|
2000
|
|
|
Eta nola areagotu zitzaidan, hartaraz gero, biharamunean ziegatik iltkitzeko gutizia eta desira, neure jakinminaren asetzeko! Eta nola eman zidan osaba Joanikotek hartarako behar nuen jakia, ziegatik jalgi nintzen
|
egun
berean, arratsean!, noiz eta erran baitzidan:
|
|
|
BERTZE egun batean, finean, Mathalasez hitz egin zeniezadan eskatu nizun, zeren behin baino gehiagotan aditu izan bainuen haren izena zure mihitik, eta zeren artean ez baitzintzaizkidan haren bizitzaz mintzatu, nahiz eta zuk promes egin zenidan luze eta zabal mintzatuko zintzaizkidala zeure lehengusu hartaz, zeure etxerat eraman ninduzun lehen
|
egunean
berean.
|
|
|
Baina, hartaz baino gehiago, zeren baitakizu nola izaiten diren kontu horiek, amaren eta aita Bartolomeren arteko konbertsazione hartaz mintzatu nahi nizuke. Uste dut ezen aitaren gorputza etxerat ekarri genuen
|
egun
berean izan zela, Mattin hil aitzin, noiz eta arratsaldeko lehen orduan ohartu bainintzen ezen ama eta aita jesuita elkarrekin zeudela, kaperauaren bizitokirat jotzen zuen kaperako atearen bertzaldean. Kaperan nengoela, haien marmara aditu eta ate ondorat hurbildu nintzen.
|
|
|
Erran berri dizut ezen buruhauste handirik gabe heldu ginela Donibanerat, eta horrek bere esplikazione tipia luke. Izan ere, Alessandro de Novara jauregirat heldu zen
|
egun
berean, amesgaizto bat izan nuen gauez, eta amesgaizto hark iratzarri ninduen. Ez dakit amets haren arrazoina ene ezinegona ote zen, bidaiaren kontu harekin urduri nengoelako, edo afalorduan izan genituen konbertsazioneak ote zeuden guztiaren azpian, zeren haietarik batean Alessandroren gidariak aditzerat emaiten baitzigun ezen bazirudiela egun batzuk lehenago bidelapurrek noble batzuen kotxea akometatu zutela, eta noble haietarik bat hil zutela ez dakit non, eta zeren ene ametsa guztiz haren idurikoa izan baitzen:
|
|
|
Jaun Marcelek mahai baten inguruan emaiten zuen eskola, eta bera alde batean paratzen zen, ni bertzean; eta nahi izaiten zuen, bertzalde, nik hitz egitea eta ene zalantzen azaltzea eta guztian parte hartzea, kasik berdinetik berdinerat ariko bagina bezala; eta zuka mintzatzen ginen, eta ez zuen boza goratzeko ohiturarik. Aita Bartolomek, ordea, lehen
|
egunetik
beretik, ene mahaiaren aitzinean, bere mahai partikularra ipinarazi zuen, oholtza baten gainean —oholtza baten gainean, bai, jaun André! —, ene behakoa beheiti goitikoa izan zedin beti ere, eta jakin nezan nor zen nor, eta hargatik eginarazten zidan, amaren kontsentimenduarekin, berorika ere, gela hartan geunden bitartean; eta bera zen, bertzalde, eskola haietan kasik beti mintzatzen z...
|
|
|
—Haien artean bada ehiza liburu bat ere eta, nahi baduzu, present gisa emanen dizut... —erran nion... eta, hura erran bezain laster, alegeratu zen alde batetik, baita antsiatu ere bertzetik, zeren nahi izan baitzuen, hartaraz gero, liburuaren lehenbailehen eskuetaratzea eta bereganatzea, halako suertez non deliberatu baitzen hurrengo
|
egunean
berean kutxaren desestaltzerat eta desehorzterat.
|
|
|
—Ai, zenbat sufritu nuen nik egun haietan, sinetsirik bainengoen ezen ene seme bakarra infernuan zegoela, eta nola sartu zitzaidan are barrenago indiarrei nien gaitzerizkoa, halako moldez, non, sugeen putzua akabatu nuèn
|
egun
berean, hiru indiar gaixto egotzi bainituen harat, ene seme hilaren sufrimenduak gogoan, zeren eta, anitzetan erran izan dizudan bezala, indiarrak txakur errabiatuak baino gehiago ez baitira, eta halatan merezi dute munduko kolera eta hira osoa.
|
|
|
Eta ospitale hartan doña Lidia arduratzen zen batik bat arimaz eri geundenez —jendearen ustetan burutik gaizki geundenez, alegia— eta, nola bainindoan harenganat beharturik, hala, lehen egunetan, mendeku gisa, hari hitzik ez egitea pentsatu nuen... alferrik, zeren eta doña Lidiak irabazi baininduen apur bana. Eta irabazi ninduen, gainerat, lehen
|
egunetik
beretik. Zeren eta, amak ez bezala, zeinak bere usteak eta iritziak ezartzen baitzizkidan eneak entzun ere gabe, hau honela da eta hori horrela da, eta honetaz eta horretaz ez dago hitz egin beharrik, zeren eta hemen nihaurk manatzen baitut, doña Lidiak, aldiz, entzuten eta aditzen baitzidan.
