|
2003
|
|
|
Hurrengo urteetako asmakuntza guztiak legeek aurreikustea ia ezinezkoa denez, gure inguruko herrialde aurreratuenek Gobernuz kanpoko etika batzordeak sortu dituzte, parlamentuetako indar guztiek kontsensuz aukeraturik: batzorde horiek, autonomia osoz,
|
egun
oraino ezezagun ditugun galderei buruzko iritziak ematen dituzte.
|
|
|
Berriz ere gogoratuko dugun bezala, Humboldt prusiarra ohartua baitzen, duela bi mende, Hegoaldeko euskaldunek bazekitela ordukotzat beren euskal naziotasuna mendekatzen, ez gara harrituko gaur
|
egun
oraino, Pariseko kazetariak mintzo baldin bazaizkigu Hegoaldeko euskaldunen nazio kontzientziaz.
|
|
|
Ondotik erran dezakegu zer harreman izan duten egiazki bi errealitate horiek mendeetan zehar, eta zer harreman duten gure ustez gaur
|
egun
oraino.
|
|
2005
|
|
|
Mende erdia du doi doia beren burua beste egiten zutenen ehorzketak ez zirela elizan egiten. Afrikan ikusi dut, gaur
|
egun
oraino, zakurrrak bezala lurperatzen dituztela paganoek: Elizaren ohidura hori gizartearena ziteken lehenago, hemen ere.
|
|
|
Aldiz, bi mila urteren buruan beti hor dago Jesusen Berri Ona, erroak gero eta barnago. Eihartzeko partez, gure haitzak gero eta hedadura handiagoa hartzen ari du gaur
|
egun
oraino. Mendez mende gure gizarteak ezagutu dituen aldaketa eta iraultza guzien gainetik, beti sinesgarri da miliar bat eta erdi jenderentzat.
|
|
|
Zenbat fraile eta serora ordena ez da sortu behartsuetaz arduratzeko! Gaur
|
egun
oraino zenbat mila ez dira beren herritik urrun, tokirik lanjerosenetan ari Rwanda, Aljeria, India, Hego Ameriketan etab. Bakar batzu aipatuak dira, noizean behinka... Ellakuria jesuita bezala.
|
|
|
Gizonaren eskubideetaz hain minbera diren (eta arrazoinekin) zenbaitek noiz aipatzen dituzte, gaur
|
egun
oraino, fedearen gatik erailak diren giristinoak Txinan, Indonesian, Sudanen, Indian. Aljerian berean badira 20 bat fraile, apez eta serora erailak izanak.
|
|
|
Gaur
|
egun
oraino, Burulehena preso eman zuen Napoleonek egin Elizarekin bizi gara Frantzian. Gure departamenduan hiru diozesa balire lehenago bezala (Baiona, Olue, Lezkar) ez ote luke denbora gehiago apezpiku batek bere apez eta herrien ikusteko?
|
|
|
Han apezpikuei baizik ez zaie eskatu ezkongabea izatea. Gaur
|
egun
oraino Ekialdeko eliza horietan, hala nola azken urte hauetan hoinbeste aipaldi daukan Iraken, apezetan badira bai ezkondu gabeak, bai ezkonduak. Libaneko apezetan %40 ezkondua da.187 Hauek ere apezak, besteak bezen apezak.
|
|
|
" Zergatik bada, tentatzen duzue orai Jainkoa, gure arbasoek eta guk ere ezin jasan izan dugun uztarria dizipuluen lepoaren gainan ezarri nahiz?" (Gorago aipatu Riccik zioena Txinan eta Erromako bulegokeriak ez zekiena. Eta ez dakiena gaur
|
egun
oraino!) Baina handik eta zenbait denboraren buruan Jondoni Petrik erabaki hori hautsi zuen eta Pauloren erasiak entzun zituen: " Petriri gogor egin behar izan nion bekoz beko, hutsean baitzen.
|
|
|
Apezak azken hitza bere! Ez ote da gaur
|
egun
oraino Elizako dogma nagusietarik. Telefono gorria badukete Izpiritu Sainduarekin!
|
|
|
non sortu da demokrazia ez bada mendez mende Ebanjelioak markatu Europako herrialde giristinoetan? Non bizi da gaur
|
egun
oraino ez bada herrialde giristinoetan, salbuespen bat edo beste gorabehera, bainan biziki guti (India ez dut horietan sartuko jakinez 150 milioi jende maila apaleko kastakoak direla eta ez dutela beste guzien eskubiderik. Ez eta Israel) Ez du zerbait erran nahi horrek?
