|
2009
|
|
|
Norberaren aldartearen arabera aldaketa garaiak larriminez bizi daitezkeela, edota, jarrera aldatu eta momentuko gabezia bertute bihurtzen jakinez gero,
|
badagoela
une horiek aukera modura ulertzerik. tu barik, hori bai) eta abertzaletasun jeltzale berberak blaitua egonagatik, beste haize batzuk dakarzkigu Juan Bautista Bilbao Batxi k.
|
|
|
Jarrera kontua ere badela, alegia. Hots, norberaren aldartearen arabera aldaketa garaiak (mundua etxera baimenik eskatu barik sartzen zaiguneko garaiak, lurrazpia dardaraka sumatzen duguneko garaiak) larriminez bizi daitezkeela, edota, jarrera aldatu eta momentuko gabezia bertute bihurtzen jakinez gero,
|
badagoela
une horiek aukera modura ulertzerik.
|
|
2010
|
|
|
Gaiaz zerbait ikasi duen orok badaki hizkuntzaren gizarteerabileran gertatzen diren zenbait ohitura aldaketa finkatzeko, ezarpen aldi luzeak, behartzeko hainbat neurri eta hedabide andana behar izaten direla, biztanleriaren lekualdaketa garrantzitsuekin batera. kolore gehiegi egoteak adierazten du gaixorik dagoela hizkuntza. duela soilik bi edo hiru belaunaldira arteko egoera hizkuntza continuum bat bazen, azken aldian ordezkapena indartsu sartu da. ...hizkuntza utzi zuelako, printzatu egin da lurralde euskalduna. nafarroaren ipar mendebaldean eta gipuzkoaren barnealdean, gehiengoak euskalduna izaten jarraitzen du, baina urolaren goiibilguak, debabarrenak eta ibaizabal arroak ziriarena egiten dute, eta isolatuta uzten dituzte gehiengoa euskalduna duten beste ingurune batzuk, hala nola bizkaiko itsasertza eta arratia bailara. esan beharrik ere ez
|
dago
une horretan gehiengoa euskalduna zuten eskualdeak landa eremukoak zirela eta, beraz, biztanleria txikiena zutenak. euskararen ezagutza maila handia edo dezentekoa zuten eskualdeetan, bigarren edo hirugarren belaunaldiak ziren euskaldunenak. gainera, hiriburua eskualdeko batez bestekoaren azpitik ageri zen beti, eta gune erdaratzaile gisa jarduten zuen. egoera hori biribiltzeko, ez zen inolako be... 2.650.000 pertsonako biztanleriatik 490.000 pertsona izango lirateke euskaldunak, gutxi gorabehera biztanleria osoaren %18, 5 begi bistakoa zen zer arrisku zetorkion gainera euskarari, eta ez dakienak edo ulertu nahi ez duenak, aski du ikustea zer bilakaera izan zuen garai hartan euskara baino erabiliagoa zen bretoierak, handik aurrera. gertaera horren aurrean, eaeko agintari politikoek euskararen erabileraren normalizazioaren oinarrizko legea onartu zuten 1982an. hizkuntza desagertzeko bideari buelta emateko aukera bakarra zen. horrenbestez, rlS bati aurre egiten zion munduko lehen lurraldeetako bilakatu zen, bere burua hizkuntza gutxitu baten erabilerei buruzko lege batez hornitzean, jada 1977an Quebecen (kanada) 101 legeak markatutako ildoari jarraituz. nafarroari dagokionez, jada aipatu dugu 1986ra arte ez zela hasi datu demolinguistikoak biltzen. horregatik, mapan ageri diren datuak bost urte geroagokoak dira, nahiz eta badirudien 1981eko koloreak oso antzekoak izango zirela. nafarroaren atzerapen demolinguistikoa legearen eremura ere hedatzen da; izan ere, ez zen halako legerik onartu, harik eta 1986an bertan euskararen Foru lege polemikoa onartu zen arte. lege horren bidez, hizkuntza gutxitu bat ofiziala soilik zati batean zuen lehen autonomia erkidego bilakatu zen nafarroa.
