|
2008
|
|
|
Ikus daitekeenez, ez
|
dago
osagai bat baino gehiagoko aditzik (lo> egin, > egon, > re> egin?). Hau, alde batetik, aditzen artean hautaketa egiteko irizpidea ere izan da nolabait, baina batez ere gure tresna automatikoek, orain dik unitate lexikal gisa analizatzeko dituzten zailtasunek eraman gaituzte hauek baz terreratzea.
|
|
2010
|
|
|
Enuntziatua eta enuntziazioa ez dira erlazio baten presuposiziozko bi mutur (kausa efektu gisakoak), rección erlazio gisako osagaiak baizik.
|
Badago
osagai eraikitzaile bat (enuntziazioa), alde batetik, eta bestetik, osagai karakterizatzaile bat (enuntziatua):
|
|
2012
|
|
|
marra bereizgarri bat ikusten du. Hau da, perpausetik at
|
dagoen
osagai oro, edo hobeto, predikazio nagusitik at dagoen osagai oro, ez du intzidentalen sailean sartzen; harago dagoen beste maila batean sartzen ditu: enuntziazio maila batean.
|
|
|
marra bereizgarri bat ikusten du. Hau da, perpausetik at dagoen osagai oro, edo hobeto, predikazio nagusitik at
|
dagoen
osagai oro, ez du intzidentalen sailean sartzen; harago dagoen beste maila batean sartzen ditu: enuntziazio maila batean.
|
|
|
deitzen zaion egitura ere erabiltzen da. Badirudi aditzaren indar eremuari
|
dagozkion
osagai guztiak jar daitezkeela, egitura ekuazional, eran, baina intzidentala ez:
|
|
2016
|
|
|
Antzerkia, literatura ekoizpen gisa, eta euskal publikoarekin sortu harreman horretan gertatzen zena, ulertzen saiatu gara. Publikoaren aldetik egina izan zaion harreraren neurtzeko, ulertzeko, literatura generoaren aldetik, eta ikusgarria denaren aldetik
|
zeuden
osagaiak begiratu ditugu. Bestetik obra baten azterketa irakurriz, ikerlari baten harrera aztertu dugu.
|
|
|
Etxahun antzerkiak arrakasta handia izan zuen. Ondokoetan, lehen honetan
|
zeuden
osagaiak berriz ere baliatuko zituen Larzabalek. Antzerki hauek arrakasta bazuten arrazoi askorengatik.
|
|
2021
|
|
|
Belteso jende izenarentzat bi osaketa proposa daitezke, bel te so eta belte so. Aurreneko hipotesiaren oinarria da bel, te eta so zatikiak euskal enborreko Antzinaroko beste izen batzuetan
|
dauden
osagaiekin aldera daitezkeela. Azterbide horrek dituen zailtasunak, baina, ez dira gutxi.
|
|
|
Aukera bat da pentsatzea txistukariz luzatu gabeko forma sparita z ari garela, alegia, zaharkina dela, tz eratxiki aurrekoa. Beste azalbidea da sinestea disimilazioa egon dela, jatorriz* Belsteso dagoela (bi txistukarirekin), bestela esan, (H) ARBELSIS, LUTBELSCOTTIO, luntbelsar edo Soriako lur garaietako belƧCON[...] en
|
dagokeen
osagai bera dukegula. Zentzu horretan, oroit bedi sudurkarien arteko disimilazioa egon bide dela, esaterako, Sent Líser ko havteten en (cfr. hautense, hautensoni).
|
|
|
Berez adjektibo kategoriakoa da zale. Bakarrik oso gutxitan erabiltzen delako, atzizkietatik gertu
|
dagoen
osagaitzat hartu dute gramatikariek; baina, hala ere, adjektibo beregaina, autonomoa da, zaletu aditzaren edo zaletasun izen abstraktuen oinarri den heinean, edo ez naiz batere zalea moduko perpausetan erabiltzen dugun heinean. Hortaz, adjektibo elkartuak dira x+ zale egiturak:
|
|
|
—Egunon —Baita zuri ere; Hotzildu zen, epeldu gero eta azkenik, hoztu ez ezik, baita izoztu ere. Eta hori gertatzen denean ez da batere harritzekoa ere bera ere lekuz aldatu eta
|
dagokion
osagaiaren ondoren ez, baizik aurrean jartzea: Peru gaur etorriko da, baita ere Jone; Peru ez da etorriko gaur, ezta ere Jone.
