|
2001
|
|
|
Zentral horiek munduko argindarraren %17 sortzen dute. Energia honen aldekoek behin eta berriz diote berotegi efektua eragiten duten gasik ez dutela isurtzen, nuklearraren teknologiak asko aurreratu duela eta gaur
|
egun
energia ekoizteko dauden beste aukerekiko abantaila handiak eskaintzen dituela. Gainera, erregai gisa uranioa erabiltzen dutenez eta mineral hori egonkortasun politiko handiko herrialdeetan aurkitzen denez (esate baterako Kanada eta Australian) epe luzera orduko kilowattaren ekoizpen kostuak finkoak eta iraunkorrak izateko ziurtasun handia eskaintzen duela diote.
|
|
|
Ondo planifikatutako gosari batek elikagaien bidez elikagaien ekarpena bermatzen du,
|
egunari
energiaz aurre egiteko eta glukosa gabeziarik ez izateko, horrek eragin negatiboa baitu errendimendu fisikoan eta eskola errendimenduan. Kontuan izan behar da organismoak 10 ordu ematen dituela elikagairik hartu gabe.
|
|
2002
|
|
|
Euskal gobernuen funtsezko puntu bat gas naturalaren, energia elektrikoareneta energia berriztagarrien produkzioa bultzatzea izan da (energia nuklearrarenproiektuak laga ondoren, zorionez; Lemoiz, etab.). Nafarroa erreferentzia bilakatuda gaur
|
egun
energia berriztagarrien esparruan; EAEk, bere aldetik, gas naturalaren eta energia elektrikoaren aldeko apostu irmoa egin du.
|
|
|
Era berean, adierazi zuen energia nuklearrak hornidura bermatzen duela eta kostu lehiakorrak dituela, baina “gizarteak baztertu egiten du”. Energia berriztagarriei dagokienez, CSNko lehendakariak adierazi zuen diru-laguntzek ez dituztela energia iturri horiek finkatzen, eta energia hidrauliko handiaren alde egin zuen, gaur
|
egun
energia primarioaren %6 jatorri berriztagarrikoa baita, baina, energia hidrauliko handia kentzen bada, %0, 8 edo %2ra jaisten da. Nolanahi ere, Estevan Boleak adierazi zuen energia nuklearra sustatzea ez dagoela Gobernuaren mende, ez baitago luzamendu nuklearrik gure herrialdean, eta, haren iritziz, enpresa elektrikoen erabakia da.
|
|
|
Lagin gehienak zereal pikorretatik lortzen dira, batez ere garia, artoa eta arroza, bakarrik edo nahasita, eta, batzuetan, irinen nahasketatik (artoa, arroza, oloa eta garia). Funtsean, egoera naturalenean eta gutxiago prozesatuta, gosaritako zerealak karbohidrato konplexuen iturri bikaina dira, eta elementu horiek dira
|
eguna
energiaz hasteko elikagai nagusiak. Hala ere, gozagarriak (azukrea, glukosa xarabea, fruktosa, txokolatea edo eztia), landare olioak eta gatza gehitzeak, zaporetsuagoak eta kurruskorragoak izateko, bereziki haurrei gehiago gustatzeko, elikagai horren balio dietetikoa produktu gozo baterantz desitxuratzen du, ez hain gozoa eta eguneroko kontsumorako baztergarria.
|
|
2003
|
|
|
b. Gaur
|
egun
energia iturri errentagarriak, garbiak eta egokienak dira berriztagarriak ez direnak.
|
|
|
ziklo laburra (urtean bi uzta izateko aukera), egunaren iraupenarekiko independentea den loraldia, izurriteen aurkako erresistentzia eta sukaldaritzako propietate onak. Arto, arroz edo gari barietate modernoa duen tona bat elikagai ekoizteko, gaur
|
egun
energia gutxiago behar da, lurzoru langai gutxiago eta produktu fitosanitario eta ongarri gutxiago duela 30 urte lantzen ziren horietako batekin baino. Hala ere, igaro den aldian, biztanleria hornitzeko behar den elikagai tonen kopurua bikoiztu baino gehiago egin da.
