|
2010
|
|
|
Alkatetzako taldeak, gastuak dauden diru sarrerei egokitu nahi ditu eta, horretarako, udal sail eta diru-laguntzetan bataz beste %35 murriztapena aurreikusi du.Unai Uhalde alkateak jakinarazi duenez beste erakundeek udalari ematen dizkioten diru-laguntzak jaitsi egin dira aurten, iazko 6,6 milioi eurotik aurtengo 2,5 milioietara pasaz. Uhalde kexu azaldu da Nafarroan
|
dagoen
toki erakundeen finantzazio sistemarekin: " Udalak gastuak egin ahal izateko beste erakundeen diru-laguntzen menpe dago, batez ere, Nafarroako Gobernuaren menpe.
|
|
2012
|
|
|
Horretarako, zein banku kontutan ordaintzea nahi duten eta kitaren zenbatekoa adierazi dute, halakorik bada. Hornitzaileei Ordaintzeko Planera joateko borondatezko erabakia adierazi ondoren,
|
dagokion
toki erakundeko diruzaintzak hornitzaile horiek ohiko ordainketetatik kanpo utziko ditu. Txandaka, baina ez aldi berean, hornitzaileek toki erakundera jo dezakete eta idatziz jakinarazi ordainketa mekanismora jotzeko erabakia.
|
|
2023
|
|
|
Horiek horrela, nola geratu da toki autonomia 27/ 2013 Legea eta gero? Gogoratu dezagun abenduaren 19ko 27/ 2013 Legea, ZOCO ZABALAk esaten duen moduan, diseinatuta
|
dagoela
toki erakundeen antolakuntza eta egitura efizientzia, egonkortasunaren eta jasangarritasunaren printzipioetara egokitzeko.
|
|
|
Aipatutako zaintza sistema guztiak eskuan harturik, argi
|
dago
toki erakundeetako organoen gaineko zaintza guztiz bateraezina dela EKk aldarrikatutako toki autonomiaren printzipioarekin. Ez bakarrik toki autonomiarekin ezta demokrazian oinarritutako sistemarekin ere, toki erakundeetako organoek euren lurralde eremuko biztanleen ordezkaritza politikoa dutelako eta ordezkaritza demokratikoa ezin dezakeelako zaintzaeta kontrol tekniken bitartez beste administrazio batek ezabatu.
|
|
|
Baina ez bakarrik Estatuaren nagusitasuna toki erakundeekiko. Autonomia erkidegoek ere nagusitasun posizio batean
|
daude
toki erakundeekiko. Arrazoi horregatik, Estatuak eta autonomia erkidegoek toki erakundeen gaineko kontrola egiteko legitimazio osoa daukate.
|
|
|
Lehen adierazi den bezala, ez betetzea gertatu aurretik ere neurri zuzentzaileak hartzeko aukera dago. Lurralde historikoetako toki erakundeek, lurralde erkideko toki erakundeek bezala, ez betetze arriskuan egon daitezke eta, finantza zaintzako organo eskudunek hori somatzen dutenean, ez betetze arriskuaren gaineko ohartarazpena egin diezaioke arriskuan
|
dagoen
toki erakundeari. Ohartarazpen hori jasota, ez betetze arriskuan dagoen toki erakundeak hiru hilabete ditu ez betetzean ez jausteko neurriak hartzeko eta horiek finantza zaintzako organo eskudunari jakinarazteko.
|
|
|
Lurralde historikoetako toki erakundeek, lurralde erkideko toki erakundeek bezala, ez betetze arriskuan egon daitezke eta, finantza zaintzako organo eskudunek hori somatzen dutenean, ez betetze arriskuaren gaineko ohartarazpena egin diezaioke arriskuan dagoen toki erakundeari. Ohartarazpen hori jasota, ez betetze arriskuan
|
dagoen
toki erakundeak hiru hilabete ditu ez betetzean ez jausteko neurriak hartzeko eta horiek finantza zaintzako organo eskudunari jakinarazteko. Finantza zaintzako organo eskudunak neurriak jaso ezean edo neurri horiek nahiko ez direla ulertzen badu, neurri zuzentzaileak ezartzeko beharra agindu ahal dio toki erakundeari.