|
|
|
Mendekioa lehenik 77tan mugatua da, ondotik zazpitan, gero batetan, azkenik desagertzea goraipatua delarik. Praktikari doakionaz, Aljeria, Bosnia edo Txetxenian ikusten da ez direla denak 77 hartan mugatzen gaur
|
egun
oraino. Euskal Herriari doakionaz ezagutzen duzue erran zaharra:
|
|
|
Ez nagoke, otoitz kantikak diren salmoetarik batek dioena aipatu gabe: " Dohatsu haurtxoak hartu eta harrokaren kontra lehertuko dituena." (Sal 137,9) Artetik errateko, gaur
|
egun
oraino, bertsu hau baztertua izan bada, honen iduriko beste zenbait ematen dizkigu Elizak otoitz egiteko, hala nola bezperetako lehen salmoko hau: " Erresumetan emanen ditu hilak metan, buruak ditu xehakaturen bazterretan." (Sal 109,6) Palestinan zelarik, Gabriel Lertxundi beneditarrak Iratzederri proposatu zion, bertsu zenbait baizik ez hartzea salmo bakotxean, ekialdeko egiten zen bezala, salmoak hango kulturaren emaitzak direlarik:
|
|
2007
|
|
|
Zonbait
|
egun
oraino eta goiz batez, Kaiet askaltzen ari zela, Xana aldiz buketa prestazen, ateari joka zagon norbait:
|
|
|
Gero, Ertzainek, beren zakurrekin eta gau zaindariak lagun, kantonamendu guzia zeharkatu zuten, eskerretik eskuin alderat, beheretik goiti. Azkenik, bakarrik bere gurraso eta haurridek ikerketak segitu zituzten, zonbait
|
egunez
oraino. Xano desagertu zen alde bat.
|
|
2008
|
|
|
Goienetxeren 1895eko azken agerpenean, abenduko erdi aldean Eskualduna astekariak berriro gogoratzen dizkigu «zer gudukak dituen Donibaneko herriko kontseilu churiak, zortzi urthe hautan, Errepublikaren kargudunekin: dela prefet, suprefet edo horiek idurikilakoekin»61 Kontua da «duela zombeit
|
egun
oraino itsuskeria batzu egin dituzte jaun horiek, lege guzien kontra, nahiz bentzutu gure kontseilua, eta partikulazki ororen buruzagi: Murde Goyeneche, medikua eta hauzapeza».
|
|
|
Sainte Marieren ustez, «erdibide bat sakondu behar da, erabat onuragarria izan den Batera prozesuaren eta gaur
|
egun
oraino abstraktuegia den autonomia estatutuaren artean». «Titulu itotzaile horietatik atera behar dugu, eta gehiago sakondu zer nolako ahalmenak behar dituen Ipar Euskal Herriko egoera soziopolitikoari begira», dio Sainte Mariek.
|
|
2011
|
|
|
Annie Ernaux idazleak loraldi labur baina intentsu hori izan zuen euskaraz, 2002, gerora, eta tamalez, jarraipenik izan ez zuena. Artean usaindu gabeko urrina ekarri baitzuen eta
|
egun
oraino gaurkotasuna baitute liburu horietan egiten diren planteamendu literarioek.
|
|
2012
|
|
|
GALen historiari begiratu oso osatua ematen dio erreportajeak, eta, nobedade gisa, GALeko mertzenario izandako baten eta errekrutatzaile izandako baten testigantzak. GALek egin zituen 40 atentatuetatik, halere, heren bat geratzen da
|
egun
oraino argitzeke. Gauzak bukatzen direnean ikus baitaitezke ondoen, baina batzuetan gaitz egiten baita ikustea osotasunean.
|
|
2013
|
|
|
Errepublika laikoaren aldekoen eta Elizaren ingurukoen arteko gatazka gogorragoak etorri ziren 1905ean, Estatuaren eta Elizaren bereizte legearen harira. 1901eko uztailaren leheneko elkarteen legea, gaur
|
egun
oraino hainbeste goraipatua, gatazkatsua izan zen. Elkarteak sortzeko askatasuna ematen zuen lege hura ez zen Elizaren gustukoa izan.
|
|
2014
|
|
|
Baditake holako zerbait gertatu den. Bizkitartean, gaurko
|
egunean
oraino, badira herrialdeak, eta herrialde handiak, biziki jendetsuak, zointan urte bat izan baititake aitzinekoa baino luzexago edo laburtxago, eta horrek ez arazo berezirik ekartzen halere... Hori da besteak beste Xinaren kasua.
|
|
2015
|
|
|
Pentsatzen dut herritarrek eta laborariek elkarrekin behar dugula, preseski herri inguruetako lur eremu horietan, biziki erne ibili. Gaur
|
egun
oraino ikusten da gure herrixkak baitezpada ari direla handitzen, etxeak ari direla beti gehiago nonahi hedatzen. Bai, arrangura handiak badira.
|
|
|
Bertan," Zer nolako Xiberoa bihar?" galderatik abiatuz eztabaida akuilatu nahi dute, Zuberoako laborantzaren egoera analizatzeko. Oraingo
|
egunean
oraino laborantzatik bizi den eskualde bat bada ere," urte jin, urte joan, urte guziz hamabi etxalde galtzearekin, Xiberoa izanen ote dea, egun batez, Patagonia edo Texas bezala, non hiruzpalau etxalde alimale baizik ez litezkeen?", dio banatu duten eskuorriak.
|
|
|
Handik bost egunen huruko errusoak Berlinen nagusi. Beste bost
|
egun
oraino eta Hitler-ek bere buruaz beste eginen du!
