|
2000
|
|
|
Luix Barinagarrementeria, Bai Euskal Herriari ekimeneko partaidea, Euskaldunon Egunkaria, Sans papiers hitza?, paperik gabeak? alegia?, Frantzian legez kanpoko inmigrazio egoeran
|
dauden
pertsonez erabiltzen da.
|
|
|
Beste eskemak bezala, Barne Eredu Eraginkorrek (BEE) irauteko joera dute, hau da, eskematizaturik
|
dauden
pertsonek errazago bilatzen eta gogoratzen duteeskemen edukiekin bat datorren informazioa; eta azkarrago prozesatzen, ebaluatzen eta aurresaten dute besteen portaera, eskemen zentzu berean doanean.
|
|
|
Ikerraldi edo sondeoa: gaurkotasuna duen gertaera edo arazo bati buruzko informazioa jasotzeko, afektaturik
|
dauden
pertsonei itaunak egiten zaizkienean.
|
|
|
Albisteetako protagonista jendea denean, benetako interes eragingarria sortzen da. Demagun asmakari bat dagoela informazioaren oinarrian; asmakari horren atzean
|
dagoen
pertsonari buruzko datuak ematen baditugu, interesa areagotu egiten da.
|
|
|
–Horixe, jauna, erantzun zuen gizonak?.? Bertan ziren eta txunditurik
|
zeuden
pertsonei azaldu zien, Marconi deitura zeukan italiarrak patentatu berria zuela Londresen harigabeko telegrafoa, Morse kodearen soinu metalikoak ibilarazten zituena, hertziarrak deituriko uhin ibiltari arin eta bizkor batzuen bizkarrean. –Eta luze joko ote du uhin horien bidez mezuak lehorrera bidaltzeak, Bermuden parean gaudenean?
|
|
|
Irrati hertziar zaharrak hartuko dituen norabideak ezagutu ondoren, hedabide honetan interesaturik
|
dauden
pertsona eta adituek beren buruari egiten dizkioten galderak mota honetakoak dira: zer nolako joerak egongo dira programazioan?
|
|
2001
|
|
|
Lehen erabili dugun definizioa aplikatuta, begien aurrean dugun hori testuada. Gainera, gure ikasleek testutzat hartuko lukete3; azken batean leku ezezagunbatean
|
dagoen
pertsona batek bertako bati behar duen zerbait nola aurkitu galdetzendio eta hori ekintza komunikatiboa da; baina, benetan jasotzen ote ditu testu horrekjatorrizko bi hiztunek egoera berean martxan jarriko lituzketen gaitasun guztiak?
|
|
|
Ez
|
dago
pertsonarik eta herririk imajinariorik gabe. Herri bat bere iraganaosatuz hazten da, gu geu ere geure iragana osatuz hazten garen modu berean.Oroitzapen zehatzekin batera, badaude mistifikazioak eta asmazioak ere gureimajinario horretan.
|
|
2002
|
|
|
Lehenengo helburuari dagokionez, berriz, hona hemen enplegua bilatzeko ahalegina oztopatuko duelako aitzakian hartutako zenbait zifra gogoetarako eta konparaziorako: Eusko Jaurlaritzaren ikerketek txirotasun muga (45 urtetik behera bakarrik
|
dagoen
pertsonarentzat) 95.000 pezetan ezartzen dute, aldiz, adostutako GGD: 61.845 pta.
|
|
|
Ez dago, inolako kasuetan, ezer pururik hizpide hartzerik. Baina hara non, horregatik, muturreko ondorioak ematen diren, ondoan
|
dagoen
pertsona, arrazoi, esentzialistengatik?, auzokidetzat nahi ez izatea kasu. Fisikoki gertu dago (batzuk fisikoki ere urrundu egiten dira).
|
|
2003
|
|
|
idazkaritzako lana berotasunez egitea, unibertsitatearekin lotura izatea eta koordinazio ahalmena erakustea. 1983ko maiatzean egindako sailburuen batzarrean, bazirudien
|
bazegoela
pertsona bat baldintza horiek betetzen zituena, baina azken momentuan atzera egin zuen, eta UEU idazkari liberaturik gabe geratu zen. Horren ordez, Larraonako Batzar Nagusian egitura berria proposatu zen:
|
|
2005
|
|
|
Beraz, diskriminazio egoera baten aurreanaurkituko gara pertsona edo talde batekiko tratu ezberdintasuna soilik sexu zehatzbatekoa izatearen arrazoian oinarritzen denean. Hala eta guztiz ere, argi azaldubeharra
|
dago
pertsonekiko jarrera edota tratu ezberdin orok ez dutela zertandiskriminazio egoera baten aurrean aurkitzen garela suposaturik, betiere, tratu edojarrera horrek oinarri objektibo eta zentzuzkoa badu; tesi honek Auzitegi Konstituzionalean du bere jatorria eta argi geratzen da ekintza positiboen kasuan: badirazenbait kasu non pertsonek jasan behar dituzten kontrako egoerak direla eta, tratuezberdina ematea erabakitzen den, jatorrizko kontrako egoera hori gainditu etaazken finean, berdintasun materiala deitzen dena lortzeko asmoz.
|
|
|
Izan ere, alderdien artean ezberdintasun handirik ez badago ere, (PNVEAren igoera salbu), alderdien barnean aldaketa oso nabariak gertatu dira. Emakumearen parte hartzearen alde
|
zeuden
pertsonak baztertu dira udal hauteskundehorien zerrendetan eta Alarde tradizionalaren alde daudenak aukeratu. 1999 urteaurreko legealdian zinegotzien artean oso orekatua bazen emakumearen partehartzearen aldekoen eta kontrakoen iritzia; hortik aurrera emakumearen partehartzearen kontrako jarrera azaltzen da argi eta garbi.
|
|
|
Gaia soziala zelako aitzakiaz politikoen ekimenik ez da egon. Zilegi alda arazoak eta auzi sozialak konpontzeko
|
dauden
pertsonek horrelako arazo batenaurrean ezer ez egitea. Ez, ezin da onartu eta hori da hain zuzen ere gatazka honetan izan den arazoetako bat; agintari lokalek gatazkaren usteltzearen aldekoapostu politikoa egin dute, eta hau, sistema politiko moderno eta normalizatu batean onartezina da.
