|
2019
|
|
|
M. Azkueri idatzi zion Bilbotik Lekeitiora. Milizianoek
|
egun
berean mendekuz hildako 225 inguru preso eskuindarrak ez zituen aipatu, agian artean ez zekielako horren berri: " Ayer tuvimos un día de jaleo.
|
|
|
Santos Juanes elizara bertaratutako guztiak jeltzale militanteak ziren eta ondoren bazkaria egin zuten Emakume Abertzale Batzaren egoitzan. 79 E. Urquiaga" Lauaxeta" ren ekimenez lau urte lehenago (hain zuzen, A. Osoro" Abeŕi" ri egindako omenaldian) sortutako Euzkel Idazle Batza(" Federación de Escritores Vascos") suspertzea zuten asmo, baina gerra egoerak ez zuen halakorik egiten utzi, eta EAJ PNVren
|
Eguna
bera izan zen idazleon bilgune historikoa.80 Egun berean Lekeition hil
|
|
|
Santos Juanes elizara bertaratutako guztiak jeltzale militanteak ziren eta ondoren bazkaria egin zuten Emakume Abertzale Batzaren egoitzan. 79 E. Urquiaga" Lauaxeta" ren ekimenez lau urte lehenago (hain zuzen, A. Osoro" Abeŕi" ri egindako omenaldian) sortutako Euzkel Idazle Batza(" Federación de Escritores Vascos") suspertzea zuten asmo, baina gerra egoerak ez zuen halakorik egiten utzi, eta EAJ PNVren Eguna bera izan zen idazleon bilgune historikoa.80
|
Egun
berean Lekeition hil
|
|
|
Juan Irigoyen nahitaez euskaltzain izendatzea.163 JCVren arautegiak ezartzen zuen Bizkaiko kultura erakundeen kontrolerako, Euskaltzaindian komisario politiko bat izendatu zen, alegia. JCVren ofizioa idatzi zen
|
egun
berean, euskaltzainburuak Bilboko CAMaren zuzendaritzara jo zuen diru eske. Gutunean, JCVk Euskaltzaindiari ahoz ezarri zizkion baldintzen berri gordina eman zuen.
|
|
|
Fernández Cuesta falangista buru zuen Justizia ministerioak Auzitegi Goreneko idazkaritzan konfirmatu zuen, lehenengo sail kriminalean eta ondoren zibilean.348 Lau urte igarota, Akademiak 1949ko ekainean bidali zion erabakiaren berri Madrilera: " Euskaltzaindiak erabagi dau zuri eskatutea euskaltzaintzeari eragon dakiozula, kisa oŕeri dagokiozan lanetan beŕasirik eta batzaŕetara eldurik". 349 Baina semeak erantzun behar izan zuen, B. Echegaray lur jota zegoelako
|
egun
berean hil zitzaizkiolako Ricarda Irabien emaztea eta M.ª Dolores Echegaray alaba. Zorigaitz horien ondorioz, B. Echegarayren garaiko korrespondentzia guztia dolu paperean idatzita dago.
|
|
|
Esan bezala, F. Krutwigek sortutako istiluaren ondoren, Euskaltzaindiaren maiatzaren 30eko batzarrean, erabaki zuten Akademiaren ordezkari J. Gorostiaga izendatzea eta hala jakinarazi zieten JCVri eta Durangoko Udalari ekainaren 6an.826
|
Egun
bereko JCVren batzarrean, aktaren arabera, ez zuten Euskaltzaindiko ekitaldiaren arazoa aipatu, baina P. P. Astarloaren omenaldirako ordezkari F. Echegaray izendatzeaz gain, J. Gorostiaga euskaltzainak Durangon irakurri behar zuen hitzaldiaren kopia eskatzea erabaki zuten, edukia zentsuratu eta istilurik ez izateko.827 Ekainaren 25ean JCVko F. Echegarayk honako artikulu hau saritzea erabaki zuen:... Bilboko J. Ortega Galindo institutu katedradunak Gasteizko Pensamiento Alavés egunkarian argitaratutako" Vida y obras de Pedro Pablo Astarloa" [sic]. 828 Artikuluan erregimen foraleko hizkuntza eztabaiden testuinguru politikoa azaltzeaz gain, Salamancako Unibertsitateko euskara katedra ustez orbangabea goratu zuen.829 Hala ere, A. Tovarrek ezin izan zuen Durangoko ekitaldian parte hartu eta azken gorabeheren informazioa bertatik bertara jaso.
|
|
|
Ekaineko batzar zirriborroaren arabera, L. Michelena eta J. Moulier euskaltzain eta E. Erquiaga eta S. Michelena urgazle izendatu zituzten. Akta ofizialik ez egon arren,
|
egun
berean idazkariak lau kide berriei izendapenaren jakinarazpenak bidali zizkien.870 Horrelako izendapenetan nabari da, akta ofizialik ez egon arren, batzar horietan hartutako erabakiek ondorio eraginkorrak izan zituztela bizitza akademikoan. Herriak eta Boletín del Instituto Americano de Estudios Vascosek, halaber, batzarreko gainerako edukietan sartu gabe, lau izendapenon berri eman zuten.871 P. Lafittek ezin izan zion kexu bat adierazteko tentazioari eutsi:
|
|
|
JCVk gonbidatutako hizlari nagusia Antonio Tovar linguista izan zen, Bilboko egunkariek iragarri bezala.
