|
2001
|
|
|
Horretaz gainera, nire burua sarritan neke neke eginda egoten da. Egoera horretan
|
zaudela
predikatzen hasten bazara, ez duzu lan onik egingo.
|
|
2008
|
|
|
Bestetik, berriz, Villasantek (1974,139), Azkaratek( (1990,390); (1991,106), Euskaltzaindiak (H E/ 3,57) 8 zain
|
egon
predikatu konplexuarekin lotzen dute: zein ote zain (a) izan izaki mailako predikatuaren (1a) eta zain egon egoerako predikatuaren (Zabala (1993)) (1b, 1c) arteko lotura?
|
|
|
Beste aukera zain
|
egon
predikatu konplexutik abiatzea da. Badirudi Azkaratek (1991,106) honen alde egiten duela, baina ezin azal ditzake kategoria eta azpikate gorizazio aldaketak.
|
|
|
Ax 201: Eta nola baita erhokeria handia, erhoari, adimendutik iauzia
|
dagoenari
predikatzea, konseillu emaitea, eta zuhurtziaz minzatzea: hala da halaber, erhokeria ez ttipia, kolera hanbi batean itsutua eta irakitua dagoenari, hala dagoenean, abenikoaz minzatzea, bere etsaiari barkha diazola erraitea.
|
|
2012
|
|
|
Gertatzen da ezen formula horiek, garaian garaikoak, beti daudela, nire ajuste materialistarekin, egiazko unibertsaltasunaren azpitik (modu modernoagoan erranda erranen genuke indukzio perfekturik ezinezkoa dela cosmos honetan). Horrek ez dakar garai bateko formulazioekin (nahiz eta beti diren hobegarriak euren jatorriak diren definizioak), beti suposatuz definitiboak direla, horrek ez dakar kuantifikadore unibertsala sartzeko adibideak ez egotea eta hor
|
daude
predikatuen logikan ariketak horren gainean.
|
|
2014
|
|
|
...rpaus nagusiko osagarri direnean, TZE perpausak bestelako atzizki batekingauzatzen dira batzuetan, hala nola (i) t (z) eko atzizkiarekin perpaus nagusianaginte aditz batek hautatuak direlarik, (ii) t (z) era atzizkiarekin mugimenduaditz batek hautatuak direlarik, (iii) t (z) en atzizkiarekin beste zenbait aditzmotak hautatuak direlarik (jarduera predikatuak [jardun, aritu...], jarduerenkudeaketari
|
dagozkion
predikatuak [jakin, trebatu...], oharmen predikatuak [ikusi, entzun...], aspektu predikatuak [hasi...]), (iv) t (z) e+ az, t (z) e+ tik, t (z) e+ arekin gisako formekin perpaus nagusiko aditzaren ezaugarrilexikoek beharturik, eta (v) t (z) e+ rik partitiboarekin testuinguru sintaktikojakin batzuetan (ezeztapena, bai ez galderak, baldintza). Lehen hiru kasuenadibideak ikus daitezke (8) (10) en, hots, TZEKO, TZERA eta TZENperpausak deituko ditugunak.
|
|
2017
|
|
|
Eta nola baita erokeria handia eroari, adimenetik jauzia
|
dagoenari
predikatzea, kontseilu ematea eta zuhurtziaz mintzatzea, hala da halaber erokeria ez ttipia kolera handi batean itsutua eta irakina dagoenari, hala dagoenean, hitzarmenez mintzatzea, bere etsaiari barka diezaiola esatea. Zeren bere bero hartan, koleraren lehenbiziko enbatan, abiaduran eta indarrean, ez da bere buruaren jaun eta ez jabe.
|
|
|
Matxinada antiklerikal horren adibide garbia izan zen XIII. mendean sekta panteista berrien loraldia, amauryarrena eta Espiritu Askeko Anaiena, besteak beste. Sexu jokaerak kontrolatzeko Elizaren ahaleginaren aurka, Jainkoa gure izate osoan
|
dagoela
predikatzen zuten sekta horiek, eta, beraz, ezin dugula bekaturik egin.
