|
2005
|
|
|
50). Bestalde, Cogul eko iberierazko testuari buruz zera dio, berau idatzi zuenak inork uler ez zezan egin zuela, ordurako iberiera nahikoa galduta
|
zegoelako
latinaren presioaren ondorioz, baina abertzaleen artean mantentzen zela50 Gainera zergatik seta hori Iberia, iberos eta España hitzen etimologia eta bilakaera nolakoa izan den behin eta berriro errepikatzeko?
|
|
2007
|
|
|
Argi eta garbi
|
dago
latinezko colo aditzaren erroa Mendebaldeko hizkuntzetan ongi txertatua dagoela, kimu berriak eman dituela eta, laburki bada ere, azaltzen saiatu garen ondorio semantikoak ukan badituela. Batetik, esanahai sendoeta aberatsekoak dira, baina bestetik, aditzera ematen duten prozesua ez dezakeguneutrotzat jo.
|
|
2008
|
|
|
Beraz, gaztelanian euskararen eragina nolakoa izan den alde batera utziz, hitz egin dezagun euskararen barnean
|
dauden
latina edo erromantzeen eraginari buruz.
|
|
2010
|
|
|
aurkako kritikariek erabil ditzaketen arrazoi eta zemai aurreikusien artean aipatzen digu Malon etxaidek gai teologikoetarako gaztelania, eta ez latina, erabili izana: ...ituen argudioak. hasteko, esan ohi zenez, bibliako hizkuntzak (betiere hiru aitortuak, ez beste) sakratuak ziren, ukiezinak edo oso eskutik kontrolatuz begiratzekoak (bere hartan eta bereziki itzulpenetan). agi denez, heterodoxiaren arriskua handia zen hizkuntza herritarretan, gai biblikoetan ez ezik ondoko teologian ere. egia ortodoxoari eta eskritura Santuei zor zitzaien begiramena ongi neurtuta
|
zeuden
latinez, ez hainbeste, hurrik eman ere, herrihizkuntzetan. teologiako zehaztasun zientifikoak latinezko terminologia eta tradizio linguistikoan zituen jarrita bere segurtasunak. hortaz, frai luis edo Malon en lan herritarrek, segurtasun beharreko garai haietan, zalantza eta nahasmendua ekar zezaketela uste zuten kritikariek. aurreko pasarte bat osatuz, gure idazleak honela laburtzen ditu arerioen...
|
|
|
–Esan dezakedana da ikertu ditugun hizkuntzetan(?) nahiko garbi dagoela galiziera, esaterako, kontserbadoreagoa dela, aukera sintaktiko eta fonologikoetan, frantsesa baino. Esan dezakegu, beraz, galiziera gertuago
|
dagoela
latinetik frantsesa baino. Zergatik?
|
|
|
Ondorioa: ez
|
dagoela
latinaren ezagutza minimorik, ezta herri latinarena ere. Are gehiago, agertzen den hizkuntza ezin dela latintzat hartu.
|
|
|
Ohar gehiketaz bedeincatua cera andre gucien artean atal hori ez
|
dago
latinezko bertsioan.
|
|
|
Garaian bizirik
|
zegoen
Latinak maila desberdinak zituen: idazten zen" Latin klasikoa" deitua bat, eta beste bat jende arruntak egiten zuena.
|
|
2012
|
|
|
honek desegin egiten du literatur obrak jatorrizkoan duen indar adierazkor estilistikoa, zenbaitetan kontzeptuak berak ere murriztuz eta soilduz. Jakina, alboan
|
dagoen
latina alde batera utziz gero eta euskarazkoa bere horretan irakurriz gero testu erraz, atsegin eta ulergarria gertatzen da, baina latinez irakurtzen duenak alde nabarmenak aurkitzen ditu bien artean (Mendiguren 1988: 39).
|
|
|
Goazen irugarrenera: «cultura» gaizki
|
dago
latin iatorrez. Burniaren edo lokatzarenMendeko latiña da ori.
|
|
2014
|
|
|
Izan zen amore eman zuenik, eta gaitzesgarriagoa dena, errepresioarekin kolaboratu zuenik. Tamalez, maiz gertatu ohi den jokaera ongi asko jasota
|
dago
latinezko esaeran: Attamen homines.
