|
2000
|
|
|
Gaur egun hala egiten omen da oraindik ere Bosnia eta Bulgariako turkiarren artean.
|
Emakume
batek mutil bat semetzat hartu nahi duenean, bere arropen artetik atera edo bultzatuko du: harrezkero, haren benetako semetzat joko dute denek, eta gurasotzakoen ondasun guztiak jasoko ditu herentzian" (Urrezko abarra, I bol., 48 orr.).
|
|
|
Baina ez dago ezer egiterik hori gerta ez dadin. Tragikoa ere bada gizon baten eta
|
emakume
baten arteko amodioa hiltzear egotea, baino ez dago ezer egiterik. Hori da gertatzen dena hiltzear dagoen hizkuntza batekin.
|
|
2003
|
|
|
Baina zu utziko zaitut jada, eta Diotima Mand tineako
|
emakume
batengandik behin entzun nuen Maitasunaren inguruko hitzaldia (bera gai horietan eta beste askotan aditua zen eta izurritea baino lehen behin eskaintza egindako atenastarrei gaixotasuna hamar urtez atzeratu zien, eta niri ere maitasunaren ingurukoak erakutsi zizkidan), hark esan zuen hitzaldia bada saiatuko naiz zuei agertzen, nik eta Agatonek adostutakoak oinarri hartuta, nik neuk neure kasa aha... Eta beharrezkoa da, Agaton, zuk azaldu zenuen bezala, lehenik bera nor eta nolakoa den azaltzea, bigarrenik bere ekintzak.
|
|
2006
|
|
|
Hektor hilkorra (ntoj) baitzen,
|
emakume
baten bularretik eradoski zuelarik. Aitzitik, Akiles jainkosa baten seme (qeaj gonoj) da, neronek hezia, neronek zaindua eta neronek emana gizon baten emaztetzat (Homero, Iliada, XXIV, 58).
|
|
2007
|
|
|
603 Bowie, 1988: 124 Mitileneko polis aristokratikoan, hain zuzen, Atenas bezalako polis demokratikoetan pentsaezina baitzen
|
emakume
bat kulturgintzarekin nahastea.
|
|
2014
|
|
|
Jarraian, eraztunak bide bera jarraitu behar du, eta jatorrira itzuli behar du, suaren eta uretako ninfen bidez; musikak batzuk eta besteak lotzen ditu, askotan entzundako melodietatik bat batean bat nagusitzen da eta besteak menperatzen ditu.
|
Emakume
batek du melodia horren jabetza, baina emakume hori ez da Brunnhilde, Sieglinde da. Doinu hori abestu zuen ama zela jakin zuenean.
|
|
|
Salome Tristan-en baliokide bat bada, orduan Turandot Meistersinger en baliokidea da: ez dezagun ahaztu bi operak lehiaketa publiko baten ingurukoak direla, bietan heroiak
|
emakume
bat irabaziko du.
|
|
|
Erraz imajina dezakegu Holandarraren" Die Frist ist um..." en bere bertsio propioa abesten, bere patuarekiko atsekabez eta galdera zorigaiztokoa egiten ez dion emakumea faltan. Eta, Holandarra bezala,
|
emakume
batekin harremanetan hasita, isilpean galdera debekatua egin diezaion irrikan dago, senar emazte bizitza anodino baten perspektibari aurre egiteko gaitasunik gabe, mundutik aparte egotearen duintasunarekin jarraitzeko asmoz jendetzari bera nor den azaldu ostean...
|
|
|
Lehenik eta behin, Siegfried en istorioaren muina delako Siegfried une horretara arte bere gaztaro guztian Mime ipotx gaiztoarekin egon dela, bera izan dela bere guraso bakarra, baina Siegfriedek ikusi du, ordea, animalien kasuan gurasoak beti zirela bikote bat, eta horregatik du bere ama ezagutzeko gogoa, Mimeren ordain femeninoa. Siegfriedek
|
emakume
bat bilatzen du, beraz, diferentzia sexual bat bilatzen du, eta bilaketa hori bera beldurraren bilaketa da, beldurra zer den erakutsiko dion esperientzia baten bila ari da, beraz, kastrazioaren norabidea apuntatzen da argiki joera gisa. Freuden kastrazioaren eszenaren deskribapen paradigmatikoan (‘fetitxismoari’ buruzko testu labur berantiarrean), begiradak presentzia bat (zakila) espero den lekuan absentzia bat aurkitzen du; hemen, ordea, Siegfrieden begiradak gehiegizko presentzia bat aurkitzen du (bularrena... eta gehitu behar ote dut wagneriar soprano ohikoena bular emaritsuduna izaten dela, beraz Siegfriedek" Das ist kein Mann!" esatean ikusleek barre algara durunditsu bat egin ohi dutela?) 17.
