|
2000
|
|
|
" Kultura" deitzen diote, badakite" Crongis" bat zer den eta zer bihurtzen den uretan bustitzen bada. Baina gero ez dakizkite beren herri inguruan
|
dauden
mendi eta ibaien izenak. Lehiara eta borrokara bultzatzen dituen gizartea ezin da ona izan.
|
|
|
Hainbeste gauza utzi behar ditut hemen... ez guztiak txarrak ere. Hor daude lagunak eta Txema, eta hor
|
daude
mendiak eta beste gauza asko. Baina gehiago apreziatu nahi ditut horiek denak.
|
|
|
genituen, eta zer esanik ez
|
dago
mendiak baino harago harro altxatzen ei ziren hiriak. Arratsero joaten ginen estaziora, eta arratsero bagoi bakarra hutsik etortzen zen, eta hori zen hiriak existitzen zirela adierazten zigun seinalerik onena.
|
|
|
Erran nizun lehengoan ezen meditazionea mendi bat dela, eta kontenplazionea haren gailurra. Eta orain, berriz, erranen dizut ezen mendi horren igaiteko etsairik eta antagonistarik handiena imajinazinoa dela, eta hartaz baliatzen dela deabrua gure igaitearen behaztopatzeko eta galarazteko, eta ez
|
dagoela
mendi haren garaitzerik bat bederaren borondateaz eta Jainkoaren garaziaz lagundurik ez bada. Horixe da bidetik ez desbideratzeko bidea, eta bide horretarik bazoaz, nahiz eta anitzetan idurituko zaizun ezen desbideraturik zaudela, ez zara egiazki hala egonen, zeren fruituak ez baitira egun batetik bertzerat jasotzen... eta zeren nekez erdietsia estimatzen baita, eta fite erdietsia arbuiatzen.
|
|
|
Jauregiaren aitzinean
|
bazegoen
menditik xuxenean zetorren iturri bat, gure osaba Bernabek egokitu zuena, hartarako pareta bat eraikiz eta paretan lehoi buru bat ipiniz, ahoa zabalik zuena, nondik ateratzen baitzen ura zurrusta hotsandi batean, aska errektangular zabal samar baterat isurtzeko. Iturria ez zen gure etxekoa bezain ederra, baina bai erabilgarriagoa, eta gu anitzetan ibiltzen ginen han jostetan geure zurezko belauntzitxoekin, edo eskuekin plisti plasta, eta, jakina, nola laurak ere ez baikinen geldi egoiteko mutilak, hala hasten ginen elkarri kilika, zirika eta zipriztinka... baita borrokan ere handik gutirat, anaiak anaien kontra beti ere —Markos eta Fabian, Mattin eta bion kontra—, harik eta, mila oihu eta bertze hainbat irriren artean, laurok uretan blai akabatzen genuen arte, jakin genekien arren ezen ez amak eta ez osaba izebek zutela hura laket eta hargatik debekatu zigutela elkar bustitzen ibiltzea, erraiten zutelako ezen ura azal xuloetarik sartu eta eragin gaixtoa izan zezakeela gure humoreen funtzionamenduan, nola baita medikuen eta bertze anitz jakintsuren sinestea egun ere.
|
|
|
– Sartu borda barrura nahi baduzue –eskaini zigun abegikor– Ez
|
dago
mendirako eguraldirik.
|
|
2001
|
|
|
Honetan, jarduera da gehienik ardi esnea eta haragitako behia. Eskualde hori, uda partean, behartuta
|
dago
mendien edo bortuen erabiltzea, bere ardi eta behien alagairako, neguarentzako belarrak egiteko moduan etxaldeko eremuetan. Duela urte gutti oraino, laborari askok ardi esnea gasnatzen zuten euren ola edo artzain txaboletan.
|
|
|
3 km. geroago, Otsagiko sarreran, eskumara Muskildako Andra Marira doan bidea ateratzen da, 4 km. igo ostean. Baseliza
|
dagoen
menditik bailara mendean hartzen dugu. Jaitsi eta berehala Otsagin sartuko gara, euskal Pirinioetako herririk politenean, bere harrizko kaleez eta lau aldetara makurtu teilatuez.
|
|
|
Dave Cook ekimenaren sortzaileak zapata kaxak Afganistango mugan bi errefuxiatu eremutan banatzen lagundu zuen. “Ia 10.000 denda
|
zeuden
mendian, osasun egoera oso kaskarra da, janaria eta ura urriak dira, eta errefuxiatuen %70 14 urtetik beherako haurrak dira”, azaldu zuen Cook-ek, eta haurrak opariekin “gustura” zeudela adierazi zuen. Guztira 20.000 kaxa banatu ziren, laguntza humanitarioa zuten 2.400 paketez gain, denda bat, irrati bat, higiene materiala eta plastikozko edukiontziak barne.
