|
2001
|
|
|
Dagoeneko Ene Jesus nobelaren epilogotik ezagutzen genuen psikiatra hau, fikziozko pertsonaia bihurtu zaigu nobela honetan eta bere garrantzi narratiboa dudaezinezkoa da. Askotan ironia izugarriz euskal gizarteaz eta gure topikoez ematen dituen interpretazioekin batera (elkarte gastronomikoetako gizon mantaldunen trabestismo gordeari
|
dagokion
pasarteak irribarre bat baino gehiago eragingo du), heriotzarean aurrean gizakiok dugun beldur eta bakardadea, heriotzaren inguruko gizarte eta erlijio sineskeriak, neurosiak,... eta nola ez, protagonistaren ametsetan azalduko den" mater terribilis" a gai dituzten gogoetak daude (hau ere, Ene Jesus eko amaren modura," zapi txuritxoa manga beltzetik ateratzen duena").... Guztiak" hiltzeko garela" (et muriremur) azpimarratzen dutenak (media vita in morte sumus) 17.
|
|
|
Hemen bildu ditugun aipamenetan Euskal Herriari, hobe esan, Hego Euskal Herriari zuzenean
|
dagozkion
pasarteak aldatu ditugu. Gure kasua aipatu gabe, baina guri badagozkigun batzuk ere jaso ditugu, Gregorio Salvador, edo Lodares, Aleix Vidal Quadras, edo Manuel Jard6n en kasuan bereziki.
|
|
|
Bi hitz, azkenik, lan honen egiturari buruz. Hiru kapitulu nagusitan sailkatu ditugu" iritzi publikatu" horri
|
dagozkion
pasarteak: " Hezkuntza"," Hizkuntz politika" eta, hi ruga rrena," Euskara, ideologia, politika".
|
|
|
Sok. Jar zaitez orain, nik Odisea tik eta Iliada tik aukeratu nizkizun moduan, zuk niri aukeratzen, zein diren igarleari
|
dagozkion
pasarteak, zein sendagileari dagozkionak eta zein arrantzaleari. Gainera zu, lon, Homerori buruzko gauzetan, rapsodari dagozkion gauzetan, eta rapsodikari dagozkionetan, ni baino adituagoa zarenez, aukera iezazkidazu beste gizonen aurretik rapsodari aztertzea eta bereiztea komeni zaizkion gauzak. lon.
|
|
|
Orduan, nire aburuz, abisua eman nahi izatea eta ezin ematea baldin bada heroiaren heriotzaren baldintza –Zesarren kasuan bezala, esaterako–, abisua eman nahi ez izatea, itxuraz, baina ematea, benetan, izan behar da heroiaren salbazioarena. Baina, gainera, zure, edo nire, edo gure liburua originala izatea nahi badugu, kasu honetan, eta dena idatzita dagoenez, originaltasun posible bakarra jada idatzita
|
dagoen
pasarte batez baliatzea da. Hau da, jada idatzita dagoen literatura unibertsaleko pasarte bat baliatzea Harrisoni gaztigua emateko, gaztigurik emango ez bagenio bezala, literatur tradizioaren patu saihetsezina saihesteko.
|
|
2002
|
|
|
Eleberriaren kontatzen direnak, 1999ko abuztuaren 4tik 23 bitartekoak dira, Iruñea izan daitekeen hiri batean, uda sargorian gertatutakoak. Gertakarien kontaketa lineala bada ere, etengabe tartekatzen dira protagonistaren eta bere lagun taldearen iraganari
|
dagozkion
pasarteak. Modu honetan, eleberriko protagonista nagusia Edu izan arren, bere lagun rockzaleek (Karlos Ripodas" Charly", Fernando Soria" Ximurra", Anjel Urtxipia" Ttipi") izugarrizko garrantzia erdiesten dute, eleberria bera adiskidetasunaren inguruko istorio bihurtzera iristeraino.
|
|
2005
|
|
|
III. 1 §). Zehazki harpidedun potentzialei
|
zegokien
pasartean hola zioen: «[...] los escritores éuskaros han creído un deber la fundación de la Revista de las Provincias Euskaras en cuyo sostenimiento están obligados a interesarse todos los buenos hijos de este país.
|
|
2006
|
|
|
Minhon egindako egunei
|
dagokien
pasartea berrirakurri dut. Orain itzulerako ordua da, alabaren gaixotasunak sortutako beldurra uxatzeko unea, hodei beltzen artean ostarte distiratsua agertzeko garaia, atzera begiratuz aurrera egiteko sasoia.
