|
2001
|
|
|
Momentu hura haientzat oso berezia zen, Fronte Polisarioa sortu berria zen eta independentziaren aldarrikapenak pil pilean zeuden. Marokoarren inbasioa gertatu zenean ni oso inplikatua
|
nengoen
sahararrekin eta ez nuen ia pentsatu ere egin, iruditzen zitzaidan joan egin behar nuela laguntzera. 1975eko abenduaren 1ean abiatu nintzen, Franco hil eta hamar egunetara.
|
|
|
Orduan, hegoaldetik mauritaniarrak eta iparraldetik marokoarrak sartu zirenean, batetik jendea babestu beharra zegoen, bestetik gizonezkoak frontera joaten hasi ziren eta hori dena antolatu beharra zegoen, jendeak janaria behar zuen, kotxeak, gasolina... Garbi
|
zegoen
sahararrak desagertarazi egin nahi zituztela, eta guk ez genien erraztasun gehiegi eman: eurentzat aproposena izango zen jende guztia hartu, konboi handi bat egin eta muga pasatzea, baina hori estrategikoki ez zen komenigarria.
|
|
2004
|
|
|
Oso gogoan du aireportuan zegoen soldadu marokoarrak erdi jolasean emandako zaplaztekoa: «Gogortxoa atera zitzaion, haserre
|
zegoen
sahararra izanda Espainiara alde egiteko aukera nuelako». Handik bi urtera Tindufera heldu zen familia osoa.
|
|
2008
|
|
|
Sumatzen dugu non
|
dauden
sahararren auzoak, baina zelan joan, inongo kontaktu barik. Nori galdetu ezer, behin hona helduta?
|
|
2009
|
|
|
Herri zapalduetan denbora gurdi astuna bilakatzen da, eta nazioartea eta batez ere espainiar gobernu guztiak begiak estaltzera baino ez dira ausartzen. Euskaldunok aspaldidanik babestu ditugu errefuxiatu guneetan
|
dauden
saharar lagunak, hango haurrak ere sarritan izan dira gurean.
|
|
|
Siddi Mohammed Daddach. Luzaroen preso
|
egondako
sahararra
|
|
|
Rabatek Espainian duen enbaxadorearen esanetan, hark egin zion uko pasaporteari. Ez
|
dago
saharar estaturik, NBEk hala erabakitzen duen arte. Rabatek pasaporte berria eskaini dio Haidarri, baina, horretarako, marokoarra dela onartu du.
|
|
|
Nire senideek eta lagunek arazoak dituzte ni bisitatzera etortzeko eta auzoko dendek blokeoa pairatzen ari dira. Aminatou Haidar giza eskubideen ekintzaile sahararrak hitz horiekin azaldu du jaioterrira duela astebete iritsi zenetik zer nolako egoeran
|
dauden
sahararrak Aaiunen (Mendebaldeko Sahara). Marokoko Poliziak inguratuta dauka ekintzailearen etxea, eta jazarpena handia da sahararrak nagusi diren auzoan.
|
|
2011
|
|
|
Marokori bere konpromisoak betearaztea baino ez da egin behar. Baina, Frantziak Marokori babesa ematen dion bitartean, ez dago aurrera egiterik.Agdaim Izikekoa gertatu zenean, inoiz baino ozenagoa izan zen sahararren gerrarako aldarrikapena... Bai lurralde okupatuetan, lurralde liberatuetan eta errefuxiatu guneetan
|
dauden
saharar askoren aldarrikapena da hori, bereziki gazteena. Ni giza erakunde baten izenean ari naiz hizketan, eta irtenbide baketsu eta politiko baten aldekoa naiz, baina egia da gerrarako sentimendu hori gero eta irmoagoa dela.
|
|
|
Tindufeko errefuxiatuen kanpalekuan bahitutako hiru boluntarioak, bi espainiar eta italiar bat, Al Kaidaren esku
|
daude
Saharar Gobernuaren iritziz.
|
|
2014
|
|
|
Pelikula Algortan eman zuten urte bereko apirilean, Fronte Polisarioak sahararrentzat aldarrikatutako independentzia onetsi zuen Ruandako Gobernuak, hutu etniakoa orduan. 20 urte geroago hutu horiek eurak
|
zeuden
sahararren egoera berean, errefuxiatuentzako kanpamentuetan, Goman, Ineran, Kashushan. RFPko militar tutsiak Ruandan sartu eta berehala, hutu askok egin zuen alde, milaka.
|
|
2015
|
|
|
Gero, erakundeek informazio hori biktimen eskubideen defentsan erabili dezaten". Aranzadik egindako txostenak besteak beste Espainiako Auzitegi Nazionalean aurkeztu zituzten; izan ere, irekita
|
dago
sahararren giza eskubideen urraketen auzia, eta han gehitu dituzte froga modura. Etxeberriak espero du" noizbait txosten horiek justizia egiteko baliagarriak izatea".
|
|
|
Duela aste batzuk izugarrizko euriteak jasan zituzten Tindufen, Aljerian, kokatuta
|
dauden
saharar errefuxiatuen kanpamentuetan hain zuzen. Euriak eragindako kalteak larriak izan dira eta horregatik Aiaraldean Saharar Herriaren alde laguntza eskatu dute.