|
|
2002
|
|
|
Bertan hasi gara oinez udaberriaren hasierako goiz erdi honetan. Izpegiren hegoaldera
|
dagoen
mendiaren ezker hegitik zehar doan bide garbi batetik abiatuz hasi dugu ibilaldia. Pintura berde eta horiz seinalaturik dago bidezidorra, eta metro gutxiren buruan basoan sartu gara.
|
|
|
1856tik jarraitutako usadioa dugu hau, Historian zehar inguruko mendi hauen guztien erabilera bertakoena izan da. Baztandarrek, hau da nafarrek, zein baigorriarrek (Nafarroa Beherekoek) erabili izan dituzte bien artean
|
dauden
mendiak eta Historian zehar milaka iskanbila sortu dira beraien artean. XIV. mendekoak dira ditugun lehen datuak.
|
|
|
Mendiak arin igotzen zituelako. Alpujarretako mendi haietatik, berriz, etxetik hiruzpalau ordura
|
zegoen
mendi bat zuen kuttun, hirurehun bat metroko amildegi harkaiztsu batek inguratzen zuena eta, behetik begiratuta, gaztelu erraldoi baten itxura zuena. Sarak ez zuen bertigorik, ezta Sergiok ere, eta ertzean esertzea gustatzen zitzaien, elkarri eskua emanda.
|
|
|
Enparantzaren erdian iturri bat zegoen eta alboetan, zauririk gabe, zuhaitz batzuk. Harri metak lo
|
zeuden
mendi baten begiradapean. Isilik zegoen herria.
|
|
2003
|
|
|
Talde txikiak 40ko eta 1950eko hamarkadetan behatu ziren, baina haien gainbehera berehala gertatu zen, batez ere ehizagatik, jarduera militarrengatik eta lurraren erabileran presioak handitzeagatik. Bestalde, arriskuan
|
daude
mendiko bi zebra subespezieak ere, Hegoafrikatik Namibiatik igaro eta Angolako mendebaldean barneratzen ziren eremu batean zeudenak. Azken hamar urteetan uste da populazioa %50 murriztu dela, nahiz eta subespezieetako bat suspertzen hasi dela kontserbazio programa batzuk abian jarri ondoren.
|
|
|
Gaztela eta Leonen: 130/ 1999 Dekretua, ekainaren 17koa, Gaztela eta Leongo Erkidegoan
|
dauden
mendietako aprobetxamendu mikologikoak antolatu eta arautzen dituena (BOCyL 119 zk.a, 99/ 6/ 23koa).
|
|
|
Tramitazio parlamentarioa azaroaren 6an amaitu zen. Araudi horrek 1957an promulgatutakoa ordeztuko du, Espainian
|
dauden
mendiak babestu eta kontserbatzeko. Bertan, zuhaiztiak 15,2 milioi hektarea baino gehiago ditu.
|
|
2004
|
|
|
Lautadatxo batean kokatutako herriak oso gutxi dira, udaletxea eta eliza ez daude gune berean eta hilerria (betiko kanposantua) ez dago muino batean... Ipuliño eta Sanlorentzo mendiak nabarmen azaltzen dira ipar aldera, izotzalde eta eguzkialde bailarak zeintzuk diren ere begi bistakoa da baina bitxia da Berastegi eta Gaztelu herrien arteko mugan
|
dagoen
mendiari berastegiarrek Arramendi deitzea eta gazteluarrek Arburu. Bi herri hauek eta Orexa elkartzen diren lekuari Irumugarrieta deitzen diote Euskal Herrian noski, beste toki asko dago izen berberarekin.
|
|
|
Donostiara bidean, taxilariari galdetu ondoren jakin dut ezkerretara
|
dagoen
mendia Anboto dela. Mari jainkosaren gordelekua.
|
|
|
Gero kalera joan eta paseatu egin zuen Romanek. Herritik distantzia laburrera
|
zegoen
mendi magal batera heldu zen, eta pentsatu zuen beste aldean Suitza egongo zela, eta tartean muga. Erleek, esate baterako, ez dakite zer den muga bat.