|
|
|
«Jaizkibel konpainia gabe atera zenAlardea, giza buxonez itxi baitzuten haren bidea»; errelatoari jarraipena emanez, testuan seinalatzen zuen: «lurrean eseri ziren kale nagusian
|
zeuden
pertsona iaguztiak eta bidea itxi zuten». Berriro ere, gehiengoa nagusi.
|
|
|
askotan lan-taldeetan elkarezagutzen ez duten pertsonak elkartzen dira. Taldearen kohesioa lortzeko, hezkuntza komunitatean ongi komunikaturik
|
dauden
pertsonak beharrezkoak ditugu.
|
|
|
gatazka gertatzen denean, gehienetan, aldeek ez dute arazoari buruzko ikuspegi berdina. Gatazkabaten ikuspegia eraikitzeko beste aldean
|
dauden
pertsonen irudiak zeresanhandia du. Pertsona egoki eta zuzenak badira, gatazkak era konstruktibobatean ikusiko dira eta, alderantziz bada, gure ikuspegia zorrozten joangoda.
|
|
2006
|
|
|
Joera hori arestikoa da eta oraindik ere Zuzenbideak familiamota berriak onesteko bidean gaude. Izatezko bikoteei eta ezkontza homosexualeiburuzko legeek, esaterako, familia babesten duen araudira atxikitzeko aukera emandiete lehen kanporatuta
|
zeuden
pertsona askori. Hasiberria dugu ezkontzatik kanpodauden familia mota ezberdin ugariak aintzatesteko prozesua.
|
|
|
Agindutako izatezko bikoteei buruzko estatulegeak, baina, ez du oraindik argirik ikusi. Aipaturiko bi lege autonomikoen arabera, ezinbestekoa zen familia unitate egonkorrak osatu arren ezkontza kontratubat formalizatu gabe
|
dauden
pertsona mordoaren babes eskaerari erantzuna ematea. Izan ere, pertsona horiek benetako familia nukleoak osatzen dituzte, inolakoerregulazio juridikoren mende ez daudenak; asko jota, beraien arteko kontratupribatuen eta epaile eta auzitegien interpretazioaren menera gelditzen dira, eskubideen urraketa kasuetan gatazkak auzitara eramatean.
|
|
|
identifikazio prozesua suertatzeko orduan, adopziohomoparentalaren kontrakoek goraipatzen dute pertsonaren sexua (ikuspegi biologikoaren arabera, sexu bakoitzari legokiokeelakoan identifikazio bat: adibidez, gizonezkoa da maskulinoa izatea eta emakumezkoa da femeninoa izatea); adopziohomoparentalaren aldekoek, aldiz, garatutako rola ezinbestekotzat hartzen dute.Ideia hau ikuspegi psikosozialari lotuta dago, horren arabera, haurrak garatzenduen rolak identifikazioak baino garrantzi handiagoa izango luke, alegia, identifikazio irudiaren atzean
|
dagoen
pertsonaren sexuak ez luke baldintzatukohaurraren garapena, beraz, generoaren rolak garatzen dira gurasoen sexua zein denere.
|
|
|
Pobrea izan nahi izatea, gaixo egon nahi izatea bezala litzateke. Zentzu horretan, lanerako gaituta
|
dauden
pertsonak eskeko gisa aritzea moralki gaitzesgarria da, baina, hori baino gehiago ere bai: nagikeria bekatu handienetakoa da, urkoarekiko maitasunaren kontra baitoa.
|
|
|
Horren bitartez, ahalik eta era kontsekuenteenean, emantzipazioa determinatzen zuen, ez kategoria estatiko modura, dinamiko gisara baizik, moldatzen ari den zerbait gisara, eta ez dagoeneko egina dagoen zerbait bezala. Egun ilustrazio aroan bizi garela esan ahal izatea, modu berean, biziki problematiko bilakatu da, terminoaren adierarik zabalenean; ikusi besterik ez
|
dago
pertsonen gainean zelako presioa eragiten den, mundua zelan dagoen antolatuta edo, zentzu zabalagoan, nola kultur industriak zuzentzen duen modu planifikatuan barne esfera osoa». (Adorno, 1988:
|
|
|
jaitsi dadin: Arrasateko kooperatibismoaren oinarri oinarrian
|
dauden
pertsonak ez dira aberastu, inondik ere.
|
|
|
Giza Eskubideen Europako Auzitegiak aukera izan zuen Hitzarmenaren 10 artikuluaren aplikazioaren gaiari buruzko adierazpen bat egiteko. Onartu zuen artikulu hori Casado Coca jaunaren kasuan ere aplikagarria zela eta, halaber, babes juridikoaren beharrean
|
zeuden
pertsonentzat eztabaidatutako iragarkiek baliagarritasun handiko informazioa ematen zutela publizitatea helburu bazuten ere. Hala, justiziara iristea errazago gertatzen zen17.
|
|
|
Zuzeneko publizitatea erabiltzen ez denean, publizitateak mezuaren xede den talde horretan ez
|
dauden
pertsonak ukitzea ekar lezake. Horrexegatik, jasotzaileak ez diren subjektuak ere baditugu publizitatea jasotzen duten pertsonen artean.
|
|
2007
|
|
|
Eta alderdi bat diot, baina berdin enpresa bat, erakunde bat, eliza edodena delakoa. Komunikazioan
|
dagoen
pertsonak oso argi izan behar du bereprofesionaltasuna, eta jakin behar du gaur egon daitekeela leku batean eta biharbestean. Abokatu batek defenda dezake gaur bezero bat eta bihar bezero horrenlehiakidea den beste bat.
|
|
|
Ikerketaren laguntza ezinbestekoa da. Enpresa pila bat
|
dago
pertsona batenintuizioaren arabera funtzionatzen dutenak, eta oso ongi funtzionatzen dute.Baina epe bat izango dute; intuizio hori galtzen denean edo hain intuizio onaez duen beste pertsona bat etortzen denean, galdu egingo baitute merkatua.