|
|
|
• Sortutako edo aldatutako udalerriek lehendik
|
zegoen
toki erakundeen kaudimena gutxitzen den ala ez.
|
|
|
a) Administrazio harremanak martxan jartzeko orduan: kontrola
|
dago
toki erakundearen jarduera jakin bat baloratu behar denean; koordinazioan, aldiz, koordinazio neurri bat hartzeko koordinatzaileak ez du koordinatuaren egitate bat behar edo jarduera konkretu bat behar. Hau da, koordinazioa gauzatzen da etorkizunean gauzatuko den jarduera baten gainean jarraibideak zehazteko eta kontrola dagoeneko gauzatutako jarduera bat zuzentzeko (arauari egokitzeko) da. b) Jarduera konkretatzeko edo gauzatzeko orduan, kontrolak bi motatakoak izan daitezke:
|
|
|
Finantza zaintzako organo eskudunek toki erakunde baten arau fiskalen ez betetzea gertatzeko arriskua ikusten duenean, horri ohartarazpena egiteko aukera izango du. Ez betetze arriskuan
|
dagoen
toki erakundeak 3 hilabeteko epean ez betetzeko hori saihesteko neurriak hartu behar ditu eta neurri horiek epe horretan finantza zaintza organo eskudunari jakinaraziko dizkio. Toki erakundeak ez baditu neurri horiek hartzen edo toki erakundeak hartutako neurriak egoki ez baditu ikusten, orduan, finantza zaintzako organo eskudunak neurri zuzentzaileak behartzeko aukera izango ditu.
|
|
|
ETELk, toki autonomiaren sustatzaile bezala, toki erakundeen eskumenak murriztu beharrean horiek handitu zituen. EAEko toki erakundeek dituzten berezko eskumenetatik zerbitzu publikoei zuzeneko aipamena egiten dituztenez gain,
|
badaude
toki erakundearen jarduera ekonomikorako sustatzea dakartzatenak. ETELren 17 artikuluari begiradatxo bat botaz gero, honako eskumenak agertzen dira: Zerbitzu jarduerak antolatzea eta kudeatzea. Tokiko ekonomiaeta gizarte garapena, eta tokiko enplegu planak edo politikak. Establezimendu publikoak eta jolas jarduerak antolatzea eta kudeatzea. Barne merkataritza antolatzea eta kudeatzea.
|
|
|
Forutasunaren erakunde bermearen nukleo ikutuezinaren barnean kokaturik
|
dago
toki erakundeen ondasunei buruzko araubidearen inguruko eskumen esklusiboa, KAren 76/ 1988 Epaiaren 6 oinarri juridikoak adierazten duen bezala. Razquin Lizarragak EAEko toki erakundeen eskumenei dagokionez honakoa adierazten zuen:
|
|
|
" Andaluziako Autonomia Erkidegoari esleitutako" finantza zaintza" k (60.3 AndAE) ez du babesten toki erakundeen jarduera ekonomiko finantzarioa arautzea, baizik eta erregulazio hori betearaztea edo aplikatzea, adibidez, baimenen, ikuskapenen edo fiskalizazio egintzen bidez. Konstituzio Auzitegiaren 179/ 1985 Epaiak, abenduaren 19koak, 1 OJ, adierazi zuen toki ogasunak onbideratzeko eta arautzeko premiazko neurriei buruzko abenduaren 21eko 24/ 1983 Legeak urratu egiten zituela autonomia erkidego baten estatutu eskumenak, ez toki erakundeen gaineko finantza ikuskapenak izan behar zituen alderdiak arautzeagatik, baizik eta zeregin hori Estatuko organo bati agintzeagatik. Horregatik beragatik, nahiz eta Estatuari
|
dagokion
toki erakundeek Estatuko tributuetan duten partaidetza banatzeko irizpideak arautzea (Espainiako Konstituzioaren 149.1.14 art.), haren aplikazioa (kopuruak zehaztuz eta banaketa benetan eginez) autonomia erkidegoen zeregin betearazlea da (guztien izenean, 171/ 1996 KAE, urriaren 30ekoa, 5 OJ)" 542.