|
|
2004
|
|
|
Gertatzen dena da energia hori modu aldakorrean iristen dela Lurrera (eskualde batek jasotzen duen beroa asko aldatzen da ekuatoretik hurbilago edo hurbilago dagoen, adibidez) eta ez etengabe (diasnublatuek eskualde baten gainazalak askoz bero gutxiago jasotzen dute hodeirik gabeko egun batean baino). Egia esan, gaur
|
egun
energia berriztagarriek ez dute gizakiak sortutako energiaren ehuneko esanguratsurik, nahiz eta egia den azken 25 urteetan energia horren erabilera nabarmen hazi dela.
|
|
2005
|
|
|
Gosaritarako labore eta esnearekin nahasiz gero,
|
egunari
energiaz zoragarri ekingo diote.
|
|
2006
|
|
|
Beste herrialde batzuetan bezala, urtaroak gastronomia markatzen dute. Herrialde honetako negu bizian zopa, edari bero eta haragi erreak, edo ematen duten kazola jarduera handiko
|
egunetarako
energia. Udan, barazki nazionalak eta basa frutek (mugurdiak, ahabiak, etab.) zapore bat dute.
|
|
2007
|
|
|
Energia berriztagarrien gehikuntzan dago adostasun mailarik handienetakoa. Bruselaren helburua da 2020an kontsumituko den energia osoaren %20 nagusiki energia hidrauliko, eoliko, eguzki energia, biofuel, eta biomasak osatzea gaur
|
egun
energiaren %7 besterik ez da lortzen bide horiek erabiliz. Aipatutako agiriaren arabera, energia berriztagarriek potentzial handia dute, batez ere elektrizitatea sortzeko, eta potentzial horretaz baliatuz, 2020an energia elektrikoaren herena sor liteke halakoak erabiliz.
|
|
|
Ekonomia berriak Indian eta Txinan, esaterako, garapen bidean dauden eta Kiotoko Protokoloa sinatu ez duten eta ekonomia berriak dituzten herrialdeek beren gain hartu dute emisioak murrizteko erantzukizunaren zati bat, nahiz eta Bruselaren eskakizunak beren gaitasunen arabera idatziko diren. CO2 murrizteko, erregai fosilak (ikatza, gasa edo petrolioa, gaur
|
egun
energia iturri nagusiak) energia berriztagarrien alde jarri behar dira. Atzo argitaratutako Eurobarometroaren arabera, Europako herritarren %80 eguzki energia erabiltzearen alde dago, %71 energia eolikoaren alde eta %65 energia hidroelektrikoaren alde; ikatza eta petrolioa erabiltzeko laguntza, berriz, %26 eta %27 da, hurrenez hurren.
|
|
|
Imagen: Enertia Era berean, “inertzia termikoa” erabiltzen da, hormei
|
egunez
energia metatzea eta gauez emititzea ahalbidetzen dien fenomenoa. Hormak eta lurzorua egokitze sistema erradiatzaile bihurtzen dira, eraginkorragoak, ekologikoagoak eta osasungarriagoak, eta aireztapen naturalagoa ahalbidetzen dute.
|
|
2008
|
|
|
|
Egun
energiak eskuratzeko hainbat aukera ditugu.
|
|
|
CONSUMER EROSKI John Hutton Negozio, Enpresa eta Erreforma Erregulatzaileetako ministroak Parlamentuan esan zuen energia nuklearra “garbia, segurua eta merkea” dela, eta ziurtatu zuen Gobernua izango dela mundu osoan lehena, eta ez duela diru-laguntzarik emango zentral berriak eraikitzeko. Erresuma Batuak gaur
|
egun
energia autosufizientzia handia du, eta petrolio gordin mota jakin batzuk eta ikatzaren erdia inportatu behar ditu, 80ko hamarkadan meatzaritza desegin ondoren. Argudioak Huttonek planta nuklear berrien eraikuntza justifikatzeko erabili zituen argudioak hauek izan ziren:
|
|
|
Elikadura ona Gosaldu egunero. Eta gosari osoarekin egin,
|
eguna
energiaz hasteko eta glukosa gabezia saihesteko, horrek eragin negatiboa izan baitezake errendimendu intelektualean. Ez dugu ahaztu behar urdailak ez duela elikagairik hartzen hamar hamabi orduan.