|
|
|
Arrazoinak baditugu metaka bakoitxak bere baitan egiteko holakorik ez litakeela sekulan berriz ikusi behar. Eta bizkitartean, gaurko
|
egunean
oraino, egundainokotan, zonbat itsuskeria ez da izaiten bazterretan! Kasik iduri jendea ez dela sekulan zentzatuko, beti ba aski errabiatuak, aski gaixtoak, aski herratsuak, jendetasun izpirik ez eta gutien ustean kalte handiak egiten ahal!
|
|
|
Goizean, 10: 30etan izan dugun mezan aurkitzen ziren Aljeriako gerlari ohi multxo ederra bere banderekin, herriko kontseilua, suhiltzaileak eta jendalde pollita. Otoitz egina izan da gerla guzietako hilentzat eta partikulazki gaurko
|
egunean
oraino sutan diren zonbeit eskualdetan egun oroz erortzen diren guzientzat. Meza ondoan, oroitarriaren aitzinean izan da betiko zeremonia pollita.
|
|
|
Gaur
|
egun
oraino gogoan daukat Gure Irratiko biltzar nagusi hura: meza pasatzea onartua izan zen, oso osoan euskaraz izatekotan.
|
|
|
1960ko hamarkadan zesta puntak Ipar Ameriketan sekulako arrakasta izan duela ez da dudarik. Gaur
|
egun
oraino, Floridako errepide bazterreko txartel batean pilotariaren irudia ikus daiteke horren froga bezala. Missouriko estaduan, Saint Louis en egin zen lehen frontoia, 1904an, Erakusketa Unibertsalaren kari.
|
|
|
Agotak zur lanetako ofiziale trebeak ziren, Ipar Europako populuak, bereziki Eskandinaviarrak, ziren eta gaur
|
egun
oraino diren bezala: zurgin, itsas maiasturu, menuzer, dupagile, orgagile eta abar.
|
|
2016
|
|
|
Baiona. Aholku anitz ematen dizkie gaur
|
egun
oraino zaharberritze lanetan ari diren eraikuntza enpresei. " Alde zahar bat nahi bada begiratu, erran nahi du jatorrizko teknikak erabili behar direla.
|
|
|
Naturalista konformistek begi txarrez ikusten zuten Darwin eta berak, horiengandik defenditzeagatik, gazteengan ezarri zuen bere konfiantza, ustez eta bere belaunalditik kanpo modernitateak bere bidea egingo zuela, baina ez zen ongi ezagutzea erlijioaren funtsa eta ukitua. Bai, etengabeko gudukan sartu ziren, gaur
|
egun
oraino eta nahiz eta kreazioaren sinesmenak jirabira oker xamarrak egin, bere izaitearen mamia zuela inoiz ere ukatu garbi zagerien, zientziak emeki emeki munduaren eta gizakiaren jatorriaren egia zehazki tinkatu arren.
|
|
|
Handik laster heldu zen erreferenduma,
|
egun
oraino indarrean dugun 1978ko Konstituzioari bai ala ez esateko garaia, eta Txillardegi arrenka eta otoika jardun zen herri gisa jokatuz euskal indar politiko guztiek, ez, esan ziezaioten, zeren PSOE eta PCE, eta UCD eta AP, nahiz azken honetako bost diputatuk aurkako botoa eman Kongresuan?
|
|
|
Okendo kalean jaitsi eta Hontza liburu dendara joan zen zuzenean. Sartu zenean inor ez ikusten eta agurtzen saiatu zen, aski uzkurra zelako orokorrean, batez ere
|
egunean
oraino inorekin hitz egiteke zegoenean. Gainera, liburuak ikusi nahi zituen denborarik galdu gabe, eta ez zuen gogorik lagunik topatzeko, are gutxiago idazle ezagunik.
|
|
|
Handik itzuli eta, 1934ko ekainaren 25ean ezkondu ziren gure aita amak, Domingarrenea etxaldera. Etxalde hau Meharroztegiko lepotik Urepele herrira jausten den mendi artekan kokaturik dagoen lehen etxaldea da, gaur
|
egun
oraino bizirik dagoena. Urte pare bat gabe ordea, Xan beren lehen haurrarekin Lantzirira jautsi behar izan zuten, eta bertan iragan zuten beren bizitza osoa.
|
|
|
nihaurek, haurrek berek eta haien lagunek berdin, gure gisarako ariketak eta itxurak (irudiak) egiteko, biltz etxalaiko haurrak... Gaur
|
egun
oraino, noiz edo noiz, burdin barra horretan da
|
|
|
Baina, erran behar dut halere, erabakiak, beti, gehiengoaren izenean hartzen eta betetzen zirela Seaskan. Hori izan da, ene ustez, euskararen alde talde lanean eraman den, eta gaur
|
egun
oraino eramana den, egitasmo eder horren oinarrizko ezaugarrietarik bat. Irakasle gurasoek taldean lantzen zuten pedagogia berritzailea ahantzi gabe.
|
|
|
Egia erran, beti maite izan dut aldian aldiko gogoetagai batez neukan, edo oraino dudan, ikusmoldea idatziz finkatzea. Gaur
|
egun
oraino, noiztenka, iragan denbora berriz bizitzeko edo, errepaso bat egiten ibiltzen naiz. Bertso andana bat ere badut gogoz ikasirik, autoan bakarrik gertatzen naizelarik, edo bidean oinez ibilki, kantu xahar ala berriekin aldizkatuz, gogotik kantatzen ditudanak.