|
|
|
Bigarrenik, ez genuke ahaztu behar eszena horren ulermena egoki laguntzen duen libretoaren itxurazko inkoherentzia bat: zergatik harritzen da hainbeste Siegfried gizon bat ez aurkitzeaz lehenago sua zeharkatzean
|
emakume
bat aurkitu nahi duela nabarmentzen badu. Ibiltariari esaten dio:
|
|
|
Hortik ondorio soil bat atera behar genuke: nahiz eta Siegfried, berez,
|
emakume
bat bilatzen ari zen, ez zuen gizon bat izango ez zela espero. Funtsean, emakume baten bila ari zen ez gizon bat izango ez zena, baizik etagizonaren osagarri simetriko bat izango zena, zeinarekin bikote orekatu eta esanguratsu bat sortu zuen; aurkitzen duena, ordea, gabezia/ gehiegikeria jasanezin bat da...
|
|
|
nahiz eta Siegfried, berez, emakume bat bilatzen ari zen, ez zuen gizon bat izango ez zela espero. Funtsean,
|
emakume
baten bila ari zen ez gizon bat izango ez zena, baizik etagizonaren osagarri simetriko bat izango zena, zeinarekin bikote orekatu eta esanguratsu bat sortu zuen; aurkitzen duena, ordea, gabezia/ gehiegikeria jasanezin bat da... Deskubritzen duena da esanahi bikoitzak betetzen ez duen gehiegikeria/ gabezia, alegia, emakumea eta gizona ez direla osagarriak, baizik eta asimetrikoak, ez dagoela yin yang orekarik; hitz batean, ez dagoela sexu harremanik.
|
|
|
Horrek ez du esan nahi Parsifal en dimentsio femeninoa desagertzen denik, eta Grialaren komunitate maskulino homoerotikoan geldituko garenik. Syberberg ek arrazoi zuen, Kundryren musuaren ondoren," amaren azken mezua eta
|
emakume
baten lehenengo musua", Parsifalek uko egiten dionean, Parsifal beste haur aktore batengatik ordezkatu zuenean, emakume hotz gazte batengatik: ez al zen horrekin ideia freudiar bat antzezten ari, zeinaren arabera identifikazioa, bere maila erradikalenean, galdutako edo ukatutakolibido objektuarekiko den?
|
|
|
Non ikusten dugun ibaia suaren kontra borrokan; non emakumez inguratutako jainko begibakar batek intzestua nahiago duen familiaren legea baino; non maite duen alaba sakrifikatzen duen... Non
|
emakume
batek, azkenik, guztiaren jakitun, Jainkoen indarrarekin bukatzen duen.
|
|
|
Emakume desobedienteen istorioa da hau, Wotan jainkoak diktatzen dituen legeak hausten dituzte, jainkoen istorio guztian parte hartzen dute, eta munduaren amaieran. Zirkulu guztia azkenik amaitzen denean,
|
emakume
batek, eta berak bakarrik, ezagutzen du istorio guztia. Garesti ordaindu duen jakintza baten jasotzaile gupidatsua da, baina keinu bat egin behar du oraindik:
|
|
|
Hara, edozein kulturaren oinarri diren pertsonen arauak jarraitu ez dituzten jainko batzuk; aita batek bere alaba beste gizon bati ematen dio ezkontzeko, neba batek arreba aldatzen du. Wotan ahalegintzen da, bere bidaia errarian,
|
emakume
batekin, hilkor arrunt batekin, umeak egiten. Baina nahigabe antzu bat da:
|
|
|
Are hobeki: hori guztiori konplitu denean, hil egingo da, ergelki, loriarik gabe, bizkarra zulatuta eta
|
emakume
bati esker. Jainkoaren ilobarentzako amaiera okerragorik ez da, loria gutxiko hondamena balizko salbatzailearentzat.
