|
2015
|
|
|
pisu. Hitz horixe agertzen da Landucciren hiztegian; ez gaur
|
egun
Bizkai aldean erabiltzen den astun.
|
|
|
baia, baina?. Gaur
|
egun
Bizkaiko mendebalean, Sakanan eta Nafarroako erabiltzen da n gabeko aldaera. Betolatzak baliatu zuen.
|
|
|
itxi (behin echi) baliatu zuen. Horixe erabiltzen da gaur
|
egun
Bizkaian eta Deba ibarreko hegoaldean. XVIII. mendeko Gamizek ere izten idatzi zuen.
|
|
|
artez, zuzen?. Gaur
|
egun
Bizkaiko mendebalean erabiltzen da, baina eremu zabalagokoa zen antzina. Landucciren eta Lazarragaren izkribuetan agertzen da.
|
|
|
ilen, astelehen?. Gaur
|
egun
Bizkaiko mendebaleko herri gutxi batzuetan dirau bizirik. Landucciren hiztegian agertzen da.
|
|
|
escuetan eucan arpea iramo eben, eskuetan zeukan arpa jaurti zuen?, ez nigana iramo ceure guecia, ez nigana jaurti zeure gezia?. Arabako lekukoetan ez da agertzen gaur
|
egun
Bizkai aldean erabiltzen den jaurti.
|
|
|
Landucciren eta Gamizen izkribuetan agertzen da. Arabako lekukoetan ez da ageri gaur
|
egun
Bizkai aldean erabiltzen den geriza/ keriza.
|
|
|
jesarri, jarri, eseri?. Gaur
|
egun
Bizkaian erabiltzen da. Lazarragak (jasarri) eta Betolatzak baliatu zuten, jarri orokorrarekin batera.
|
|
|
aita ponteko, aitabitxi?. Gaur
|
egun
Bizkaiko eta Gipuzkoako alderdi batzuetan erabiltzen da. Baita Sakanan ere, Araba ondoan.
|
|
|
ama ponteko, amabitxi?. Gaur
|
egun
Bizkaiko eta Gipuzkoako alderdi batzuetan erabiltzen da. Baita Sakanan ere, Araba ondoan.
|
|
|
Badirudi Arabatik datorrela gaztelaniatik hartutako partizipioetan ado > adu egiteko joera. Gaur
|
egun
Bizkaian eta Gipuzkoako mendebalean (Deba ibarrean, Urolaldean eta Goierrin) erabiltzen dira tankera horretako partizipioak, baina, dagoeneko, bokal arteko d galduta eta au bilakatuta: komunikau, komunikatu?.
|
|
|
idatzi zen. Halaxe erabiltzen dira gaur
|
egun
Bizkaian eta Deba ibarrean. Dena dela, aipatu diren partizipio bi horiekin batera, gaztu agertzen da Landucciren hiztegian; ez gatzitu.
|
|
|
a) etan. Gaur
|
egun
Bizkaian eta Deba ibarreko hegoaldean dago bizirik eta, Blanca Urgellek (2006) dioen bezala, Arabatik zabaldutakoa izan daiteke. Partizipioa idu zuten aditzetan baliatu zen Landucciren hiztegian:
|
|
|
119) zehaztu duenez, [aditzoina+* ezan] perifrasiaren ordez [partizipioa+ egin] perifrasia baliatu zen. Horixe da gaur
|
egun
Bizkaian eta Deba ibarrean guztiz nagusi. NOR NORI NORK saileko aginteran eta subjuntiboan zabalagoa da egin erroaren eremua:
|
|
|
Euskal Herriko mendebalean a batekin amaitzen diren hitzei artikulua gehitzen zaienean, a+ a > ea (gero e, ia, ie, i) gertatzen da. Gaur
|
egun
Bizkaian, Gipuzkoako Deba ibarrean, Urolaldeko alderdi batean eta Goierrin, eta Nafarroako Burunda eskualdean gauzatzen da. Antzina Araba osoa zegoen eremu barruan eta, Patxi Salaberri Zaratiegiren (1998:
|
|
|
Betolatzak, dei? idatzi zuen, gaur
|
egun
Bizkaiko mendebalean aditzen den bezala, baina dei orokorra agertzen da Landucciren, Lazarragaren eta Albenizen izkribuetan. Albenizek, azkenik, aguiquetan, adiketan [aditzen]?
|
|
|
Betolatzak jokatu zuen desberdin. Gaur
|
egun
Bizkaian eta Deba ibar gehienean bezala, i bokal sudurkaritik iñ atera eta (z) iño egin zuen: devocino, debozio?, erresurrecciño, erresurrekzio?, oracino, orazio?, parcaziño, barkazio?, pasiño, pasio?, tentacino, tentazio??
|
|
|
Luzuriagak ere nere idatzi zuen. Nabarmentzekoa da datiboan niri agertzea Lazarragaren izkribuetan, i bokalarekin, gaur
|
egun
Bizkaian erabiltzen den bezala.
|
|
2017
|
|
|
Lazarragaren, Betolatzaren, Albenizen eta Gamizen izkribuetan. Gaur
|
egun
Bizkaian eta Deba ibar gehienean dago z. Bergara eta Antzuola dira salbuespena.
|
|
|
Araban ez dago ahizpa/ ahizta aldaeren lekukotasunik. Gaur
|
egun
Bizkaian eta Deba ibar gehienean erabiltzen da ahizta; Oñati dago eremutik kanpora.
|