|
2010
|
|
|
Bigarren Aberri Egunean, 1933an, Donostiako Atotxako errebote plazan, jendetza ikaragarri baten aurrean kantatu zuen Matxinek. Orduko iturrien arabera,
|
egun
horretan 35.000 lagun batu ziren bertara Jose Antonio Agirre eta Telesforo Monzon jeltzaleen hitzaldiak entzuteko: –Izlarien aurretik Matxin lapurditar bertsolari jatorrak bertso eder ederrak abestu zituen? 44 Aldra izugarri haren aurrean, Matxinen boz mehe eta ttikiak eskertuko zuen bozgorailuen laguntza45.
|
|
2011
|
|
|
Gerra zuzena 1937ko apirilaren 27an bukatu zen Markinako eta Xemeingo lurretan, militar matxinatuek miliziarren eta gudarien erresistentzia apurtu, eta herria hartu zutenean. Bonbardaketak eta erasoak
|
egun
horretan bukatu ziren, baina, ostean, frontea Markinako eta Xemeingo lurretan geldirik egon zen hileetan baino samin eta bortizkeria handiagoa ezagutu zuten herritarrek; batez ere, abertzale, ezkertiar eta errepublikazaleek. FET JONS eko kideen eta militar matxinatuen errepresioaren beldurrez, 135 bat pertsonak ihes egin zuten; 115 bat herritar atxilotu zituzten; lau markinar eta xemeindar fusilatu zituzten; eta 11 emakumeri ilea moztu zieten.
|
|
|
Gernika bonbardatu osteko egunean, apirilaren 27an, sartu ziren tropa frankistak Markinan eta Xemeinen.
|
Egun
horretan, markinar eta xemeindar asko atera zen kalera, erreketeei arrera beroa egitera. Tradizionalistek indar asko izaten jarraitzen zuten Markinan eta Xemeinen, eta hauetariko askok lasaitu ederra hartu zuten erreketeen tertzioak herriko kaleetan ikusi zituztenean.
|
|
|
Egun zorioneko gogoangarri ori ez zan gertatu liburuaren irugarren menderarte.
|
Egun
ori Etxepare-rentzat berpizte eguna izan da, eta ez irugarren eguneko berpiztea, ez irugarren urtekoa ere, irureun urte geroagokoa baizik?.
|
|
|
Bazkaltiar aunitz altxatu eta dantzari lotu gintzaizkion. Gero gerokoa, eta geroko hori Zuberoan beti kanta eta dantza izaten denez gero,
|
egun
horretakoa ere horrelakoa izan zen.
|
|
|
Aita Migel Marik, bazkalondoan jaurtitako bertsoak grabatu egin ebazan, eta Basarriri bialdu eutsozan, gonbidatuz hurrengo urtean bera be etortzeko. Horrela hasi zan Basarri gugaz
|
egun
horretan alkartzen. Pentsatu genduan bazkaria urtero, beti egun bardinean mantentzea, eta Pilarika eguna ipini genduan.
|
|
|
–Buztarri, k maite eban egun hau. Izan be,
|
egun
horren sortzailetzat hartu geinke bera A. Migel Mariagaz batera eta berak be halan agertzen dau bere burua, goiko lerroetan ikusi dogunez.
|
|
2012
|
|
|
Gure herriko lurretan, 1936ko irailaren 29an lehertu ziren lehen obusak, eta 1937ko apirilaren 25era arte(
|
egun
horretan izan zen azken bonbardaketa), tropa frankistek hainbat leherkari tona bota zituzten markinarren eta xemeindarren gainera. Hegazkinen bitartez, zein Arnoaten, Urkaregin edo Madalenako ermitaren inguruan (Berriatu) zeuden kanoi baterien bidez, erreketeek askotan bonbardatu zituzten Xemein eta Markina.
|
|
2013
|
|
|
–
|
Egun
horretaz geroztik honela geunden gu banaturik: Aita Roman eta Simon ikastetxean, Aita Vidal eta Anaia Karlos Etxanon eta Aita Jose Domingo, Anaia Eugenio eta ni Larrean; gainerakoak, Begoñan eta Frantzian; aurrerantzean harremanik gabe gelditu ginen; izan ere, arriskutsua zen etxetik irtetea, lurrean mugitzen zen edozein izakiri bonbak jaurtitzen baitzizkien hegazkinek; behin baino sarriago ikusi genuen metrailadoreaz txakurren eta katuen aurka su egiten, hainbat pertsona metrailek harrapatuz?.
|
|
|
San Joanetik Etxanora igaroko ziren berehala.
|
Egun
horretan, agintari militarren aurrean bere aitorpena egin ondoren, pasaportea lortu zuen A. Simonek Gasteizera joateko, baina ez larrialditxo bat edo beste igaro gabe, A. Simon gatibu ohia izanik haiengana desertore gisa agertu bazen ere. Aitorpena egiten zuen bitartean, Zornotzako eta Larreako erlijioso eta apaizen aurka zuten amorrua erakutsi zioten eta, beste gauza batzuen artean, Altuna kapitainak esan zion, haietako batzuk larri ibiliko zirela; lehenago ere lau apaiz hil zituela eta horregatik kontzientzia lasai zuela.