|
|
|
Gaurko
|
egunean
oraino, diplomazia gehiagorekin bada ere, politika bertsua darama. Diktadura guziekin eskuz esku eta liberalismo ekonomiko basatienarekin ere ongi konponduz!
|
|
|
Hogeita zortzi Mila urtekoa!
|
Egun
oraino Entzuten diaguna: Irrintzinarekin batera, Ozen bezain sakona, Euskaldunekin euskaraz Mintzo zaiguna!
|
|
|
Juleneren bizitzan irakaskuntzarekin batera ezin funtsagarriago agitzen zen berebiziko kirbina idatz langintza genezake. Alde batetik hainbat sariketetan erdietsi garaipenak aipatu behar dira, berbarako 1921.ean Bizkaiko Aldundiak antolatu lehiaketa pedagogikoan eskuratu lehendabiziko saria eta 1926.ean Caceresko Aurrezki Kutxak antolatutakoan erdietsirikoa,
|
egun
oraino argitaratzeke daudenak bestalde. Orduko hezkuntza sistema gogorki kritikatu zuen, bai euskarari bai pedagogiari zegokienean.
|
|
|
Arlo guzietako jakitate berriak zabaldu ziren eta espirituak ireki, baina ez dirudi agotei buruz ideia berritzaileek gaina hartu zutenik, betiko ustekeri zaharkituekin jarraitu baitzuten beren etsaiek. Hortik sortu dira, 16 mendetik hasita 20 menderaino, hainbat hipotesi eta teoria gaur
|
egun
oraino aztergai direnak. Gai honetaz ikerketarik, ezta gogoeta pertsonalik ez duten hainbat autoreek, ondotik aipatuko ditugun hipotesia horietarik bat hartzen dute, bakarra balitz bezala eta ahalegintzen dira horren baieztatzera.
|
|
|
Gainera, antolatzaileek esperantza dute heldu diren aste eta hilabetetan zerrenda hau luzatuz joanen dela. Gipuzkoako Urola Kosta eskualdeko sei herritan ere erabakitzeko eskubideari buruzko galdeketak eginen dituzte 2017ko udaberrian,
|
eguna
oraino zehaztu ez badute ere. Hona zein diren herri horiek:
|
|
|
bertzeek komuniatzea bururatu eta gero utziz hurbiltzen mahai saindura...). Gaur
|
egun
oraino nazkadura bat senditzen da Dalit gazte baten bokazionea onartzean. Tamil Nadu ko hilerri giristino batean Dalitak bertzeen ganik berexiak dira.
|
|
|
Anartean ez da hika mika eskasik! Joanden
|
egunean
oraino, manifestaldi pizkorrak izan dira, aitzineko astetan baino parte hartze ttipiagoarekin haatik. Zalaparta aipagarririk ez da halere izan, salbu Bretainian, Rennes hirian.
|
|
|
Eta ikusten dituzten guziak etzaizkiote ere segitzen, nahiago dutela karrikan egon... Zinez peningarri da zernahi gisaz gaurko
|
egunean
oraino jende batzuk bizia funts hortan galtzea. J B D
|
|
|
Garai batean, Mixel Oronosek frangotan marrazkiak egiten zituen Kilika izenpetuz. Eta gaur
|
egun
oraino, Baionako jaun apezpikuaren ateraldiek, preseski," kilikatzen" dutelarik, badaki gogoan duena deplauki idazten, baita ere kristautasunaz funtsezko gogoetak egiten. Jean Louis Harignordoquy aldiz, agertzen dituen bertsu eta artikuluez bestalde, azken denbora hauetan, Gure hitza deitu editorialaren idazlea dugu, Dirassar eta Jorajuria usaiakoekin aldizkatuz.
|
|
|
lehen eliza 17 mendekoa baizik ez da, muga finkatu zenekoa. Gaur
|
egun
oraino Arnegitarrek aita, arreba, emazte edo aitatxi Luzaiden daukate. Eta alderantziz.
|
|
2017
|
|
|
Abertzalea zen baina are gehiago frankismoaren aurkakoa zen.
|
Egun
oraino azken horregatik da gehienik ezaguna bere herrian. Ibarrategi itzal handiko gizon zuzena eta isila izan zen.
|
|
|
" Egungo
|
egunean
oraino ez ginuke gure Eskuara erdaran trukatu nahi. Bainan zonbatenaz baikare erdaran usu mintzatuko, hanbatenaz hartuko dugu harekilako trebetasuna eta amodioa, eta geroztik deus antsiarik gabe bere gisa utziko dugu Eskuara."
|
|
|
Bainan badira ere beti uzkur daudenak, kasik kontra berdin! Duela zonbait
|
egun
oraino, Ziburun berean entzun solas bat da hauxe: " Hemen Frantzian gira, zendako behar da euskaraz mintzatu!" Bai, beti badira hemen gaindi, eta batzutan nehork uste ez duen tokian, euskararen eta euskaldungoaren axolarik ez dutenak, gehiago dena euskara galtzen balitz ere ez litazkeenak batere samur!
