|
2000
|
|
|
Beldur handiegia zioten Migeli. Frantzisko izan nuen
|
egun
luze haietan lagun bakar. Nire aldamenean izan nuen une guztietan, eta eskolako lanetan lagundu nion.
|
|
|
Gainera, zorte ona izan dun krisialdi hau udan gerta  tzean. Orain
|
eguna
luzeagoa dun, argia handiagoa, eta errazago gainditu ahal izango dun. Igarriko dion.
|
|
2009
|
|
|
Ahul eta ondoezik sentitzen zen Dario, baina zoriontsu aldi berean,
|
egun
luze eta gogor bat amaitzerakoan atseden hartzera doanaren zoriontasun fisiko apal hori zen harena. Terraza horretan hiltzea zuen desiorik handiena:
|
|
|
2 Después de largos y tensos dÃas de negociaciones (den dena plural anitz luzatuan)... zein erabaki gurutzatu ote dituzte, bada, halako gurutzada nekoso akigarrian... Zer izango eta,"
|
egun
luze tenkatu tirabiratsuak", denak, telebistaren aurrean" bi nagusiak" agertu ez agertu erabakitzeko izan omen da. Txikitan, gure etxeko" olloetxean" zeinen gustura ibiltzen nintzen, horrekintxe akordarazten naute, irribarrez," dramatikazale" hauek...
|
|
|
Negu eta udaberri, bien aldia zen urtearen iluntsuena, Giamos deitzen zutena, azaroaren lehen egunetik apirilaren azken eguneraino. Maiatz lehen edo maialenetik aurrera beste urte erdi argi eta
|
egun
luzeekikoa zetorren. Uda eta udazkena, maialenetik urriaren azkeneraino.
|
|
|
Gure negua, izan ere, abenduaren azken aldean abiatzen denez, ordurako egun laburrenak pasatuta baititugu. Uda, aldiz,
|
egun
luzeenak iritsi orduko hasten dugu, egunen beherakoari segika. Alegia, gure negu udaberriak, egun argia laburrenetik luzeenera doanekoa ematen digu, eguzkiaren igoera, eta uda udazkena dugu, berriz, eguzkia altuenetik beheko zokoenera jaisten deneko tartea.
|
|
|
Udaberria, eguna azkartu eta gauaren parera, erdibana, iritsi denean. Uda,
|
egun
luzeenak pasatu direnean eta ekia gainbehera amildegira jada abiatzen denean. Udazkena, egunak gauarekin erdibana egin duenean.
|
|
|
Ekain gainetik eguzkiari asko kostatzen zaio berandutzen hastea:
|
eguna
luzea du, goi goiko ibilera panparroia. Halere, eguneko minutu bana galduz goizetik bezala arratsetik, abuzturako ordu betera arrimatua ohi du beherakada.
|
|
|
Halere, eguneko minutu bana galduz goizetik bezala arratsetik, abuzturako ordu betera arrimatua ohi du beherakada.
|
Egun
luzeenei ordubete kendu eta gainbeheran martxoso abiatzen denean ja, panparroikeriak ahaztuxeak ditu abuztuan, azken aldera bi minutu eta erdi galtzen baititu egun bakoitzak gauaren irabazitan. Larreak ere, indarra galduta, bibelarretan dira orduan... larrazkena, nonbait, iparraldean.
|
|
|
Baina, Joani burua moztu ziotenaz gero, nagusigo urte osokoa, Jesus Nazaretekoari aitortu zitzaion, Haritzak, Joanek, bihotz handiz bi zuhaitzen arteko borrokan bizia barkatu ziolako. Horra nola ekaineko zuhaitza,
|
egun
luzeenei dagokiena, haritza den, San Joan eguna solstizio ostean dugula. Urtearen beste aldean, ordea, Nazaret herrixkako Jesusen jaiotegunean, gorostiak du protagonismoa lurralde askotan.
|
|
|
Urtaroak ere, egun argiaren neurrietan koadratuagoak diren zeltar kulturaz bizitzeari eman nintzaion, eta halaxe, urtaro ofizialari aurrea hartuz, zazpi aste lehenago hasi eta zabaldu izan dut hiruna hilabeteko urte sasoi bakoitza. Argi laburreneko hirurekin, Azaro Abendu Urtarril, negua; eguzkia gorakadan, Otsail Martxo Apiril, argi irabazitako udaberria; eguzkia gainezka denean, Maiatz Ekain Uztail,
|
egun
luzeen mozkorretako uda; eguzkia gainbehera nabarmen hastean, Abuztu Irail Urri, argi galeraren sasoi udazkenekoa.
