|
2008
|
|
|
«Euskararen derrigorrezko ezagutza saihestu nahi izan dute». Ekainaren 13an Behatokiak Foru Parlamentuko Hezkuntza Batzordearekin bilera egin zuela gogora ekarri du, eta gaur
|
egun
euskara derrigorrezkoa den lanpostuen zerrenda eskatu ziotela Nafarroako Gobernuari. Oraindik erantzunaren zain daude.
|
|
|
Azken
|
egunetan
euskara eta askatasunaren inguruan, eta ez euskaraz bizitzeko askatasun ezaz, hainbeste harrabotsa han hemenka ateratzen dabiltzanean, garbi geratzen zaigu jada aspaldiko genekiena, euskara gai guztiz politikoa izateaz gain erdalzale eta elebitasun diglosikozaleek txorimalo gisan erabiltzen dutela.
|
|
|
Jardunaldi horretan, argi geratu zen euskal iragarkigintzak historia luzea duela, baina bere ibilbidean etenaldi asko izan duela, eta, betiere, testuinguru politikoaren menpe egon dela. Argi agertu zen ere gaur
|
egun
euskarak duen ahultasunetariko bat publizitatearena dela. Izan ere, kontsumitzen ditugun iragarki gehienak erdaraz daude edota erdal mentalitatearekin eginak.
|
|
2009
|
|
|
Nafar askori entzun diot no soy vasco esaten, euskaradunak ez zirela adierazteko. Eta gu, gure zelai berdeetatik, kontzeptu kulturalari balio politikoa eman guran jarraitzen dugu, baina
|
egun
euskararen lurraldea puntu ibiltariak dira, hektareak baino gehiago.
|
|
|
Klabea, nire ustez, honako hau da: aukera kontziente bat da gaur
|
egun
euskaraz bizi nahi izatea. Orain dela 20 urte hasiko zen horrela izaten, baina 30 urte barru are gehiago izango da.
|
|
|
Kontua da nola marrazten dugun euskararen eremua eta baskoien habitat naturaltzat har daitezkeen muga marrak. Gaur
|
egun
euskara iraupen egoeran dauden lurralde murritzak soilik kontuan hartuta ala historian zehar euskarak, eta halaber baskoiek, bereak izan dituzten lurralde osoa marraztuko da. Estatu espainiar osoko curriculumetan, eta ez soilik EAE eta Nafarroa Foralean, gauza bera irakatsiko zaie eskola ikasleei?
|
|
|
Francoren diktadura garaian, Hego Euskal Herrian kulturak oro har eta hizkuntzak bereziki pairatu zuten zapalkuntzaren berri ematen du. Gaur
|
egun
euskarak politikari lotuta jarraitzen duela azpimarratzen du.
|
|
|
Egun, ordea, ezin diogu geurea den hizkuntzari horrelako estatusik eman euskal herritarrok.
|
Egun
euskararen herriak ukatua dauka berreuskalduntze prozesurako beharrezko diren lege zein hizkuntza politika propioak erabakitzeko eskubidea. Egoera honen aurrean ezinbestekoa bihurtzen da hizkuntza politika burujabea garatzeko eskubidea aldarrikatzea.
|
|
|
Kazetaritza ikasketak egin eta kazetari moduan ibili ondoren, gaur
|
egun
euskara klaseak ematen ditu Labayru institutuan. 1998an hartu zuen lehen aldiz parte Bizkaiko Txapelketan, eta, azken bietan, finalean kantatu du.
|
|
|
Gaur
|
egun
euskarari ematen zaion lekua ez zaie onargarri. Lege bat eta ofizialtasuna beharrezkoak direla berrestedute guziek, berme bat emateko, nahiz eta argi izan ez dela aski.
|
|
|
Hala,
|
egun
euskarazko hedabide nafarrek egoera berriz bideratzeko hiru eskaera egin dituzte. Alde batetik, 2010eko diru laguntzen deialdia ahalik eta azkarren argitaratzea, aurten gertatu dena berriz ez gertatzeko.
|
|
2010
|
|
|
Guztiak dira atzerritarrak, baina euskaraz primeran egiten dute. Gainera, euskara ikasten urte andana igaro ostean, gaur
|
egun
euskara irakasten eta euskal kulturari buruzko eskolak ematen ari dira. Bakoitzak bere esperientzia pertsonala kontatu du, nola hasi ziren euskara ikasten eta zergatik atsegin duten euskara.