|
|
|
Aurten, beren xedea segitzeko, erran nahi baita apez horren bizia ezagutarazteko eta erakusteko nola
|
egun
oraino haren lana beharrezkoa den, erakusketa bat antolatu du talde horrek. Deitzen da:
|
|
|
Besta horietako, eta bakarrik horietako, dantza berezi batzu baziren eta jauntzi bereziak ere ba... Gaurko
|
egunean
oraino, Inglaterran izaiten da solstizioaren ohoretan ikaragarriko besta bat, arrunt baserrian, Stonehenge deitzen den toki batean. Hor badira lerroan ezarriak, lurrean pausatuak, harrespil handi baten inguruan, alimaleko harri peza batzu!
|
|
|
Lotsagarri da gaur
|
egun
oraino entzutea, berdin gure etxetarik ez hain urrun, gizon odol beroen ganik zonbat eraso eta bortizkeria mota jasan behar ukaiten dituzten emazte gaixo batzuk. Amodio eta elkarrizketa falta, alkoholaren eragina, bizitzeko diru eskasia edo ezin ordainduzko zorrak izaiten dira muturreko egoeren sortzaileak.
|
|
2018
|
|
|
Noiztenka aditzen da halere urtarrila ez dela hain sasoin egokia herriko bestentzat. Batean hotz, bestean euria, noiz nahi eguraldi hitsa eta
|
egunak
oraino labur... Nahiz oharpen horiek xuxenak diren, artetan hau edo hura erranikan ere jendea biziki atxikia dago haatik urtarrileko besta horieri.
|
|
|
Itxura guzien arabera, han nunbait birusa aldatua, aise bortitzago eta kutsakorrago bilakatuz. Gaurko
|
egunean
oraino, jakintsuneak berek ez dakite beti birusen aldaketak zerk nola egiten dituen bainan aspaldian dakitena da griparen birusak direla berenaz biziki aldakorrak, gutien ustean kanbiatzen ahal...
|
|
|
Etzirela nun nahi muntatzen bainan tokia untsa hautatuz. Aipatu ditu gaurko
|
egunean
oraino akulatzen diren ikerketak, Hergaraiko aldean besteak beste. Luzaz egin direnak baino finagoak eta sakonagoak oro har, muntadura eta tresnak gisa hartarat kanbiatu direlakotz.
|
|
|
da, ondoko
|
egunetan
oraino mugimendu sozialak aipu izanen direla.
|
|
|
Urteak jin eta urteak joan, tematuaren bortxaz eta gisa hartako jitea zuelakotz, hoberenen arterat hupatua eta gero hoberen horien mailean egona beti berdin erne. Duela zonbait
|
egun
oraino, Japonian izana eta iduriz segurik zoin pixkor! Merexitua zuen zinez eskainia izan zaion omenaldi bero bero hori.
|
|
|
Orain horiek guziak normal kausitzen baditugu, gure aitzineko arbasoeri esker ditugula ez da ahantzi behar. Oporrak beharrezkoak direla indar hartzeko, pausatzeko, dudarik ez da, gaurko
|
egunean
oraino gehiago, erraiten denez jendea estresatuago bizi baita. Egia usu entzuten direla eskuin edo ezker langile batzuk" burn out" bat egiten dutela.
|
|
|
Barbaroen konkistarengatik gure arbasoek herrialde ederra galdu zuten eta Iberia orotan haien errepublika federatuen haritzak egotzirik izan ziren. Euskal Herria, hasieran Hispaniako penintsula osoa eta Galien zati bat hartzen zuena, orduz geroztik, euskaldunek
|
egun
oraino sartaldeko Pirinioetan okupatzen dituzten zazpi probintzia txipietara mugaturik izan zen. Hala izan behar baitzen!, ihardetsi zuen menditar fatalistak, besoak zerura altxatuz, kapusaiaren mahuka zabalak zintzilik. Hiperboreoen konkistatik landa, populu batzuek aldizka Espainia konkistatu dute, hala nola, zeltiberiarrak, feniziarrak, kartagotarrak, erromatarrak, godoak eta mairuak.... Eta, gudukako hogeita hamar mende baino gehiagoz, euskal federazioak, mendietan aterpeturik, jakin du bere errepubliken berezko independentzia, arbaBIDAIA NAFARROARA soen ohidura eta legeak, jatorrizko mintzairaren dialektoak eta nazionalitate zaharraren ospea defendatzen, barbaro osteen kontra. Egia hori oro!, oihukatu zuen lapurtarrak baiezko keinu batez, besoa luzatuz, lurra jotzeko bere makila xuriaz.Zeren euskaldunak ez bailekike keinurik gabe mintzatzen eta bere irudipenen indarra kanpotik ikusten da bere oihuez eta begitartearen adierazpenaren etengabeko jokoaz, grinen mugimenduak maiz espantuzko eta bitxi bilakaturik. Jakinen duzu, beraz, jaun lapurtarra, Pirinioez bestaldean nafar garaiak eta kantabriarrak egun gerlan direla, Gaztelako enperadorezaleen kontra, beren independentzia noblea eta gure jatorrizko eguzki arrazaren bakartasuna defendatzeko, Zumalakarregiren manupean, libreki hautaturik izan den buruzagia baita, eta, izenez, Don Karlos jaun eta erregearen bandera pean. A!