|
|
|
6 aro Berrian HizKunTz poliTiKa Berria iñakiren pentsamenduak eta praktikak ikaragarrizko interesa sortzen dute, gaur, haren ikuspegiak eta kontzeptuen formulazioek ideien eztabaidan dituzten transzendentzia eta inplikazioengatik, sakoneko aldaketa politiko eta sozialen atarian, eta krisialdi ekonomikoa larriaren baitan
|
gauden
unean. batetik, euskal herrira begira, egungo hizkuntz politiken helburua eta praktika berraztertzea eskatzen baitu, mendekotasunetik irten ahal izateko; okerra, helburuen formulazioan, helburu horiek lortzeko bideetan eta aldarrikatzen diren mezuetan dago. bestetik, estatuei begira, nazio estatuaren komunitate politikoa, kulturazkoa eta hizkuntzazkoa berdintzen jarraitzeko asmoa salatzen baitute...
|
|
2011
|
|
|
Elkarte baten hizkuntz funtzionamendua eraldatu nahi badugu prozesu osoa bideratzen ahalegindu dugu, bestela erdibidean geldituko gara. Prozesu horren baitan, erabakiak adostu eta hitzarmen batetan isladatzea prozeduraren negoziazio eta protokoloaren atalari
|
dagokion
unea da.
|
|
2012
|
|
|
Haurrak eta nagusiak elkarrekin
|
dauden
uneetan, orokorrean eta hartzailearen adin tarteari erreparatu gabe, bai haur eta bai nagusiek euskara geroz eta gehiago erabiltzen dutela ikus daiteke, Bizkaia kenduta, non datuak 1,5 puntuko beherakada jasan duen. Daturik azpimarragarrienak haurrek helduei hitz egiten dietenean, eta alderantziz, jasotakoak dira.
|
|
2014
|
|
|
Bilgune hauen bultzada behetik gora ikusten dugu, ez
|
baitago
une honetan euskararen lurralde guztian horrelakorik, eta bultzada hori gainera udaletatik eta mankomunitateetatik hasteko modua dago. Horrek herrien arteko lotura, eta ondorioz, toki garapena areagotzea ere ekar dezake.
|
|
2016
|
|
|
Horretarako, behaketa librearen bidez, neurtzailearen inolako interferentziarik gabe aritu behar da:
|
dagokion
une eta tokian entzun egingo dut, eta fitxan jaso, zein hizkuntzatan ari diren. Alegia, hizkuntzen ahozko erabilera jasoko dut soilik eta era naturalean egiten dena.
|
|
|
Ez dugu, beraz, nahas hizketaren analisi sakonik egingo. Esanik bego, halere, zer terminologiaz baliatuko garen hala
|
dagokion
uneetan.
|
|
2017
|
|
|
jendea aldatu egiten da, edo aldatzen zen, igandeetan edo ospakizun batzuetara joateko. guretzat, muda linguistikoak honako adiera hauetatik guztietatik zerbait izan dezake: egon daitezke aldaketa oso esanguratsuak eta luzerakoak hizkuntzari eta identifikazioari dagokionez, baina,
|
badaude
une eta testuinguru zehatzei lotutako aldaketak ere. hitz egiteko era aldatzea esperientzia normala eta ohikoa da, eta pertsonek aurkezteko edo besteen aurrean agertzeko duten era anitzekin batera doa joera hori. hizkuntza aldatzea identitate sozialaren eguneroko kudeaketaren zati da. aldaketa horietako asko, baina, ez dira deigarri egiten jakinak eta ohikoak direlako, izan ere, koherenteak izate... " Muda linguistiko" deitzen diogu, funtsean, azken aldaketa mota horri:
|
|
|
] ados jartzen bazara beste pertsonarekin jada ez · estresa sortzen du besteak ez dakienean · noski[! ] eta orduan esan egin behar duzu · egon behar da une bat ados jartzeko esateko" bale" · orduan une batzuetan ezagutzen ez ez zaituztenean eta orduan · ea
|
badaude
une batzuk nik esfortzua egiten dudana aldatzeko baina batzuetan pentsatzen dut: begira ez banauzu ulertzen zer nahi duzu nik esatea[?] zergatik ez duzu zuk aldatzen eta zuk ere kat hitz egin hau da jende horrekin baldin badakit ez duela hitz egiten nik esfortzua egiten dut ez zait batere axola beraz, zentzuzkoa da pentsatzea katalana mantentzen dutenek nabarmen areagotzen dutela jatorriz gaztelania hiztunak direnek katalana praktikatzeko duten aukera, horrela egiteko prest edo motibatuta daudenei. bestalde, inkestetan katalana erabiltzen jarraitzen dutela baieztatzen duten pertsonen profila nagusiki unibertsitarioena denez, logikoa da pentsatzea baita ere horrek dezente eragiten duela erakunde, enpresa eta gehien espezializatutako sektore profesionalen hizkuntza erabileran.
