|
2003
|
|
|
Ez dago musulmanik. Ez
|
dago
judurik. Bere ondareen zerrenden ostean gureak ere ondo zentsatuta daude.
|
|
2004
|
|
|
Intelektualen artean, Errusian batez ere 1860 ez geroztik, liburu sakratuetatik bildutako esakuntza motxen bidez, juduera mintzabide gisa erabiltzen hasia izan zen. Gero ere Palestinara judu herria aldatzen hasi zenean (orain dela 80 bat urte, beraz) judueraz mintzatu beharra finkatua eta sustraitua
|
zegoen
judutarren izpirituetan. Gaizki baino gaizkiago moldatzen ziren:
|
|
|
Pablok segituan erabaki zuen ezetz: Atorra Beltzen beldurrez bazaude eta apur bat kabala bazara, ezin duzula ezer ezkutatu, are gutxiago zeuri esker libre
|
dagoen
judu baten argazkia. Erabaki zuen hori ezin dela egin, ezin duzula gorde inor arriskutan jarriko duen argazkirik, argazkiko neskaren begiak izugarri gustatu arren.
|
|
|
–Tibeteko bidaia? –neure baitarako onartu behar izan nuen gero eta interesatuago
|
nengoela
judu zaharraren kontu sinesgaitz haietaz.
|
|
2005
|
|
|
Belu dabiltza eta Pazkoa gainean dute. Ilundu ezkero ez
|
dago
juduen Erregea gurutziltzatzerik.
|
|
2006
|
|
|
Gerra honek Israelgo iritzi publikoa garraztu du. Agintarien hitzak gorabehera, hango komunikabideetan gehienek Israel ipintzen zuten galtzaile «alferrikako gerra egin dugu», «lehen baino ahulago gaude»... eta horrek darama Paul Rogers idaztera eraso militar gehiagoren eske
|
daudela
judu asko. Militarrak bereziki ari dira bultzaka.
|
|
|
Seguru
|
bahago
judua haizela, hator nirekin taberna batera. Nahi duan guztia kontatuko diat han, botila polit baten aurrean.
|
|
|
Iheslari taldearen kargu egin behar zuen mugalaria Otsoren hatzaparretan erori zela. Izua zuen begietan Otso izena aipatu zuenean, goitizen hark izua eragin zien nire kargu
|
zeuden
juduei ere. Bidean atzera egin, eta beste modu bat aurkitu behar izan nuen talde hura Espainiara irits zedin.
|
|
2007
|
|
|
eta, hizkuntzari beti garrantzirik handiena aitortuz ere, identifikazio hori Herder-ek nola ez duen egiten) 444 Berlin-ek puntu honetan Barnard i segitzen dio: . Herder faszinatua
|
zegoen
juduen biziraupenarekin; «adibiderik bikainentzat» zeukan Volk batena bere karaktere bereki propioarekin. «Moisesek bere herriaren bihotza euren sorterri lurrari lotu zion».
|
|
2008
|
|
|
Aztertzen ari diren aukeretako bat erreskate planari aldaketa batzuk egin eta berriz ere bozkatzea da. Dena dela, ez dute gaur egingo, AEBetako Kongresua itxita
|
baitago
juduek urte berria ospatzen dutelako.
|
|
2009
|
|
|
Norberaren nortasunaz kontzientzia izateaz adibidea eman zuen: munduan sakabanatuta
|
zeuden
juduak biltzen hasi ziren Israelen. Joan berriei urtero galdeketa egiten zieten:
|
|
|
Hona etortzeko munduan sakabanaturik
|
dauden
juduak ere finantzatzen ditu. Kokaguneotakoak ultranazionalistak dira, erlijiosoak bezain beste, eta, lur agindura?
|
|
|
ikus zezaten.
|
Nago
judutar batzuek beren burua ikusiko dutela nire pertsonaiengan. Aurpegiratu egingo didate beharbada.
|
|
|
Asmoa, aipatu dugunez, erbesteratu guztiek duten asmoa zen: sakabanatuta
|
zeuden
juduei bilgune bat eskaintzea. Baina bilgune horrek ezaugarri berria zeukan:
|
|
2010
|
|
|
40 baino gehiago dituzte jada. Arkeologia lanak direla eta, arabiarrak susmo larriekin
|
daude
juduek musulmanen toki sakratuak hartu nahiko ote dituzten.