|
|
|
Duela aste batzuk izugarrizko euriteak jasan zituzten Tindufen, Aljerian, kokatuta
|
dauden
saharar errefuxiatuen kanpamentuetan hain zuzen. Euriak eragindako kalteak larriak izan dira eta horregatik Aiaraldean Saharar Herriaren alde laguntza eskatu dute.
|
|
2016
|
|
|
" Ez zen izan' martxa berde' bat, komunikabide askok oraindik saltzen duten lez, genozidio bat baizik: milaka pertsona erail ditu Marokok, beste hainbat desagertuta daude, gure kultura suntsitu dute,' Lotsaren Horma' eraiki... bi zatitan banatuta
|
dago
saharar biztanleria", nabarmendu zuen Aaliak.
|
|
|
Lau bat lagunek osatzen dute taldea. Kanpamenduetan
|
dauden
sahararrei laguntzea eta herrialde horretako egoera salatu zein ikusaraztea dute xede Khamar taldekoek. Helburu horiei begira egiten dute lan urtean zehar.
|
|
2017
|
|
|
–Izutu nahi gaituzte ahorik ireki ez dezagun, horixe da dena?, zioen protesta orotan
|
egondako
sahararrak. Hatrak lasaitua hartu zuen Abu Jihad, bere 15 urteko semea?
|
|
2018
|
|
|
Ortuekin lotutakoa da bata. Inolako produkziorik ez duen eremua bizileku izanik, nazioarteko laguntza humanitarioaren esku
|
dago
sahararren iraupena. Eta nabarmenak dira elikadura gabeziak.
|
|
2019
|
|
|
Asko gustatzen zait lasterketa hori, gogorra izan arren, askatasun handia ematen duelako erlojuari begiratu gabe korrika egiteko. Gero, elkartasun alderdia ere badu, 42 urtez basamortuan
|
daudelako
sahararrak. Aurten berriz joan naiz, baina hiru aste lehenago pneumonia harrapatu eta porru eginda utzi ninduen.
|
|
2020
|
|
|
Islama Mendebaldeko Saharara XI. mendean heldu zen, sufismo mistikoaren eta marabutismoaren arteko nahasketa eran. Historian zehar, islam ortodoxoa eta sufismoa elkarrekin bizi baziren ere, gaur egun, islam sunismo erlijioa zabalki ezarrita
|
dago
saharar biztanlerian: sahararren gehiengo batek bere burua praktikantetzat edo erlijioan aktibotzat dauka.
|
|
|
Distantzia desberdinetako probetan (5, 10, 21 eta 42 kilometrokoak) parte hartzeko aukera
|
dago
Saharar errefuxiatuen aldeko elkartasun maratoian, eta Ainhoa Lendinezek maratoia egitea erabaki zuen. Mendirik ez dagoen herrialde batera bidaitu duen estreinako aldia izan dela nabarmendu du elgoibartarrak, eta helburu solidario bategatik aldatu dituela mendiak basamortuagatik.
|
|
|
Islama Mendebaldeko Saharara XI. mendean heldu zen, sufismo mistikoaren eta marabutismoaren arteko nahasketa eran. Historian zehar, islam ortodoxoa eta sufismoa elkarrekin bizi baziren ere, gaur egun, islam sunismo erlijioa zabalki ezarrita
|
dago
saharar biztanlerian: sahararren gehiengo batek bere burua praktikantetzat edo erlijioan aktibotzat dauka.
|
|
2023
|
|
|
Okupazioaren garaian Sahara Libre egunkariko editorea izandako politikaria erabat sinetsita
|
zegoen
sahararrek" goiz edo berandu" independentzia lortuko zutela. " Saharar guztiek pentsatzen dute hori.
|
|
|
Ekintza militarrak gero eta bortitzagoak ziren. Polisarioak Muammar Gaddafiren armak jasotzen zituen, eta Espainiako Lurralde Polizian eta Tropa Nomadetan
|
zeuden
sahararrek, desertatu ahala, mugimenduarekin bat egin zuten, eskura zituzten armak entregatuz.
|
|
|
Brahimek probokazioetan ez erortzeko esaten zien. Preso arruntak
|
zeuden
sahararrak zirikatzen aritzen ziren marokoarren artean. Brahimek berehala ezagutu zituen, elkarrekin egon baitziren kartzelan.
|
|
|
Testigantzak itzelak ziren, baina argi
|
zegoen
sahararrek ez ziotela inoiz saharar izateari utziko. Rgaibano Lahwaij gaztea azkar ohartu zen zer zekarren sahararra izateak.
|
|
|
Marokok zer egiten duen erakutsi nahi diogu munduari. Gure lana okupaziopean
|
dauden
sahararren eguneroko bizitza dokumentatzea da. Independentzia aldarrikatzen duten jarduera politiko guztiei estaldura mediatikoa ematen diegu; poliziaren esku hartze bortitzak grabatzen ditugu; biktimen testigantzak jasotzen ditugu...".
|
|
|
Mohamed Fadel Lili izan zen kartzelan urte luzez
|
egondako
saharar horietako bat. Familiako hamaika kide hil zituzten; tartean, aita eta ama.
|
|
|
" Independentziaren aldarrikapenak pil pilean zeuden. Marokoren inbasioa gertatu zenean, oso inplikatuta
|
nengoen
sahararrekin, eta ez nuen ia pentsatu ere egin".
|
|
|
Gauzak halabeharrez gertatzen ez direla sinetsita
|
daude
sahararrak. Dena idatzita dagoela diote, eta izen bat dute horretarako:
|