|
|
|
Arrazoi sendoak egonda ere ez litzateke oso zentzuzkoa izango gure etxe parean
|
dagoen
mendiaren edo gure besoaren existentziaz zalantza egitea; ea nor doan hortik zehar esanez bere gorputza ez dela bere gorputza edo, beharbada, berak ez duela existentzia fisikorik. Zalantzan jar dezakegu ingurukoen artean berrehun edo bostehun metrora dagoen pertsona gure ezagun jakin bat den ala ez, baina ea nork jarraitzen duen gauza bera esaten behin gure parera heldu dela:
|
|
|
Mendi gailurrak aurrean eta mendi gailurrak atzean, jira guztian ez
|
zegoen
mendia besterik. Ez etxerik, ez auzorik, ez herririk.
|
|
|
—Hogeigarren mendea da, lagun, edo zehatzago esatearren, 1940 urtea, baina hau Euskal Herria da, eta Euskal Herria gerra batean ibili da orain dela gutxi arte, eta gose asko dago, pobrezia handia, jende gutxi basoak garbitzeko, eta hotsa dabil, otsoz beteta
|
daudela
mendiak.
|
|
|
Non zaudete orain? Ez al
|
zaudete
mendian bakar bakarrik. Eta ez al zarete hemen geldituko nahi duzuen arte?
|
|
|
—Ez duela konprenitzen. Harrituta
|
dago
mendikoak azaldu ez direlako. Ni bezala.
|
|
|
ez
|
daude
mendi hegietan
|
|
2005
|
|
|
Borda jatetxea zenaren gainetik, Andoaindik gora datorren bidearekin batu gaitu. Arrasto eta zenbait geziz adierazia dago, lekuz kanpo
|
dagoen
mendiko txalet zeharo itsusi baten parean. Bidean behera laster iritsi gara hasierako urratsak eman ditugun Bazkardo baserri aurrera eta Andoaingo kaleetara.
|
|
|
Miguel Angulok 1: 15.000 eskalan egindako Aneto inguruko mapa honek gailur nagusira zein Maldito, Pico del Medio, Tempestades, Russel, Araguells, Mulleres, Paderna, Tuca Blanca, Alba, Dientes de Alba, Le Bondidier eta Maladetara iristeko bide guztiak agertzen ditu, haiekin lotutako beharrezko zehaztasun oro eskaintzeaz gain. Bide batez, bazter haietan
|
dauden
mendi aterpeen eta bestelako ostatuen berri ere ematen du, hala nola bisitarientzat onuragarri izan daitezkeen telefono zenbakiak.
|
|
|
Denborak beti uzten du arrastoa batean ez bada bestean. Urtero izaten gara Aramaiotik gora, oso gora,
|
dagoen
mendi borda batean bertsotan. Anboto peko txoko hartan lagun onak egin ditugu urteen joanean.
|
|
|
Inguruan bada informazio panel bat bertan ikusi daitezkeen hegaztiak ezagutzeko eta paraje horren bueltan
|
dauden
mendi eta bestelako lekuak identifikatzeko. Aurrez aurre harrobia dago eta eskumara Ereñozar mendia ikusten da.
|
|
|
Hik esaten diok inglandarrari" Ez
|
zagok
mendi hori igoko duen amaren umerik!", eta biharamunean Everesteko gailurra zapaltzeko espedizioa antolatzen ditek. Inglandarrak sportman hutsak dira.
|
|
2006
|
|
|
Harrizkoak dira ere Barbaggiako herri ttipiak, granitozkoak hain juxtu, irlako erdigune geografikoan. Eskualde honetako populazioa oso urria da, nahiz eta ehun urte paseak dituzten aiton amona ugari
|
dauden
mendiko herri hauetan. Agian Fil' e ferru, bertako pattarrak, edota kutsatu gabeko aireak zerikusia dute honetan.
|
|
|
Hona hemen 1936 urteetan, Francoren mendeko alderdian, ezkutalekurik ezkutaleku ibili zen Iñaki Azpiazu apaizaren lekukotasuna: " Goxo hartu ninduten etxeko leihotik San Kristobalgo Gotorlekua
|
dagoen
mendia ikusten da. Gaueko hamarrak inguruan bi argi indartsuren dirdaia ikusi nuen sigi saga jaisten.
|
|
|
Bata, Susperregi jatetxera doan autoentzako bidea hartzea. Bestea, informazio bulegoaren parean
|
dagoen
mendi bidexka hartzea (PR GI 86). Naturaz gozatu nahi duenarentzat bigarren aukera hau da egokiena.
|
|
|
Ameriketan
|
dagoen
mendi ederrenetako batera doaz.
|
|
|
Elurra neguko gauzarik erakargarrienetako bat da. Elurretan egun batez gozatzeko, ez da ezinbestekoa eskiatzera joatea; oso dibertigarria izan daiteke, halaber, familiarekin edo lagunekin txangoa egitea elurra ziurtatuta
|
dagoen
mendi batera. Horretarako, arropa egokia eta egunari aurre egiteko behar den janaria eraman behar dira.