|
|
|
Eta, hain zuzen, hitzen esale (muon rhthr) ona bihurtzeko modua izango zen aristokrata gaztearentzat poesia heroikoa buruz ikastea107; haren bidez eragiten zen pertsuasioa, lortzen ziren beharrezkoak ziren efektuak entzulearengan108: Aristotelesek ongi bildu zuenez109, une bakoitzari
|
zegozkion
pasarteak ongi aukeratuz. Zentzu horretan, hitzen esale izatea sedukzio gaitasuna edukitzea zen.
|
|
|
|
Badago
pasarte bat Odisea n oso esanguratsua dena zentzu horretan: iritsi da Odiseo Feazera, eta Altzinoo erregeak Biltzarrera deitu dituenez herritar, printze eta buruzagiak, jendez gainezkatu da agora; Odiseok eszena beldur moduko bat sentitu du hainbeste jenderen aurrean, batez ere bidaia luzean barrena zarpailduta iritsi dela dakielako.
|
|
|
Alabaina
|
badago
pasarte ospetsu horren irakurketa edo interpretazio ez erlatibista: gorago aipatu akatsak saihesteaz gainera, izaera edo aldartearen gaineko baldintza bat ere erantsi behar zaio ebaluaketa egiten duenari:
|
|
2007
|
|
|
Herritarren ezagutza zientifikoa egituratzeko ardatz eta adierazle nagusiakulertzea
|
dagokigu
pasarte honetan. Jon D. Miller da eremu estatubatuarrean gaiokikertzeko ardura nagusia izan duena.
|
|
2009
|
|
|
Nonbait, aspaldikoa zen Miossensen eta Agaramonten arteko ezinikusia, nor ote erresuman gehiago. Ahalkeari gain hartuz, gertakari guztiak txirikordatu nituen, Filibertoren emazte Diana Andoinskoari
|
zegozkion
pasarteez arinduta. Ahaleginak ahalegin, duelu trakets horren kontakizunak ez zuen erdietsi gure printzearen arima alaitzea.
|
|
|
Bizeten sinfonian haria langile, baina distirarik gabe, egokitasunetik at ezer berririk ez. Plasson erdibitzen hasi zen Debussyren Preludioa, harrigarria eta ulergaitza da, musika geldi
|
zegoen
pasarteetan zuzentze zeinua eten gabe zebilen eta. Halere, orkestrak auskalo nola, baina batera mantendu zen interpretazioa osoan.
|
|
2010
|
|
|
Ez zen, baina, baldintzarik gabeko eskaintza, besteak beste Hego Euskal Herriko lau herrialdeak egitura juridiko politiko bakarrean batzeko konpromisoa hartzeko baldintza jarri baitzuen proposamen berean. Hala zioen akordio politikoari
|
zegokion
pasarteak, ETAk Gobernuari egindako proposamenean, bukaerako eskaintzaren aurretik:
|
|
2011
|
|
|
Honetaz, apirilaren 17ko Berrian Leire Lopezek zioen: " …Euskal Herriari dagokionez, ez dut uste interes handiko testu bat denik"; bada, baieztapen hori gutxienez zalantzan jarri nahi nuke nik; beste kontu bat da 93 urteko agure handi honek esandakoarekin ados egotea edo ez, baina uste dut bete betean guri ere
|
badagozkigun
pasarteak dituela liburutxoak bere laburrean.
|
|
|
Lagunak ekarri genituen entsegu bat entzutera eta harrituta geratu ziren: death metaletik hurbil
|
dauden
pasarteak, bateriaren blast beat erritmoak... Gauza oso muturrekoak metalaren barruan ere.
|
|
|
Piarres Lafittek ondotxo edo ezagutu zuen Jean Etxepare, berau Kanbon bizi izan zen urte laburretan. Piarres Lafitte guztiz jabetuta
|
dago
pasarte horrekin Aldudeko medikuak ezari ezarian sakoneko karga bat utzi duela, non eta Loiolako sarreran justu. Izan ere, seguru egon Piarres Lafittek bazekiela Laplace-k zer ihardetsi zion Napoleon enperadoreari, beronek haren Zeruko mekanika gainetik begiratzean esan zionean liburuan zehar ez zuela jainkoaren inolako aipamenik egin.
|
|
2012
|
|
|
salatzen, jakinarazten edo kontatzen ditu. Ikusi bestela Celari buruzko iruzkin kritikoari
|
dagozkion
pasarte hauek ere:
|
|
|
Liburuaren amaieran, hala ere,
|
badago
pasarte luze samar bat, 57 merezi duena bere osotasunean errepikatzea, batez ere Sudupek egiten duen bezala Ariznabarretak ere bere fantasiaren eta desiraren logika bikoiztua zertan datzan erakusteko erabiltzen baitu:
|
|
2014
|
|
|
" Hartza, acqua, ilargia, oihartzuna" hitzak lehenengoz esaterakoan. Hotsetatik hitzetara
|
dagoen
pasarte gogoangarri eta iragankorra. Hitzak falta zaizkigunean edo gure ezpainetan desegiten direnean.
