|
2000
|
|
|
500 m bitarteko mendixka biribil hauek haran hondo eta mendi altuen arteko trantsizioan daude, batzuen zein besteen ezaugarriak bilduz. Alabaina, gaur
|
egun
duten itxura giza erabileren ondorio zuzena da, gain hauek abeltzaintzarako erabili izan baitira aintzinatik; egiazki, historiaurreko artzain kulturaren aztarna ugari, trikuharriak hain zuzen, mendi hauen gainetan daude; ezagunak dira La Cabaña, Cotobasero, Galupa, La Lama eta Hormatzako trikuharriak, beste askoren artean.
|
|
2001
|
|
|
Bertizko Jaurerriak 20,4 km2 ditu, eta Parke Naturala da 1984az geroztik. Jaurerriak
|
egun
duen itxura, hein handi batean, Pedro Zigari zor zaio. urte tarte horietan bera izan zen jaurerriaren jabe; hil arte, beraz.
|
|
2004
|
|
|
1495\. urtean herrian pairatu zen izurritea ezabatzeko egindako sua sute bihurtu zen, eta eraikuntza guztiak suntsitu zituen. Geroztik hartu zuen gaur
|
egun
duen itxura.
|
|
2005
|
|
|
1510 inguruan eraiki zuten Ibarraundi jauregia. Eskoriatzako aristokraziaren bizileku zen hasieran, Barroko garaian Gipuzkoako baserri nagusi eta 1975ean
|
egun
duen itxura eman zioten. XXI. mendean egin zuen azken urratsa basetxeak, eta museo bihurtu zen.
|
|
2008
|
|
|
Baina ideia horri kontra egiten dion ikerketa baten berri eman zuten Science aldizkarian maiatzean. Ikertzaile horiek esaten dute basamortutzea orain dela 6.000 urte inguru hasi, eta orain dela 2.700 urte bukatu zela; hau da, milaka urte behar izan zituela gaur
|
egun
duen itxura hartzeko.
|
|
2009
|
|
|
Hobetze lanak, berriz, laurogeigarren hamarkadan hasi ziren. 1995ean lortu zuen
|
egun
duen itxura, baina inaugurazio garrantzitsuena hiru urte geroago izan zen: ur azpian, 360 graduko tunela osatu zuten eta Txuri eta Urdin marrazoak ekarri.
|
|
|
1898an erosi zuten Pedro Zigak eta haren emazteak, Dorotea Fernandezek, Bertiz Jaurerria. Bikoteak eman zion jaurerriari gaur
|
egun
duen itxura, eta ez zuten nahi hildakoan itxura hori alda zedin. Horretarako, testamentuan idatzita utzi zuten Nafarroako Aldundiari utziko ziotela, eta haren esku geldituko zela, betiere baldintza hau betetzen bazuen:
|
|
2013
|
|
|
Magma masa ikaragarri bat osatu zen lur azpian, gero, bi plaken artean zegoen lurralde ez-egonkor horretan hainbat mugimendu tektoniko izan ziren, eta horien bidez lurrazalera atera zen granito masa hori. Azkenik, kanpoko eragile geologikoek gainazala aldatu zioten granitozko mendi berri horri, eta haizeak, urak eta beste kanpoko zenbait eragilek eman zioten Aiako Harriari gaur
|
egun
duen itxura.
|
|
|
Espainian, gaur egun ezagutzen ditugun bainuetxeen garapena eta hedapena XVIII. mendean hasi bazen ere, Euskal Herrian lehen bainuetxeak XIX. mendearen hasieran eraiki ziren eta industrializazioak ekarri zituen gizarte eta ekonomiaren aldaketa sakonekin batera eraldatu eta gaur
|
egun
duten itxura bereganatu zuten.
|
|
2014
|
|
|
Txema Garai CVCko lehendakariaren arabera, Katxola da garai bateko Aieteren lekukotasun bakarretakoa: «Ez zuen
|
egun
duen itxura, baserriz beteta zegoen ingurua». Handik ikus daitezke ibilbidearen parte diren Ametzagaña, Ulia eta Miramongo basoa.
|
|
2018
|
|
|
Jatorri antzinako horiek Irun eta Hondarribiko herritar orok ezagutu beharreko datak badirudite ere, bi usadiook gaur egun duten tankeraren benetako jatorria askoz ere berriagoa da historiaren sokan. Bide luzea dute, hala ere,
|
egun
duten itxurarekin. 1881 urtean hasi ziren antzeko zerbait egiten.