|
|
|
Joko perilos hartan berant gabe hartuko zuen gauak
|
eguna
bere menerat...
|
|
|
Eta hori hala bada, zergatik nabilkizu orduan horrela? Ote da zeren anitzetan lotuagoak egon baitaitezke bi egun diferentetan edo urte diferentetan gertatu hainbat gertaki,
|
egun
berean eta urte berean gertatuak baino, eta zeren, nola jaun Marcelez ari bainintzen, jaun Marcelekin jarraiki bainatzaizu. Eta ote da zeren azkenean hobe izan baitaiteke loturik dauden gertakiak loturik emaitea, egunen gainetik eta urteen gainetik, gertakien arima eta aroma hobeki eskuratu ahal izaiteko, aitzin-solasean erran dizudan bezala?
|
|
|
Eta piztiarekin zoratzen geunden guztiok, baina ez gure ama, zeinak lehen
|
egunetik
beretik erran baitzuen: " Ez naiz piztiaz fidatzen...", eta amaren erranak eta haren segurtasun ezak harritzen ninduten, zeren, bertzenaz, segurtasun handiko emaztekia baitzen, sosegua nekez galtzen zuena, bere buruaren jabe, anitzetan erran dizudan bezala.
|
|
|
Zer kontatu zigun, bada, dukeak? Kontatu zigun ezen konde frantses batek kontatu ziola, Frantziako eta Espainiako errege infantak ezkondu ziren
|
egun
berean, hain zuzen ere, nola behin batean arrain saltzaile baten saskitik itzuri zen karramarro bat, eta nola senar emazte batzuen kakontzian ezkutatu zen; eta iritsi zen gaua, etorri zitzaion emaztekiari kaka egiteko gogoa, joan zen aulkirat, paratu zen aulkiaren gainean, hasi zen bere egitekoa egiten... eta bat batean, ai!, oihuka eta oihuka hasi zen emaztea, zeren karramarroak hankaz handik he... " Lasai, maiteño, berehala laxatuko dizut hori, zeren hatsa egoztea baita sekeretua eta kontu honen gorabehera guztia"; eta hartu zuen senarrak hatsa, hurbildu zituen ezpainak istripua izan zen lekurat, egozten hasi zen hatsa karramarroa uxatzeko eta ohiltzeko esperantzarekin, baina orduan, ai!, senarrak oihuka eta oihuka ekin zion, zeren karramarroak bertze hankarekin senarraren goiko ezpainetarik bati heldu baitzion; eta sehiak hura ikusi zuen, eta guraizeak ekarri zituen; eta ebaki zion karramarroari hanka bat, ebaki zion bertzea, eta hala erdietsi zuten senar emazteek azkenean karramarro izugarri hartaz libratzea.
|
|
|
txabolan baduk egurrik eta lastorik aski, eta, halatan su emaiok lastoari, su eman egurrari, eta su emaiok txabolari, Maddalen eta biok barrenean gauzkala, zeren gorputz biziari emaiten zaion sua tortura duk eta oinaze iturri duk, nola izan ohi baita inkisidoreen eskuetan, baina hilotzari emaiten zaiona, aldiz, purifikatzailea duk, are gehiago gure kasuan, zeren etsaiak ezin izanen baitu, halatan, mendekurik hartu gure hilotzen gainean, nola har baitzezakeen bertzenaz; eman, bai, su guztiari, eta daramala haizeak gure hauts amorostua, nola erraiten baitzuen Quevedok, Jainkoaren baitarat, suarekin su eta amorioarekin amorio. Eta ez egon triste, otoi, guk hartu deliberamenduagatik, zeren, desterrurat joan behar genuen
|
egun
berean edirenen baitugu, benturaz, zinezko libertatearen lurra, nork daki...
|
|
|
Elizkizunak, dena dela, bihar dituk, arratsaldeko zazpietan. Arraroxkoa hau ere, ehorzketaren
|
egun
berean izaten baitira, baina tira. Bertzerik ez bada, han izanen gaituk, ezta?
|
|
|
menpeko nuen haur babesgabe horrekin fitexko joan nahi eta horra ondorioa! Hainbat ordu lehenago Unai gure amarenean abandonatu nuenean bezala, putakume gogor bat sentitu nintzen bigarren aldiz
|
egun
berean.
|
|
2001
|
|
|
Oso gutxitan hitz egiten zidan aitari buruz. Eta harrigarria egin zitzaidan berriz ezkontzera zihoala esan zidan
|
egun
berean aipatzea aitaren eskuak.
|
|
|
Musuak eta elkarri belarri tirakoak.
|
Egun
berekoak baikara.
|
|
|
Mahatma Gandi ren hilobia bisitatu zuen
|
egun
berean. Are lautada zabalago eta beroago batean.
|
|
|
Hamabi orduko ikastaroa egin zuten hasiberriek, lanpostuaren gorabehera guzti guztiak ikasteko. Hamabi orduak
|
egun
berean egin zituzten, ostiral batean; hori bai, sei orduko txanda ezin ordenatuagoetan. Berrogeita Zazpien arteko batzuek (batez ere bik) egun horretan karrera osoan baino gehiago ikasi zutela ziurtatu zuten.