|
|
2011
|
|
|
«Garai, testuinguru eta gobernu guztiak» ezagutu ditu? «nola ez dakit, baina iraun egin dut»?, eta garbi ikusten du akordio hark garrantzi berebizikoa izan duela gaur
|
egun
euskarazko filmak egiteko erraztasun handiagoa egoteko. «Une horretatik aurrera zinema euskaraz egin ahal izateko diru funts handiak sartzen hasi ziren, eta, beraz, azken urteetan bultzakada garrantzitsua izan du ikus entzunezkoen sektoreak eta zinemak.
|
|
|
Ez da ahaztu behar sektoreak urteetan egin duen presio ia historikoa».Eneko Olasagasti zinema zuzendariak ere hurbil hurbiletik bizi izan zituen akordioaren garaiak, IBAIAko ordezkari moduan aritu baitzen lanean. Haren ustez ere, gaur
|
egun
euskarazko film gehiago egitearen arrazoiak produkzio kontuekin du zerikusia, batez ere. «Azken hamarkada honetan borrokatu dugu hainbat alorretatik, batez ere bilatzearren esparru bat non euskarazko filmak egingarriak izango ziren.
|
|
|
Film independenteak dira gureak, eta ez zen jende gehiegi hurbildu.
|
Egun
euskarara bikoizten diren filmetariko askok publikoarentzat ez dute berezko interesik. Ez euskaraz eta ez jatorrizko hizkuntzan ere.
|
|
2012
|
|
|
Erabaki honek zuzen zuzenean eragingo du ikasleen poltsikoetan. Izan ere, ezin da ahaztu gaur
|
egun
euskara ikasteagatik diru asko ordaindu behar dela. Arrazoia:
|
|
2013
|
|
|
150 langile hasi ginen, eta %35ek ikasi behar izan zuten. Lehen
|
egunetik
euskara plana %95ekin adostu zen. Zuzendaritzak erabat bere egin eta aurrera bultzatzea izan zen beste gakoetako bat.
|
|
2014
|
|
|
Kontseiluko zuzendaritzak bilera zuen atzo Donostian. Normalean prentsaren aurreko adierazpenik ez dute egiten horrelako batzarretan, baina,
|
egunotan
euskararen aldeko hizkuntz politikak abian dituzten hainbat udalen kontra Espainiako Gobernuko EAEko ordezkari Carlos Urkijok egin dituen ohartarazpenen berri izan da, eta, horren harira, «larrialdizko» agerraldi bat egitea erabaki zuten. Asteon Gipuzkoako Foru Aldundiak eta beste hainbat udalek salatutakoaren ildoan, Kontseiluak berretsi nahi izan zuen kontratazioetan euskara eskatzen duten instituzioekiko abisuak gero eta ugariagoak direla Urkijoren partetik, eta «mehatxua» ere erabiltzen hasia dela.
|
|
2015
|
|
|
Hizkuntza Plangintzarako Batzordeak esleipena egiten zuen dokumentua onartu ondoren, Errektoretza taldeak ez zuen Gobernu Kontseilura onartzeko eraman, eta horrek atsekabe sakona ekarri zigun batzordekideoi, baina, egia aitortzearren, langileak hartzeko Unibertsitateak egin dituen hautatze prozesuetan aintzat hartu dute Batzordeak onetsitako dokumentua. Hala gertatu zen, esate baterako, administrari laguntzaileen 19 lanpostu betetzeko deia egin zenean, horietarik 10 lanpostu atera baitziren euskara eskakizunarekin, eta gaur
|
egun
euskaraz dihardute jendaurrean lanpostu horiek eskuratu zituzten langileek. Hizkuntza eskakizunen dokumentu horren ondorioz, Unibertsitateko langile taldean euskara eskakizuna duten beste lanpostu batzuk ere ezarri dira, lehen aipatutako artikuluaren sinatzaileetako batena, besteak beste.Eta, azken finean, errealitatea da, orobat, garai batean ez bezala azken urteotan campusean ez dela izan euskararen aldeko itxialdirik, ez eraikinetan okupaziorik, ez poliziaren esku hartzerik, ez eta jite horretako bestelako ekintzarik ere, eta bai, ordea, giro lasaia, euskararen aldeko nahiz kontrako tentsiorik edo presiorik gabea, garatutako hizkuntza politikaren ondorioz.Beraz, ez, azken zortzi urte hauetan ez da izan Unibertsitatean Euskararen Plan Estrategiko bat.