|
|
|
Gai berari helduz, boterearen gailurretik ikusita, begi bistakoa ere bada gizatasuna gero eta txikiagoa dela boterea zenbat eta gehiago
|
egon
pertsona bakar batenborondatearen mende. Behin gizabanakoak gizartean eta naturan autodefentsarakoboterea edukirik (naturan badirudi gaur egun ziurtatua dagoela, egia ez bada ere), besteez aprobetxatzeko metatuko badu boterea, gizatasunaren neurrira egina ez denboterea izango da, antropologiaren ikuspegitik behintzat.
|
|
|
Indarrean dauden kontzeptuak argitu gabe kulturaren edo kultur prozesuaren esanahiaren ulermena bideratzerik ez dagoela ikusirik, gogoeta honek kontzeptuzko elementuak harira ekarrinahi ditu kultur prozesuaren ulermenean sakontzeko; nahitaezkoa baita kulturproposamen egokiak egitea, oro har, gizadiaren egoera, naturaren egoera eta norbanakoaren egoera hobetze aldera. Ildo horretan, gizatasunaren balio guztiak aintzathartuko lirateke (hau da, Europako kulturak beti aintzat hartu izan dituen balioak), balio horiek ez baitira errespetatzen ari, eta ez
|
baitaude
pertsona guztien eskura.Helburu hori lortzeko, ezagutzaren modus operandi a gehiago interesatzen zaigu, horixe baita giza nortasuna edo izaera azaltzen duen giltzarria?, opus operatum abaino, hau da, ezagutza edo jakintza guztien gauzatze kulturala baino.
|
|
|
Gizarte zentro sinboliko horretako partaideak ez du arazorik zentro hori gauzatzen duten gizarte indarrak, diskurtso ezaugarriak, eta abar ahazteko edo naturaltzat emateko, ezta indar eta ezaugarri horiek bere identitatearen euskarriak direlaahazteko ere. Gizarte zentroetan gizarte mugak bigarren mailakoak dira, nagusienanorberaren nor izana da, hau da, ezaugarri sozialetatik kanpo omen
|
dagoen
pertsona hutsa. Osterantzean, gizarte zentrotik kanpo dagoenarentzat endotaldearen, norbanako ereduaren?
|
|
|
Neopiagetiartzat hartzen den ikuspegi horren arabera (Barrett eta Buchanan Barrow, 2005), haurrak teoria inplizituak eraikitzen ditu, errealitate bakoitzarekin erlazionatutako gertakariak azaldu ahal izateko. Teoriainplizituak haurrak berak eraikitzen ditu, jarduera kulturalak egiten ari denean.Hain zuzen ere, berarekin
|
dauden
pertsonei komunikatzen dizkienean bereezagutzak, asmoak eta helburuak egoeraren esanahi erkide bat lortzearren (Rodrigo, 1994).
|
|
|
Lehenik eta behin, eragin trukeetan agertzen da, eta, gero, pertsonak barneratu egiten du. Ikuspuntu horretatik, lotuta
|
daude
pertsona etaharen inguru soziala.
|
|
|
Hala, haurraren premiekin sentiberak izan eta erne dauden zaintzaileakdituzten haurrek beren burua onartutzat, balioetsitzat eta besteen afektua lortzekogaitzat hartu ohi dute. Halaber, haurrek eraikitzen duten irudikapenaren arabera, zaintzaileak haien premiei erantzuteko prest
|
dauden
pertsona fidagarriak dira, eta, hortaz, harremanaren inguruko itxaropen positiboak garatzen dituzte.
|
|
|
Haurraren premiekin inongo sentiberatasunik izan ez eta erne ez daudenzaintzaileak dituzten haurrek, berriz, oso bestelako irudikapenak eraikitzen dituzte.Maitasunik merezi ez duen eta besteen afektua lortzeko gaitasunik ez duenpertsonatzat hartzen dute beren burua. Eraikitzen duten irudikapenaren arabera, zaintzaileak haien premiei erantzuteko prest ez
|
dauden
pertsona fidagaitzak dira, eta, azkenik, harremanaren inguruko itxaropen negatiboak garatzen dituzte (Bowlby, 1969).
|
|
|
Ingalaterran, adibidez, HenrikeVIII.a zein Trafalgar-eko gudaldia. Ohitura, ikur, tradizio, pertsonaia eta gertakarihoriek Ingalaterraren zein, ingelestasuna, ren ikur garrantzitsuak dira, baina horiekaukeratzeko garaian alde nabariak
|
daude
pertsonaren testuinguruaren arabera.Hala, litekeena da NIren irudikapen horiek aukeratzeko garaian aldeak izateapertsonaren gizarte klasearen, bizitokiaren (hiriburua/ probintzia, kaletarra/ baserritarra) edo, herrialde eleaniztunetan, hizkuntzaren arabera. Hori guztia kontuanhartuta, garapenaren psikologoentzat oso jakingarria da aztertzea nola eskuratzenden ikur nazional horien ezagutza.
|
|
|
Inolako ezinegonak, ondoezak edo grinak asaldatzen ez duen baretasunezko egoera; jendarteko baretasuna, borrokan ez
|
dauden
pertsonen arteko egoera; besteren batekingerran ez dagoen nazio baten egoera: nazioarteko borrokarik eza (Harluxet, 1995:
|
|
|
Pertsonen diferentzia, indogermanieran esentziala, japoniarrek nahiko axolagabe tratatzen dute. Psike japoniarrarentzat kontua askoz gehiago da zein harremanetan
|
dagoen
pertsona bat bestearenganako, hau da, bataren eta bestearen arteko harremana da garrantzizkoagoa, bataren eta bestearen arteko diferentzia baino. Giza harremankera ezberdinak adierazteko, japonierak kortesia moldeentzat adiera zabalean maila asko eta asko dauzka.
|
|
2008
|
|
|
garapen bidean
|
dauden
pertsonek gaitasun handiagoa eskuratzen dute arretari eusteko, jardueretarako garrantzitsua den informazioa ezagutu eta biltegiratzeko eta galderei erantzuteko eta arazoak konpondu nahian jadanik biltegiratu dutenaren gainean jarduten uzten dieten adimen programak betearazteko. Hala ere, egiaztatu da haurrek informazioan arreta jartzeko eta prozesatzeko garatzen dituzten estrategiek beren esperientzien eragina dutela neurri handi batean; hau da, izaten dituzten arazoen eragina, etxean eta eskolan izaten duten heziketaren eragina eta baita beren kulturak garrantzitsutzat dituen trebetasunen eragina ere.