|
|
2015
|
|
|
Leialtasunik edo emandako hitzaren baliorik ez da ezagutzen.
|
Badago
pasarte bat Mororen Utopia n, estreinako irakurketan irakurlea zur eta lur uzten duena txunditua. Konturatzen den arte Mororen seriotasuna ironia ingeles hutsa dela.
|
|
|
Garai hartan otoitzari buruz pil pil zegoen eztabaidari
|
dagokio
pasarte hau; konpara bedi Perfekzio Bidean 20, 2an esandakoarekin, berak bizi izandako egoeren oihartzun argia baita.
|
|
2016
|
|
|
Egia esan, berdin samar dio zein hizkuntzatan irakurtzen den, esaldi asko eta asko esanahi garbirik gabeak direlako. Kontatzen dutenez, Joycek berak harriturik begiratzen zion eskuen artean mardultzen ari zitzaion obrari, eta argi samar
|
zeuden
pasarteak iluntzeko bakarrik berridazten omen zituen.
|
|
|
Baina, berriro esanda, ezin izango zituen horiek egin Sebastianen laguntzarik gabe. Honek zekien istorio osoa, eta honen buruan
|
zeuden
pasarte guztiak eta hauen xehetasunak. Horiek ateratzea eta egituratzea falta zen.
|
|
|
Idazki horretan guri
|
dagokigun
pasarteaz zer edo zer esaten da, ez gauza handirik ordea.
|
|
2017
|
|
|
Gaiaren araberako analisia gaien araberako analisia erabili dugu bildutako materiala aztertzeko. analisi mota hau baliagarria zaigu korpus jakin batean gai nagusiak identifikatzeko, betiere ikerketaren orientabidearekin harremanetan (paille & Mucchielli, 2005: ..., gaiak hierarkizatu ditugu, gai nagusiak batetik, eta azpi gaiak bertzetik (ibid., 127). analisi kualitatiborako aplikazio informatikoek laguntza handia eskaintzen digute, batez ere korpusa arrunt handia denean (ibid., 123). hartara, Sonal programa funtsezko lanabesa izan da guretzat; balio izan digu elkarrizketa pasarteak etiketatzeko eta horiei gai bat esleitzeko, gai beraren inguruan korpusean
|
dauden
pasarte guztiak hautatu eta analisi konparatibo eta zehar lerrokoa egiteko, eta ikerketako galderari erantzuteko ezinbestekoak iruditu zaizkigun pasarteak transkribatzeko. guraso hauen biografiak aztertzetik, alegia zer egin duten edo zer egiten duten begiratzetik, euskararen jarraipenaren alde zergatik egin duten jakitera heldu gara.
|
|
|
Eta desafio horri heldu nahi izan dio Juan Garziak bere itzulpenean: jatorrizkoan hitz neurtuetan
|
dauden
pasarteak hitz neurtuetan eman ditu berak, eta errima erabili du, gainera, autoreak errima erabili duen kasuetan ere. Horretarako, jakina, euskal tradizioko neurri eta moduez baliatu da, eta ingeleseko 10 silabako bertso lerroen ordez 15 silabakoak edota 18koak erabili ditu.
|
|
|
Beste hainbat agintari eta herritar ere bertan ziren eta lehen azaldutako ibilbide berberari ekin zioten. Oraingoan, 1731ean “Ganzabala” azaldu zen inguruari
|
dagokion
pasartean, honela dio:
|
|
2018
|
|
|
Musika sinfonikoa ere oso gogokoa dut. Niretzat ez
|
dago
pasarte musikal loriatsuagorik San Mateoren Pasioa ren amaierakoa baino, koruak sartzen direnean, instrumentuak. La larala la [ahapetik kantatzen].
|
|
|
Zein da horren garrantzia Espainiako Erresumaren Bigarren Berrezarkuntzarako?
|
Badago
pasarte bat, non Joxe Azurmendik liberalismo horren genealogia Espainiako Erresumaren Trantsizioan kokatu duen:
|
|
|
Ez dakit zuzen Katalina Zubiri hitzen esaleaeta Grazia Martinez entzuleaurdiaindarrak ziren, eta seguru asko hitz horiek jaso zituen eskribaua ez zen herrikoa, baina dudarik ez dago urrun
|
dagoela
pasarteak ageri duen euskara egun Urdiainen baliatzen denetik. Bistan dena, laurehun eta hogei urteko aldeak baduke eraginik horretan, baina egon daitezke bestelako zergatiak ere.
