|
2004
|
|
|
Demokratikoki hautaturiko udalak bi urte zeramatzan agintean, alkatea, Ignacio Iturria Zavala zen (nazionalista).
|
Egun
haietan alkatea Hondarribian zegoen uda pasa, eta handik zuzen, mugaz beste aldera joan zen. Udal batzarra honakoek osatzen zuten:
|
|
2011
|
|
|
–Gerra? bat izan zen
|
egun
haietan bizitu izan zutena, gerraren aspektu militarra barne, eta beraiek, Udaleko indar kontserbadoreak, Tolosako lantegietako patronala eta errepresioan parte hartutako indar militarrak garaileak ziren, bi bandoren arteko borroka hartan. Statu quo a mantentzearen aldeko borroka bat burutu zuen bando garaileak, Azurza bezalako tradizionalista batek, bere bizitza osoa Errepublikaren aurka eman zuenak, errekonozitzen zuen une gogor haietan Errepublikaren eta gobernuaren aldean ipini behar izan zuela.
|
|
|
Tolosa 1934ko urriko gertakariek gerora ez dute oihartzunik utzi, baina sententzia haietan kaleetatik armaturik ibilitako sindikalistak, lehergailuak,... aipatzen ziren. Akusatuaren aurkako proben faltsifikazioa izan zitezkeen, gertakariak puzteko modu bat, baina interesa eta behinik behin jada piztuta zeuden eta urte, hilabete eta
|
egun
haietara hurbiltzeko nahia ere bai, galdera bakarrarekin buruan, ia ia zerotik hastea baitzen Tolosan emandako greba hura aztertzea: zer gertatu zen Tolosan 1934ko urriko grebak iraun zuen bitartean?
|
|
|
Ikerketa historikoa egiterako orduan ordea selektiboa izateak bere abantailak izan baditu ere (prozesu sakonena eman zen gunea sakonkien azterturik egotea, esaterko) bere desabantailak ere badakartza, gainerako lurraldeen gainean itzala egiten baitu, halako punturaino ezen azkenerako badirudien ez zela ezertxo ere gertatu gune haietan, azken finean Gipuzkoaren kasuan Eibarren edota Arrasateren errepikapen etengabeak gainerako lurralde osoa desertu mantendu izanaren ideia ematera jo dezakeen bezala.
|
Egun
haietako estatu mailako egunkari bat besterik hartu beharrik ez dago (ABC bat, edota La Vanguardia bat) grebaren berriak, eta biolentziazko berriak gainera, Espainiako ia probintzia guztietatik datozela ikusteko. Euskal Herria kontsideratu izan da gertakarien larritasunari begira hirugarren gune garrantzitsuena, Asturiasen eta Kataluniaren ostean5, baina hala ere ez zaio ikerketa jakin bat eskaini, aurreko bi artikulu horietan salbu.
|
|
|
Prentsak ere lehen begiratuan fruitu handiegirik eman ez zuenez kasuaren inguruan, ezer ere gertatu ez zela pentsatzera eramateraino, lehen mailako dokumentuetara zuzenki jotzea izan zen hartutako erabakia. Tolosako Udal artxiboa izan zen lehen gerturaketa sakonena, ez bereziki gertakarien inguruko erreferentzia handiegirik ematen zuelako, baizik eta garaiko protagonistekin, gertakari solteekin, handik eta hemendik agertzen ziren bando, gutun, telegrama eta edozerrekin 8
|
egun
haien koadroko lehen zertzeladak ematea ahalbidetu zuelako: kronologia bat finkatzea, grebaren errepresioa antolatuko zuen Fidel Azurza alkatearekin lehen hurbilketa izatea galdutako soldatak eskatuz, goardia municipal errebeldeak,...
|
|
|
Azken finean halako sailkapene azalpen helburu bat izan dezakete sailkapen bat eta ondorioz honek exijitzen dituen gradazio parametro batzuk finkatzea beharrezkoa egiten baitu honek, baina aldi berean gertakariak sinplifikatu egiten dira aurrerago ikusiko ditugun Tolosako gertaerak baketsutzat kalifikatzeraino (eta ziurrenik gainerako hiriekin ere antzeko zerbait gertatzen da). Aurrerago ikusiko dugu ordea sailkapen hauetan zein den errealitatean Tolosako zortzi
|
egun
haiek merezi duten postua.
|