|
|
|
Oso gutxitan ikus zitekeen argia.
|
Egun
berean haizea, eguzkia, ekaitza, haizea, eguzkia, euria, eguzkia... biltzen zirenean baino ez zen argi hori ikusten. Orduan, eta orduan soilik, lortzen zen argi hori arrastian.
|
|
|
Bere gizonaren eta haren etxekoen plazerra egin du ezkondu den
|
egun
beretik. Zenbait tokitan, izena ere kendu egingo diote eta berria eman, lehenagokoak ez duela balio eta, etxe berriaren esanetara jarria denez gero.
|
|
|
|
Egunez
bere amaginarrebak jo egin ohi zuen, eta gauez bere senarrak ostikoz eta ukaldiz jipoitu.
|
|
|
‘Hamar egun barru ferryan Bilbotik Southamptonera joango zara, eta berak han itxarongo zaitu, hogeiren bat
|
egun
berarekin pasa ditzazun.’
|
|
2002
|
|
|
Baina Sergiorekin bizi izandako esperientzia gogor haren ondotik bere ondorioak atera zituen Sarak, eta horrela, egunez
|
egun
bere baitan sendotzen zelarik –egunez egun eta izpiz izpi–, bere buruari zin egin zion, behin eta berriro, ez zela aurrerantzean gizonezkoen menera jarriko: ezetz eta ezetz, ez zuela harri berean bi aldiz estropezu egingo!
|
|
|
Maitasunaren puzzleaz mintzatu naiz, baina Sararen buru hausgarriaz ere mintza nintekeen, aurretik. Oroitzen naiz nola, elkarrekin ateratzea erabaki genuen
|
egun
berean, arratsaldean, hura etxera etorri zitzaidan, kafea hartzeko orduan. Eta nik kafea hartzen nuelarik, eta berak ezki ura, esan nion:
|
|
|
Sararen argialdiak eta ilunaldiak. Kontua ez zen, ordea, egun batean argi sentitzen zela eta hurrengoan ilun, baizik eta
|
egun
berean sentitzen zela, bere sorgortasunaren barnean, orain gaizki, eta orain okerrago; orain ez zidan kasurik egiten eta orain tuntun apetatsu bat bezala portatzen zitzaidan. Sigi saga zebilkidan Sara, tximeleta urduri bat bezala.
|
|
2003
|
|
|
Gaur
|
egun
bere alaba, aitaren bidetik diputatu izan ondoan, gerlako ministro gradura heltzen ikusi duen jaun batek gonbidatu ninduen bere etxera, duela hogeita hamar bat urte, nahi zituela bi solas egin nirekin, eta, atea ireki orduko, erran zidan:
|
|
|
Bizkitartean,
|
egun
berean, bera ongi ezagutzen dukeen La Croix egunkariko kazetari batek zioen ez dugula nehoiz ikusiko berriketari askok amets litzakeen euskaldun kardinalearen memorabilia rik.
|
|
|
Zurrumurruen arabera, delako gutunaren idazlea aita Tromp gure irakasle holandarra omen baitzen, laster ohartu ginen ez zutela batere gure bi irakasleek
|
egun
berean finkatzen Eliza Amaren sorteguna: jesuita holandarrak erranarazi nahi zion aita sainduari, Ostirale sainduz, Gurutzefikatuaren saihetsetik jaio zela Jesusen gorputz misteriozkoa.
|
|
|
Hori guztia seguru zekien Romanek, italiarrari berari galdetu ziolako. Entziklopedia erosi zion
|
egun
berean galdetu zion. Horretara etorri baitzen italiarra Idusera, entziklopediak saltzera.
|
|
|
Eta gelara sartzen banaiz, ezin naiz berriro atera. Ezin naiz
|
egun
berean birritan atera. Eta mandarinak jan behar ditut orain.
|
|
|
Teresak hiru eguneroko idazten zituen. Esan daiteke lehena berarentzat idazten zuela, bere buruaz bakarka hitz egin, intimotasunari leku bat egin edo
|
egunaren buruan
bere nitasun hautsiaren zatiak biltzeko. Egunerokoa idazten duen orok daki, ordea, noizbait norbaitek irakurriko diola eta Teresak bigarren bat idazten zuen senarrarentzat (honek, Teresak ez zekiela pentsatuz, irakur zezan) eta hirugarrena maitalearentzat.
|
|
|
Hainbat aldiz sakatua nuen hirugarren solairuko botoia sakatu eta ispiluari erreparatu nionean, adinak oraindik hondatu gabeko gizaseme bat ikusi nuen, sendo eta gordin, baina hondamendia aldarrikatzen duten iragarpenak agerian. Hamaika aldiz igoa nintzen igogailu horretan bertan, Monikarekin gehienetan, astean hiru
|
egunetan
bere etxera erretiratzen ginen bolada hartan, bikoteek hasieran arau ekitatiboak ezartzen dituzte, zuk nirean eta nik zurean, asteburuak txandaka, dena konpartitu nahi izaten dute. Nik Monikak ukitzen zuen guztia ezagutu nahi nuen, ez bere ohea bakarrik, nahiz eta ohea izan etxeko mobiliario ia bakarra, lo egitea asko gustatzen baitzitzaion.