|
|
2019
|
|
|
Hona hemen testigantza gordinago bat. Stekelek bildutako aitorpen bat da, eta ezkonbizitzari
|
dagokion
pasartea ekarriko dut. Hogeita zortzi urteko emakume bat da, giro fin eta jantzi batean hezia.
|
|
|
Hainbat elementu garrantzitsu
|
daude
pasarte horretan:
|
|
|
Azkenik, marxismoaren historiari behin behineko bukaera eman nahian, egungo marxismoaren erradiografia bat eskaintzen dugu. Idazteke
|
dagoen
pasartea da euskal marxismoaren nondik norakoen ingurukoa.
|
|
|
Antigoaleko jakintsu batek idatzita utzi zuen ametsa aztertzen zuen neurobiologiaren ikuspegitik. Oinarrian
|
dagoen
pasarteak ozta dauzka dozena erdi bat lerro. Ikas ezazu buruz; baliagarria gerta dakizuke.
|
|
2020
|
|
|
Bi planotan dago narrazioa antolatuta: batetik, Venezuelara lagun baten seme alabak aurkitzera doan emakume baten gorabeherak azaltzen dira, nola lagunak idatzitako koaderno gorri bat eman behar dien haur horiei; eta, bestetik, koaderno gorri horretan idatzita
|
dauden
pasarteak sartzen dira. Eta oso da interesgarria koadernoa irakurri bitartean lagunaren irudiak emakumearengan jasaten duen bilakaera, argi baitu ez dela edonor, emakume miretsia dela, Euskal Herriaren alde egiten duela borroka, edo askatasunaren aldeko gudaria dela.
|
|
|
Ez dago hori iradokitzen duen erlijiorik. Ez
|
dago
pasarterik ez Koranean, ezta Biblian ere, emakumeen genitalen mutilazioa agertzen denik. Erlijio guztietako kideek praktikatzen dute, komunitate ezberdinetakoek:
|
|
|
Zein da horren garrantzia Espainiako Erreinuan?
|
Badago
pasarte bat, non Azurmendik liberalismo horren genealogia Espainiako Erresumaren Trantsizioan kokatu duen:
|
|
|
Solaskide bakoitzak eskaini dio Xabier Leteren puzzlea osatzeko pieza bat edo beste, denak ere munta handikoak. Solasaldi horien bizipena artean bizi bizirik zuela, hari
|
zegokion
pasartea idazten zuen
|
|
2021
|
|
|
Iñakik berak ematen dizkie euskara eskolak gertuko lagun batzuei, eta ikasleek darabilten mintzoa irudikatzen da lantzean (adib. 342 edo 344 or.). Halaber,
|
badago
pasarte bat garaiko itzulpen sistemaren (edo itzulpen sistemarik ezaren) berri ematen duena:
|
|
|
aukerak justifikatu beharra (zazpi itzultzaileren artean eztabaidatutakoak txosten batean biltzen dira); itzulpenaren azken bertsioa edo bakarra lortzeko ezintasuna (milaka aukera ematen dira); lana bukatutzat eman ezinaren obsesio modukoa (itzulpen aukera guztiak argitaratzeko proposamena egiten da); hitz, esamolde edo esaera justua ezin aurkitzea (sinonimia eta sintaxi aukeren arteko zalantza); irakurle oro asebetetzeko nahiari ezin erantzutea (dialektologia kontuan hartzea zein hizkuntzaren inguruko eztabaidei dagokienez hainbat joeratako arauak kontuan hartu izana).
|
Dagokigun
pasarteko itzultzailea jakitun da testua interpretatzen ari dela, eta testuaren interpretazioa hainbat angelutatik egin daitekeela, subjektuaren posiziotik, alegia. Halaber, hartzailearen itxaropen eta aurrejuzguak ere kontuan hartu beharraz ohartzen da itzultzailea.
|
|
|
129).
|
Dagokigun
pasartean, hortaz, itzultzaileak, itzulpen erabatekoa lortu ezinda, eta bere inpartzialtasuna onartuta, denboran eta espazioan baliagarri izan litezkeen askotariko itzulpen aukerak eskaintzen ditu.