|
|
|
Era berean, aintzat hartuz gero Erdi Aroko gizartean harreman kolektiboak familiakoen gainetik zeudela, eta emakume jopuek betetzen zituzten eginkizun gehienak (garbitzea, harilkatzea, uzta jasotzea, eta herri lurretan abereak zaintzea) beste emakume batzuekin lankidetzan egiten zituztela, berehala jabetuko gara sexuaren araberako lan banaketa, bakartzeko arrazoi izan beharrean, botere eta babes iturri zela emakumeentzat. Emakumezkoen sozialitate eta elkartasun bizi baten oinarria zen, eta ahalmen horrek aukera ematen zien emakumeei gizonen aurrean tinko zutitzeko, nahiz eta Elizak emakumeak gizonen mendean
|
zeudela
predikatu eta Lege Kanonikoak emaztea jotzeko senarraren eskubidea santifikatu.
|
|
2019
|
|
|
Eta demagogikoa gerta daiteke... Koherentea izan beharra
|
dago
predikatzen duzunaren eta zure bizi tankeraren artean.
|
|
2020
|
|
|
Benjaminen pentsamendutik abiatuta behintzat, hizkuntzaren eta balizko Jainkoaren arteko erlazioari buruz hausnartu luke. Saiatu behar da ulertzen zer mugimendu gramatikal
|
dagoen
predikatua agertzen denetik niaren izena osatu arte, halako moldez non gramatika bat eratzeak, Jainkoa barruan duela, kulturan zer nolako ondorioak dituen identifikatu ahal izateko idazkera baliagarria ote den.
|
|
2021
|
|
|
Instrumentala, bigarren mailako predikatua izango litzateke, predikatu osoari dagokiona edo, agian zuzenago, objektuari berari
|
dagokion
predikatu osagarria. Nolanahi ere, galde hitza edo izenordain zehaztugabea bera ezin da albora utzi perpausaren gramatikaltasuna gorde nahi bada:
|
|
|
20.1.3a PS inesiboa adjuntua (mendian ikusi dugu) nahiz osagarria (mahaian utzi dugu) izan daiteke. Sintagma bat osagarria dela esaten dugu,
|
dagokion
predikatuak hautatua bada. Beraz, osagarri hautatua izango da.
|
|
|
Flexioari dagozkionak adierazten dituzte (modua, denbora, aspektua, pertsona), baina, esan bezala, eduki semantikorik gabeak dira; ez dira subjektuaren predikatu. Predikatu nagusia, hain zuzen ere, azpimarratutako elementuak dira (polita, musika zalea, kezkatuta, ederrak, beroa); era honetako predikatu nagusiei gramatikaren tradizio batzuetan atributu ere deitzen zaie, eta nolakotasuna adierazten dute, modu zabalean, baina ez aditzaren osagarri bezala, subjektu bati
|
dagokion
predikatu gisa baizik.
|
|
|
24.3.1d Egon aditza adiera kopulatiboan erabiltzen denean une edo egoera bati
|
dagozkion
predikatuak osatzen dira: Jon gaixo dago; Kafea beroa dago; Medikua urduri dago.
|
|
|
Ez dator harira, ordea, nire barrukotasunaren zoko ilunak airatzea (Saizarbitoria); Entzumenaren sentiberatasuna kentzea eta tresnaz lagundutako komunikazioa daude boladan (Olarra); Ahalik eta erarik naturalenean erditzea dago modan (Iturbe); Botanikaz edo geologiaz pentsatzeak Artola dakarkizu burura (Montoia). Hala ere, semantikoki ihartuak
|
dauden
predikatuetan nekez aldatuko dugu osagaien hurrenkera: –Bidali pikutara lagun horiek;??. Lanean izandako hanka sartzea pagatu zuen larrutik.
|
|
|
23.2.1.3.4b Hala ere, lokuzioko osagai diren hitz askoren izen kategoria ez dago beti garbi. Adibidez, gose, egarri, lotsa, beldur eta gisakoak garbi dago izentzat jotzekoak direla testuinguru askotan, baina egoera sentipen bati
|
dagozkion
predikatu osagarri gisa erabiliak dira lokuzio arrunt askotan: gose/ beldur naiz2 Bestalde, jakina da izenak ere predikatu osagarri funtzioan joan daitezkeela (izen eta adjektibo kategorien arteko muga ere ez da garbi eta finkoa beti:
|
|
|
30.6.3.5.1b TZERA/ TZEKO alternantzia du prest izan/
|
egon
predikatuak: Adiskide minduarena egiteko prest nengoen (Epaltza); Baina zure malurek hunkitu naute, haiek ematzearren zernahi egitera prest egoteko heineraino (Jon Muñoz).
