protestante batekin ezkondu zelako tobera famatu bat egin zen. Horrelako ohitura asko da Zuberoan.
|
|
2019
|
|
|
Enbeitatarren bertsogintzaren azken adierazpena. Aurretik aititak eta osabak irabazi bezala, orain hirugarren belaunaldiko
|
emakume
bati egokitu zaio leinuaren arrastoari segida ematea bere bertsogintza Bizkaiko bertsolaritzaren gailurreraino eramanez. Emakume bertsolariek egiten duten lanaren erakusleiho dugu txapeldun berria, eta zalantzarik ez gainerako emakume bertsolari guztien isla ere badela.
|
|
|
Soubelet, Iparraldekoak; eta E. Arrese, K. Enbeita, P.M. Etxarte, J. Garmendia, J.M. Lopetegi, J.M. Lujanbio Txirrita, J.J. Sarasola Lexo, J.R. Taberna, J.&P. Zabaleta, Bidasoaz hegoaldekoak.
|
Emakume
bat ere ageri zaigu bertsoemaile, alarguna gainera, eta bere bertsoak honela hasten dituena:
|
|
|
Gainera, urteetan zenbat eta atzerago joan orduan eta gutxiago, eta kanporaketetan zenbat eta aurrerago joan orduan eta gutxiago. Milaka bertso hauetan,
|
emakume
batek erabilitako hikako aditz forma bakarra aurkitu dugu. Maialen Lujanbiok bere buruari egin zion hika 2013ko kartzelakoan, Amets Arzallusekin buruz burukoan lehiatzen ari zela:
|
|
2020
|
|
|
Ilargira joan zarete eta zu, Egaña, denbora aurrera doan heinean, gero eta beldurtiago zaude, eta zu, berriz, Unai, lasai”. Ez dakit zenbatgarren bertsoan izango zen, baina oker ez banago Egaña bigarren puntua kantatzen ari zela, komunera joan eta bueltan zetorren
|
emakume
bat, harmailetan behera eskaileretan estropezu egin eta, buruz aurrera erori zen eta beheko sarearen kontra geratu zen. Egañari denbora eman zion gertaera hori kantatzen ari zen bertsoan sartzeko, aurretik etorriko zela baleki bezalaxe.
|
|
|
Behin, Abaltzisketan, saioa egin genuen eguraldi petral samarrarekin eta, jendea urruti samar geratu zelako edo beste arrazoiren batengatik, ez zen behar bezalako girorik sortu, eta Andoni ez zen oso konforme jaitsi oholtzatik.
|
Emakume
batek galdetu zion ea zer moduz Saioa, eta Andoni hasi zitzaion kontatzen hotz samarra atera zela, eguraldiak ere izan zuela errua eta horrelako aitzakiak ematen. Eta emakumeak adierazi zion Elisa bere emaztearen laguna zela eta alaba Saioagatik galdetu ziola.
|
|
|
Irribarre eta xalotasunez lortzen zuen mugako hesiak, eta beste hainbat, gainditzea. Mauleko elizan sartu ginenean,
|
emakume
bat etorri zitzaigun. Itxura penagarria ikusi izango zigun, inolaz ere.
|
|
|
“Henna” ren errituaren bueltan emakume eta gizonak ezkongaien inguruan esertzen dira, eta gehienetan emakumeek abesten dute.
|
Emakumeetako
bat andregaiaren aldean kokatzen da berau goraipatzen duten bertsoak abestuz, eta senargaiaren ondoan dagoen beste batek gizonezkoari buruzko laudorioak abesten erantzuten dio.
|
|
2021
|
|
|
Bere aitak beste baten semea zenaren susmoak zituen eta oso haurtzaro gordina ekarri zion horrek. Etxeko neskameaz maitemindu eta haurdun utzi zuen, baina gurasoek beste
|
emakume
batekin ezkontzera behartu zuten (1808). Zor bat zela-eta izandako liskarragatik bi urte() egin behar izan zituen kartzelan, eta handik itzulitakoan gertatu zen Etxegoienen tiroketa eta bigarren epaiketa.
|
|
|
Vicente de Arana bera ere pertsonaia erromantiko bat izan zen. Gaztetan Londresen duelu bat izan zuen maitasun afera bategatik, Europan zehar
|
emakume
baten atzetik hainbat herrialde ere igarotakoa zen, eta mutilzahartuta, bere izaera arraro, kosmopolita eta maitaberak, hainbat eragin zuen Bilbon, tartean Sabino Aranak edo Migel de Unamunok idatzita utzitakoak. Erromantiko nordikoen jarraitzaile, Alfred Tennyson, Longfellow edo Sacher Masoch itzuli zituen gaztelerara, eta horien tradizioari jarraiki, zaldunen istorietan aurkitu zuen bere tokia.
|
|
2022
|
|
|
Pentsa daiteke desafio hura ez zela inoiz gauzatu, bertso sorta hori Bilintxen idazki argitaragabeen artean topatu zenez gero. Edonola ere,
|
emakume
batek bere ekimenez gizon bat desafiatzen duen kasu dokumentatu bakanetako bat da –gainontzeko beefetan gizonek esandakoei erreakzionatuz baizik ez dute parte hartzen–.
|
|
|
ehun urtez bizi duk
|
emakume
baten aluaren aurrean belauniko. Txikito!!!
|
|
2023
|
|
|
Julien Vinsonek() Revue de Linguistique et de Philologie comparée aldizkarian 1870ean argitaratutakoa da historiako lehen bertso kronika. Bertsolari
|
emakume
bat da bertan protagonista.
|
|
|
Vinsoni deigarria iruditu zitzaion
|
emakume
bat bertsotan ikustea: “Ile st assez rare que des femmes improvisent ainsi publiquement; jusqu à present, on n’avait encore vu prendre part au concours qu’une jeune Espagnole de Fontarabie qui n’a plus paru depuis trois ans”.
|
|
|
Bertsolari bati egindako elkarrizketa baten lehen aurrekaritzat har daitekeen testuan berriro ere
|
emakume
bat ageri da. Marie Abadiak Parisko La Femme aldizkarian 1896ko urtarrilaren 15ean argitaraturiko La femme dans le Pays Basque artikulu luzean Aña Etxegarairekin (berak Etchegoyen jartzen dio abizena) izandako elkarrizketa laburra txertatzen du.
|