|
|
|
Zalantzarik gabe, horrelako jokabide askoren jatorria kulturala da, zengun adibide zehatz bat: hegazkin gidariarena eta hegazkinean bidaiatzen duten jendearen arretarako
|
dagoen
pertsonarena. Ziur aski, barneratutako estereotipoaren arabera,, gizonezko?
|
|
|
– Egin ezazu gaixo edo min hartuta
|
dagoen
pertsona bat sendatzeko erabiltzen diren gauzen zerrenda.
|
|
|
Lobulu parietalean ere asimetria
|
dago
pertsona gehienetan, baina ez dislexikoetan (Hynd eta Hiemenz, 1997). Alde horretako nahasteen eraginez sortzen dira hizkuntzaren soinuak ordenatzeko zailtasuna, lan oroimenaren arazoak eta hitza soinu osagaitan zatitzeko zailtasuna.
|
|
2009
|
|
|
Garzonen autoa biktimen familiarren etengabeko borrokaren ondorioa da.Biktima horiek nazioarteko lege penala aplikatzea eskatzen dute, eta eskakizunhorrek Auzitegi Nazionaleko magistratuen, eta bereziki Garzonen, benetako izaerautzi du agerian. Garzonek «puntu eta kito» berri bat ezarri nahi izan du, inpunitatearo berri bat estreinatu nahi izan du, horretarako beharrezkoak diren mugak (espazio denborarekin lotuak) ezarriz Espainiako faxismoak egindako gizateriaren aurkako krimenen ustezko ikerketari; erantzukizunak hilda
|
dauden
pertsona gutxibatzuen bizkar jarriz, alegia.
|
|
|
«Caja General de Reparaciones de Daños y Perjuicios de la Guerra».1936ko irailean sortutako sail honetan, errepublikako agintariek EuskalHerrian altxamendu militarraren alde
|
zeuden
pertsonei desjabetutako ondasunen inguruko dokumentazioa biltzen da.
|
|
|
Halakoetan, testuingurua guztiz formala eta oso kodetua da, protokolo zehatzbati jarraitzen zaio eta lekukoaren posizioa ez da beti uste bezain argia. Adibidez, Fabiana Rousseaux ek azaldu moduan, Argentinako diktadurapean desagertutakoen inguruan zabaldutako prozedura judizialen baitan lekukotzak jasotzeaaurreikusi zen desagertzeei zein berauen inguruko gertakariei buruz informazioalortzeko asmoz (alegia, desagertuta
|
zeuden
pertsonak hilik ala bizirik egon zitezkeen moduko galderei erantzun ahal izateko), bai eta froga gisa, prozesu judizialarihasiera eman ahal izateko. Hala senitarteko eta lagunak zein lekukoak eurak ereepaitegian deituak ziren eta zuzenean, euren torturatzaile izan zirenekin aurrezaurre egon beharra izan zuten.
|
|
|
eskolajazarpena, bullying delakoa?. ...azarpenak 1) izaera ezberdineko jokaerak barne hartzen ditu, hala nola isekak, mehatxuak, beldurrarazpenak, eraso fisikoak, edota, bazterketak?; 2) denboran zehar errepikatzen eta mantentzen diren arazoak sortzen ditu; 3) botere gehiegikeria suposatzen du, gehienetan talde batek babesturiko ikaslebatek babesgabe dagoen baten aurka jotzen baitu; eta 4) erasotzaileak nahiz kaltetuak direnen inguruan
|
dauden
pertsonen pasibotasun edo ezjakintasunarengatikmantentzen da denboran zehar.
|
|
|
Bestetik, faktore sozialek eragingo dute emakumeen arreta barnerantz orientatzea, eta, ondorioz, sintoma fisikoak errazago hautematea. Esan dugun bezala, barne eta kanpoko estimuluen arteko lehia
|
dago
pertsonen gogamenean, eta kanpoestimulu interesgarririk ezean, barne informazioak lehentasuna izango du kontzientzian. Dakigunez, nahiz eta azken hamarkadetan asko aldatu den, oraindik emakumezko askok denbora luzea ematen dute etxean.
|
|
|
Lehenengo konzeptuarekin ikusarazi nahi du, bai gizonek baiemakumeek, familiaren iraupena segurtatzen dutela, eta horren ondorioz, edozeinpertsona hautagai izan daitekeela etorkina izateko eta taldearen beharrak asebetetzeko. Bestaldetik, gizarte sareak, jatorrizko herrialdean
|
dauden
pertsona ezaguneketa helmugako gizartean daudenek osatzen dituzte, eta etorkinek duten babesairudikatzen dute. Talde horien laguntza eta ezaugarriak erabakigarriak izaten diraetorkin bihurtzen den gizona edo emakumea aukeratzeko.
|
|
|
Bigarrengoen egoitza arruntena kartzela izanzen, ofiziala edota falangistek edota erreketeek antolatutakoak, errepublikazaleenaldean ospetsu egin ziren txeka famatuak. Arrazoi ugari
|
zeuden
pertsona bat espetxean sartzeko: politikoak, sindikalak edota kristau moralaren aurkako jokabidearekin lotutakoak ugari, baina beste askok zerikusi gehiago zuten egunerokoharremanekin, beste pertsona batzuekin zituzten zorrekin, esate baterako, edotafamilia arteko ezinikusiekin.
|
|
|
gertaera baten lekuko izan diren pertsonak, adibidez. Istripu bat gertatu da eta bertan
|
zeuden
pertsonek irratira, egunkarira edotelebistara deitu dute euren bertsioa eskaintzeko. Beste batzuek bideoz grabatutakoirudiak eskainiko dituzte.
|
|
|
Desagerturik
|
dagoen
pertsonaren zehaztasunak: izena, adina, jaiotza dataeta lekua, ikasketak, lanbidea, ezaugarri fisikoak, patologiak, etab.
|
|
|
Langabetuen eta aktibo ez
|
dauden
pertsonen aldeko neurri aktibo eta prebentiboak.