|
|
|
" Gogor lan egin dugu," dugu" diot, zeren, ulertuko duzunez, ez dut neuk bakarrik burutzerik izan, beste seiri eskatu diet laguntza eta aholkua" (Alonso, 1995: 143) dio
|
dagokigun
pasarteko itzultzaileak. Bada, taldean egindako lana agertzea itzultzaileari buruz dugun irudi isolatuarekin eta bakartiarekin hausteko modua edo aldarria izan daiteke.
|
|
|
Lehenbizi, ari gaitezen literatur itzulpenen ohiko ordainsariez; izan ere, zabal dabil gurean (bai eta atzerriko itzultzaileen artean), salbuespenak salbuespen literatur itzulpenak egiteko baldintzak ez direla onak izaten, urriak direla literatur itzulpen ondo ordainduak. Bigarrenik, idazleek euren lanen itzulpenak itzultzaile profesionalen eskuetan uzteko goranzko joera islaturik
|
dago
pasartean: gero eta gehiago dira bestelako lanetan ibiltzea gurago dutelako, itzultzaileen profesionaltasunaren aldarri egin gura dutelako zein testu beraren bueltan bertsioak egiten ibili gura ez dutelako, testuak itzultzaileen esku uzten dituzten idazleak (adib.
|
|
|
74 Agirrek berak aitortua da nolako dokumentazioa erabili zuen Euskal Herriaren kristautzeari
|
zegozkion
pasarte historikoetarako eleberriari heldu zionean (ikus 1986ko edizioan 57, 111 eta 171 orrialdeetako oharrak; testua arintzearren, aurrerantzeko erreferentziak orrialde zenbakiarekin bakarrik emango dira).
|
|
2022
|
|
|
Andro Trappo ren liburuan," Zerbantesen bizitzak" izenekoan, azpimarraturik
|
zeuden
pasartetako bat irakurri zion Santxak Dultzineari, honek hala eskatuta:
|
|
|
Baina nahita bilatutakoa da absentzia hori, esaterako, Amek ez dute nobelan; azaldu duenez, ama bihurtu ostean sexuari uko egin samarra dagoen pertsonaia bat deskribatu nahi izan baitzuen kasu horretan. Eta Atertu arte itxaron nobelan egon
|
badaude
pasarte batzuk, baina halako «gutxi» idatzi dituela dio idazleak. Ez berak, eta, orokorrean, ezta idazle gehientsuenek ere, dioenez.
|
|
|
Barry Ryan" gizon izate" hutsagatik sentitzen zen errudun. Bill Lindemanek atxikimendu desparekoari
|
zegokion
pasarte batengatik sentitzen zuen errua(" Emakumea erabili egin nuen", esan zuen, adiera bikoitza zuen esaldia baliatuz), baita oldarkotasun maskulinoagatik ere.
|
|
|
Ezta egia bada ere, batez ere egia bada". Horretarako, ezabatu egin ditu narratzaileak kontaketan egin dituen esku hartze guztiak, pertsonaiei buruz eman dituen irizpide guztiak, edo euren jokabideei zentzua emateko egin dituen ahalegin esplizitu guztiak, Langeleti
|
dagokion
pasarte honen kasuan bezala, ezabatua geratu dena: " Gertaera larriek, zorionekoek edo txarrekoek, ez dute aldatzen gizakiaren arima, den bezala begietaratu baizik, haize ufada batek hosto hilak barreiatuz zuhaitza den bezala bistaratzen duen modura; begi bistan jartzen dute ezkutuan zegoena; espiritua bideratzen dute aurrerantzean haziko den noranzkoan".
|
|
|
Kandido, beraz,
|
badago
pasarte eskisito bat, zeinean izen bereko pertsonaia apal, bakunak bisita egiten dion Pococurante veneziar jaun nobleari. Afari bikain baten ondoren, bibliotekan sartzen dira.
|
|
|
Nolanahi delarik ere, Anxuberroren" predikuan"
|
badago
pasarte bat bereziki azpimarragarria zeinean ederto ikusarazten baitigu Axularren estrategia narratiboaren nolakoa, hau da, zeintzuk baliabidetara jotzen zuen gure idazle miragarrienak edonoren helmenean jartzeko zabaldu nahi zuen mezua:
|
|
2023
|
|
|
Pasarte hau kultura guztietan erritu edota festa berezien bidez ospatzen da. Gaur egun ia osoki suntsiturik
|
daude
pasarte erritu zaharrak baina, oro har, ez dira ordezkaturik izan, uzten duten hutsunea nabaria delarik. Horrela ba, tabako eta alkohol goiztiarraren kontrako osasun kanpaina guztiak ia alferrikakoak dira, segur aski, gazteek behar dute jadanik haurrak ez direla nabarmentzea, edanez edota erreaz erakusten dena, umeek ez baitute holakorik egiten.
|