|
2000
|
|
|
11 zk. (1960), 47 Eskutitza Egaña adiskideari. 29 zk. (1968), 58 (Itz.: Jose Ramon Beloki). Irratigintza
|
egun
Euskal Herrian. 22 zk. (1982), 89
|
|
|
Troiako zaldia (Orain eta Hemen). 31 zk. (1984), 93 Irratigintza
|
egun
Euskal Herrian. 22 zk. (1982), 89 RTVEko 180en gutuna (Orain eta Hemen). 23 zk. (1982), 69 Irratiaren historiako 20 urte Euskal Herrian. 89 zk. (1995), 95 (Itz.:
|
|
2002
|
|
|
Edozein modutara ere, duela 25 urteko arazo politikoa behar bezala gainditu ez zen neurrian dugu
|
egun
euskal kultura, euskal irakaskuntza eta, ardatz haietan kokaturik, euskal unibertsitatearen arazoa bizi bizia.
|
|
|
|
Egun
Euskal Erkidegoak Unibertsitatea gauzatzeko inoiz baino behar eta aukera handiagoak baditu ere, horretarako eman beharreko urrats politiko administratiboak lehen bezain geldoak ditugu. Anjeles Iztuetak Unibertsitate Legea egingo duela behin baino gehiago adierazi arren (Hik Hasi 63, 21 or.; Gara,, 10 or.;...), 2002kourtarrilaren 10ean Euskal Herrirako Unibertsitate Legea tramitatzeko Herri Ekimenari ezetz borobila eman zaio.
|
|
2003
|
|
|
Artikuluari ez nioke amaiera eman nahi Berria eta susa aipatu gabe, euskal literaturaren alde egiten duten lanma rdul, interesgarri eta eskergagatik. Ezinbesteko erreferentzia dira gaur
|
egun
euskal literaturaren nondik norakoa jakin nahi duen edonorentzat.
|
|
|
Horren arabera, euskarazko egunkariak
|
egun
Euskal Herrian dauden korronte ideologikoencompendium a izan luke. Baina hori ezinezkoa da.
|
|
2004
|
|
|
Jende aldetik ez da hain apustu handia, baina hizkuntzarekinadibidez apustu handia egin dute. Euskaraz, gaztelaniaz, ingelesez eta frantsesez eskaintzen ditu gaur
|
egun
Euskal Herriari buruzko albiste, erreportaia eta abarrekoak. Denborarekin hazteko asmoa dute; weblogak, herrietako albisteak... denetarik gehitu gura diote, oraingo gida, denda eta informazio zerbitzuari.
|
|
|
1. Gaur
|
egun
euskal telebisten panorama ez da batere argia. Bakoitzak bere errealitatea bizi du eta oso harreman gutxi dugu elkarren artean.
|
|
2005
|
|
|
Jon Kort azar, Deustuko Euskal Filologian irakasle urte batzuk eman eta Gasteizko unibertsitatera joan zen. Gaur
|
egunean
Euskal Herriko literatura kritikari on onenetakoenartean dago.
|
|
2006
|
|
|
Argitaletxeek, plazaratu duten manifestuan, euskal curriculuma bera auzitan ikusten dute mailegu bidezko doakotasunaren erruz. Aldi berean, hainbat gizarte eragile, bereziki irakaskuntza mundukoak,
|
egunotan
euskal curriculum berri eta edukiz beteriko bat lantzen dabiltza. Nekez uztar daitezke bi jarrerak.
|
|
|
Oso zaila da gaur
|
egun
euskal nobelagintza nondik nora doan esatea. Beste literatura batzuetan gertatzen dena gertatzen da euskal literaturan ere:
|
|
2008
|
|
|
90eko hamarkadan sartu ziren indarrean kanpoko editorialak, eta irakaskuntzan egiten zuten habia. Gaur
|
egun
Euskal Herrian gehien zabaltzen den ikuspegia, gure historiaz, gure gizarteaz, gure etorkizunaz, kanpoan moldaturikoa da.
|
|
|
Nahiz eta biztanle immigranteak
|
egun
Euskal Herrian nola banatuta dauden adierazteko beste artikuluren bat eduki zenbaki honetan bertan, garrantzitsua da ikuspegi orokorra ematea; izan ere, identitate eta jarrera kulturalak eta politikoak definitzeko ezinbestekoa da, garrantzi kuantitatibo zein kualitatibo handia baitu. Baina garrantzitsua da gure ikuspegitik eta ikuspegi nazionaletik adieraztea, ez kopuruaren ikuspegitik bakarrik, baita gure historiaren eta errealitatearen ikuspegitik ere, eta hori guztia ez herri gisa itxuratzen gaituzten" atzerritar" partzialtasunagatik, bi estatuek abileziaz ezarritakoa.