|
|
2010
|
|
|
Azkenik, pertsonak leku ezezagun batean dagoen sentsazioa dauka, ez dakibere gauzak non dauden eta «etxera» bueltatu behar duela uste du. Nahastua
|
dagoen
pertsona bat leku berri batean badago, logikoa da galduta dagoela pentsatzea.Inguruko pertsonak, bereziki ezagunak ez badira, arerio izatera pasatzen dira eta, ondorioz, gaixoa galdutako erreferentzia afektiboak aurkitzen saiatzea normala da.Noraezean ibiltzea gaixoa zaintzen duen pertsonaren arreta eskuratu nahia edo komunikazio saiakera baten emaitza izan daiteke ere kasu batzuetan, edota norae...
|
|
|
Beste adierazpen emozionalen aldean, zaintzaileak bizi dezakeen emozioezberdina da. Kasu batzuetan, amorrua eta kulpa batera adieraztea gerta liteke.Beste kasu batzuetan, berriz, zaintzaileak gaixorik
|
dagoen
pertsonarekiko amorruasentitzen du. Azken finean, gaixoak zaintzaileari bizitza aldatu dio.
|
|
|
Ezintasuna, zaintzaileak gaixotasunaren garapenarenaurrean ezer ezin egin dezakeelako onarpenarekin erlazionatzen da. Hala ere, gaixorik
|
dagoen
pertsonarengatik gauza asko egin ditzake nahiz eta ezintasunakblokeatuta utzi. Horregatik, zaintzaileak gaixoarengatik egin ditzakeen jardueretanzentratu behar du, gaixotasunaren garapenak bere ibilbidea izango duela onartuz.
|
|
|
Orain arte esandako sentimenduak eta emozioak gaixotasunaren prozesuanagertzea gerta liteke. Hala ere, antzeko egoera batean
|
dauden
pertsonekin sentimenduak konpartituz egoera onartzea lor daiteke.
|
|
|
Hainbat zaintzailerentzat gaixoen zaintza prozesua gogorra izaten da, etagaixotasuna onartzeko arazoak, kulpa sentimendua, herstura, depresioa, larritasuna, etab. izan ditzakete. Horrelako egoeran
|
dauden
pertsonek askotan laguntzapsikologikoa behar izaten dute gaixoaren zaintza prozesuan laguntzeko. Tratamendu psikologikoan banakako saioak eskaintzen dira egoera berriak eta aldakorrakhobeto gainditzen laguntzeko, eta estres eta egonezin sentimenduak maneiatzekohelburuarekin.
|
|
|
Adinaren araberako populazioaren egitura ere oso desberdina da lurraldearenarabera (1.2 taula). 15 eta 64 urte bitartean
|
dauden
pertsonen proportzioa osoantzekoa da eskualde guztietan, nahiz eta Afrikan txikiagoa izan besteekin alderatuta. Afrikan 15 urtetik beherako populazioaren proportzioa bereziki altua da(% 41,2) eta 65 urtetik gorako proportzioa izugarri txikia:
|
|
|
Estatuaren araupenaren onurak guztiz onartuak
|
daude
pertsonen osasun eta segurtasun esparruetan.
|
|
|
zuzenean salduko dira (PZLren 635 art.). Bahitutako ondasunak balioak ez badira, alderdiek eta interesatuek adostutako eta PZLrekin bat auzitegiak onartutako eran egikarituko dira (PZLren 636.1 eta 640 art.). Azkenik, aipatutako hitzarmen edo akordiorik ezean, ondasunen besterentzea prozedura hauetariko bat erabiliz gauzatuko da (LPLren 261 art. eta PZLren 636 art.): (1) espezializatutako eta administratiboki horretarako baimenduta
|
dagoen
pertsona edo erakundeak eginiko eskualdatzea, organo jurisdikzionalak horrela erabakitzen duenean; (2) erregelamendu bidez, oraindik garatu gabe dago, adierazitako eran fede emaile publiko baten aurrean eginiko enkante bidez, eta (3) enkante judiziala, aurreko prozedurak erabiltzen ez direnean.
|
|
|
Bien legitimazioa betearazpen tituluak berak adierazten du. Horrela azaltzen du Ríos Salmerón, B. k,. El proceso de ejecución en el anteproyecto de la Ley de Procedimiento Laboral (1)?, Actualidad Laboral, 1990/ 13 zk. Hala ere, posible da tituluan izendatzen ez diren pertsonak legitimatuta
|
egotea
pertsona fisikoen oinordetza kasuetan, pertsona juridikoen fusio edo absortzio kasuetan, eta abar. Aukera hori garatzen du Barrio Calle, M. A. k,. La ejecución general en el procedimiento laboral en la nueva ley de procedimiento?, Actualidad Laboral, 1990/ 29 zk.
|
|
2011
|
|
|
Niretzathori aurrerapena da. Lehen luzapen baten atzean
|
zeuden
pertsonek aurpegia dute orain.Eta, oro har, fisikoki gune berean egonda materialak zuzenean parteka ditzakegulajakitea abantaila dela uste dut (EET2).
|
|
|
Gobernu funtzioa egikaritzerakoan eta egikaritzeko, aldiz, bake epaileek ematen dituzten erabakiei, jakin dakigunez, akordio deritze. Baita ere, akordio deritze bakeepaileen diziplina jurisdikzioaren menpe
|
dauden
pertsonei eginiko ohartarazpenak edo zuzenketak jasotzen dituztenei (EBLOren 244.1 eta 244.2 art., hurrenez hurren).
|
|
|
Behin eskariak aurkezteko epea agortuta, hautagairik egonez gero, hark eskatzaileen merituak baloratuko ditu eta egokiena dena izendatuko du. Hautagairik aurkeztu ez bada, edo aurkeztutakoek legeak galdatzen dituen baldintzak betetzen ez badituzte, gobernu salak askatasun osoz aukeratu du, bere ustetan egokitasun baldintzak betetzen dituzten eta kargua onartzeko prest
|
dauden
pertsonen artean. Horretarako, gobernu salak azken pertsona horien gaineko informazioa bila dezake lehen auzialdiko eta instrukzioko epaitegiaren edo epaitegi dekanoaren bitartez (BERen 10 art.).