|
Egun
berean Salamancako Unibertsitateko errektoreari egindako elkarrizketa argitaratu zuten, fotografia eta guzti. A. Tovarrek R.
|
|
|
J. Urquijo bihotzeko gaixoaldi luzearen ondoren urriaren 28an hil zela jakinarazi eta alargunari doluminak ematea erabaki zuten. P. Zamarriparen Sondikako anai arrebei, atzerapen handiz, eta Vicenta Olazábali ere
|
egun
berean bidali zizkieten doluminak.562 Akademiaren zutabe eta gerraondoko berpizkundearen eragile izandakoak desagertzen ari ziren. R.
|
|
|
Muga politikoak begien bistakoak ziren.
|
Egun
berean, apirilaren 14an, bidalitako gutunari, P. Zamarripa Bizkaiko elizgizon karlistak pozez beterik erantzun zion Bermeotik. Esanguratsuki, Euskaltzaindiari ordez, JCVri eman zizkion eskerrak izendapenagatik.
|
|
|
Horrek beste gastu bat aurreztea zekarren, baina aditzera ematen zuen ere eredu linguistikoaren gaia berriz eztabaidagai zena. Bestalde, P. Lafitte batzarrean egon ez arren,
|
egunean
bertan dosiergileak idatzi zion gertatukoaren berri emateko. H. Gavel deduzko supernumerario izendatzea amarru formal bat zen, euskal jatorririk ez izan arren, euskaltzainen eskubide berak izan zitzan.411
|
|
|
240). 632 Idazkariaren zirriborroak I. M. Echaideren" aitzakia" eta L. Dassanceren idazkia aipatzen ditu. Hain zuzen, euskaltzainburuordeak idazkariari idatzi zion jakinarazteko familiako ezkontza izango zuela
|
egun
berean, baina lasai jo zezaketela probintzia jauregiko bulegora.633
|
|
2021
|
|
|
|
Egun
bereko iluntzean parean tokatu zaion saioaren kronikan azken puntuaren errepika aipatzen du, bertsolariak tarte hori hurrengo bertsoa pentsatzeko baliatzen duela erreparatuz:
|
|
|
Argiak zortzi testu zekartzan 1935eko egun hartan, Jaurtakol, Manuel Lekuona, Antonio Labayen, Basarri edo Fermin Irigarairenak bezalako sinadurekin162 Euzkadik lau testu zekartzan
|
egun
berean, Lauaxeta nahiz Aitzolenak tartean, eta El Díak Jaurtakolena163.
|
|
|
Epaimahaiko Aitzol, Altzaga, Lekuona, Olaizola, Leizaola eta Basarri aritu ziren. Azken horrek
|
egun
berean amaginarreba hil zitzaion Zubimendi (Etxezarreta, 1993: 84) ordezkatu behar izan zuen aurkezle gisa.
|
|
|
66). Aurreko egunetan hainbat lagunek (Arrese, Zapirain, Sanchez Irure eta beste) euren bertsoak eskaini zizkioten La Voz de Guipuzcoan eta
|
egunean
bertan Txirritak bertsotan agurtu zuen (Zavala, 1993a: 253).
|
|
|
abenduaren 12an Eginen gazteentzako Gaztegin gehigarriak Maialen Lujanbio zekarren azalean," Maialen doinu eta neurri librean" tituluaz; Iñigo Olabarrik" Zortziko bitxia"," Haize berria txapelketari" eta" Ziklo berri baten hasiera?" jarri zien izenburutzat finalaren bezperan Euskaldunon Egunkariaren gehigarrian argitaratutako testu banari, eta Koldo Tapiari eginiko elkarrizketa" Txapelketa honek adierazten du belaunaldi berri baten finkatzea" batekin hasten zen. Deigarria da, baita,
|
egun
berean Unai Iturriagak Eginen gehigarrian eskainitako titularra ere: " Batzuentzat gure bertsoak ez du labelik".
|
|
|
Finalaren egunerako atera zen 16 orrialderekin. Eginena ere
|
egun
bererako eta 22 orrialdekoa izan zen, finalisten elkarrizketa eta soslaietan zentratua.
|
|
|
Baina kazetari izan zen ofizioz eta afizioz. 1931ko azaroaren 11n Euzkadi egunkarian argitaratu zituen bere lehen bertsoak (‘Nere arrebatxubari’), eta
|
egun
berean Errijetatik sailean, Zarauzko kronika idatzi zuen. Azkena, berriz, 1992ko azaroaren 2koa da, El Diario Vascon ‘Kontu Kontari’ izenburuaz argitaratua.