|
|
|
Nahiz eta zenbait datuk bestelakorik adierazi, eta bizikidetzaren arloan bide luzea eta komunikatzeko asko dagoen, gaur
|
egun
euskal gizartea osatzen duten pertsona eta kolektibo gehienek pertenentziaeta satisfazio sentimendu handia dute orokorrean, nahiz eta zenbait eragilek eta komunikabidek bestelako irudi eta asmo batzuk hedatzen dituzten. Eta sentimendua halakoa da, alde batera utzita identitate sentimendua:
|
|
|
Elikadura beregaintasunaz jardun dut apur bat gorago. Gaur
|
egun
Euskal Herria kontu horietan zenbateraino den beregain gogoan izanda, zer eragin izango luke garraio krisi hipotetikoki luze batek?
|
|
|
Euskararen berreskurapen prozesua azkartzea ezinbestekoa da. Hau da,
|
egun
Euskal Herrian euskara ez dakitenek ikastea, eta bere erabilera esparru eta eremu berrietan handitzea, ahalik eta eperik laburrenean. Ezagutza eta erabilera zabaltzeko aukera berriak sortzen jarraitu behar dugu.
|
|
2009
|
|
|
1 Euskararen berreskurapen prozesua azkartzea ezinbestekoa da. Hau da,
|
egun
Euskal Herrian euskara ez dakitenek ikastea, eta, bere erabilera esparru eta eremu berrietan handitzea, ahalik eta eperik laburrenean. Ezagutza eta erabilera zabaltzeko aukera berriak sortzen jarraitu behar dugu.
|
|
2011
|
|
|
Artifizioa!, oihukatu zuten. Aranburuk eta besteek gezurra diote, ondo asko baitakite gaur
|
egun
euskal kultura deitzen dugun hori diru-laguntzarik gabe altxatu zutela askok askoren artean. Frankismo minean hainbat idazle egungo euskal literaturaren oinarriak jartzen hasi zirenean, nor joan zitzaien diruarekin?
|
|
2012
|
|
|
Egilea Euskal Filologian lizentziatua da EHUn. Literatura Konparatua eta Ikasketa Literarioak masterra egin ondoren,
|
egun
euskal literatura garaikideari buruzko tesia idazten ari da. El Correo egunkariko" Territorios" gehigarri kulturalean kolaboratzen du.
|
|
|
Inkesta soziolinguistikoaren datuen arabera, orokorrean banaketa sozio funtzional trinkorik ez dago Euskal Herrian. Fergusonek edota Fishmanek deskribatu eta aztertu izan duten diglosia fenomenoa ez da gertatzen ari gaur
|
egun
Euskal Herrian. Ez dago banaketa trinkorik eremu formalenen eta informalenen artean.
|
|
2013
|
|
|
etxea margotu nahi dugu, baina oraindik etxea ez dugu egin. Nire iritzia da gaur
|
egun
Euskal Herrian ez daukagula estatu zentzurik, daukagula alderdi zentzua baina estatu zentzurik ez daukagula.
|
|
|
Soziolinguistika eta hizkuntzaren plangintza ez dira gutxietsi behar! Hori plangintzan aritzen direnek kontuan hartu behar dute; hori bai, gaur
|
egun
Euskal Herrian burutzen den hizkuntza politikak ez ditu normalean helburu totalitarioak (eskualdeen arabera alde handiak daude). Helburuak demokratikoak eta ekolinguistikoak izaten dira gaur hemen.
|
|
2014
|
|
|
Galarazpen eta oztopoak asko izan ziren aldi horretan ere.
|
Egun
euskal izendegiko izenak dira Euskal Herrian erabilienak, Ipar Euskal Herrian joera hori Hegoaldean baino dezente txikiagoa bada ere.
|
|
2015
|
|
|
Batetik, euskal feminismoa, orain arte subjektu politikoa izan bada,
|
egun
Euskal Herriko gatazkaren irakurketa egiteko autoritate ukaezina duen aktore politiko bilakatu da.
|
|
2016
|
|
|
Izan ere, horretan ere, mendeetan izan ez dugun egoeran gaude. Aurreko belaunaldien ahalegin eta lanari esker, gaur
|
egun
Euskal Herri osoan (zazpi lurraldeez ari gara) demokrazia gehiago eskatzen ari garen herritarrak gara nagusi. Gaur egun, hiru eremu administratiboetan herritarrok aldi berean ari gara demokrazia gehiago eskatzen eta demokrazia ariketak egiten; bakoitza bere erritmoan eta bere berezitasunekin, baina denon artean erabakia gure esku izateko baldintzak sortzen ari gara.