|
|
|
Azken aukera irakurtzen eta idazten zekiten izen oneko eta herrian errotutako pertsonak, jurista ez zirenak? ziren6 Praktikan, azken aukera gailendu zen, aurrekoetan
|
zeuden
pertsonak oso gutxi zirelako bete behar ziren epaitegiak betetzeko. Gainera, sistema berri honek, aurrekoek bezala, porrota pairatu zuen epaileen izendapena alderdi politikoen menpe geratu zelako.
|
|
|
Era berean, bi falta hauek ez dira bake epaileen eskumena izango, emakumeen aurkako bortxakeriaepaitegiena baino, ZKren 173.2 artikuluak jasotzen dituen inguruabarretako bat gertatzen denean: ...n; edota berarekin bizi diren zein bere ezkontidearen edo berarekin bizi denaren guraso ahal, tutoretza, kuradoretza, zaintza edo egitezko harreraren menpe dauden adingabe edo ezgaiak direnean; edota edozein motatako harremanaren bitartez familia elkarbizitzaren gunean sartuta dagoen beste edozein pertsona denean; edota beren ahuleziagatik zentro publiko nahiz pribatuetan zaintza edo jagoletzapean
|
dauden
pertsonak direnean.
|
|
|
Falta hau ez da bake epaileen eskumena izango, emakumeen aurkako bortxakeriaepaitegiena baino, ZKren 173.2 artikuluak jasotzen dituen inguruabarretako bat ematen denean: ...n; edota berarekin bizi diren zein bere ezkontidearen edo berarekin bizi denaren guraso ahal, tutoretza, kuradoretza, zaintza edo egitezko harreraren menpe dauden adingabe edo ezgaiak direnean; edota edozein motatako harremanaren bitartez familia elkarbizitzaren gunean sartuta dagoen beste edozein pertsona denean; edota beren ahuleziagatik zentro publiko nahiz pribatuetan zaintza edo jagoletzapean
|
dauden
pertsonak direnean.
|
|
|
(1) Altzariak eta etxerako tresneria, baita alderdi exekutatuaren eta beraren familiaren jantziak ere, horiek beharrezkoak diren heinean. Oro har, janariak, erregaiak, eta bake epailearen iritziz alderdi betearaziak eta beraren mende
|
dauden
pertsonek duintasunez bizitzeko beharrezko dituzten gainerako ondasunak, (2) alderdi betearaziaren lanbide, arte edo ogibiderako beharrezko diren liburu eta lanabesak, horien balioak proportziorik
|
|
|
Eldarniozko ideiek maitasun erromantiko idealizatu bati eta espirituen elkartzeari egiten diote erreferentzia, erakarpen sexualari baino areago. Normalean, «maitemindua»
|
dagoen
pertsonak paranoia duenak baino estatus sozial edo ekonomiko hobea izaten du (adibidez, famatua den pertsona bat edo lanean bere gainetik dagoen norbait), nahiz eta guztiz ezezaguna den norbait ere izan daitekeen eldarnioaren objektu. Ohikoak izaten dira eldarnioaren objektuarekin kontaktuan jartzeko saiakerak (telefono deien bidez, eskutitzez, posta elektronikoz, opariak eginez, bisitak eginez edota zelatatuz), eldarniozko ideia ezkutuan mantentzea ere gerta daitekeen arren.
|
|
|
Bados ek (2009) zehazten duen informazioari erreparatzen badiogu, zera esan daiteke: fobia soziala emakumeengan gizonengan baino ohikoagoa izaten dela, maila sozioekonomiko baxua duten pertsonek nahaste hau pairatzeko duten arriskua handiagoa dela, ohikoagoa dela 60 urtetik beherako biztanlerian, herri-guneetan bizi direnek hiri-guneetan bizi direnek baino maizago aurkezten dutela, eta ezkonduta ez
|
dauden
pertsonek ezkonduta daudenek baino aukera gehiago dituztela fobia soziala jasateko.
|
|
|
Laburbilduz, nahaste obsesibo konpultsiboan esku hartzeko eraginkortasun handiena erakutsi duen teknika aurrean jartzea eta erantzunaren prebentzioa da (Nathan et al., 2005), baina,
|
badaude
pertsonak tratamendu medikoa nahiago dutenak, beldurra sorrarazten dien estimuluaren aurrean jarri behar dutela pentsatze hutsak ikaratu egiten baititu. Azken kasu horietan, medikazioa erabili arren, apurka apurka teknika psikologikoekin konbinatzea gomendatzen da, eta ez erabiltzea soilik medikazioa.
|
|
|
Ahots horiek desatseginak gertatzen dira eta negatiboak izan ohi dira (adibidez, pertsona batek bere jokabidea kritikatzen duten ahotsak entzun ditzake). Ikusmen haluzinazioetan, aurrean ez
|
dauden
pertsonak edo formak ikusten dira (adibidez, deabrua edo Jainkoa ikustea). Ukimen haluzinazioetan, gorputz sentipen bitxiak sumatu daitezke (adibidez, inurridurak, erredurak, edota gorputza formaz eta tamainaz aldatu delako sentipena).
|
|
2012
|
|
|
Kontrako erreakzioamugimendu alterglobalistaren eskutik etorri da, eta hor oso esanguratsuak izan diraBoaventura de Sousa Santos soziologo portugaldarraren ekarpenak. Brasilgo gizartemugimenduekin eta Gizarte Foro Mundialarekin oso konektatua
|
dagoen
pertsona da, eta bere proposamenen artean badago bat gure eztabaidarako oso egokia: estatuagizarte mugimendu berri berria1 (2005:
|
|
|
Tamalez ez du bere obran kontzeptua asko garatzen (edo guk ezdugu garapen hori topatu edo ulertu), baina argi dago ari dela pentsatzen, adibidez, Porto Alegreko (Brasil) aurrekontu parte hartzailean eta, oro har, herrialde horretanPartido dos Trabalhadores (PT) delakoak gobernatu dituen eremuetan martxanjarritako hainbat ekimen politikotan. Gaur egun, alde batetik neoliberalismoakestatuaren egitura murriztu nahi duen neurrian, eta, bestetik, burokrazia estataletanlan egiten duen jendearen artean askotan sindikatuta eta ezkerraren ideologiekinnahiko lotuta
|
dauden
pertsona asko egonik, ezkerreko mugimenduek boterepolitikoa eskuratzean erraza da planteatzea estatua bera aldaketarako motorraizan daitekeela, gizarte mugimendu berri berria, alegia. Gaur egun batez ere hainbat lekutan garatzen ari diren prozesu politikoetan ikus daiteke joerahori.