|
|
|
Herriak Betti Beteluren fandangoa deitzen dio. 1979an Iparraldeko Dantzarien Biltzarrak Lehen Mutxikoaren Eguna antolatu zuen Bidarten, eta bera hor ibili zen gaur horren ospetsua den
|
egun
horren antolakuntzan. Orduz geroztik, ekitaldi hau urtero antolatu da, urriaren bigarren igandean, baina Arrangoitzen, hau da, Beteluren herrian.
|
|
|
Zentzu honetan, 1983ko urtarrilaren 1a egun gogoangarri da euskaldunentzat eta, zehazki, euskal kultura industriarentzat:
|
egun
horretan, euskarazko lehen telebista katea plazaratu zen; askorentzat euskara eta euskal kultura suspertuko zituena. Bereziki ikus entzunezkoen euskarazko jardunarekin arduratuta zeudenentzat gertaera hau pozgarria izan zen, pentsatzen zutelako ETB euskarazko zinea eta antzerkia bultzatuko zituela, ekoiztetxeen sorrera bultzatu eta sektorea profesionalizatu.
|
|
2014
|
|
|
Handik 43 urtera barriro batu ziran orduko protagonista batzuk, 2002ko ekainaren 9an. Jakina, euskal meza nagusia izan zan
|
egun
horretan be jaialdi horren ardatza; horren ostean, orduko argazkien erakusketa eta pelikularen emonaldia; gero, oroitarria jartzea. Marmolean grabaturiko oroitarriak hau dino:
|
|
|
Zentzu honetan, 1983ko urtarrilaren 1a egun gogoangarri da euskaldunentzat eta, zehazki, euskal kultura industriarentzat:
|
egun
horretan, euskarazko lehen telebista katea plazaratu zen; askorentzat euskara eta euskal kultura suspertuko zituena. Bereziki ikus entzunezkoen euskarazko jardunarekin arduratuta zeudenentzat gertaera hau pozgarria izan zen, pentsatzen zutelako ETB euskarazko zinea eta antzerkia bultzatuko zituela, ekoiztetxeen sorrera bultzatu eta sektorea profesionalizatu.
|
|
|
Hamar urte luze eman zituen Soloetak Filipinetan, desconocido, pobre y sin ninguna representación dentro de la jerarquía eclesiástica?, eta bertan, Tagaitay hirian, hil zen, 1964ko ekainaren 21ean, 83 urteko zela. Udako solstizioa ospatzen den
|
egun
horretan, urtero gogoratzen dute hango anaia kaputxinoek handik milaka kilometrotara sortu zen euskaldun misiolaria.
|
|
2015
|
|
|
Militarren altxamendua 1936ko uztailaren 17an gertatu zen, baina berriatuar gehienek uztailaren 19an, domekan, izan zuten gertatzen ari zenaren berri.
|
Egun
horretan, prentsak zioen Gobernuak dena kontrolpean zeukala, eta Espainian erabateko lasaitasuna zegoela.
|
|
|
Nolanahi ere, urriaren lehen
|
egun
horien osteko asteak nahiko lasaiak izan omen ziren.
|
|
|
Zentzu honetan, 1983ko urtarrilaren 1a egun gogoangarri da euskaldunentzat eta, zehazki, euskal kultura industriarentzat:
|
egun
horretan, euskarazko lehen telebista katea plazaratu zen; askorentzat euskara eta euskal kultura suspertuko zituena. Bereziki ikus entzunezkoen euskarazko jardunarekin arduratuta zeudenentzat gertaera hau pozgarria izan zen, pentsatzen zutelako ETB euskarazko zinea eta antzerkia bultzatuko zituela, ekoiztetxeen sorrera bultzatu eta sektorea profesionalizatu.
|
|
2016
|
|
|
2016ko martxoaren 16ko data, letra handiz idatzia agertuko zaigu etorkizunetako kroniketan,
|
egun
horretan egin baitzen Aita Luis Baraiazarrak itzulitako Santa Teresa Jesusenaren Idaz lan Guztiak liburu bikainaren aurkezpena, Bizkaiko Foru Liburutegiko areto eder batean.
|
|
|
|
Egun
horretan begirada galdu nuen, baina zure akordurik ez.
|
|
|
Hildakoak oroitzeko urteko jai garrantzitsuena Santu Guztien, Domu Santu, Domu Santuru, Omia Sendore edo Omia Saindu eguna da.
|
Egun
hori fededunek santu baten jaieguna ez ospatu izana barkatzeko Urbano IV. Aita santuak() kristauentzat ezarritako jaieguna da; beraz, XIII. mendetik aurrera ospatzen dute kristauek.
|
|
|
–Esaera hau Luzaideko ohitura bati zor zaio:
|
egun
horretan (azaroaren 11n) egiten zuten mutil edo morroien aldaketa?. Era berean, ezin dugu ahantzi, baserri askorentzat gaur asten zela urtea:
|
|
|
Damaso Intza, 510). Izan ere,
|
egun
horren inguruan elurra izaten da (San Martin, elurra gertu din. Zavala, 2589).
|
|
|
Baserriko lanen eta bizimoduaren zikloan San Andres eguna garrantzitsua da. Izan ere,
|
egun
horretan txerria hiltzen da (San Andres, txerria askan trabes8 Azkue, 62; San Andres, lau kopauan lau tremes, bosgarrena saman trabes. Azkue, 63).
|