|
|
|
Edonola ere, guztiek herriari egiten diote erreferentzia eta guztiek lurralde jakin horretan bizi diren biztanleei egiten diete erreferentzia. Beraz, gaur
|
egun
Euskal Herrian erabakitze eskubidearen subjektuaz ari garenean, lurralde jakin batean bizi diren biztanleen multzoaz ari gara; eta multzo hori nazioaren edo egitura administratibo handien (hiru gehienez) araberakoa izango da, ez genero, klase, arraza edota jatorriaren araberakoa, adibidez.
|
|
|
Lehenik eta behin, galdera honetatik abiatzea gustatuko litzaiguke: " zer da artista izatea gaur
|
egun
Euskal Herrian?". Alegia, artista plastikoak, emakumezkoak, euskaldunak eta gazteak.
|
|
2017
|
|
|
Edozelan ere, Informazio eta Komunikazioaren Teknologiak asko, azkar eta sakon aldatzen ari dira, eta baita euskal gizarte garaikidea ere. Areago, mediatikoki saturatutako gizarte bezala
|
egun
Euskal Herria batez ere Komunikazioa dela argudiatu daiteke, ez soilik IKTen perspektibatik, baizik eta gizarte, kultura eta hizkuntzari dagokienez.
|
|
|
Beldurra ematen duen ikusezintasunetik salbatu duten aukeratuetako bat. Ni Moriarti ekoiztetxeak aukeratu ninduen, esan gabe doa
|
egun
Euskal Herrian dagoen produkzio etxerik aktiboenak, Donostiaren inguruko neure ikuspegia eman nezan. Eta animazioaren bitartez Isabel Herguera maisuaren ondoan.
|
|
|
Justiziak indarkeria politikoei akabera nola eman diezaiekeen aztertu du Amaia Alvarez Berastegi zuzenbidean doktoreak bere artikuluan, indarkeriari lotutako gatazkak eraldatzeko eta iraganari aurre egiteko" inor epel uzten ez duen" justizia trantsizionalean jarriz begipuntua. Justizia trantsizionala, Euskal Herrian, memoria eta biktimen inguruko eztabaidekin batera zabaldu den kontzeptua da, eta gaur
|
egun
euskal gatazkaren beraren eta horri lotutako errelatu edo kontakizunen aferak islatzen ditu, Alvarezen hitzetan. Alegia, gatazka eta metagatazkaren harian doala forma hartuz.
|
|
|
Ni gaur
|
egun
Euskal Herrian nago, euskal herritarra naiz, eta gizartean dudan aulki hori hartzen saiatzen ari naiz ahal dudan hoberena emanez, parte hartuz, ikasiz. Hori oso garrantzitsua da.
|
|
|
Berandu da Joseba txikiari arrazoi emateko. Baina, Miren Maniasek ongi adierazten duen gisan, gaur
|
egun
euskal zinema industria badago; badugu gaitasuna filmen produkzioa, banaketa eta erakusketarako; produktuari dagokionez, badakigu zinema ona egiten; teknikoki eta artistikoki baliabideak badauzkagu. Orain, ‘kontatzea merezi duen’ istorio bat kontatzea da kontua.
|
|
2018
|
|
|
Bildumarena oso da kezkatzeko motiboa. Bai Arte Ederren Museoa, bai Artium, bai eta neurri batean Guggenheim bera ere, gaur
|
egun
Euskal Herrian arte bilduma osatzeko ardura duten erakunde bakanetakoak dira, bai behintzat nagusiak, nahiz eta San Telmok eta beste erakunde batzuek ere bilduma izan.
|
|
2020
|
|
|
Horrez gain, titulu ofiziala lortzea helburu ez duen hainbat antzerkizale dago, eta horientzat aipatutako eskolek oso aukera zein hezkuntza interesgarriak eskaintzen dituzte. Izan ere, gaur
|
egun
euskal antzerki panorama osatzen duten profesional gehienak eskola horietatik edo horien aurrekarietatik ateratakoak dira.
|
|
|
Eta zer egingo dugu 2034 urterako aurreikusi dugun distopiari aurre egiteko? Bada, gaur
|
egun
Euskal Herrian indartsua den kooperatibismoari indar eta pentsamendu berria eman. Horretarako, interkooperazio agenda zabaldu dugu, euskal mugimendu kooperatiboan dauden eredu ezberdinak elkarlanean jarri eta, luzera begiratzeaz gain, gaur egun gertatzen ari den ekonomia sozialaren eraldaketa prozesua ezagutu eta aitortu dugu.