|
|
2009
|
|
|
Are gehiago, Galindezen arabera, gasolioko motor batek gaur
|
egun
energia eolikoa edo minihidraulikoa baino gehiago kontsumitzen du, baita eguzki energia baino gehiago ere. Kostu merkea dute, hain zuzen ere, energia berriztagarriek onura nagusietako bat.
|
|
|
Loaren kontrola Loaldian, kirolariari errendimendua hobetzen laguntzen dioten hainbat prozesu gertatzen dira gure organismoan. Deskribatutako onurez gain, loaren kalitate onak sistema immunitarioa indartzen du eta kirol gaitasuna murriztu dezaketen gaixotasunekiko erresistentzia areagotzen du; lokomozio aparatua erabat erlaxatzen laguntzen du (muskuluak, artikulazioak eta bizkarra egunez pilatutako tentsioetatik askatzen dira), eta hurrengo
|
egunean
energia aurrezten laguntzen du, energia gastua murrizten baitu. Arnasketa ere mantsoago eta sakonago egiten da, eta horrek zelula guztiak behar bezala oxigenatzea eta esfortzurako prestatzen ditu.
|
|
|
Estatuko idazkariak nabarmendu zuenez, hazkunde eredua karbono gutxiago duen beste batera aldatzeak negozio, inbertsio eta berrikuntza aukera handiak sortuko ditu. Espainiak aprobetxatu egin behar du gaur
|
egun
energia berriztagarrien sektorean duen pribilegio posizioa, aukera handiak dituen merkatu bat laster sortuko baita.
|
|
2010
|
|
|
Gauari buruz galdetu zen inkesta anbulatorio batean, pazienteek adierazi zuten, alde handiarekin," oro har, bizi kalitateari gehien eragin zion sintoma zela, %15 eta %20 artean". Oso narriadura garrantzitsua da ukituen bizi kalitaterako, hurrengo
|
egunean
energiarik eta jarduera fisikoa egiteko gaitasunik eza sentitzen baitute, eta, gainera, isolamendua hautematen dute arazoaren aurrean. Orain, lehen aldiz, berariazko azterlan bat egin da," Nocia Study" izenekoa, sintoma horri buruzko lanak eta loaren inguruko beste lan batzuk erlazionatu dituena, Eduard Estivill loan aditua den doktorearen laguntzarekin.
|
|
|
Bihotza asaldatuta Wayne State Universityk (Detroit, AEB) egindako azterketa. frogatu du edari energetikoen kontsumoak bihotz maiztasuna eta odol presioa handitzen dituela. Hori probatzeko, 20 eta 39 urte bitarteko 15 helduk
|
egunean
energia edari estandar baten bi lata hartu zituzten astebetez. Edari lata bakoitzak batez beste 80 miligramo kafeina eta gramo bat taurina zituen.
|
|
|
•
|
Egun
energia kontsumorik handieneko unean munduan 12,5 TW behar dira, AEBetako Energia informaziorako Agentziaren arabera. TW, hots terawatta, 1 x 109 watt dira.
|
|
2011
|
|
|
Esnekiek proteinak, bitaminak eta mineralak ematen dizkiote haurren organismoari, besteak beste kaltzioa, funtsezkoa baita txikienen hezur garapenerako. Zerealek karbohidratoak ematen dizkiete
|
egunari
energiaz aurre egiteko, eta frutak, bitaminak, mineralak eta landare zuntza. Gosari osoa da haurrek elikadura jarraibide egoki eta orekatuak hartzeko lehen pausoa.
|
|
|
Irudia: Agata Urbaniak “Egunero kafe bat hartu
|
eguna
energiaz hasteko eta, gainera, depresioari aurrea hartzeko”. Baieztapen hori funtsezkoa izan liteke prebentzioan, Harvard eta Columbia unibertsitateetako (AEB) adituek egindako azterketa berri baten emaitzen arabera.