|
|
|
Eguzkia erabat ezkutaturik
|
zegoen
mendi konkortuen atzetik. Inguruko gaztainondo tantaiek itzalak besterik ez ziren.
|
|
|
Alkatearen nolakoaz neuk beste inork baino gehiago dakit, eskolara elkarrekin joan ginen eta. Eskola garaian, alkateak, anaiak eta nik neronek bezala, ez zekien zer
|
zegoen
mendiaz beste aldean. Orain ere ez daki.
|
|
2007
|
|
|
Autobusean sartu gara ostera be Puerto Madrynera joateko, Valdes peninsulearen ondoan. Autobusetik ikusi dogun paisajea lau laua da, ez
|
dago
mendirik. Zerua inoz baino handiagoa da eta kupula baten moduan babesten gaitu.
|
|
|
Autoa txikituta
|
dago
mendiaren hegal batean. Eta eskuila geldituta.
|
|
|
–Ikusi duk hotela, ezta? , esan zuen, hotela
|
zegoen
mendi maldarantz burua jiratuz?. Oso polita duk zalantzarik gabe, kapritxo bat.
|
|
|
Lehoia lotan
|
zegoela
mendi baten erriberan, [hurreratu zitzaion] Sagu asko, eta horien arteko ausartuena bizkarrera igo zitzaion.
|
|
|
Lehoia lotan
|
zegoela
mendi baten erriberan, Sagu asko [hurreratu zitzaion], eta horien arteko ausartuena bizkarrera igo zitzaion.
|
|
|
Oraingoz ez zaie kasurik egiten sarraskiaren mugikorrei eta egileei. “Kezka handia
|
dago
mendiko gorilekin, azken heriotzak ezin baitira azaldu”, NBEko agentziak adierazi duenez, ez baitatoz bat arrazoi komertzialengatik egin ohi diren erasoekin. Misioak Kongon hamar egun igarotzea aurreikusten du, eta aurten bakarrik zergatik hil dituzten Virunga parkean 370 bat biztanle dituzten zazpi gorila mendiko.
|
|
2008
|
|
|
Konbentzio Gerraren osteko abagunean eibartarrek arma fabrika berriz Soraluzen kokatzea eskatu zuten, baina 1801 urteko maiatzaren 19 eta 20an izandako uholdeen ondorioz, egoera arriskutsua sortu zen herri horretan, Errege Etxearen ondoan
|
zegoen
mendiko lurrak eta haitzak askatzen hasi zirelako«, de donde han descendido, aunque sin daño algunos pedazos, quedando otros muchos, y mucho maiores(?) tan proximos a desunirse de su centro y rodar por la montaña acia la Real Casa(?) los Individuos de la Real Casa, recelosos de havitar en adelante en ella, han hecho presente a SM el gravisimo peligro, en que están; y por tanto le suplican se digne sacarlos del riesgo, haciendo, o permitiendo se traslade dicha Real Casa a otro Pueblo»304 Sinatu gabeko idatzi horren egileek Isasiko dorretxea proposatu zuten Errege Etxearen kokapen berritzat.
|
|
|
Badago laskuraindarren istorioa aberasten duen beste ñabardurarik. Aita errugabea ala ez, argi daukagu behintzat, semea frantziarrekin bat eginda zebilela, Gipuzkoa eta Bizkaia arteko mugetan
|
zeuden
mendi eta igarobide egokienak erakusten. Ederto profitatu zituzten konbentzionalek peritu gaztearen aholkuak, Artibai ibaia Berriatutik zeharkatu eta Ondarroan pilatutako tertzio bizkaitarrei gibeletik erasotzeko.
|
|
|
Lurraren erabileran izandako aldaketak, euri azidoak edo berotze globalak eragin negatiboa izaten ari dira lur baxuetan baino azkarrago eta nabarmenago. Ura ere arrisku larrian
|
dago
mendian. Lakuak, ibaiak eta errekak oso kalteberak dira ingurumen aldaketekiko, hala nola deforestazioarekiko eta kutsadurarekiko.
|
|
|
Bai. Ahal izanez gero, hobe izaten da denborarik ez galtzea, gero horrekin arrastaka ibili beharra
|
baitago
mendian. Baina argi dago erlojupekoan bi minutu galduta ere, ondoren Tourreko mendateetan alde hori ez dela ezer.
|
|
|
«Emozioz gainezka
|
nago
mendiko maillotarekin. Niretzat hau da txirrindularitzan dagoen maillot ederrena.