|
|
2010
|
|
|
Zelten eskolara pasatu naiz:
|
egun
luze bete etzanak gozatzen zituzten maiatza abia orduko. " Maialena" baitzuten haiek udaren abiera.
|
|
|
Udaberritik udaldira ez da koska nabarmenik, ez behinik behin urtaro ofizialki seinalatuetan, ekinozioen eta solstizioen pausora ofizializatuetan, alegia. Nola uler, bestela, 14 ordutako eguzki argitako
|
egun
luzeenak, erdiak, 50 egun justu, udaberriari hartuak izatea. Maiatzaren 3an, antzinako Santa Krutz egunez iristen da eguzkia 14 orduko luzimenduan zabaltzera.
|
|
|
Biziminaren margo festa puri purian dago udaberri osoan. Baina
|
egunik
luzeenetara iritsi ahala, argi festa bere luzimen luzituenean paratzen digu naturaren altara jasoak. Halere, denen egiaren muina, egunaren atzealde ilunean gordeta geldi ohi zaigu, hurrengo goizeko eguzki printzen brillu luziduaren zain.
|
|
|
goizeko eguzkiak noiz piztuko! Txorien begitxoak pizten ditu lehenik, eta eztarri gardena segido,
|
egun
luzeonotan, goizeko 03:45 (05:45) inguru. Soinu festa goizero berria dauka xori kantarien kargu.
|
|
|
Ezkiak aire xumearen sudur zuloak aldenaz alde zirikatzen ditu goizeko bostetarako. Intsusaren lore zabal ortzira eskainia da,
|
egun
luzeenotan, plater beteko argiz usain txorrotx sarkorra barneraraziz.
|
|
2011
|
|
|
–Jasanezina zen...
|
Egun
luze, luze haiek... ezer gabeak... eta gero emakume hura, izeba... maltzurra... faltsua... Ez diot sekula barkatuko, eta amari ere ez, ez dut uste...
|
|
|
Horren luzaroan iraun zuen izozteak, ezen, izotzekin bizitzera ohiturik, itsaso gaineko izotzezko azalean zehar lasai eta ardurarik gabe ibiltzen hasi baitziren soloroak.
|
Egun
luzeak igarota, izotz azpiko trumoiak isildu egin ziren eta itsasoko urak irakiten hasi ziren. Horrela desagertu zen izotza, eta hildako arrainak hasi ziren azaltzen ehunka, gehienak ustel ustel eginda.
|
|
|
Baina hori baino lehen izaten zen arratsaldearen melankolia hori, melankolia bat... sosegua ematen duena. Melankolia bat baina ez oinazetsua, baizik pozezko melankolia bat, bazihoalako egun eder luze bat, udako
|
egun
luze hori, eta bazenekielako hurrengo egunean berriz ere beste egun luze bat izango zenuela argi askorekin, hemen sekula ez dakiguna.
|
|
|
Baina hori baino lehen izaten zen arratsaldearen melankolia hori, melankolia bat... sosegua ematen duena. Melankolia bat baina ez oinazetsua, baizik pozezko melankolia bat, bazihoalako egun eder luze bat, udako egun luze hori, eta bazenekielako hurrengo egunean berriz ere beste
|
egun
luze bat izango zenuela argi askorekin, hemen sekula ez dakiguna.
|
|
2012
|
|
|
|
Eguna
luzea izan dela eta biharkoa ere ez dela makalagoa izango eta, garaiz jaiki dira mahaitik, postrea amaitu eta kontuarena egin bezain laster.
|
|
|
Seme alabak oheratu diren ziurtatzera jaikiko da. Ondoren, Mari Tererentzat ere
|
eguna
luzea izango zelakoan, mahaia bildu, eta harrikoa egiten hasi da. Ez dauka emaztearen azken hitzak mostratxarekin igurtzi beharrik hark aitaginarreba berenera ekartzeko asmoa duela ulertzeko; entzun ere egin ditzake haren arrazoiak:
|
|
|
Epaiaren zain gelditu zen, egunak luzetsita.
|
Egunak
luze, eta gauak luzeago.
