|
2003
|
|
|
beren aurrekariek paradigma naturari egokitzerakoan etengabe egindako hutsek, seguru asko, egokitzapen hori bilatu beharreko oinarriaren arauak aldatzeko premia nabarmendu baino ez dute egiten. Edo agian, Franklinek edo Lavoisierrek bezala, saiakera batzuen ondoren aurkitu berria den efekturen bat azaltzeko, indarrean
|
dagoen
teoriarik ezin dela eratu erabaki dezake. Kasu horietan guztietan eta antzeko beste batzuetan, zientziagintza normalduaren jarduera puzzle ebazleak anomalia baten zehaztapen eta aintzatespenera eraman gaitzake, eta hala egiten du ezinbestez.
|
|
|
Aitzitik, edozein zientziagintza helduren baitan hauxe gertatzen da ia beti: badirudi esanguratsutzat jotzen diren gertakari guztiak indarrean
|
dagoen
teoriara zuzen egokitzen direla edo horretara egokitzeko prozesuan daudela. Teoriari gero eta egokiago atxikitzeko eginkizunak ematen ditu zientziagintza normalduaren ohiko arazo gehienak.
|
|
|
Haiek ‘gertakariak ezagutu’ baino ez zuten nahi. Ez zituzten nahi ‘oro har onartuak’ ez
|
zeuden
teoriak eta hipotesiak, problematikoak zirenak; deseroso sentiarazten zituzten. Buruhausterik gabe aplika zitzaketen gauzak, gertakariak, nahi zituzten ezagutu ikasle haiek, berezko usteetan sakon ikertu gabe.
|
|
|
Hortaz, zientzian, baina ez teologian, beti da posible lehian
|
dauden
teorien arteko erkaketa kritikoa, lehian dauden marko orokorren erkaketa kritikoa. Eta aukera horren ukazioa hutsegite bat da.
|
|
|
Ildo horretatik jarraituz, zientzialariaren jarduerak, Popperren iritziz, kritikoa izan behar du, egunean
|
dauden
teoriak ezeztatzen ahalegindu behar duelako. Horrela ulertuta, beraz, zientzi aurrerapena aldez aurreko ezagutzaren hobekuntza eta barnerakuntza legez ikus dezakegu, ezagutza ‘zaharra’ ezagutza berrian txertatuz, hau teoria eta aieru berriak eratzean baitatza.
|
|
2006
|
|
|
Humek behin eta berriro adierazten du zein garrantzitsua den artelanen arteko erkaketak egitea, zein garrantzitsua den artelanak behin eta berriro ikustea.
|
Badago
teoria inozo bat baieztatzen duena kritikarik onena dela lehenengo inpresioaren ondorioz sentitzen dena adieraztea. Hume ikuspegi horren aurka ari da.
|
|
|
Ekintzaren gaineko bere ikuspegia aurkezte aldera, Humek eztabaida klasiko bat jartzen du mahai gainean (T 2.3.3). Antza, giza ekintza edo jokabidea dela-eta, Humeren garaian indarrean
|
zegoen
teoriak zioen arrazoimenak, razionalak garen heinean, gure ekintzak eta jokabideak arautzen dituela. Hau da, giza ekintzari dagokionez, arrazoimena nagusi agertzen zaigu grinen eta emozioen aldean.
|
|
2007
|
|
|
Baina gure egitasmoa, hasieran esan bezala, ez zen aztergai horien ikerketa agortzea —hori nahi izanda ere ezinezkoa gertatuko litzateke—, baizik eta gure hezkuntza aztertzeko beharrezkoa den marko antropologiko linguistikoari buruzko hausnarketa bat eskaintzea. Horregatik eman nahi izan diogu guztiari tonu erreflexiboa —esan ohi da ez
|
dagoela
teoria on bat bezain gauza praktikorik—, eta, zuzen edo oker, bestela ere ikertu beharrekoak diren hizkuntzaren zientzien ekarpenak alde batera utzi ditugu hemen. Sinetsita gaude, beti ere, egun arazo nagusia —bai orokorrean bai gurean— ez dela hainbeste informazio falta baizik eta informazio pila iragazteko irizpide falta; horregatik, garrantzitsua iruditu zaigu hitzez eta egitez gure pentsatzeko gaitasunari tarte bat egitea.
|
|
2010
|
|
|
Baina horren izaera epistemologikoa, Bronckartek azpimarratu bezala, eztabaidagarria da: " Egun badira marko teoriko ezberdinetan lan egiten duten psikolinguista batzuk, bai, baina zentzu hertsian ez
|
dago
teoria psikolinguistikorik" 250 Hizkuntzaren ikuskera komunikatibo sozialaren gorakadak, finean, diziplinartekoak bihurtzen ditu psiko linguistika eta hizkuntza psikologia, eta —makrolinguistika baten barruan—harremanetan jartzen ditu sozio-linguistika eta hizkuntza antropologia bezalako diziplinekin251.
|
|
2016
|
|
|
Zergatik ez suposatu portaera faktikoan bederen bien artean eskala bat dagoela eta eskalan graduak, abereentzat ere gradu batzuk eta gizon emakume ezberdinentzat gradu ezberdinak, eta beti Natura eta kulturaren jarraikitasuna eta nahasitasuna? (Tartean beti giza askatasunaren Kanten berbetan" autonomiaren" arazo zaila
|
dagoela
teoriarentzat). Kooperazioak, esaterako, ez dauka zergatik instintu egoista hutsa izan edo hezkuntzaren emari altruista garbi garbia.
|