|
|
2018
|
|
|
Lau egunetarat pasatu da, baina lau egun eta erdiko astea atxiki behar zen murgiltze kontzeptuari begira. Ikasleak, astelehenean etortzen dira, frantsesez ari dira, gero bi
|
egunez
euskaraz, asteazkenean osoki frantsesez ariko dira... Haurraren erritmoari dagokionez ere hobeto da lau egun eta erdiko astea; gero, arriskua da lau egunez egitea lau egun eta erdiz egiten dena.Seaskak jarrera jakin bat hartu luke, beraz. Bai, Seaskak murgiltzeari doakiona bakarrik kontuan hartuz postura bat hartu behar zuen.
|
|
2020
|
|
|
Euskararen eta euskal selekzioaren ofizialtasunaren defentsan nabarmendu izan zara. Nola ikusten duzu
|
egun
euskararen egoera?
|
|
|
Egunotan, halaber, Canal Cuarentena sortu du, berrogeialdian ikusteko filmak proposatuz. Plataformak iragarri du datozen
|
egunetan
euskarazko film gehiago sartuko dituela katalogoan: Muga deitzen da pausoa, Urte berri on, amona!, Lurralde hotzak, Zauriak eta Hiru uhinak.
|
|
2021
|
|
|
Helburu dugun Euskal Herri euskalduna eraikitzea kolokan jartzen duten aldaketak dira». Gaineratu zuten euskarak ez duela etorkizuna ziurtaturik, eta bistan dela
|
egun
euskara ez dagoela normalizatuta: «Azken ikerketek adierazi duten bezala, gero eta kopuru txikiagoan egiten ari da transmisioa, baita ereduan ere».
|
|
|
Aurreko horiek kontuan izanik, garaira eta helburuetara egokitutako diskurtsoa eraiki eta zabaldu litzateke. Halaber, pentsatu litzateke gaur
|
egun
euskarak zer emango dion norbanakoari eta zer norbanakoak euskarari.
|
|
2022
|
|
|
Duela 30 bat urte hasi zen AEKn euskara «hutsetik» ikasten, eta aitortzak lortutako guztiaren errepasoa egiteko balio izan dio: «Gaur
|
egun
euskaraz amesten dut, euskaraz bizi naiz. Ez nuke inoiz sinistuko halako zerbait lortuko nuenik».
|
|
|
Erraza ez dela onartuta, batzuek eta besteek egiten duten ahalegina aitortuta, ez dago erakundeen lehentasunetan, ez da programatzen euskalduntze sendoa eta bizkorra, urte gutxian euskaldunen ehunekoa irauliko duena. Gaur
|
egun
euskara ikasten ari diren helduak bakarrik daude euskara ikasteko prest. Zenbat daude aldeko giroa sortuz gero animatuko liratekeenak?
|
|
|
Korrika ere, karrikan baitugu egiten. Bizi bizirik dirau 1980an lehen aldiz Arantzazun abiatutako lasterketaren indarrak eta bi urtez osasun egoerak ukatu dizkigun kaleetan barrena are ozenagoa da
|
egunotan
euskararen oihartzuna. Berreskuratu du lasterketak habitat propioa, baina oraindik ziurtatu behar diogu gure hizkuntzari, agerraldi sinbolikoez haratago, mantenu publiko eta kolektiboa.
|
|
|
«Orain dela hamarkada batzuk hilzorian zegoen, eta guztion artean emaniko hauspoak berriz bizitu zuen, ezinezkoa bazirudien ere». Hala ere, normalizazio prozesua bururaino eramatetik urrun, azken urteotan «geldialdia» sumatu dute, eta
|
egun
euskara «makalaldian» dagoela ohartarazi. «Batetik, ez dute etenik euskararen aurkako erabaki politiko eta judizialek, eta horrek ez du laguntzen aurrera egin dezan.
|
|
|
alde batetik, 2016an Barañainen (Nafarroa) egindako Gazte Eraiki topaketa; bestetik, 2020ko Euskaraldiaren atarian egindako Gaztealdia ariketa praktikoa. Hain zuzen ere, Gaztealdian, Euskal Herriko hainbat txokotako bederatzi gaztek bederatzi
|
egunean
euskara hutsez bizitzeko erronkari heldu zioten. “Egitasmo horrek izandako arrastoa eta balorazioa ikusita, argi ikusi genuen euskara gazteen aldetik borrokatzen eta hausnartzen jarraitu behar genuela”.