|
|
|
Geroztik haren fantasma atzeman nahirik hurbildu direnak esku hutsik itzuli dira etxera. Hil aurreko
|
egunetan
bere intimitatea ezagutu nahirik itzulinguruka ibili zitzaion Ramon Gomez de la Sernari ere ez zion egia ezkutuen aterik zabaldu. Gureak ere –zioen artikuluak– bere buruari itzal egingo dion fantasma bat asmatu du.
|
|
|
Komisarioaren esku apaizkoietan Monika utzi eta atera nintzen komisariatik
|
egun
berean bigarren aldiz bere etxera joateko asmoarekin. Ordubete lehenago lasterka jaitsiak nituen eskailerak lehenbailehen igo, gelako mahaiaren gainean ipuin bilduma utzi eta idatzitako maitasun aitorpena apurtu nahi nuen.
|
|
|
Perminek
|
egun
berean ikasi zituen don Estebek bitan jaurti zizkiòn latinezko hitzak, eta, hala, katuekiko sinesmenari uko egin, eta berak ulertzen ez zituèn hitz haien gainean finkatu zuen bere sinesmen berria, aurrekoa bezain itsua.
|
|
|
Egun hartan, Azpilen Jesusen piztuera ospatzen zen, eta
|
egun
berean, herri baten piztuera ere ospatuko zuten: horra hor, hasteko, zeru lurrak uztarturik.
|
|
|
Pello Oilarra hil zuten
|
egun
berean, Azpil Easaren legepean jarri zuten, don Justinianok eta Easako alkateak ituna sinatu ondoren. Geroztik, negozioak eta Pelloren oilarra nola edo hala harrapatzea ditu don Justinianok helburu eta buruhauste.
|
|
|
Ez zion alde egiten utzi nahi. Greta eta Ana, biak
|
egun
berean galtzea gehiegizkoa zen berarentzat.
|
|
|
Zuk eta nik elkarrekin alde egin behar genuen
|
egun
berean, lagun batek esan zidan Laszlo bizirik zegoela, gaixorik, Paris inguruan ezkutaturik, eta behar ninduela. Saiatu nintzen zuri kontatzen baina... ezin izan nuen.
|
|
2004
|
|
|
ez da baldintza maximalista bat, ezinbestekoa baizik. (...) Euskarak egungo
|
egunean
bere elebakartasunezko lurralde nahiko bat ezinbestekoa du. Horretan euskarak nagusi izan behar du; eta horren erdiesteko urratsak agudo, sendo eta tinko eman lirateke.
|
|
|
Eta lege horren mendeko izatea, begien bistakoa denez, ez da soil soilik euskaldun berriaren patua. Zaharrak berak ere oso nekez erdiesten du gaur
|
egun
bere erdarazko gaitasun mailaren pareko hitz jariorik.
|
|
|
Aspaldidanik, eta
|
egun
berean ere, gauzak hortara, nondik nora pentsatu behar dugu, mespretxu horri atxikirik, denbora berean errespetua, itzala eta legezko berdintasuna baizik ez zegoela aspaldiko erresumetan oraintsu arte?
|
|
|
Iaz ere uztailaren bigarren asteko ostiralean heldu zela gogoan duela, ziur dago Markos aurten ere Martina
|
egun
berean helduko dela herrira. Gaur bertan ailegatuko dela.
|
|
|
Ihesi baitzebilen gizon hura, antza: ez al zigun aita eta bioi esan, bada, hura ezagutu genuèn
|
egun
berean," ez dago bakarrik, etxetik ihes egiten dugunean ere oroimenean itsatsita geratzen baitzaizkigu etxeko fantasmak..."?
|
|
2005
|
|
|
Amona Kontxik bertatik segitu zituen, jakina, alabaren gorabeherak, senar emazteen krisialdi hartan. Hasteko, Benidormetik itzulitako
|
egun
berean jakin zuen Teresari gertatua.
|
|
|
Halako batean, jantzi dotoreen artean lekuz kanpoko zerbaitek hartu dio arreta: utzi berri duten mostradorean zarpail ez, baina batere dotore janzten ez diren gizonezko bi sumatu ditu eta berriro ere, hirugarren aldiz
|
egun
berean, zirrara batek astindu du oinetatik bururaino. Mostradorean egon arren ez dirudite liburuan sinatzean bereziki interesaturik.
|
|
|
irribarrea Sesamo auzoko Epirena baino zabalagoa izan arren, Xabiren bihotza beti izango da handiagoa. Zortea izan du deitu dion
|
egun
berean lagunak arratsalde librea izatea. Argi dago hura ere urtebete koman emandako laguna ikusteko irrikan zegoela.
|
|
|
Arraroa da, zinez. Azken zazpi zortzi hilabeteetan Ametsentzat ez gutunik ez paketerik, ohiko harpidetzak salbu, eta itzuli behar duen
|
egunean
bertan zerbait iritsi behar, hain ezohizko moduan, gainera. Ezkaratzeko mahaian toki agerian utzi du, azazkalak bere buruaren ukoa baino lehenago mugi ez daitezen, eta sofara itzuli da, hasperenka.