|
|
|
Subjektu gramatikal gisa azaltzen diren zu eta gu horiek alokutiboari dagozkio, ez dira benetan aditzak eskatutako argumentuak: lehenengo adibidean, ez da esan nahi ‘guk zerbait dugula’, ezta bigarrenean ‘guk Aitor dugula’ ere; adibide hauetako* edun aditza ez da bere ohiko esanahiarekin azaltzen, baizik eta lotura aditz gisa, absolutiboan doan ‘objektua’ eta
|
dagokion
predikatua lotuz. Eta alokutiboarekin lotura duten guztietan bezala, elkarrizketetan erabiltzen dira gehiena horrelakoak, eta ‘subjektua’ ezin da 3 pertsonakoa izan.
|
|
|
Josu eta Pello ez dira afarira etorri; Aitak ordenagailua eta telefonoa erosi ditu. Hauetan bi juntagaietako bakoitzari era askean
|
dagokio
predikatuan esaten dena: Josu ez da afarira etorri, eta Pello ez da afarira etorri; ordenagailua eta telefonoa, bi gauza desberdin erosi ditu aitak.
|
|
|
Kokoteraino beteta/ aseta... nago gisa ulertzen badugu. Baina, orduan, bete/ ase aditzen osagarria dela uler liteke, edo agian beteta egon/ aseta
|
egon
predikatuena.
|
|
|
Adibidez, Erregetzat hartu ninduten gizon haiek dugularik, uler dezakegu ‘errege nintzela pentsatu zuten’, nolabaiteko iritzia edo balorazioa adieraziz, edo uler dezakegu ‘errege izateko hartu ninduten/ errege egin ninduten’, objektuak (ni) kanpotik eragindako egoera edo estatus aldaketa bat izan duela azalduz (ikus 19, 20 eta 21 kapituluak). Lehenengo irakurketako adiera
|
dagokio
predikatu nagusi izaerari.
|
|
|
Zerbait gustatzen zait (perts.); Norbait gustatzen zait(+ perts.). Batzuetan pertsonari
|
dagokion
predikatuaren erreferentzia duela ere erabiltzen dugu: Lur baizen ez garela/ kanpotik iduri arren/ zerbait bertze garela (Tartas); Ezkongaietan zerbait banintzen/ ezkondu eta ezer ez (Iparragirre); Zerbait bazelakoan/ ta azkenean hutsa/ horrek ez dik balio/ zakurraren putza (Txirrita); Jakina!
|
|
|
Egun batez berria zabaldu zen Dachau ra joan behar genuela (Etxehandi); Senarra jakitun zegoen emazteak ez zuela irakurria Jules Verneren liburua (Zurutuza); Ziur da jakinaren gainean dagoela Martinekin duen harremanaren alderdi intimoenez (Saizarbitoria); Jakina naiz isil isilean lan egin duela (Jon Muñoz); Eta susmoa izan zen norbaitek debekatu ziola Luvinori entziklopedia erakustea (Elorriaga); Irudipena izan zuen alaba ez zela besteak bezalakoa (Zubizarreta). Adibide horietan argi
|
dago
predikatu osoa dela gobernatzailea, eta ez izena edo adjektiboa bakarrik. Izan ere, izena balitz gobernatzaile, (e) lako menderagailua hartu luke adierazpen perpaus osagarriak (§ 30.6.4.1).
|
|
|
Liburu hau erostera behartuta gaude; Liburu hau erostera etorri naiz. Lehen adibidean behartuta
|
egon
predikatuak eskatzen du perpaus osagarria; hor ez da zalantzarik. Bigarrenean zalantza egin dezakegu etorri aditzak gobernatzen ote duen liburu hau erostera perpausa.
|