|
|
|
gure
|
egun
luzea prestatzeko
|
|
2018
|
|
|
Ostirala azkar iritsi da, konturatu gabe. Aste honetako ikerketekin
|
egunak
luzeagoak izatea nahi luke, irakurri eta aztertu nahi duen guztiari behar den denbora eskaintzeko. Festarena bere garuneko zokoren batean aparkatua dauka, horretaz pentsatzeak sorraraziko dion ondoezari gailentzen ez uzteko, eta bere egitekoari gorputz eta arima osorik eskaintzeko.
|
|
|
Jendeak tranga eta morroiloz itxita zeuzkan ate guztiak, etxe barnean ere gaitza berez bezala sortzen zela jakin gabe; inor izurriteaz jota hiltzen zenean, tximiniatik ke zuria jaurtiz edo leihotik maindire zuria zabalduz ematen zieten abisu lurperatzaileei, eta, sasoi sargori hartan, tximinia asko pizten zen
|
egunaren
luzean. Baina lurpera  tzailerik ez zitzaien agertzen:
|
|
2019
|
|
|
Hobe duzu atseden hartzea.
|
Egun
luzea duzu aurretik, zauden egoeran, batez ere.
|
|
|
–Bai, hala uste dut...
|
Egun
luzea izan da. Zer moduz zure eguna?
|
|
|
Hain itxuragabeko arrazoiak agertzen zizkigun, guk arraunean egiteari uzten genion barre egiteko. Gustatzen zitzaigun, emakume bezala ere; eta Txano k, sekula santan arraunean egin ez eta
|
egunaren
luze guzia haren ondoan lema alboan eserita egoten zenak, ohiko galderari behin hala erantzun zion:
|
|
|
–1989an, hiru
|
egun
luzeko ekaitz segidokoa Andaluzia aldean: hildako bat, Sevillan; beste 4 hildako eta desagerturiko bat, Malagan.
|
|
|
Ekaina. Izen goiko, izen eguzki xarmaz argitua,
|
egun
luzearen ametsetan iratzarri nahi genukeena. Sarri, ordea, bero zakarrak ekaitzaren danbor hots eta trumoi danbadetan lehertzen dakien 30 eguneko hilabete zeharrargia.
|
|
|
Mendi kasko garaienetako elurrak urtu eta errekak ongi hornituak joan ohi dira. Baina,
|
eguna
luze eta beroxka tokatuz gero, urtegi eta aintzira, soro eta landa, lurrinketa nabarmentzen da ur asko baporatuz.
|
|
|
Gerba zuri luzexka artile idurikoa, kuanto, gero gaztainarik helduko bazen.
|
Egun
luze hauetako eguzki ordu nasaien bero sapatsuen artean, estimatuko zuen eta eskertuko euri xarraxtada ahultxoren bat ere, xaguarena baino ttanttan pare bat gehiagorekin aukeran: San Pedrotan katu pixe hainbat euri bada, gaztaiñe izango da, ziotsaten Goierrin, pozik.
|
|
|
Udazken garbiko egunen sokak bai, goiz eta arrats garbi alai zeharrargikoak ekartzen badaki. Udan, ordea,
|
eguna
luze izanik, eguzkiak majo berotzen duela kontuan hartuta, itsas haize edo brisara arratsalderokoa gogoan izanik, ez da harritzekoa, mendi lepo altu samarren batetik laino lanbrotsu gorputz handirik gabeak, mendiari ondo itsatsita abiatzea. Ez da harritzekoa.
|
|
|
Ilargiaren kontuetan, zailtasuna bere egunaren neurrian daukagu. Alegia, egizu kontu ilargiak bere bidea osatzeko, 28 egun dituela, baina,
|
egun
luzexeagoa duenez, 25 ordu eta minutu batzuekikoa, bere ilargialdia betetzeko, 29 egun eta puxka bat behar duela. Zehatz jakin ahal izanez gero, noiz hasten den 27 egun hori eta noiz arte dirauen, posible zenuke erreparatzea.
|
|
|
Baina, ekainak horrenbeste beldur eman behar dio laborari baserritarrari? Ez al dira
|
egunik
luzeenak eta eguzkitsuenak ekainekoak. Ondo letorke azken urteotako batenaz bestekoei erreparatzea, datu zerrendei begira, ekain normaltxu batek zer eman behar ligukeen, edo gutxienez, zer espero genezakeen jakiteko.