|
|
|
«Euskararentzat arnasgune ikaragarria izan zen. Hamabost
|
egunez
euskaraz normal bizitzeko aukera ematen zien leku askotatik etorritako euskaldunei. Horregatik izan da hain garrantzitsua jende askorentzat:
|
|
|
Ez da Bizkaia antzeko neurriak hartzen dituen lurralde bakarra. Gipuzkoan, San Sebastian Film Commission erakundearen datuen arabera, esaterako, %45rainokoa da gaur
|
egun
euskara hutsez sortutako ikus entzunezkoek lor dezaketen gehieneko kenkaria sozietateen gaineko zergan, eta %35ekoa ekoizpena erdarazkoa bada. Nafarroan, berriz, %35eko kenkaria ezartzen zaie ikus entzunezko ekoizpenei kuota likidoan, hizkuntza edozein dela ere, Navarra Film Commissionen datuen arabera.
|
|
|
Euskaragatik borrokatu dira asko, sufritu ere bai euskara eskoletara joatean bakarrik zekitelako, eta hemen gaude gu eta gaurko gazteak ez diogula balio handirik ematen gure hizkuntza zaharrean hitz egiteari, eta nahiago dugula gaztelaniaz hitz egin! Benetan jakingo balute zenbat jendek sufritu eta lan egin duen euskaraz hitz egiteagatik gaur
|
egun
euskara gure artean egoteko! Ziur euskaraz hitz egingo zutela (hori nire esperantza!):
|
|
|
Garaien azelerazio orokorrari beti obediente, urte gutxiren buruan bidegurutze zehatz horretara iritsi garela dirudi. Rolariak Interneteko komunitatean (rolariak.eus) egin dugun inventarium ez guztiz zehatzaren arabera, hamahiru rol joko existitzen dira
|
egun
euskaraz: jada aipatutako hirurak, Koroaren Kondairak, Tempora Arcana, Berorren esanetara, Argiak Kamera Ekin!, Xagutxoak Hormetan, Blackhill Valley ko sekretua, Harriaren Semeak, GudaMailu, Makina Maixu RPG eta argitaratu berri den Pastorola.
|
|
|
Nire galdera da: gaur
|
egun
euskara hobeto al dago, bada. Horrelako iritzia duenak zer nolako kontzientzia ote du zapalkuntzaz, oraindik euskaraz bizitzea ukatzen zaigunean?
|
|
|
Horrek guztiak eragina du haur eta gazteen sozializazio ustez elebidunean eta, berarekin batera, hizkuntzaren ordezkapena dakar. Gaur
|
egun
euskararen egoera nahiko ondo dagoela pentsa liteke, euskara ez dagoela debekaturik, alegia. Euskaraz hitz egin nahi duenak egin dezakeela:
|
|
|
Duela bi urteko Euskaraldiaren bueltan egin zuten lehenengoz. Orduan, bederatzi gaztek zortzi
|
egunez
euskaraz bizitzeko hautua egin zuten, eta euren esperientzien berri eman zuten sareetan. Aurtengoak ere izango du horretatik:
|
|
|
Txapak ikusita, berehala identifikatzen duzu nor den euskalduna, eta afixak ikus ditzakegu hainbat tokitan; beraz, euskara presenteago dago une oro. Bestalde, auzokide asko animatu egin dira
|
egunotan
euskaraz egitera, edo euskaraz dakiten apurra erabiltzera».
|
|
|
Kronologia baten bidez kontatu dute zer ekarri duten azken 12 hilabeteek, Euskararen nazioarteko
|
Egunetik
Euskararen nazioarteko Egunera. Gertaera nagusiak hilabetez hilabete zerrendatuko ditu, 2021eko abenduaren 3tik.
|
|
|
50 urteren ondoren, itzal batzuk ageri dira
|
egun
euskara batuarentzat, batzuek euskalkien lehiakide gisa hartu dutelako. Nola ikusten duzu zuk?
|
|
2023
|
|
|
Abenduaren 14an, Irabazi arte telesaila jarri zuten, euskaraz. Hurrengo
|
egunean
euskarazko bertsioa kendu zuten, eta gaztelaniazkoa baino ezin da ikusi orduz geroztik.
|
|
|
Ikerketa horren bidez, jarri nahi izan ditugu oinarri estrategikoak euskararen erabilera motibatzeko eta sustatzeko. Gaur
|
egun
euskara dakien jendetzaren kopurua handituz doa. Gazteen artean, gehienek euskaraz dakite.
|
|
|
Horiek horrela, Amatiñok gidatutako taldea albistegiak gaztelaniaz egiteko entseguetan ari zela, euskaraz egiten hasi ziren. 1983ko otsaileko lehen asteetan hasi ziren ETBn Gaur
|
egun
euskarazko albistegia ematen, Amatiño aurkezle.
|