|
|
|
Hozkailura zuzenean. Han,
|
egunetan
berari begira izan arren hartzerik izan ez duen gazta zatia dauka zain. Menbrillo apur batekin jango du, bakardadean, mahaian eserita, lasai.
|
|
|
Edo etxean gustura ez dagoenen bat izango da. Izan ere, hainbeste jende bizi da gaur
|
egun
bere etxean eta arrotz...
|
|
|
Galesetik heldu eta
|
egun
berean hasi zen Simon Gurren bila. Eta bilatu zuen eguerdiko ordu batean, arratsaldeko lauretan eta arratsaldeko sei eta erdietan.
|
|
2006
|
|
|
Hiria uztearekin batean, utzi egin nituen doktorego ikastaroak ere. Hala esan nuen idazkaritzan eta hala esan nizun zuri ere, ez gure asteroko bilkura hartan, ordurako lanean hasita behar bainuen, fakultateko idazkaritzara joan nintzen
|
egun
berean baizik; ezer esan gabe desagertzea itsusia iruditzen zitzaidan, eta ohar soil bat uztea hotzegia agian, aurretik batere mezurik idatzi ez nizunez gero; zure despatxuan azaldu nintzen hortaz, lehendik ere ezaguna nuen bulego ñimiño hartan; atean jo, zure ahotsak aurrera esan, eta barrura sartu nintzen; ikasle batekin zeunden baina, ni ikusi orduko, hari mesedez eskatu beste batean etortze... kostata baina, azkenean nire baitan maitasun ernamuin bat sortu eta hura aitortu behar nizula akaso?
|
|
|
Egurketari zaharrak ezin dio eutsi hortz haginen hotzikarari, eta eguraldi txarreko
|
egunetan
bere burua eta bere ontzia babesteko txalupariak eraiki duen txabola zaharrera sartzea proposatzen dio gazteari. Iparraldeko haizeak bisuts izoztua dakar goialdetik; eguna argitzeak ez du, agidanean, izotz beltzaren mamua uxatuko.
|
|
|
Hilabete geroago errenditu zen Amaiur.
|
Egun
berean, gaztigua etorri zen Urdazubira: etsaia samaldan heldu zen Otsondon beheiti.
|
|
|
Aitatxi ez zen horretan gelditu. Ene bataioko
|
egun
berean, gutuna igorri zion Antonio Borboikoari. Estakurua bazuen.
|
|
|
Joana Albretekoak 1560ko Eguberri Gauean uko egin zion Erromako elizari.
|
Egun
berean, afarian parte hartu zuen lehen aldiz, papisten mezatara joan ordez. Harekin batean ziren gorteko bertze jaun eta andre anitz.
|
|
|
Ezkontzaren
|
egun
berean aldatu zen Katalina Ezpondatarrenera. Ezkonberri dotez hornituagoak ikusi ziren noski lehenago Maulen.
|
|
|
|
Egun
bereko albisteak ziren, goizean berean gure ofizialei adituak. Ez zuten Gilenen bihotza sobera hunkitu.
|
|
|
Bi aste egin nituen Bidaxunen. Lehen
|
egunean
berean gogotik itzuliko nintzen Nabarrenkoxera. Agaramontek debekatu zidan.
|
|
|
Gizon latz horien begiko egin nintzen. Haiekin elkartu eta
|
egun
berean norbait nintzen: lo petit basco," euskaldun txikia".
|
|
|
Doi doia atxikitzen zuen xutik bere burua. Lehengo
|
egunean
bere ganberan bezala, ihes egin zien nire begiei.
|
|
|
|
Egun
berean zabaldu zen albistea: erresumaren armadak, printze Henrike gaztea eta lotinant jeneral Antonio Agaramont buru zituela, erreginarendako berreskuratuak zituen Nafarroa Behereko lurrak eta hiriak.
|
|
|
Zamaria ofizial espainol batena zen. Anaiordearen ehorzketaren
|
egun
berean hartu zuen Migelek haren lekua zapategian.
|
|
2007
|
|
|
kontserbakoi eta iraultzaile, askezale porrokatu eta Erdi Aroaren maitale. Dena dela, historizismoa ez da lehen
|
egunean
bere barne kontraesanez jabetua eta bere korolario guztiak agerian zituela jaio.
|
|
|
Egun batez Ana Isabel galdu egin zitzaidan.
|
Egun
berean aurkitu bagenuen ere, ez dut oraindik galera hura erabat gainditu. Ez nau oraindik galtzaile sentipenak utzi, eta nekez utziko nauela uste dut, dolumina bezalakoa baita.
|
|
|
Handik hamar
|
egunera
bere txabolatxoan hilda topatu zuten inka gizajoa. Eskutan soka bat omen zuen; korapilorik gabeko soka bat.
|
|
|
Oso gogoan dut
|
egun
berean gertatu zela dena. Nire estreinako zigarroa eta Queen taldeko abeslariaren heriotza.