|
|
|
Kontrako erreakzioamugimendu alterglobalistaren eskutik etorri da, eta hor oso esanguratsuak izan diraBoaventura de Sousa Santos soziologo portugaldarraren ekarpenak. Brasilgo gizartemugimenduekin eta Gizarte Foro Mundialarekin oso konektatua
|
dagoen
pertsona da, eta bere proposamenen artean badago bat gure eztabaidarako oso egokia: estatuagizarte mugimendu berri berria1 (2005:
|
|
|
Tamalez ez du bere obran kontzeptua asko garatzen (edo guk ezdugu garapen hori topatu edo ulertu), baina argi dago ari dela pentsatzen, adibidez, Porto Alegreko (Brasil) aurrekontu parte hartzailean eta, oro har, herrialde horretanPartido dos Trabalhadores (PT) delakoak gobernatu dituen eremuetan martxanjarritako hainbat ekimen politikotan. Gaur egun, alde batetik neoliberalismoakestatuaren egitura murriztu nahi duen neurrian, eta, bestetik, burokrazia estataletanlan egiten duen jendearen artean askotan sindikatuta eta ezkerraren ideologiekinnahiko lotuta
|
dauden
pertsona asko egonik, ezkerreko mugimenduek boterepolitikoa eskuratzean erraza da planteatzea estatua bera aldaketarako motorraizan daitekeela, gizarte mugimendu berri berria, alegia. Gaur egun batez ere hainbat lekutan garatzen ari diren prozesu politikoetan ikus daiteke joerahori.
|
|
|
Aalborgeko Gutunak ere antzeko zerbait zioen: «Ikasi dugu ezinezkoa delaherrialde industrializatuetan
|
dagoen
pertsona bakoitzeko baliabideen kontsumomaila biztanleria osora hedatzea, eta are gutxiago etorkizuneko belaunaldietara, jarduera ekonomikoaren oinarrian dagoen kapital naturala suntsitu gabe. Jakitungara iraunkortasunaren ideia egungo garapen ereduen izaera ez demokratiko etaez ekitatiboa aintzatestetik sortu zela».
|
|
|
Pobreziaren edo bazterketaren arriskuan dagoen biztanleria, ehunekotan neurtzenden adierazlea da. Pobrezia arriskuan, gabezia material larrian edota lan intentsitateurriko familien etxeetan bizi diren edo
|
dauden
pertsonak sartzen dira. Modu bat bainogehiago dago pobrezia arriskua neurtzeko, lan honetan EUROSTAT, EUSTAT, INEeta INSEE erakunde estatistikoek erabilitako datuak harmonizatu ditugu.
|
|
|
Europako estatistika sistema gehienetan, Euskal Herrikoetan ere,. EUSTAT, INE eta INSEE?, bazterketaren arriskuan
|
dauden
pertsonak edo familiakkontsideratzen dira, besteak beste, gabezia material larrietan bizi direnak. Gabeziamaterial larriak, batzuk aipatzearren, dira:
|
|
|
Lanean
|
dagoen
pertsona bakoitzeko eskura dagoen errenta ere (zerga etatransferentzia sozialen ostean) handiagoa da Iparraldean, 2008ko datuek islatzenduten moduan, eta krisiaren garaian are gehiago hazi da diferentzia hori, Hegoaldekosoldaten narriaduragatik.
|
|
|
Gizarte laguntza, une honetan, egoera zaila jasaten ari da, gure ingurukoestatuak aplikatzen ari diren murrizketa politikak direla-eta. Arazoa da, gai honetan, egoera ekonomiko estuan
|
dauden
pertsonei laguntzeko diru publikoa erabiltzendela.
|
|
|
69/ 2008 Foru Dekretua, ekainaren 17koa. Azpimarra daitezke Oinarrizko Errenta (baztertuakgizarteratzeko errenta); Familian Integratu eta Gizarteratzeko Laguntzak (ostatua eta mantenua gizartebazterketako egoera larrian daudenentzat); edota Babesturiko Gizarte Enplegurako Laguntzak (gizartebazterketako egoeran
|
dauden
pertsonen kontratazioa sustatzeko).
|
|
|
Oro har, prozedurak oso hizkuntza argian idatzita egongo dira, jarduerak xehetasun osoz deskribatuko dituzte. ...ko prozedurek enpresak ezarritako formatu espezifikoa izango dute, baina, zenbait elementu orokor izan dituzte, besteak beste, jardueraren deskribapen zehatza; prozeduraren kontrolerako identifikazio zenbakia (indarrean dagoena prozeduraren berrikuspena denean, zenbatgarrena den adieraziz); prozeduraren erredakzio data eta prozeduraren indarrean sartu zeneko data; nork idatzi zuen, nork onartu eta
|
dagokion
pertsonari (erabiliko duenari edo jardueraren arduradunari) komunikatu zaiola adierazteko elementu bat, sinadura normalean (13 irudia).
|
|
|
Kasuen% 60an heriotza sortzen du, paralisiengatik, jan eta ordu gutxitara. Japonian, legez, fugua teknikoki hezita
|
dauden
pertsonek baino ezin dute prestatu.
|
|
|
Ezberdintasun handiak
|
daude
pertsonen artean. Arrisku taldeak haurdunak, immunodeprimituak, jaioberriak eta adineko pertsonak dira.
|
|
|
Joera horiek gure antolamenduaren oinarriak kaltetu ditzaketela esaten da, «genero indarkeriaren aurkako babes osorako neurriei buruzko Lege Organikoan aipatzen den genero indarkeria susta dezaketelako». Publizitateak genero indarkeria eragingo du, baldin eta publizitatean emakumeak haiei dagozkien jarduerak egitera behartuta
|
dauden
pertsona gisa agertzen badira. Hori dela-eta, emakumeek iragarkietan zer jarduera egiten duten aztertzea baino garrantzitsuagoa da jarduera horiei eta protagonistei buruz zer mezu ematen den aztertzea.