|
|
|
Himalayan Tengkampoche (6.500) ezezaguna zuten begiz joa, eta mendiaren ipar horman beste bide bat irekitzeko asmoz abiatu ziren Nepal aldera. Aurretik igoera gutxi
|
zeuden
mendi hartan. Udaberrian Simon Anthamatten eta Ueli Steck izan ziren bertan, eta ipar hormako lehenengo igoera osatu zuten.
|
|
|
255 lagun, hain zuzen ere. Mendiko ikus entzunezkoen emanaldi zikloak izan duen harrerarekin ere gustura
|
daude
mendi taldeko kideak, “Musika Eskolako auditorioa behin baino gehiagotan bete dugu. Bost emanalditan 350 ikusle izan ditugu orotara”.
|
|
2009
|
|
|
Zergatik jartzen dituzte itsasoan? Ez dagoelako oztopo geografikorik, ez
|
dago
mendirik, eta haizea egonkorragoa eta indartsuagoa da. Alabaina, itsas ertzetik urrutiratu egin behar da, Danimarkan esate baterako kostatik 10 eta 20 kilometro artean barrura sartu dira.
|
|
|
Txiboko Landaren ondoan, Marutxeaga etxeari begira
|
dagoen
mendi bizkarrean, Armintzarantza doan bide zaharrak gurutzatzen duen Zinbritxa basoa dago. Eta baso horretan ba ei dago, zuhaitzek tiratzen diotelako, justuriak beti jotzen zuen lekua:
|
|
|
Urrutiko planeta berde batean girotuta dago pelikula hau. Nobitak landare polit bat topatu du eskolaren atzeko aldean
|
dagoen
mendian. Landarea bere kabuz mugitzen da eta etxera eraman du.
|
|
|
Behin, gazte taldeak eta guardia zibilak
|
zeuden
mendi guztian zehar. Tentsio handia, beldur handia, eta halako batean, gora euskadi askatuta!!!?
|
|
|
Jabala
|
dago
mendi gailur
|
|
|
–Kaka zaharra, nire emaztea galdurik
|
dago
mendi horietan, gau osoa eman du bakarrik eta zero azpian, eta zuk polizietan jolastu nahi duzu!
|
|
|
Han Alacanteko probintzian,
|
badago
mendiek hesitutako lekutxo bat, mundutik eta munduko jendearengandik bereiz, beren habiak pinudietan egiten dituzten txoriek, karitatezko babesetxera iristen diren erromes bakanek eta hango atsekabetuen otoitzak jasotzera jaisten diren aingeruek bisitatua; Fontillesko lekutxo hori, non gizarte izu ikaratuak bere altzotik baztertzen dituen pobre legenardunak jasotzen diren; berrogeita hamar bat di...
|
|
|
(OFF) Yao Tungen emozioa, ordea, ez zuten guztiek sentitu. Tunel pilotua, tunel handietarako esploratzaile modukoa izango zena, arriskuan
|
dago
mendiko arrakalengatik, eta geroz eta handiagoa dirudien ur bolumenagatik.
|
|
|
Narratzailea: (OFF) Argi
|
dago
mendia zulatzea lan nekeza izango dela. Baina oraindik ikusteko dago zenbateraino.
|
|
|
Gaia ez dugu bazterrera utziko eta haiekin batera irtenbideak lortzen saiatuko gara. Iparraldearekin zailagoa da, han ez
|
dago
mendiari lotutako elkarte egitura sendorik. Ekitaldi batzuk elkarrekin prestatu ditugu, eta horretan segituko dugu.
|
|
|
1.500 metrotan. Irudi horrek laburbil dezake zer izan zen Araba eta Bizkai artean
|
dagoen
mendian, ehunka lagunek gorriz, berdez eta zuriz estali zuten Euskal Herriko txoko horretan.
|
|
|
Harri horretan kobazuloaren aurrean
|
dagoen
mendia San Gregorio agertzen da grabatuta, baita ondoan dauden ibaia eta ordeka ere. Gainera, ikertzaileek uste dute harrian landutako biribilak neguan izozten ziren ur putzuenak direla.
|
|
|
Euskal Herrian, mendi eskian aritzeko zaletasuna badago. Neguan barneratu ahala, ohikoa da eskiatzeko beharrezko materiala autoan bildu eta lagunekin edo senideekin Frantzia, Espainia edo Kataluniako Pirinioetara joatea, han
|
baitaude
mendi eskiko pista hurbilenak. Afizioa ofizio bihurtzeko pausoa, ordea, inork gutxik ematen du.