|
|
|
Irudia: Parkeak
|
egun
duen itxura
|
|
2019
|
|
|
2015ean, Euskara ibiltaria inauguratu zuen akademiak, harrezkero Euskal Herri osoko leku askotan ikusi ahal izan den erakusketa; EHHA Euskararen Herri Hizkeren Atlaseko materialetan oinarrituta, teknologia berrien bidez atlas horretako mapekin eta hitzekin jolasteko aukera dute, besteak beste, erakusketaren bisitariek. Horrez gain, zuek egun hauetan sarri egiaztatu ahal izan duzuen bezala, informazio eta zerbitzu ugari eskaintzen ditu Euskaltzaindiak webgunean, horien artean Plazaberri albistegi digitala, 2006ko apirilean abiarazia eta 2016ko ekainean berritua, gaur
|
egun
duen itxura eta eitea hartzeko. Horrez gain, Euskaltzaindiak apustu argia egin du sare sozialetan. Facebook, Twitter nahiz Instagram?
|
|
|
: Plazaberri, webguneko albistegi digitala, berritu zuen Euskaltzaindiak, gaur
|
egun
duen itxura eta eitea emanez.
|
|
|
Musakola baserri auzoa izan da betidanik. XX. mendeko industrializazioaren eraginez gaur
|
egun
duen itxura hartu zuen, baina urte luzez belardiak eta baserriak izan dira nagusi. San Isidro bera auzoko patroi izateak ere hori baieztatzen du, hura baita nekazarien patroia.
|
|
2020
|
|
|
1872tik 1876ra bitarteko Gerra Karlistan bonbardatu egin zuten portua, eta txikizioaren ostean berreraiki zituzten horma horiek dira egun zutik jarraitzen dutenak; orduan hartu zuen moilak gaur
|
egun
duen itxura.
|
|
|
Gauzak hala, ingurunea zaindu eta babesteko beharra nabarmendu du, gaur
|
egun
duen itxura eta garrantzia mantendu ditzan.
|
|
|
Jaurerriak 20,4 kilometro koadro ditu eta parke naturala da 1984az geroztik. Jaurerriak
|
egun
duen itxura, hein handi batean, Pedro Ziga eta Dorotea Fernandez senar emazteei zor zaie, hain zuzen 1900 eta 1949 bitartean Bertizko Jaurerriaren jabeak izan zirenei.
|
|
2021
|
|
|
Egileak datuak aztertutakoan ateratzen duen ondorioa da Gipuzkoaren euskalduntasuna, edo Gipuzkoako alderdi batena, ezin dela, egin izan den moduan," inskripzio gutxi batzuk eta lauzpabost toponimo (gehienak ilunkarak eta kokapen ezezagunekoak)" direla-eta zalantzan ezarri. Horretarako dugun argudiorik argiena da erromatar inperioaren garaian han hemen barreiaturik zeuden jende izenetan iturburu duten toponimoak Gipuzkoan ez direla urriak, eta eman ditugun (ikus bedi Salaberri eta Zaldua, 2019) azalpen guziak ontzat har ez balitez ere, uste dugu aski direla toponimo horiek
|
egun
duten itxura euskaldunen ahotan ibiliak izateari zor diotela pentsatzeko, Nafarroan bezala, demagun. Alegia, eta paradoxa irudi badu ere, latin munduko pertsona izenetan oinarritutako toki izenek garbi adierazten digute euskaldunok –gipuzkoarrak kasu honetan– hemen bizi ginela, eta gure lurrean nagusi ginela, bilakaera euskararen barnekoa izan dutelako.
|
|
2023
|
|
|
|
Egun
duen itxura ez zukeen izango lehengoratze lanik egin gabe. 2021ean ikerketarako hainbat gune ireki zituzten, eta horrek dozenaka profesional erakarri zituen, Euskal Herriko Unibertsitatearekin elkarlanean.
|
|
|
Izan ere, 1958an Espainiako Ingeniaritza Saria irabazi zuen, Valentzian (Herrialde Katalanak) egindako lanari esker. Hain zuzen ere, Valentziak Berriotxoari zor dio
|
egun
duen itxura: egungo Valentzia Turia ibaiaren desbideratzearen ondorioa da, eta urretxuarrak planifikatu zuen desbideratze hori.
|