|
|
|
Ezinezkoa. Agian Laurari orkatila bihurritu eta
|
eguna
bere sofan eserita igarotzeko planak egin ditu. Ez dirudi oso kirolari fina Laura horrek, ziur aza kirten hutsa dela psikiatra kuxkuxeroa.
|
|
2008
|
|
|
Bizitza guztian bila jardun zuen lurralde hura topatu ezin, eta oihal batean sortzen ari zen. Edozein
|
egunetan
bera ere koadroan sartu eta ez zen artista haren arrastorik geratuko.
|
|
|
erditu eta handik hilabetera, infekzio baten ondorioz, 1875eko udazkenean, armada karlistaren erabateko desegigoaren bezperan. Eta oroitzen zuen amaren faltak eta absentziak erraietan eragin ziòn hutsunea?. Ama hil zèn
|
egun
berean utzi nion haur izateari, esaten zuen Nazariok?, baita amaren heriotzagatik aitak hartu zuèn pena eta samina ere, karlisten 1876ko porrot erabatekoak are penago bihurtuko zuena?
|
|
|
Osasuna eta gaixotasuna konpartitzen zituztèn garaian, bizitza osoan kasik, beraz?, bataren erialdiak bestearena baitzekarren, ia ezinbestean: hainbesteraino bete zen logika guztien kontrako logika hura, non, hamaika hamabi urte zituztenean, Nataliak hanka hautsi zuèn
|
egun
berean hautsi baitzuen berea Natividadek, Nataliak goizetik, gurditik jaisterakoan estropezu eginda, eta Natividadek arratsaldetik, irristada batean erorita.
|
|
|
adarrak jarriko ote zizkidan, horrelako kartak idatzi izan banizkio???, errudun sentiarazi behar zuena bi aldetatik: alde batetik, bere iraganaren nolabaiteko kritika zelako, eta bestetik, galdera bera inmoralitate hutsa iruditzen zitzaiolako, are gehiago bere buruari kastitate botoa, senarrarekin hautsi zuèn
|
egun
berean doi, ezarri zionetik, Ama Birjina txit garbiaren gero eta antzekoago izateko saioan; esan nahi baita galdera burura etorri orduko uxatu nahi izan zuela markesa andereak; alferrik, uxatu orduko itzultzen baitzitzaion, obsesioa zurrunbilo baten begia da, galdera marka guztiak begiaren begi bistan biraka jartzen dituena?, harik eta ohartu zen arte, oharkabean ohartu ere, jokabide hura betikoa zuelako, baita oroimenaren kodean erregistratua zuelako ere, ondorioz?
|
|
|
Izan ere, markesa anderea eta morroi neskameak Guadabrezorako bidean joan zirèn
|
egun
berean idatzi zion Nataliak Gerardori lehen gutuna, zeinari beste batzuk jarraitu baitzitzaizkion, Gerardok jaso ahala erantzuten zituenak; gutun haiek sekretuak ziren, jakina, Nataliak Crisanta izeneko konfiantzazko neskame bati ematen zizkionak?. Zin egidazu ez diozula sekretua inori jakinaraziko, ez Reginari ez Elvirari ez Faustiri ez beste morroi neskameei, ezta zure lagunik lagunenari ere?... esan zion Nataliak, gurutziltzatuaren irudiaren aurrean, baita zin eginarazi ere?, Gerardori helaraz ziezazkion, Crisantak hiriko orga gidari bat baitzuen senar, jendea toki batetik bestera eramaten zuena eta bere ohiko ibilbidean kontsularen etxetik hurbil pasatzen zena.
|
|
|
Baina, nola joko hura, jolasetik ere asko zuena? nahaste borraste eta iskanbila ugariren sorburu izan baitzitekeen,
|
egun
berean soinekoz hogeita zortzi aldiz alda zitezkeelako, hala deliberatu ziren bi ahizpak mugak jartzera, batean batek eta bestean besteak aukeratzen zutela zer soineko jantzi behar zuten eta zer koloretako, gaur zuk, bihar nik?
|
|
|
Nazarioren aitak, izan ere, ez zuen lehen karlistaldian parte hartu, artean umea zelako; are gehiago: gerra hasi ahala?
|
egun
berean, jaio zen hura, 1833ko azaroaren 14an, nafar boluntario matxinatuek Lizarran Tomas Zumalakarregi buruzagi izendatu zutèn egunean doi.
|
|
|
Ordurako, baina, baita lehenago ere, frai Millanek ohartua behar zuen, halaber, Ernestina izaki berezia zela, mojagai sartu zèn
|
egun
berean beste zortzi neska gazte berarekin batera komenturatu eta biharamunean frai Millanek solasaldi labur bat izan baitzuen haiekin. Agurrak eta diosalak egin ondoren, bakoitzak bere izena eta sorterriarena eman zituen?, frai Millanek galdetu zien ea nola pasatu zuten lehen eguna, eta mojagaiek nork bere erantzuna eman zuten; gero, berriz, zergatik sartu ziren komentuan?
|
|
|
–Entzun duzuna. Erdia, orain; bigarren partea, lana egingo den
|
egun
bereko iluntzean, hementxe bertan. Egun horretatik aurrera, ez nauzu gehiago ikusiko zure bizitza guztian.