|
|
|
Han Alacanteko probintzian,
|
badago
mendiek hesitutako lekutxo bat, mundutik eta munduko jendearengandik bereiz, beren habiak pinudietan egiten dituzten txoriek, karitatezko babesetxera iristen diren erromes bakanek eta hango atsekabetuen otoitzak jasotzera jaisten diren aingeruek bisitatua; Fontillesko lekutxo hori, non gizarte izu ikaratuak bere altzotik baztertzen dituen pobre legenardunak jasotzen diren; berrogeita hamar bat di...
|
|
|
Iratzea erruz
|
dagoen
mendian/ Baztango ibarran urki tartean/ nonbait sortzen da txoko batean/ iturri bat lurraldean. Lamiak hautatutako ibaiak/ xamurki urratzen ditu zelaiak/ betetzen zituzten bizi-nahiak/ goroldiak amorrainak.
|
|
|
Agunak bezala zuri begira/ urak ugari igaro dira/ poliki datoz Hondarribia/ isurtzeko Kantaurira. Iratzea erruz
|
dagoen
mendian/ Baztango ibarran urki tartean/ nonbait sortzen da txoko batean/ iturri bat lurraldean/ Nafarroan, Euskal Herrian.
|
|
|
Tolosan, ez du ezertarako balio hau kontatzeak, baina Tolosan jaio zen Emile; Tolosan hazi, han, Pirinioak omen diren mendi gaitz haietaz harantzago; Tolosan, Garona deitzen dioten eta beti elurtuta
|
dauden
mendi tontor gaitzen erraietatik sortzen den ibai zabal oparoaren saihetsetara; Tolosan bizitu, hamalau urteak bete arte; Tolosan errekardari, eta aiztogile, eta adreilugile; Tolosan umezurtz, aita mozkorrarekin, hamalau urteak bete zituen arte.
|
|
2010
|
|
|
Beheko kanpalekua jarri eta mendiaren baldintzak bertatik bertara ikusi eta ezagutu arte, ordea, ez dute erabakiko nola jokatu. Jakin badakite tontorrera iristeko aukera gutxi dutela ez da alferrik neguan igo gabe
|
dagoen
mendietako bat, eta horretaz jakitun hartuko dute erabakia.
|
|
|
Jendeari gustatu egin zaio, eta usadio bihurtu da, iritzi dio Iturrizak. Ohikoena mendizaleak haien herritik gertuen
|
dagoen
mendi tontorrera igotzea izaten da. Dena dela, badira bilkura jendetsuak ere; Adarra mendikoa, adibidez.
|
|
|
Inork ez dezala pentsa kontzientzia ekologista zerutik jausi zaidanik, pixkanaka pixkanaka sentitzen eta garatzen joan naizen sentiberatasuna da. Gurean, aisialdia oso lotuta
|
dago
mendiarekin eta itsasoarekin, eta puri purian ezagutu duzun natura behin eta berriz burugabeki txikitzen ikusteak amorrua eta aurre egiteko adorea eragiten dizkizu. Ni ia kasualitatez sartu nintzen Greenpeace n, bertan ziharduen jendea ezagutzen nuelako, eta 1987an, Kantauri itsasoan erraustu nahi zituzten hondakin toxikoen aurkako kanpaina bat aitzina eramatea proposatu zidatelako.
|
|
|
Lartaun-ek, nire protagonistak, mendiak maite ditu, baketsu sentitzen da Pirinioetako haitzak eskalatzen dituen bakoitzean eta, hala, Faustine bere neskalagunari ere bere grinaren berri erakusten dio. Zazpi urte daramatzat eskalatu gabe, bizi naizen lekuan ez
|
dagoelako
mendirik. Hemen Michigan aintzira daukagu, garai ezberdinetan hondoratutako barkuz betea, beraz, askotxo dago esploratzeko.
|
|
|
Zenbat eta energia gehiago eskatu, orduan eta gehiago behar da ikatza, eta aukera gehiago
|
dago
mendietako gailurretan meategiak erauzteko. Hala adierazten dute zenbait ikertzailek, sistema horrek naturan eta gaixotasunen garapenean (minbizia, esaterako) duen eragin negatibo eta atzeraezina frogatzen baitute.
|
|
|
García, Txileko Ingurumen Ministerioko Nazioarteko Harremanetarako zuzendaria. Patagoniako (Peru eta Txile) eta Alaskako (Estatu Batuak) glaziarren ondoren, Estatu Batuetako ipar mendebaldean eta Kanadako hego mendebaldean
|
dauden
mendi harritsuetako glaziarrak dira ahulenak. Atzetik datoz Asiako goi mendikoak, Hindu Kush del Himalaya, Artikoa eta Andeak.