|
|
2018
|
|
|
Bestetik, eta ezezagunekiko harremanei dagokienez, belarriprest txapa pertsonak darama eta ez espazioak. Beraz, hizkuntzaren erabilera ez
|
dago
une horretan espazio horretan dagoen langilearen mende (adb. ‘hemen euskaraz egiten da’ edo antzekoak ikusten diren denda eta bulegoetan, batzuetan euskaraz hitz egiten da segun eta nor dagoen).
|
|
2019
|
|
|
Leheneste prozesua argitze aldera, komeni da jakitea arrazoi ezberdinak izan zirela kontuan hasierako zerrenda luze hartatik proposamen batzuk lehenesteko eta beste batzuk baztertzeko. esaterako, batzuk ez ziren lehentasunen zerrendara iritsi garrantzia kontuan izanda, alegia, beste ekimen batzuk garrantzitsuagotzat jo zirelako. Beste batzuk, ordea, gaMaite Goñi – Euskararen egoera eta erronkak ingurune digitalean; Euskararen Aholku Batzordearen begirada rrantzitsuak izanagatik ere, ulertu zen abian
|
zeudela
une hartan eta, hortaz, beste ekimen batzuk sustatzea eraginkorragoa izan zitekeela.
|
|
|
Bestalde, kontuan hartu beharrekoa da osasun profesionalen prestakuntza unibertsitatean hasten dela, eta horrek, beste aldetik, egoera are konplexuagoa eta zatikatuagoa sortzen du. adibidez, erizaintza euskaraz ikas daiteke eaen, baina ez Nafarroan edo Ipar euskal herrian. hizkuntzaren arloan, hots, hizkuntzak osasun arretan duen garrantziaren inguruan, ez
|
dago
une honetan berariazko prestakuntzarik. hori horrela, esan daiteke unibertsitateak ez duela sortzen gizarte elebidun baten beharretara egokituriko behar beste profesional. hori guztia kontuan izanda, ulertzekoa da gaur egun euskarazko arreta soziosanitarioaren eskaintza hain urria izatea. harago, adostasunez eta aniztasunetik sorturiko diskurtso eraginkor baten beharra antzematen da.... Vézinak eta Savardek (2017), osasun erakundeak hainbat aktore edo eragilez osaturiko sistema konplexu gisa ulertzen dituzte, Crozier eta Friedbergen (1977) sistemen teoriari jarraituz. argi adierazi dutenez," aktoreen askatasun tartea ezin da osorik murriztu beti. aktoreek, euren eguneroko harremanetan, erakundearen dimentsio formala (egitura eta arauak) ustiatzen, interpretatzen eta eraldatzen dute gai gatazkatsuak plazaratzeko orduan. kontzeptu honen giltzarria, gogoratu beharrekoa, hauxe litzateke:
|
|
2020
|
|
|
(gizarte) ekintzailetasuna, aktibismoa (garai bateko militantzia, egungo bolondresismoa), eta kooperatibagintza. Komeni da ezberdintasun hauek kontuan izatea eta dagokiona
|
dagokion
unean aplikatzea.
|
|
2021
|
|
|
Horrenbestez, migrazioak erronka handi bihurtu dira aniztasun linguistikoa babesteko orduan (Pujolar, 2007), aniztasun hori arrisku larrian
|
dagoen
une batean, bi ikuspegitatik: mehatxu dira jatorrizko hizkuntzentzat, hiztun kopurua murrizten delako lurraldean, eta mehatxu dira ere harrera lurraldeko hizkuntzentzat, hizkuntza horiek arrazoi bategatik edo bestegatik arriskuan ere daudenean.
|
|
2023
|
|
|
– Behaketa tenporizatu da (ordubete, txokoak antolatuta
|
dauden
une librean sortzen den testuinguru guztiz informalean).
|