|
|
|
Nafarren jainkozaletasunak Orreagako kapera eraikiarazi zuen, non, lurpeetako hilobietan, frantses zaldunen hautsak egoten baitira. Menditarrek gerlari arruntagoak lurperatzeko, eremu bat hautatu zuten, non,
|
egun
oraino, ibarra zeharkatzean hiltzen diren arrotzak ehorzten baitira. Hamar mende berantago, nafarrek bidaiari sineskorrari Errolanen egiazko botak eta egiazko ezpata erakusten dizkiote.
|
|
|
Ilea, adasturik eta bekokian altxaturik ile uztai baten gisan, orraze garai zenbaitek atxikitzen zuten, zeinen gainean bizkaitar neskek oihal luze beltz eroriak ezartzen baitituzte.Jantzi horrek, lehen begi kolpean, badu zerbait elizkoi eta triste, eta gure herriko festak lehenbizikoz ikusiko lituzkeen kanpotarrak pentsa lezake euskaldunak dolutan den populu bat direla. Lehen irudipen hau berehala haizatzen du Euskal Herriko emazteen itxura erne eta ederrak.Beltza kantabriarren kolore maiteena zen, beren banderendako hautatu zuten 17
|
Egun
oraino neska gazteena da, gisa horretan emazte ezkonduetatik bereizten dira, horiek beti xuriz beztitzen baitira. Azken hauek ilea atxikitzen dien zapi xuri bat, sabanilla, lotzen dute bekokian.
|
|
|
Zuberoako Kodearen arabera, Frantses I.ak onarturik, goi saldukeriagatik heriora kondenaturik ziren euskaldunei lepoa mozten zieten, aitonen semeei bezala.
|
Egun
oraino, Karlos V.aren ediktuen arabera, Frantziako euskaldunek caballero edo" zaldun" titulua hartzen dute Gaztelako errege auzitegi guzietan. Ezpata eramateko eskubidea dute eta espainol erregimentuetan sartzen ahal dira kadete gisan, nobleziaren beste frogarik gabe beren sorterriarena baizik.
|
|
|
Euskal herritarrek orangutanari eman izen horrek, Basajauna, halako sineskortasun batez adierazten du jatorrizko bizilagunak ukan zuen harridura, beldurrez nahasirik, jendearen hain iduri den animalia bat ikustean.
|
Egun
oraino, kostako beltzek uste dute gizaide handiak maleziaz mutu egoten direla, xurien tiraniatik eta esklabotzaren lan gogorretatik ihes egiteko. Euskal herritarrak, aldiz, ikusle hobea baita, berehala ulertu zuen orangutana adimenik eta elerik gabeko izaki bat zela, jende sozialaren pean zena, gogoeta argiaren eta sen itsuaren arteko distantzia osoz.
|
|
2019
|
|
|
Jendetasuna ez da kuotetan sartzen, ez da pagatzen". Damugarri zaio bilakaera hori Agerreri, gaur
|
egun
oraino ospitaleak goi mailako zerbitzua eskaintzen baitu. " Fama ona du ospitaleak, teknika eta mediku onak baditu, baina hasten bazaizkigu erizain kentzen, fama fini!
|
|
2020
|
|
|
Behialako tabernen itxura bera atxiki du Xaiak. Duela berrogei bat urte Manterola izeneko herritar batek egin zuen barrika zurez eta haritzezko habe luzearekin gaur
|
egun
oraino barra egiten diona. Dupa handi baten barnean egin ziren garai berean komoditateak.
|
|
|
Annie Ernaux idazleak loraldi labur baina intentsu hori izan zuen euskaraz, 2002, gerora, eta tamalez, jarraipenik izan ez zuena. Artean usaindu gabeko urrina ekarri baitzuen eta
|
egun
oraino gaurkotasuna baitute liburu horietan egiten diren planteamendu literarioek. Pasio hutsa nobelakoek, esaterako.
|
|
|
Talde feministekin hitz egin genuen, baina batzuek ez zuten sendi hemen ere grebara deitzea. Bestalde, Ipar Euskal Herriko eragile feministen artean bada beti eztabaida —eta gaur
|
egun
oraino ere bada— nora begiratzen den: begiratzen den Pariserantz, Frantziara; edo Hegoalderantz, mugimendu nazional baten gisan kokatuz gurea:
|
|
|
Artzainek eta abeltzainek haietara bideratzen zituzten otsoak. Arabako probintzian, halako tranpa bat ikus daiteke gaur
|
egun
oraino. Hala ere, 1950 urteetatik goiti, otsoen kopurua doi bat handitu da.