|
|
|
Zuzeneko publizitatea erabiltzen ez denean, publizitateak mezuaren xede den talde horretan ez
|
dauden
pertsonak ukitzea ekar lezake. Horrexegatik, xede taldeko kideak ez diren subjektuak ere baditugu publizitatea jasotzen duten pertsonen artean.
|
|
|
Giza Eskubideen Europako Auzitegiak aukera izan zuen Hitzarmenaren 10 artikuluaren aplikazioaren gaiari buruzko adierazpen bat egiteko. Onartu zuen artikulu hori Casado Coca jaunaren kasuan ere aplikagarria zela eta, halaber, babes juridikoaren beharrean
|
zeuden
pertsonentzat eztabaidatutako iragarkiek baliagarritasun handiko informazioa ematen zutela publizitatea helburu bazuten ere. Hala, justiziara iristea errazago gertatzen zen17.
|
|
2013
|
|
|
Prezio altuko pisuak ziren, saltzaileek etxebizitza gabeziaren aurrean puzten zituztenak. Izan ere, prezioa urte batetik bestera asko igotzen zen, eta hortaz ez
|
zeuden
pertsona guztien esku. Modu horretan, diru publikoarekin iniziatiba pribatuak etxe garestiak egin zituen eskuarki.
|
|
2014
|
|
|
Gehienetan egokitzapenaren bidez, harreman irekiak eta desberdinak dituenpertsona batek gehienetan lanaren bidez topatuko ditu estatus handiagoko pertsonaketa haiengana egokituko da (Giles eta Powesland, 1975); fenomeno horri «goranzkokonbergentzia» esaten zaio. Kontrakoa, «beheranzko konbergentzia», arraroagoadena, sortzen da maila altuagoko pertsona batek bere hizketa egokitzen dueneanbeherago
|
dagoen
pertsonaren hizketara. Egokitzapen mota hau gertatzen dahelduen artean gehienetan, ez ume eta nerabeen artean soilik.
|
|
|
Har dezagun adibide zehatz bat: abioi gidariarena eta abioian bidaiatzen duen jendearen arretarako
|
dagoen
pertsonarena. Ziur aski, barneratutako estereotipoaren arabera, «gizonezko» pilotua irudikatu dugu lehenengoan, eta bigarrenean, «emakumezko» zerbitzaria.
|
|
|
4 urtetik beherako ume gehienek uste dute panpina kutxaren azpian bilatuko duela. Erantzun hori panpinaren egoera errealean dago oinarrituta; umeak gertaeren ezaguerarekin bat egiten du, baina ez panpina aldatu zenean kanpoan
|
zegoen
pertsonaren ezaguerarekin. Lau urteetatik aurrera, gutxi gorabehera, umeek ez dute arazorik izan ohi erantzun zuzena emateko; jada onartzen dute gelatik irten den pertsonak sinesmen faltsua duela panpinaren lekuari buruz.
|
|
|
Suizidatzen direnak deprimiturik daudela: ez da beti egia izaten; beren buruarekin bakean eta lasai
|
dauden
pertsonak ere suizidatzen dira.
|
|
|
Deprimiturik
|
dauden
pertsonetan laburragoa da lo hartzearen eta REM fasearen hasieraren arteko tartea. Ondorioz, uhin makalen loaldia laburtua dute pertsona deprimituek.
|
|
|
Botere bidezko Münchausen en sindromea duenak sintoma fisiko eta psikologikoak eragiten dizkio bere mende
|
dagoen
pertsona bati, edo pertsona horrek gaixo dagoela sinetsarazten dio jendeari. Bere semearen edo alabaren gaixotasuna eragiten du, besteen arreta eta errukia erakartzeko.
|
|
|
Despertsonalizazioari elkarturiko sentimenduen galera depresioaren antzekoa da. Baina despertsonalizazio nahastea duten pertsonen sentimenduen galera despertsonalizazio agerpenei (norberarengandik urruntzeari) loturik doa, eta deprimitua ez
|
dagoen
pertsonarengan ere gertatzen da.
|
|
|
Ahots horiek desatseginak eta negatiboak izan ohi dira (adibidez, pertsona batek bere jokabidea kritikatzen duten ahotsak entzun ditzake). Ikusmen haluzinazioetan, aurrean ez
|
dauden
pertsonak edo formak ikusten ditu (adibidez, deabrua edo Jainkoa). Ukimen haluzinazioetan, gorputz sentipen bitxiak suma ditzake (adibidez, inurridurak, erredurak, edo gorputza formaz eta tamainaz aldatu den sentipena).
|
|
|
Teknika honen bidez bere portaera ebaluatzen eta kontrolatzen irakasten zaio besteen kontrolera ohitua
|
dagoen
pertsonari. Pertsonak bere portaera erregistratu eta ebaluatzen ikasten du, portaera egokiaren eta desegokiaren adibideak ikusi ondoren.
|
|
|
Eranzten ari den edo biluzik
|
dagoen
pertsona bat ikusiz kitzikatzen da; jarduera sexualean, biluzik edo biluzteko unean beste pertsona bat behin eta berriro ikusiz kitzikatzen da, eta atsegin sexuala lortzen du. Sekretuan eta ezkututik egiten da behaketa, behatua dena konturatu gabe edo haren baimenik gabe; behatua dena sarritan ez du ezagutzen behatzaileak.
|
|
|
Denboraren txandakatzea espazioko urruntzea bezain garrantzitsua da. Espazio aldetik fusionaturik
|
dauden
pertsonak ere bereizita egon litezke, denboran txandakatze bat baldin badago. Aldiz, fisikoki urrun dauden pertsonak bat eginik egon litezke, bizipenen aldiberekotasun bat baldin badago:
|
|
|
Espazio aldetik fusionaturik dauden pertsonak ere bereizita egon litezke, denboran txandakatze bat baldin badago. Aldiz, fisikoki urrun
|
dauden
pertsonak bat eginik egon litezke, bizipenen aldiberekotasun bat baldin badago: begirada truke luzea, erritmo komunak.
|