|
|
2017
|
|
|
Bestalde, ez da ahaztu behar bizkaieraz altara esaten dela leku gehienetan. Nire ustez nahiko zantzu
|
dago
latinak ara hitza substratutik hartu zuela pentsatzeko.
|
|
|
Hitzak kantuan jokatzen duen paper horretan, ez dago alde handirik pop rockaren eta beste musika estilo batzuen artean: ez
|
dago
latinez jakin beharrik Carmina Buranarekin gozatzeko.
|
|
2018
|
|
|
Ezer gutxi dakit latinaz eta, horregatik, lehenengo hipotesiaren inguruan latinaren eta erromantzeen diakronia egiten dutenek eztabaidatu lukete (grafia kontu hutsa den, grafia eta ahoskera bat datozen, eta abar). Nik, baina, nahikoa dakit jakiteko “<u> mutu”rik ez
|
zegoela
latinez. Mututasun hori gaztelaniaren (grafiaren) eboluzioaren emaitza da.
|
|
2019
|
|
|
latina. Inork ez du latinez hitz egiten, hizkuntza hila da; eta, hala ere, webgune, artikulu eta baliabide ugari
|
daude
latinera itzulita. Horrek esan nahi du latina biziberritzeko bidean dagoela?
|
|
2021
|
|
|
Harritzekoa dena da, neurri batean behintzat, Antzinaroko Menosca, Meelako edo Morogi k gaurko toponimian oinorderik edo ahaiderik ez izatea, Probintzian badirelako bizirik dirauten herri izen (Zegama...) eta mikrotoponimo (Arakama, Arkamo...) aski zaharrak, jatorri indoeuroparreko (is) am (a, o) atzizkia dutenak (ikus 7.1 §). Hor
|
dago
latinetik heldutako deantroponimiko saila ere (ikus 7.2 §).
|
|
|
Garibaik (1571: 258) biltzen du San Valerio elizan
|
bazegoela
latinezko hizki zaharrak zituen harri bat, Sant Valerio izkiriatuta zuena eta jendeak jaiera handiz musu ematen ziona. Vargas Ponce k jasotzen duenez (apud Abascal 2010:
|
|
2022
|
|
|
—Inguru hizkuntzetan" vaccine"," vaccin"," vaccino" dira hitz nagusiak, gaztelaniaz" vacuna" denarentzat. Guztien sustraian
|
dago
latineko" vaccinus" izena. Eta" vaccinus" horren etorkia behiari errapeko erroetatik darion materia edo zornea dugu, behiaren eritasun bat," vaccinus".
|
|
|
Hala, guztiz sinesgarria suertatzen da Nafarroako erresumak sekula izendatu ez izana euskara hizkuntza ofizial bakar gisa, eta bere porrota Hispaniaren batasunaren ardatz bihurtzeko, eta, ondorioz, logikoa denez, Amerikako kontinente berriaren aurkikuntza eta euskalduntzea aurrera eramateko, eta Ekialde Urrunerako europarron merkataritza eta koloniakuntza bide zuzena ezartzeko orduan. Horren ordez, Penintsulako hizkuntza erromantzeen bestelako garapen askoz ere hedakorrago bat deskribatzen du Superpotentzia emozionalak, gaztelaniarena batez ere, gaur egun Soriako, Errioxako eta Arabako probintzietako eskualde batzuetan guztiz zokoratuta
|
dagoen
latinaren dialekto hori.
|
|
|
Gainera, oraingo aurkikuntza honek badauka ezaugarri garrantzitsu bat; eta zera da, alegia, delako ata idazkun hori ez
|
dagoela
latinezko testu baten barruan txertatuta, baizik bera bakar bakarrik... Eta ondorioz, ez dago latinez, baizik euskaraz.
|
|
|
Gainera, oraingo aurkikuntza honek badauka ezaugarri garrantzitsu bat; eta zera da, alegia, delako ata idazkun hori ez dagoela latinezko testu baten barruan txertatuta, baizik bera bakar bakarrik... Eta ondorioz, ez
|
dago
latinez, baizik euskaraz. Delako ezaugarri honek bat egiten du lurpeko ostrakak deitutako idatzien egiatasunarekin.
|