|
|
|
Hona gaur
|
egun
oraino Euskal Herrian ikus daitezkeen praktika batzuk:
|
|
|
Zutabe huntan Elizako buruzagiak maiz kritikatu izana gatik ere, ez pentsa apezak ez ditugula estimu handitan, heietan kuttunenak euskaradunak, nola ez, goxoago eta naturalago egiten baizaigu ama hizkuntzan otoitz egitea; zuri ez irakurle? Gaurko
|
egunean
oraino, egia erran adin ederrean gehienak, apez euskaldun anitz badago guen diozesan; izendapenetan ez da, maluruski, kriterio hori aski kondutan hartzen; aldiz, salatzeko modukoak diren bertze kriterio batzuk badute inportantzia zonbeit parropietan.
|
|
2021
|
|
|
Horrela hasi dira aktibitate berriaren garatzen, Loic ek gaur
|
egun
oraino kanpoan lan egiten badu, astean egun bat sortu aktibitate berrian pasatzen du. Lorenek erraiten zaukun galdeak badituztela, frogatuz bikotearen proiektuak bide egiten ahal duela.
|
|
|
Baina, ez denak. Horregatik, zorionez, emazte faraoiaren ohiz kanpoko destinoa
|
egun
oraino ezagutzen eta miresten ahal dugu.
|
|
|
Beraz, lau aukera desberdin ditugu aspektu burutua ez duten baldintzazko perpausak eratzeko orduan, batzuk besteak baino erabiliagoak, baina denak literatura tradizioan erro sakonak dituztenak eta euskalki batean edo bestean gaur
|
egun
oraino bizi direnak. Erabide horiek ez baitira orotan denak baliatuak, zaila da haien artean bereizkuntza argi zehatzik agerian ematea.
|
|
|
Euskara mendi zokoko hizkuntza zen. Ahizpa badut, eta gaur
|
egun
oraino, frantsesez mintzo naiz harekin. Orain senar dudanarekin mintzatu nintzen urte batez edo, frantsesez.
|
|
|
Ortografia aldetik xuxentze batzu egiten nizkion, han hemenka esaldi batzu labur batzu ere bai. baina gainerako guzia, idatzi zuen bezala uzten nion eta berari igortzen, proposatzen nizkion aldaketak ikus zitzan. Jakinik, gutienez hiruetan hogoita hamar urtez goiti, Euskal Herritik kanpo bizi izan dela, eta gaur
|
egun
oraino Okzitaniako Tolosan bizi dela, iduritzen zait lekukotasun ederra emaiten digula hor eta euskaldun anitzek gustura irakurriko dituztela haren kontakizunak. Horra sinpleki erranik, zergatik nahi dizkiodan ene eskerrik beroenak eman, bere oroitzapen interesgarriak gogoratzeko eta euskaraz idazteko egin duen lanagatik.
|
|
|
Eztabaida honetan ibilitako bati gure
|
egunetan
oraino erraten ahal nion:
|
|
|
Entzutegi Nazionalak 2007an kondenatu zituen Badillo eta Vidal: bakoitzak 27 kartzela urte bildu zituen, eta gaur
|
egun
oraino kartzelan dira.
|
|
|
1997an polemika aski baretua zen, baina estreina
|
egunean
oraino talde desberdinak, ‘Euskal Herrian Euskaraz’ barne, manifestatu ziren Museoren aurka; ekitaldian, Xabier Amurizak hartu zuen hitza.
|
|
|
Colpisa, 2000/09/25 Koldo Gorostiaga beti baikor eta nekaezina izan da, eta askotan esan zigun Europarlamentuan nahikoa lagun lortzen hasia zela, Euskal arazoari irtenbide negoziatu bat ateratzeko prest. Izatez, 2006ean dozena bat diputatuk sortu zuten Basque Friendship support group for a peace in the Basque Country, gaur
|
egunean
oraino aktiboa dena.
|
|
|
Handik aitzina, lanera.
|
Egun
oraino, igandeko zitxuketari eskarmentua baino ez nuen gauza handirik egin. Handik goiti, hargintzan, nahiz iturgintzan, nahiz zurgintzan nahiz lauzatzaile edo elektrika lanetan, denetariko sail berezitasunetan, ez zen enendako sekreturik izanen!
|
|
2022
|
|
|
Ber urtean, agorrilaren 20an, independentisten aldean, gertakari izigarri inportant bat antolatua izan zen, Soummaneko kongresua.
|
Egun
oraino, Aljeriar Estatuaren fundatze elementu bezala kontsideratua da. FLNeko buruzagi inportantenak elkartu ziren programa politiko baten eraikitzeko Aljeriako geroaEUSKAL DIASPORA rentzat.
|
|
|
1613 urtean fraide Errekoletoek eraiki zuten kapera eta urte batzuen buruan kalostrapea. Luis XIV.aren ezkontzaren karietara, Mazarin kardinalari esker, zisterna putzu berezia egin zuten 1662.ean edateko ura biltzeko,
|
egun
oraino existitzen dena. Frantziako Iraultzaren garaian, fraideak kanBECtso saioa
|
|
|
Hori guzia egin daiteke oraidanik funtsezko erabaki politikoak hartuz. Nahiz eta helburu jasangarriak lortzeko ikatza eta hidrokarburoen estrakzio proiektu berriak debekatu behar daitezkeela gomendatzen duten GIECeko ikerlariek, arazoa da energia fosilen aldeko diru iturri pribatu eta publikoak trantsizio ekologikoaren aldekoak baino anitzez handiagoak direla, gaur
|
egun
oraino.