|
|
|
Ez al da bitxia? Bizitza guztian ez dut sekula entzun izen hori, eta ia
|
egun
berean bi Gari ezagutu ditut, ezagutu edo?
|
|
|
Lehenengo aldia horixe izan zen, gerran. Bigarrenean uriolak eraman zuen, 1953ko urriaren 15ean, Ricardo Bastida arkitektoa hil zen
|
egun
berean.
|
|
|
Beretzat nahi zuen kosta ahala kosta. Ezin zuen irudikatu ontzi hura beste norbaitek izango zuela etxean, zergatik eta zozketa
|
egunean
berak baino zorte hobea izan zuelako. Oriol ez zen inola ere gauzak zortearen mende uztearen zale.
|
|
|
ontziaren armadorea zen Fabián Larrauri. . Zuek. Toki Argia, ri buruz hitz egitera etorri zareten
|
egun
berean agertu da eskela. Urteak egon naiz ezer entzun gabe eta egun berean ontziari buruzko bi berri?.
|
|
|
–Zuek. Toki Argia, ri buruz hitz egitera etorri zareten egun berean agertu da eskela. Urteak egon naiz ezer entzun gabe eta
|
egun
berean ontziari buruzko bi berri?.
|
|
|
Osasuna eta gaixotasuna konpartitzen zituztèn garaian –bizitza osoan kasik, beraz–, bataren erialdiak bestearena baitzekarren, ia ezinbestean: hainbesteraino bete zen logika guztien kontrako logika hura, non, hamaika hamabi urte zituztenean, Nataliak hanka hautsi zuèn
|
egun
berean hautsi baitzuen berea Natividadek, Nataliak goizetik, gurditik jaisterakoan estropezu eginda, eta Natividadek arratsaldetik, irristada batean erorita.
|
|
|
alabaren gaztetasunaren inbidia eta haren pasioaren inbidia; eta deabruzko galdera bat ere bururatu zitzaion, ausaz –" Ibili zen bezala ibiliko ote zitzaidan senarra, hots... adarrak jarriko ote zizkidan, horrelako kartak idatzi izan banizkio?" –, errudun sentiarazi behar zuena bi aldetatik: alde batetik, bere iraganaren nolabaiteko kritika zelako, eta bestetik, galdera bera inmoralitate hutsa iruditzen zitzaiolako, are gehiago bere buruari kastitate botoa –senarrarekin hautsi zuèn
|
egun
berean doi– ezarri zionetik, Ama Birjina txit garbiaren gero eta antzekoago izateko saioan; esan nahi baita galdera burura etorri orduko uxatu nahi izan zuela markesa andereak; alferrik, uxatu orduko itzultzen baitzitzaion –obsesioa zurrunbilo baten begia da, galdera marka guztiak begiaren begi bistan biraka jartzen dituena–, harik eta ohartu zen arte –oharkabean ohartu ere, j... aski zuen hartarako, mila bider praktikatutako teoria haren arabera, berari begira zuèn hatz akusatzailea beste norbaiti begira jartzea; markesa andereak bazekien, apika, jokabide haren mugen berri, arazoa beste arazo batekin estali nahi izatea nekez izan baitaiteke ezeren irtenbide, baina berdin zitzaion, une hartan bizkar gainean zuèn zama arindu besterik ez baitzuen nahi, ziurki, eta orduan, hatza alabari zuzenduz, beroni bota zion berriro botatzekoa:
|
|
|
Ordurako, baina, baita lehenago ere, frai Millanek ohartua behar zuen, halaber, Ernestina izaki berezia zela, mojagai sartu zèn
|
egun
berean beste zortzi neska gazte berarekin batera komenturatu eta biharamunean frai Millanek solasaldi labur bat izan baitzuen haiekin. Agurrak eta diosalak egin ondoren –bakoitzak bere izena eta sorterriarena eman zituen–, frai Millanek galdetu zien ea nola pasatu zuten lehen eguna, eta mojagaiek nork bere erantzuna eman zuten; gero, berriz, zergatik sartu ziren komentuan... eta batek erantzun zuen Jainkoaren deia bihotzean aditu zuelako, eta antzera beste guztiek:
|
|
|
Izan ere, markesa anderea eta morroi neskameak Guadabrezorako bidean joan zirèn
|
egun
berean idatzi zion Nataliak Gerardori lehen gutuna, zeinari beste batzuk jarraitu baitzitzaizkion, Gerardok jaso ahala erantzuten zituenak; gutun haiek sekretuak ziren, jakina, Nataliak Crisanta izeneko konfiantzazko neskame bati ematen zizkionak –" Zin egidazu ez diozula sekretua inori jakinaraziko, ez Reginari ez Elvirari ez Faustiri ez beste morroi neskameei, ezta zure lagunik lagune...