|
|
|
Protestantismoaren krisiak eta iraultzak elkar topatu behar izan zuten literatura alemanaren urrezko garaian filosofia alemana sortzeko. Baina gaur
|
egun
euskal pentsamendua une erabakigarrian izan liteke. Bultzada baten baldintza batzuk behintzat suma daitezke.
|
|
|
Euskaltzale erradikala da Aresti. Gaur
|
egun
euskal herritarren artean gutxik onartuko duen baieztapen batekin frogatuko dugu noraino zen sakona Arestiren jarrera eta konpromisoa euskararekin. Euskal idazlea izatea zer den galdetu zaio:
|
|
|
Espainolak eta euskaldunak (2000 [1992]) liburuan, esaterako, Errenazimentuan jartzen du arreta. Azurmendiren arabera, garai historiko horretan daude gakoak gaur
|
egun
euskal nazioak dituen ajeak ulertzeko. Bere hipotesi nagusia da euskaldunak" modernia propiorik" izan ez zuten nazio zahar bat direla.
|
|
|
Ideia nagusi bat defendatuko dut: gaur
|
egun
euskal aberrigintza (oinarrizko hiru elementuetan: nazio kulturala, nazio politikoa eta autoerakundetze politikoan) erabat baldintzaturik dago globalizazio eredu honek herrigintzan ezarri dituen baldintza berrietara, eta krisi sakonean dago.
|
|
2021
|
|
|
Horretaz gain, eraldaketa sozialaren parte diren egitasmoak eramaten ditu aurrera.
|
Egun
Euskal Herrian dauden sare sozialen parte da: REAS, OlatuKoop, herri txikietako mugimendu desberdinak...
|
|
2022
|
|
|
Jean Louis Davant zuberotarrak dio Nafarroak eta Iparraldeak osatzen duten Euskal Herriko ardatz historikoa gaur
|
egun
euskal periferia dela, eta periferia torikoak, berriz, Euskal Herriaren ardatz egituratzailea osatzen duela. Euskal Autonomia Erkidegotik Euskal Unibertsitateari buruz idaztea zaila bada, are zailagoa dugu Nafarroatik edo Iparraldetik egiten badugu; izan ere, helburu hori, gure ertz geografikoetatik, gero eta urrunago dagoela dirudi.
|
|
|
UPV/EHUren eraikuntza da, agian, adibiderik esanguratsuena, Espainiako Estatuaren baitako sistema autonomikoaren aukerak baliatu baititu
|
egun
Euskal Herri osoan euskarazko unibertsitate mailako ikasketen eskaintzarik zabal eta sendoena osatzeko. Baina egon da adibide esanguratsu gehiago ere, plano sinbolikotik harago emaitza praktikoak ekarri dituena.
|
|
|
Historikoki, Euskal Unibertsitate proiektuaren erdigunean, arestian aipatu dugun moduan, euskarazko irakaskuntza kokatuta zegoenez, hamarkada hauetan guztietan euskarazko irakaskuntza aitzineratzeko arrakasta desberdina izan duten mila eta bat ekimen jarri dira abian. Hainbat euskaltzale unibertsitarioren ekarpen anonimoa edo ez hain anonimoa metatu izan da helburu horretan, eta gaur
|
egun
Euskal Unibertsitaterik ez dugun arren, berme gehiago edo gutxiagorekin graduko ehun bat karrera euskaraz ikas litezke unibertsitate desberdinetan. Graduondoko ikasketen egoera erabat etsigarria den arren, ikasle engaiatuek, oztopoak oztopo, tesia euskaraz egin dezakete eta goren mailako gradu akademikoa lortu.
|
|
2023
|
|
|
Hori guztia aintzat hartuz, nabarmendu behar da zentro horiek direla gaur
|
egun
Euskal Herrian dauden herritarren eta erakundeen arteko parte hartzerako ekimenen artean orekatuenetariko eta arrakastatsuenetarikoak, mugimendu feministak berak ez ezik, oro har betiere, gizarte eragile zein indar politiko nagusiek ere aitortuta eta babestuta. Horretan ere laborategi funtsezkoak izaten ari dira, eta etxeen dinamiketan parte hartzen dutenen arteko eztabaida, tentsio eta gatazkek euskal ezkerra egun bultzatzen ari den politikaren nondik norakoen indarguneak, ahulguneak eta gakoak ezin hobeto seinalatzen dituzte.
|