|
|
|
Heriotza ez
|
dago
mendietatik haratago,
|
|
|
" Ikusi duk hotela, ezta? —esan zuen, hotela
|
zegoen
mendi maldarantz burua jiratuz— Oso polita duk zalantzarik gabe, kapritxo bat. Jakina, amerikanoarena zuan.
|
|
|
Zuberoko Pettarra, Amikuze eta Biarno apala. Merkataritza eta politikan horkoek saiatzen dute orain ere eremu artifizial horri funts ematen nonbait, euskaldun
|
egon
mendiaren kontra. Eta hortik jarraituko da, mendiko ura da, transgenikoak, bide makurrean tematzeko.
|
|
|
Eta gero zedroak ikusiko ziren. Han, aurrerago, ba omen
|
zeuden
mendi batzuk beti elurrez koroatuak, baina urrun oraindik, aldapa, harkaitz eta sakan askoren ostean. Herritxora heldu eta etxera sartzeko esango zioten.
|
|
|
Erabakitzeke dugu, eta han bertan ikusiko dugu nondik saiatu, baldintzen arabera. Himalayan negua lehorra izan da, eta beste urte batzuetan baino elur gutxiago
|
dago
mendian. Iñakik irekitako aldaera aproposagoa dela diote batzuek, tontor nagusira zuzenean igotzen delako, azken ertza saihestuz.
|
|
2011
|
|
|
Gaua dantzan ibili ondoren oso zaila da goiz esnatzea mendira joateko. Sekulako gaitasuna du gazteriak, baina borondatez larri dabil.Egia al da gero eta lehiakortasun handiagoa
|
dagoela
mendian. Bai, tamalez, hala da, eta ez dio batere onik egiten mendiari. Gozatzeko eta jendearekin hitz egiteko da mendia.
|
|
|
Jaitsiera zailtasun ertain altukoa da. Baldintza onenak udaberrian izaten dira, eskiatzen garaiz hasten bagara; ekialdera begira
|
dago
mendia, eta eguzkiak gogor jotzen du».Punta Suelza, Biados haranean. «Mendi ezaguna izan arren, ez da jende askorik ibiltzen hego isurialdetik.
|
|
|
Beste herrietako hizkuntza eta pentsaerak ezagutzeko modua ere badago: Bosnia eta Herzegovinako pelikula bat, Ukrainako beste bat... Nola
|
dago
mendi zinemaren ekoizpena Euskal Herrian. Industria txikia dago Euskal Herrian, baina badu bere lekua. Telebistak jaramon gutxi egiten dio mendiari; bertako mendizaleren batek zerbait handia egiten duenean, eta zenbaitetan hain handia ez denean ere, soilik eskaintzen dio arreta.
|
|
|
Don Erasmoren ikasleek berant gabe jakin zuten nondik iritsi zitzaizkien tiro hotsak: Lugoiko gainaren gibelaldean
|
dagoen
mendi hegaletik.
|
|
|
Etxeberria muino gainaldean zegoen Errorantza bidean. Eskuinetara gaztainadia
|
zegoen
mendi bizkarrean. Ezkerretara amildegia eta, han sakonean, aintzira landarez eta igelez betea.
|
|
|
–Ez
|
zaude
mendian ibiltzen ohituta, ezta?
|
|
|
Antzola herria asmatua da. Izena Baztan eta Aldude ibarren artean
|
dagoen
mendi batena da.
|
|
|
Jonek ez du ahoa ireki. Txunditurik
|
dago
mendia ikusi gabe egon diren bi egunetan zenbat hurbildu zaizkion. Zein ukigarri ematen duen orain lehen egunean helmuga eskuraezina zirudienak.
|
|
|
ITXASO. (Eiderri baxu) Ya veo, ohituta
|
dago
mendian, ezta?
|
|
|
gaude. Gailurra bera ostalduta dago eta sasiartean
|
dago
mendi honen tontorra (364 m).
|
|
|
Etxeberriarrek harrera polita egin zioten Atarrabiako abesbatzaren laguntzarekin. Elurtuta
|
zegoen
menditik hoztuta etorri zen ikazkin gaixoa, eta hortaz, arakildarrek elkartearen berora eraman zuten. Bertan, indarrak berreskuratu zituzten gaztaina erreak, txistorra eta urdaiarekin.
|
|
|
Seme alabak izanez gero, ordea, emazteak bizirik jarraituko zuen, sekula eta betiko alargun. Alargun hauek miretsiak izaten ziren, sakrifikatutako senarrarekin batera hil bailiran, eta, horren adierazgarri, alargun bakoitzak bere idoloa
|
zegoen
mendiaren irudira egiten zuen orrazkera eta burukoaren moldea edo ibikia, eta hortik antzematen zitzaien nongoak ziren.