|
|
|
Eta oroitzen zuen –nekez ahatz zezakeen behinik behin– amaren heriotza, seme gazteenaz –Honoratoz– erditu eta handik hilabetera, infekzio baten ondorioz, 1875eko udazkenean, armada karlistaren erabateko desegigoaren bezperan. Eta oroitzen zuen amaren faltak eta absentziak erraietan eragin ziòn hutsunea –" Ama hil zèn
|
egun
berean utzi nion haur izateari" esaten zuen Nazariok–, baita amaren heriotzagatik aitak hartu zuèn pena eta samina ere, karlisten 1876ko porrot erabatekoak are penago bihurtuko zuena... nahiz eta aitari azken esperantza bat geratu zitzaion zutik, zeren Karlos erregeak harako esaldi hura esan baitzuen, baikortasunerako deia ere bazena, Nazarioren aitarentzat bai bederen:... " Itzuliko naiz!".
|
|
|
Horrela jantzi zituzten, soinekoz soineko, ostadarraren zazpi koloreak, gehi beste zazpi tartekoak, gehi beste zazpi konbinatuak, gehi beste zazpi apetazkoak, azkenean hogeita zortzi pieza bakoitzak eta berdin berdinak, neurri eta pisu bertsuak baitzituzten bi ahizpek. Baina, nola joko hura –jolasetik ere asko zuena– nahaste borraste eta iskanbila ugariren sorburu izan baitzitekeen,
|
egun
berean soinekoz hogeita zortzi aldiz alda zitezkeelako, hala deliberatu ziren bi ahizpak mugak jartzera, batean batek eta bestean besteak aukeratzen zutela zer soineko jantzi behar zuten eta zer koloretako, gaur zuk, bihar nik...
|
|
2009
|
|
|
Orain hezkuntzaren ondorioz nola, poliki poliki zikiratuz joan naizen?, aitortzen du,, halabeharrezko jarrera geldo eta enkelo hontara? etorri arte (UBM, 172), ordena ezarria, hizkuntza ezarria, balio eta irizpide ezarriak, bigarren kontzientzia bat bezala gainezarririk, gaur
|
egun
bere nortasuna, gizasentipen jator askoren presondegi besterik ez, duela, behialako haurraren presondegi hain zuzen, haurra bera presondegi batean zegoela jada:
|
|
|
–erran zuen Oskarrek?. Salustianoren grabazioan ematen du
|
egun
berean lurperatu zituztela hildako guztiak. Posible da datak oker egotea?
|
|
|
Baliteke espetxeko funtzionarioak okertu, edo data faltsu bat jarri izana, baina ez diot zentzu handirik ikusten. Bestalde, ez da batere normala Beltza eta Zabaltzak
|
egun
berean Iruñeko eta Tuterako presoak hartzea. Garaiko errepideak eta ibilgailuak ez ziren egungoak bezalakoak.
|
|
|
Erreakzioak bederen.
|
Egun
berean txosten bat idatziko dut. Gero, lau egunetik behin, aldez aurretik prestatutako programa baten arabera, zenbait geltoki bisitatuko dugu, karteletan daudekeen mezuak jasoz.
|
|
|
Ez du ikusi nondik ailegatu den, barru barruan sentitu duen arte. Beste emakume hura diafragmaren bila zebileneko epeltasun bera sentitu du Diegok orduan, eta bitxia egin zaio, hainbeste opari
|
egun
berean. Ez dago horrelakoetara ohituta.
|
|
|
Eliasentzako eskutitzak idazten zituen, bere buruan. Kokolo idazten zion, aldegin zenuen
|
egun
berean joan zen zirkua ere eta beraiekin joan zinela pentsatzen dut, eta beraiekin etorriko zarela, beharbada. Edo Kokolo, zure berrien zain bizi naiz, ogiaren zain okindegian, bezero berrien zain ostatuan, amak aginduko duenaren zain etxean. Batzuetan gorroto zaitut, Kokolo, eta aurkituko zaitudan egunaren zain bizi naiz, egun horretan garbituko zaitudalako; emango dizut egurra, Kokolo. Zirkua h...
|
|
|
Ahaztua nuen zer zen hura. Goiz jaiki eta egun guztia aurretik izatea,
|
eguna
bera hasi aurretik ere. Lanak aldez aurretik eginak izatearen sentipen hura.
|
|
|
Egoera handik hiruzpalau egunera lehertu zen: lehenago lehertu ez bazen, ahizparen eta izebaren pazientziari esker izan zen, ahizparenari esker gehienbat; Adaren gehiegizko sentiberatasuna, izan ere, hain gehiegizko egin zen, non minberatasun bihurtu baitzen; urrunera joan gabe, egoera lehertu zèn
|
egun
berean, goizetik, jertse bat nola errematatu behar zuen zalantzak etorri zitzaizkiola-eta, Maria Bibiana joan zitzaion, baita ukondotik heldu ere, jarraian.
|
|
|
Txopitea jaunak argi eta garbi azaldu zion Adari bere metodoa, lehen
|
egunetik
beretik:
|
|
|
galdu behar izan bazuen ere? Aitak halaxe aitortu zien behintzat etxekoei, Gabino etxeratu zèn
|
egun
berean:
|
|
|
Amak bendak kendu zizkiòn
|
egun
berean joan zen Ada Domingorengana, honek egindako promesaren aitzakian kargua hartzera: hitza eman zenidan, orain betetzea dagokizu?
|