|
|
|
Hori zergatik gertatzen den hola tradizioan azaltzea ez da gauza erraza. Badakigu ere DMa, halako itzulietan, lekuz kanpo dagoela perpaus hasieran (ez baita
|
legokiokeen
osagaiaren ondoren ageri). Hala ere," baita+ ere" perpaus hasieran jarriz gero ez dago arazorik.
|
|
|
4 Aditzari begirako moduzko adjuntuen eta bigarren mailako predikazioa duten adibideen arteko mugak ez dira beti zehatzak eta garbiak izaten; erabateko jauzia baino gehiago mailakatzea edo gradazioa agertzen da. Gakoa, moduzkoan adierazten dena zenbateraino lot daitekeen
|
dagokion
osagaiaren une bateko egoeraren ezaugarriekin, edo zenbateraino adieraz dezakeen aditzeko ekintza betetzeko modua. Aditzari begirako moduzko adjuntuak ditugunean, osagai horiek egitura sintaktikoan aditzetik hurbilago azaldu ohi dira; bigarren mailako predikazioarekin, errazagoa da perpausean tokiz mugitzea, edo inoiz intonazio/ koma bidez bereiztea.
|
|
|
Bere aldetik, tu berri (t) an bi bereiz daitezke, izen jokoa duena bat (lagunaren jaio berrian) eta aditz jokoa duena bestea (laguna jaio berrian). Perpausari
|
dagozkion
osagaiak ditu azken honek eta hori da denborazko perpaustzat har daitekeena: Gerra amaitu berritan, goibel bizi zen jendea.
|
|
|
Kontuan izan behar da konparazioa osatzen duten elementuez ari garela hemen, ez perpausen sintaxiari
|
dagozkion
osagaiez. Hala, handi adjektiboa konparazioaren ‘ardatza’ dela esaten denean, konparazio gaia seinalatzen duela esan nahi da —etxeen ‘handitasun maila’ konparatzen dela, alegia—, ez egitura sintaktiko baten ardatza dela.
|
|
|
a) bai/ ez erakoak dira, gehienetan ote partikulak lagundurik ageri direnak; b) sarritan halako eten bat gertatzen da zehar galderaren eta ustezko ardatz den izenaren artean, gobernatzailea ez baita izena bera, predikatu egitura osoa baizik. Gobernatzailea ez dela izena bera bakarrik frogatzeko, nahikoa da izen horiek zenbait kasu markaz hornitu eta perpausean
|
legokiekeen
osagai gisa jartzen saiatzea: –Bigarren mailako jantokira aldatzen utzi zioten galderak zerbaitetarako balio izan zuen.
|
|
|
Baina horrelakoetan ere funtzio sintaktiko bera izaten dute, eta perpausaren egituran maila berean egoten dira. Badirudi, beraz, ‘mota bereko osagaiak’ junta daitezkeela esaten denean, ‘egitura sintaktikoan maila berean
|
dauden
osagaiak, edo funtzio sintaktiko bera duten osagaiak’, ulertu behar dela. Eta ildo horretan, ezinezkoa gertatzen da bi postposizio sintagma elkarrekin juntatzea, bietan postposizio berdina izanik ere, funtzio sintaktiko desberdina badute.
|
|
|
41.5.5a Ohikoa ez izan arren —esan baitugu ezkerraldeko periferia dela mintzagai aurreratuaren berezko gunea—, argi baldin
|
badago
osagai bat mintzagai dela, esaldiaren atzealdeko gunean ere ezar dezakegu, nabarmentzeko. Baina askoz bakanagoak dira halako mintzagai atzeratuak.
|