|
|
|
EAEko araubideaz gain, TAOLk ere berezitasun hori adierazten du eta 2 xedapen gehiarriaren 1 atalean adierazten denez, EKren 1 xedapen gehigarriarekin eta EAEko Estatutuaren 3, 24.2 eta 37 artikuluekin bat eginez, Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako lurralde historikoek berezkoak dituzten erakundeak askatasunez antolatuko dituzte. Horretarako eta funtzionamendu egokirako behar dituzten arauak emango dituzte, baina lurralde historiko horietan
|
dauden
toki erakundeen berezitasun historikoak kontuan izanik. Horrekin, lurralde historikoei ez zaie aplikatuko TAOLean probintzietarako ezarrita dauden antolaketa arauak.
|
|
|
Lege horretan, eta autonomia horretako estatutuan ezarritakoa garatzeko honakoa xedatzen du: " Generalitateari
|
dagokio
toki erakundeen gaineko finantza zaintza gauzatzea, toki finantzen araubideak xedatzen duenaren arabera" (179 b art.); beraz, Kataluniako toki finantzei buruzko legeri horrek arautu ditu, besteak beste," Kataluniako toki erakundeen aurrekontu erregimenaren kontabilitatea, kontrola eta fiskalizazioa" (Lege beraren 181.g artikulua). Arazo hau bera ere aztertu ondoren —hau da, Kataluniako Autonomia Erkidegoko toki erakundeen finantza tutoretzaren eskumena— Auzitegi Konstituzionalak egin duen interpretazioak honela dio:
|
|
|
alde batetik, lurralde historikoak diren heinean, eskubide historikoen garapenean, Estatutuak eta EAE barruko antolamendu juridikoaren arauek zehazten dituen eskumenak izango dituzte; eta bestetik, Diputazio probintzialak diren heinean, TAOLk aitortzen dizkion eskumenak izango ditu. Xedapen honetan eta guri
|
dagokigun
toki erakundeen finantza araubidearen gaian, xedapen gehigarriak horrela adierazten du: " Euskal Autonomia Erkidegoko lurralde historikoek beren araubide berezia izaten jarraituko dute udal gaietan, ekonomiaeta finantza araubideari dagokionez, Ekonomia Itunari buruzko Legearen arabera, baina horrek ez du esan nahi EAEko toki korporazioek gainerako toki korporazioek dutena baino autonomia maila txikiagoa dutenik, hargatik eragotzi gabe lege honen 115 artikuluan xedatutakoa eta Autonomia Erkidegoari arlo horretan dagozkion eskumenak aplikatzea".
|
|
|
Ikerketa honen lehenengo zatian toki administrazioaren aldebiko izaerari edo izaera bifronteari buruzko jurisprudentzia ugaria aipatu egin dugu eta badirudi KAren 1982ko abenduaren 23ko Epaian adierazitakoari jarraituz bi lurralde erakundeek, Estatuak eta autonomia erkidegoek, zaintza neurriak hartzeko aukera dutela434 Arias AbellaN jarraituz,"... Estatuari eta autonomia erkidegoei
|
dagokie
toki erakundeen finantza jarduera babesteko neurriak zehaztea, Estatuaren eta autonomia erkidegoaren esku daudelako" 435.
|
|
|
" Herri administrazioek finantza betebeharrak hartu eta gastuak legeen arabera bakarrik egin ahal izango dituzte". Agindu horren arabera, Konstituzioak" hutsik" bidaltzen dio legegileari administrazio publikoek finantza betebeharrak beraien gain hartzea mugatzeko aukera, eta, jakina, horien artean
|
daude
toki erakundeak. Ondorioz, ezin da baieztatu aipatutako oinarriak Konstituzioaren aurka egiten duenik, toki erakundeen balizko zorpetzeari muga jakin batzuk ezartzen baitizkio.
|
|
|
Bada argi
|
dago
toki erakundeek eta euren toki ogasunek ezin dituztela euren baliabideak zehazteko eta arautzeko aukera izan. Horretarako, lege lerruneko arauak behar dira eta toki erakundeek ez dute horretarako gaitasuna, nahiz eta 133.2 artikuluan adierazten den ezarpenak ez duela esanahi berdina toki ogasunentzako.
|