|
|
|
Esan dezagun, beraz, Wagnerrengan astuntasun sexual berezi bat dagoela, azaldu dugun musikaren eta sexualitatearen arteko harreman bat; purutasuna eta erredentzioa kontrako muturretan dauden gaiak direla pentsa dezakegu. Pentsa dezagun sinpleki pertsonaia estrainio horietan; mutil gazte inuzente horiek, larruzko galtzamotzak soinean, bere obra askotan aurki ditzakegu; edo Siegfried gaztea bera, boy scout bat bezala ateratzen da basotik, ez du inoiz sexu harremanik izan
|
emakume
batekin, eta, azkenean hutsune hori konpentsatzen duenean, abentura diaboliko batean sartzen da. Horrek eszena txundigarri batzuk sortzen dizkigu, adibidez, Brunnhilderen koraza kendu, bere bularra ikusi, atzera pauso bat egin eta" Baina emakume bat da!" 2 oihukatzen duenekoa.
|
|
|
Pentsa dezagun sinpleki pertsonaia estrainio horietan; mutil gazte inuzente horiek, larruzko galtzamotzak soinean, bere obra askotan aurki ditzakegu; edo Siegfried gaztea bera, boy scout bat bezala ateratzen da basotik, ez du inoiz sexu harremanik izan emakume batekin, eta, azkenean hutsune hori konpentsatzen duenean, abentura diaboliko batean sartzen da. Horrek eszena txundigarri batzuk sortzen dizkigu, adibidez, Brunnhilderen koraza kendu, bere bularra ikusi, atzera pauso bat egin eta" Baina
|
emakume
bat da!" 2 oihukatzen duenekoa. Onar dezagun apur bat nahasten gaituela eta musikarentzat zaila dela hori pasaraztea.
|
|
|
Dena bukatzen du, fideltasunez eta isilean. Bera,
|
emakume
bat, opera guztietan bezala, opera honetan ere emakumeak bihozmina eta gaiztakeria jasotzen du, eta gizonek gizonen kontuak egiten dituzte, Wotan, Alberich, Siegfried, Hagen; berak, emakumeak, amaitzen ditu. Brunnhilde sutzarrean hil eta gero doinu femenino batek burrunbatuko du amaieran.
|
|
|
Bi maitaleen joan etomengatik soilik erdiesten da: pasatzen delako, furet jokoan bezala3, mutikotik mutikora, baina
|
emakume
baten hatzean erortzen bada, itzuli egiten da, ez da gehiago pasatzen, birritan doa Siegfriedengandik Brunnhilderengana, azkenean neska gogokoenaren hatzean gelditzeko. Ez du itzultzen, bere hatz kiskalitik erortzen da.
|
|
2021
|
|
|
34).
|
Emakume
bat, hain zuzen," gizon batetiko harreman sozial espezifiko batek, joputza deitu dugun harreman batek; eginbehar pertsonak eta fisikoak ez ezik eginbehar ekonomikoak ere ekartzen dituen harreman batek" (ibid.: 38) egiten du emakume.
|
|
|
Adieraztea ezen elkar hautatu ere egin ez duten gizon batek eta
|
emakume
batek aski izan beharra daukatela batak bestearentzat modu guztietan aldi berean eta bizi guztian, bada, hori izugarrikeria bat da, ezinbestean hipokrisia, gezurra, liskarra, zorigaitza dakartzana. (II:
|
|
|
" Jatorrizko eskubide politikoa: gizon batek, aita izan ahal izateko,
|
emakume
baten gorputza sexualki eskuratzeko duen eskubidea" (Pateman 2018: 171).
|
|
|
Ezkon eskubide hori naturaltzat jota," anaiek kontratu sexual bat egin zuten. Lege bat ezarri zuten gizonezkoen sexu eskubidea berretsi zuena, eta segurtatu zuena gizon bakoitzak
|
emakume
bat izango zuela eskuragarri, modu ordenatuan" (ibid.: 194).
|
|
|
Sexu eskubidea (hobe esanda, sexu pribilegioa), hain zuzen, horixe zen: gizon bakoitzak
|
emakume
baten gorputza eta lana modu ordenatuan eskuragarria izateko pribilegioa. Kontratu soziala, berriz, kontratu heterosexual horren gainean gizon edo norbanako buru jabeen artean egiten zen anaitasunezko ituna:
|
|
|
Zentzu horretan, gogoan izan beharrekoa da Azpiazuk lerratze horren arriskuez egindako oharpena: jokoan dagoena esparru publikoaren (kalearen, medioen) erabilera dugu, eta hor, azken urteetan nahiko garbi ikusi dugu gizon baten hitz batek
|
emakume
baten esaldi osoak baino gehiago balio duela, biak ala biak sexismoaz aritu arren. (Azpiazu 2013)
|