|
|
|
Gogora dezagun Charles Maurras()" nazionalismo integralaren" teorialaria izan zela, antisemita birulentoa, bere garaian katoliko asko liluratu zuena eta nolazpaiteko eragina izan zuena. Gaur
|
egun
oraino jarraitzaile ugari izaiten segitzen du, baita gure elizbarrutian (edo diozesan) ere... Hauek Maurras en katolizismo ateoa berreskuratzen dute, hala nola Zemmour en sareetan edo inguru katoliko kontserbatzaileetan, bereziki Sens Commun mugimenduan, Errepublika laikoarekiko harremanak tira biratuak diren garaian, kasik bortitzak ere, 1905eko banaketa legearen aitzinetik eta ondotik.
|
|
|
Lema honekin etorkinen alde ari diren elkarteek martxoan zehar mobilizazio desberdinak antolatzen dituzte. Mezu horrek aspaldidanik bere sentsua baldin badu, gaur
|
egun
oraino gehiago erran nahi azkarra du.
|
|
|
Aldiz," Jainkoa, Bizia, Gizona" kronika sailean erregularki idazten zuen eta gaur
|
egun
oraino sail horretan aitzina darrai. Emil Larrek zuen kronika sail hori sortu, Jean Hiriart Urruty zenaren" Eliza berri" sailari segida emateko.
|
|
|
Jesu Kristo nor den, eta zer den, ez du erakutsi. Eliza, erakundea, arras kontrako bidetik doa gaur
|
egun
oraino: finantza munduarena da, sistemarena da, boterearena eta istorio.
|
|
|
Gero, Lantzirian, segidarik ez izanez, orduan, amaren aita amek dei egin zieten ea ez ote zuten nahi Lantzirira etorri. Eta horrela Lantzirian kokatu ziren, gaur
|
egun
oraino beti laborantzatik eta artzaintzatik bizi den etxean.
|
|
|
|
Egun
oraino, Pirinioetako zonbait herritan, haurrak haren beldur dira. Mutiko ttipi batek ez dielarik obeditu nahi bere amari, erraiten dako:
|
|
2023
|
|
|
" Egia objektiboaren kontzeptua mundutik desagertzen ari delako sentimendua, bonbak baino anitz gehiago beldurrarazten nau"). Bere bi liburu ezagunenek sobietar totalitarismoa salatzen baitzuten, kontserbadore mugimendu anitzek Orwell errekuperatu nahi ukan zuten(
|
egun
oraino) baina Orwell bere bizi bukaera arte (1950eko urtarrilaren 21ean zendu zen, 47 urterekin bakarrik, tuberkulosia ukanik)" sozialismo demokratikoaren" aldekoa eta ezkerreko gizona egon zen.
|
|
|
Amerikar enpresak bere" desafio handia" lortu zuen... eta burtsan jauzi bat egin. Murray Campbell-en arabera, Deep Blue ren hiru sortzaileetarik bat, IBM en gaur
|
egun
oraino lan egiten duena, makinaren garaipena" data adierazgarria da historian, memento horretan jende guziak, ordu arte giza intelegentziak bakarrik egiten zuena, orain ordenagailu batek ere ahal zuela egin deskubritu baitzuen". 1997an Kasparovek irabazten zuen, makinak hutsak egin baitzituen, bainan xakea bezalako joko logiko batean noizbait makinaren garaipena gizonaren kontra ezinbestekoa zen.
|
|
|
Nefertari Ramsesen biziko maitasuna izan zen baina halere tenplu ttipiena ukan zuen! Tenplu handian, Ramsesi dedikatua, Ramsesen 20 metroko lau ikaragarriko estatua eraikiak izan ziren (eta
|
egun
oraino hain ederki agertzen direnak!).
|
|
|
Lan handia zen eta denbora berean alde bat besta! Gaur
|
egun
oraino, badira lekuak zointan lehengo molde berean muntatzen baitira ogi joiteak. Ez beharrez, denborak kanbiatu baitira, bainan ederrez, kasik erran ginezake balentriaz.
|
|
|
Ororen buru, Le Soleil eraiki genuen. Baina, jakin ezazu gaur
|
egun
oraino ez dela problema gutiago etxeen prezioekin! Eta turistentzako azpiegituraz josiak gaude!
|
|
|
Halaber, entziklikak eragin handia izan zuen gaur
|
egun
oraino indar handikoa den kooperatibagintzaren sortzean.
|
|
|
Euskal Herria, Europa osoa bezala, mundu modernoari zabaldu zen. Aldaketa sozioekonomikoek paisaiak aldatu zituzten, eta gaur
|
egun
oraino ageri diren kontrasteak sortu:
|
|
|
Alta, Baionako sinagogak gaur
|
egun
oraino oroitarazten du juduek izan zuten garrantzia hiriko bizian. Alabaina, haiei zor zaie, besteak beste, txokolatearen tradizioa.
|