|
|
|
" Hotzik apenas!", pentsatzen dugu. Urteko
|
egun
luzeenak direnean, hotzik ezin dik egin! entzun ohi dugu noizbehinka.
|
|
2020
|
|
|
Baina hori baino lehen izaten zen arratsaldearen melankolia hori, melankolia bat... sosegua ematen duena. Melankolia bat baina ez oinazetsua, baizik pozezko melankolia bat, bazihoalako egun eder luze bat, udako
|
egun
luze hori, eta bazenekielako hurrengo egunean berriz ere beste egun luze bat izango zenuela argi askorekin, hemen sekula ez dakiguna.
|
|
|
Baina hori baino lehen izaten zen arratsaldearen melankolia hori, melankolia bat... sosegua ematen duena. Melankolia bat baina ez oinazetsua, baizik pozezko melankolia bat, bazihoalako egun eder luze bat, udako egun luze hori, eta bazenekielako hurrengo egunean berriz ere beste
|
egun
luze bat izango zenuela argi askorekin, hemen sekula ez dakiguna.
|
|
2021
|
|
|
Uda ekainean hasi eta azaroan bukatzen da. Muino txiki eta kiskalien gaineko
|
egun
luze eguzkitsuek, kaleko hauts horiak eta haurren disenteriak azkena ematen dute, eta negua hasten da. Orduan jendeak utzi egiten dio kalean bizitzeari:
|
|
|
Orduantxe sartu zen berriz komisariordea. Betarte iluna zekarren, eta neke itxura, baina bagenekien
|
eguna
luze zetorrela.
|
|
|
prentsaren kontra borroka egin, Medina komisarioaren ildoak aditu... Bulego
|
egun
luzea izango zen, arnasa hartu beharra neukan zetorrenerako.
|
|
|
Atea itxi eta asperen eginez eskuarekin ilea nahasi zuen.
|
Egun
luzea nabari zitzaion aurpegian, sorbalda erorietan eta arropan. Ane etxean izan balitz, sofan bilduta lekua hartuko zukeen eta haren magalean burua pausatuko.
|
|
|
Egun betea izan zuen, beteegia. Oporretako hilabete hura jasanezina eta aspergarria izango zela uste zuen; ez zitzaion inoiz okurrituko
|
egun
luze haietako bat hain bizia eta mamitsua izan zitekeenik. Lehenengo egunetik dena desberdina izan zen; ez zitzaion ezer normalik gertatu herri hartara heldu zenetik.
|
|
|
Baina orain ja ez. Umetan udak hiru hilabete infinitu ziren inoiz bukatzen ez ziren
|
egun
luzeez beteak, aisian eta jolasean pasatzeko. Orduan denbora eternoa zen.
|
|
2022
|
|
|
Seietarako jaikita izaten zen. Baina horrekin ez zen ezer irabazten,
|
egunak
luzeagoak, hutsagoak bihurtzea besterik ez.
|
|
|
1940ko udazkenean bururatu zitzaion porrotari buruzko eleberri erraldoi bat idazteko ideia, behin behineko izenburua Izua edo Ekai  tza izango zuena. Izan ere, Jean Fayardek," Les Biens de ce monde" [Mundu honetako ondasunak] Candide aldizkarian argitaratu behar zuenak, bat batean salatu egin zuen eta bertan behera utzi bien artean hitzartua zeukaten kontratua, juduen aurkako legeari men eginez, eta une hartantxe jabetu zen Irène Némirovsky nekezko eta larridurazko
|
egun
luzeak jasan zituela Issy lâÃvêquen eta bere" maisulana" izango zena idaztea zela horri aurre egiteko zeukan bide bakarra; hori zen behintzat berak sinetsi nahi zuena.
|
|
2023
|
|
|
Ozarrak ez besteak! Denaren izaria eta gauen iluntasuna eta
|
egunen
luzera neurtzeko ahalmena gaurgero Jainkoaren esku ez balego bezala. Sala zeharkatzen sentitu zituen.
|
|
|
Igelen kantua bihotz altxagarria da: udaren iragarle dira,
|
egun
luzeenak, argiarena. Noiz edo noiz, neba arrebekin batera, zapaburuak harrapatzen zituzten, isatsari nola eragiten zioten ikusteko.
|