|
|
|
Abertzaletasun jeltzalean militatu zuen lehen bertsolari ezaguna izan zen, eta lotura horrek erabat markatu zuen beraren bertso ibilbidea197 Mitinetako saioetan espezializatu, eta bestelako saioak alde batera utzi zituen eta 1935eko nahiz 1936ko Bertsolari Guduetan ez zen parte hartzera iritsi. 1935eko finalaren
|
egun
berean, ordea, berriro ere eredu gisa aldarrikatu zuen Lauaxetak: " Hoy, que se reunirán varios bertsolaris de altura e ingenio, queremos que el ejemplo de Enbeita les sirva de alimento y de lección.
|
|
|
Familiak Donostian egin nahi izan zuen hileta baimendu zuten, baina itsuskeria egiteko: "[...] poliziek ez zuten gorpua
|
egun
berean ehorzten utzi, lurperatzea biharamonean egingo zela esanaz. Haatik, goizez familiartekoak hilerrira bertaratu zirenean, gorpua goizeko 7ak aldera ehortzita izan zela jakin zuten, ehorzketaren lekuko bakarrak poliziak, lurperatzaileak eta hauek exijitutako apaiza izan zirelarik" (Arzelus, 2003:
|
|
|
Aranzazuk Urruñako(" Bertsolarien eguna", maiatzaren 15ean) eta Parisko(" Euskal Bertsolariak Paris’en", uztailaren 15ean) saioen berri eman zuen eta El Diario Vascok Urruñakoaren berri(" Bertsolaris en Urrugne", apirilaren 15ean Bordarik sinatua). La Voz de Españak Basarri elkarrizketatuko du bueltakoan(" Basarri triunfador en el concurso de París", Lekuonak sinatua maiatzaren 20an), eta
|
egun
berean nahiz hurrengoan bere zutabea eskainiko dio zarauztarrak gaiari. zuen oihartzunik, Hernandorenaren eskutik219 Bestalde, 1960ko hamarraldian antolatu ziren txapelketen harira Iparraldean ez zela bertso mundua mugitzen esan zion norbaiti erantzunez, Parisen jokatutako saioen berri zehatzagoa eman zuen Hernandorenak berak 1965ean argitaratu zituen hiru artikulutan220 Eta Uztapidek ere kontaki... Bertso saioez haratago, Parisen bertsolariek egindako hiruzpalau eguneko egonaldiaren inguruko hainbat xehetasun ezagutzen da, beraz.
|
|
|
"[...] han sido de mucha actividad, pues hemos trabajado para la Radio y la Televisión" (La Voz de España, 1958/V/20," Basarri triunfador en el concurso de París"; Lekuona). Eta berriro errepikatzen du
|
egun
berean argitaratu zuen zutabean: " Nosotros, simples y modestos versolaris[...] Nunca nos hubiésemos imaginado que nos veriamos precisados a actuar en la capital de Francia, ni que pudiésemos pasar por los estudios de la Radio y de la Televisión francesas" (La Voz de España, 1958/V/20," Mi Atalaya Montañera"; Eizmendi, Iñaki Basarri).
|
|
|
" Xabier Amuriza, nuevo campeón con nuevas formas" zeraman titulutzat Deiak 1980ko urtarrilaren 8an argitaratutako kronikak, eta" Amurizaren semaforo gorriak kable guztiak erre zituen"
|
egun
bereko iruzkinak. " Hego haizeak jota joan nintzen txapelketara" kontatzen zuen txapeldunari egindako elkarrizketaren titularrak biharamunean.
|
|
|
Larreategik azaltzen du arrakasta horren neurria: "[...] urte berean sei aldiz izan ziren Zaldibian eta Ataunen[...]
|
egun
berean lau saio behin baino gehiagotan egin zituzten. Lopategik haietako egun bat gogoratzen du oraindik:
|
|
|
Emisio dataren inguruan informazio kontrajarriak topatu dira: RTVEren artxibo historikoak 1967ko ekainaren 20ko data ematen du; 250 baina Joxe Mari Iriondori ikerketa honetarako eginiko elkarrizketan, aldiz, ekainaren 11 aipatzen da, emisioa finalaren
|
egun
berean egin zela azpimarratuaz:
|
|
|
Masa kulturan murgiltzeko apustuari esker, eta zabaldu ahal izan den bertsolaritzaren ulerkera berria nahiz bertsolariek euren sorkuntzan erakutsi duten berrikuntza maila dela medio, azterketa soziologikoen emaitzetan ikus daitekeenez bertsolaritzaren pertzepzio berri bat ere zabaldu da zaleen artean nahiz euskal jendartearen baitan: garai batean nagusiki tradizioarekin eta iraganarekin lotzen bazen,
|
egun
bere erroak tradizioan dituen ekimen modernotzat hartzen da (Aierdi, Aldaz et al., 2007a: 59); zaleen% 94,5 eta euskal hiztunen% 74,7 aurka edo oso aurka azaltzen da bertsolaritza esparru kultural zaharkitu bat dela planteatzen bazaio (id:
|