|
|
2014
|
|
|
Kendu egun osoa gosaria osatzeko hainbeste nabarmentzen diren gainerako elikagai taldeak, frutak eta esnekiak, gustatzen bazaizkizu eta ondo sentitzen badira.
|
Eguna
energiarekin hastea da gakoa, eta ez du araua betetzen ez duelako harridurarik edo kezkarik; bestalde, berrikusi egin behar da.
|
|
2015
|
|
|
Azken batean, soja har dezakegu dieta osasungarriaren esparruan, baldin eta ez baditugu estrapolatzen elikadura osagarriei soja estraktuekin, eta, betiere, sojak beste lekale batzuk baino bertuteagoak dituela uste ez badugu. Nolanahi ere, lekaleen kontsumoa handitzea komeni da beti, batez ere kontuan hartzen badugu gaur
|
egun
energia gehiago hartzen dutela elikagai gomendagarri hauetatik baino.
|
|
2021
|
|
|
Espainiako Gobernuak eskua sartu du zilegi ez diren enpresen irabazietan, eta horren aurrean erreakzio bortitza izan dute elektrikek, badakitelako beraien gatibu garela. Izan ere, gaur
|
egun
energia elektrikoa oinarrizko beharra da gehiengoarentzat, eta badakigu argindarra ordaindu dugula datorkigun prezioan. Hala ere, egoera horrek jende ugari uzten du energia erabiltzeko gaitasunik gabe.
|
|
|
Enpleguari dagokionez, gaur
|
egun
energia alorrak mundu osoan zuzeneko 40 milioi langile dituela kalkulatu du IEAk, eta, bide orria betetzen joango balitz, datozen hamar urteetan hamalau milioi lagun gehiago lirateke energia garbietan. Aldiz, 2030erako, bost milioi enplegu galduko dira petrolio, gas eta ikatz hornikuntzan eta haiek erabiltzen dituzten zentraletan.
|
|
|
Hori bai, gaur
|
egun
energia eolikoan aritzen ez diren euskal industriako enpresa batzuentzat ere aukera zabaldu da, «eta konbinazio hori bilatzea da gure erronka», dio Energia Klusterreko zuzendari nagusiak. «Hemen ditugun beste sektore batzuentzat ere interesgarria izango da itsasoko energia eolikoa; adibidez, ontzigintza industriarentzat edota energia eolikoaz aparte aritzen den ingeniaritzarentzat, garabi handiak, altzairuzko bridak eta antzeko elementuak direlako karga handiak jasotzeko».
|
|
2022
|
|
|
Azaldu duenez, Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan %8 da
|
egun
energia berriztagarrien kuota: «oso eskasa».
|
|
|
Hain zuzen ere, Batzordearen teilatuan dago hurrengo
|
egunotan
energia merkatzeko proposamen «argiak eta zehatzak» egitea, eta ez orain arteko «hitz hutsalak», Mario Draghi Italiako jarduneko gobernuburuak azaldu duenez. «Gauzak mugitzen ari dira», aipatu du Draghik, eta baikor azaldu da Pedro Sanchez Espainiako presidentea ere, uste baitu EB osoa ari dela gerturatzen bere gobernuak aspaldi egindako proposamenetara.
|
|
|
Garbi dago trantsizio energetikoaren beharra dugula. Eta ez bakarrik gaur
|
egun
energiaren prezioen gorakadagatik. Klima aldaketa jasaten ari gara eta neurriak hartu behar ditugu lehenbailehen.
|
|
|
Helarazitako datuen artean, jakinarazi zuen EAEn behar dugun energiaren %95a kanpotik datorrela; gaur
|
egun
energia berriztagarria ez den beste guztia fosila dela eta horrek ingurumenean eragina duela; geroago eta jende gehiagok sufritzen duela pobrezia energetikoa eta oro har, enpresa energetiko handiek irabazi ekonomikoak besterik ez dituztela nahi.
|