|
|
|
Itsasertzeko urak ere izoztu egin ziren, lurretik itsas barrenerako lau legoatan. Izotz azal horren azpitik trumoien antzeko orro ikaragarriak entzuten ziren sarri, baita itsasotik urruti
|
zeuden
mendi eta lurretatik ere, eta horren ondorioz emakume askok galdu egin zuen erraietan zeraman umea. Horren luzaroan iraun zuen izozteak, ezen, izotzekin bizitzera ohiturik, itsaso gaineko izotzezko azalean zehar lasai eta ardurarik gabe ibiltzen hasi baitziren soloroak.
|
|
|
Ikusi zutenean gure frentea ezin zutela urratu, Karraskainetik eraso ziguten eta gutako franko hil zituzten, tartean Arregi izeneko mikelete bat, eta hildakoak eramateko gaizki samar ibili ginen batzuek bi egun edo gehiago zeramatzatelako hilik. Azkenean iritsi zen gaua eta arnasa hartzeko unea, baina gero Karraskainetik Abadiño aldera sartu ziren eta tristura handiarekin utzi egin behar izan genuen Intxorta, Elgeta gainean
|
dagoen
mendia, Gipuzkoako azken herria.
|
|
|
" Gipuzkoan baldin
|
badago
mendiko herrien indar guztia gordetzen duen leku bakartirik, Gipuzkoan baldin badago euria eta malkarretan gora arrastaka dabiltzan laino zirpilduak berezkoak dituen herrixkarik, Gipuzkoan baldin badago nortasuna duen herririk, Orexa da herri hori.
|
|
|
Agindu bezala etorriko zaio laguna arratsaldean, esate baterakoeta solas aspertu baten ondoren, kartoizko tutua aterako du gordailutik kanpora. Ametsetan biribilkatuta lo
|
zeuden
mendi eta ibaiak jarriko ditu mahaiaren gainean ageri; esku batekin bildu, bestearekin zabaldu, geldi zegoen paisaia dokumentalaren antzekoa bihurtuko zaie eta, te lurrun usaintsuaren giroan, edertasunaren bazterretan galduko dira adiskide biak, ezarian, ohartu orduko.
|
|
|
Gure gaztelua ibar hondoan
|
dago
mendiz inguratuta.
|
|
2012
|
|
|
Martinen txabolara iristea da gure lehenengo helburua, eta bidea nabarmena da lehenengo zati honetan behintzat, baso pistari jarraitu baino ez baitugu egin bidegurutzeren bat dagoen guztietan, gorantz egiten duen bidea hautatu. Benetan da ederra Martinen txabola kokaturik
|
dagoen
mendi muinoa: Albeizko tontorra ekialdean, lautada hegoaldean... eta Umandiako hegoaldeko aurpegi pikoa parez pare.
|
|
|
Gaur egun administrazinoaren aldetik Iturribaltzaga (Iturbaltza) eta Larrabizker auzo bi badira bere, lekukoentzat dana da bat. Larrabizker eurentzat, Iturribaltzaga auzoan
|
dagoan
mendia da; orain arte ez dau euki beste entidaderik.
|
|
|
»Hemen, jarraitu zuen agureak, ezaugarritzen zuen modu berezi hartan?, hemen Norvegiako kostaldetik gertu gaude, hirurogeita zortzi graduko latitudean, Nordland go probintzia handian... eta Lofodengo barruti beldurgarrian. Gu
|
gauden
mendi gailur hau Helseggen da, Mendi Lainotsua. Jarri tenteago...
|
|
|
Biratu eta egundoko gorputz bat ikusi nuen neure eta eguzkiaren artean, aurrera zetorrena irlarantz. Ematen zuen bi milia izango zituela altueran, eta sei edo zazpi minutuz ezkutatu zuen eguzkia, baina ez zitzaidan iruditu airea askoz hotzago edo zerua ilunago
|
zegoenik
mendi baten itzalpean egon banintz baino. Nengoen lekurantz hurbildu ahala, substantzia tinkoa zela ematen zuen, azpialdea laua, leuna eta oso distira biziaz zuena beheko itsasoaren islaz.
|
|
|
NATURGAS BBK NUPTSE 2012 ESPEDIZIOAk Everesteko hego mendebaldetik hiru kilometro eskasera
|
dagoen
mendi bat jarri du helburu moduan. Nuptse, hegoaldetik, bost kilometroko zabalera duen horma da, oso bestelako bost tontor dituena, guztiak 7.700 metrotik gorakoak.
|