|
|
2012
|
|
|
Beraz, orain, ideia batzuk eta helburu batzuk ez ezik, identitateak aintzat hartzea ere kondenatu egin behar da? Ez
|
dago
judu eta grekorik, ez dago esklabo eta librerik, espirituak besterik ez dago, denak berdinak. H. d., ez dago gaztelau, euskaldun, katalanik, hiritarrak baizik ez, denak berdinak.
|
|
|
Ene bizitzako urteetan, lehenbizi frankismoan tokatu zait torturatuak ezagutzea, entzutea. Alemanian nazien kontzentrazio kanpoetan
|
egondako
juduak ezagutu izan ditut. Haurrean Dachau n egon eta familia osoa galdu baina berak bizirik iraun zuen judu baten etxean bizi izan naiz behin alditxo bat, berarekin eta familiarekin.
|
|
2014
|
|
|
Jerusalemen baino gutxiago, baina Tel Aviven ere
|
badaude
judu ortodoxoak
|
|
|
Juduen historia jakin nahi duenak Diasporaren Museoa dauka Tel Aviven. Munduan barreiaturik
|
dauden
juduak, hori du museo honek gai nagusi: oso txukun aurkeztua dena, gaur egungo museoetan erabiltzen diren teknika modernoekin?
|
|
|
Kontua baita gizaki konkretu oro beti singularki situatua dagoela. Feminitatearen betiereko nozioa, arima beltzarena, izaera juduarena errefusatzeak ez du esan nahi gaur egun ez
|
dagoenik
judurik, beltzikedo emakumerik; ezeztapen horrek ez baitu interesatuentzat askapenik suposatzen, ihes inautentiko batbaino» (I, 15).
|
|
2015
|
|
|
Alderdi Laboristak eta Hatnuak osatutako koalizioak hauteskundeak irabazita ere, zentro ezkerrak zail dauka gehiengoa lortzea. Yair Lapid (Yesh Atid) eta Moshe Kahlon (Kulanu) buruzagi zentristak eta Meretz ezkerreko alderdia prest daude Herzog babesteko, baina, inkestak asko okertzen ez badira, zentro ezkerra 50 eserlekuren bueltan ibiliko da 120 ordezkariko parlamentuan.Netanyahu ere, Likud bera baino eskuinerago
|
dauden
Juduen Etxearen eta Yisrael Beitenuren nahiz Tora Judaismo Batua, Shas eta Yahad alderdi erlijiosoen babesa lortuz gero, gehiengora iritsi ezinik gera liteke. Baina atzo erabat baztertu zuen Batasun Sionistarekin gobernu koalizioa egitea:
|
|
|
Kultura eta zibilizazioaren (gizartearen) hastapena seme zafratu eta sexualki eragotziek hordaren aitaso terriblearen hilketan eta gero damuan suposatu duen eran, handik harako Edipo, errepresio eta konplexuekin, antz antzeko eskemarekin saiatzen da judaismoaren eta monoteismoaren sorrera azaltzen. Moises bera ez ei zen judua, goi funtzionario egiptoar bat baizik, Egipton jopu
|
zeuden
judu politeistei Akenaton-en, monoteismoa, inposatu eta, faraoi horren iraultza erlijiosoak porrot egitean, kontrairaultzatik ihesi, haiek Sinaiko mortuan barrena bidatu dituena.
|
|
|
Unibertsala gizaki filosofikoa da; beste gabe, esklaboa ez da gehiago esklabo, munduko hiritarra da(, erromatarra?). Ez
|
dago
judu ala grekorik, esan du Paulok, salbazioa unibertsala da: eta grekeraz esan du.
|
|
|
Zona honetan 450 herri palestinar daude. Hemen
|
daude
juduen kolonia gehienak, eta, azkenik, C zona Israelen esku dago eta bertan daude errekurtso gehienak. Palestinar gehienak, berriz, A eta B zonetan bizi dira
|
|
|
Leku hori sakratua da musulmanentzat eta leku hori eta Jerusalem osoa juduentzat lukeela esan zuen poliziaz inguratuta eta erabateko probokazioa sortuz. Hurrengo egunean, ostiraleroko otoitzaldian, musulman gazteek harresian otoitzean
|
zeuden
juduei harriak bota zizkieten. Israeldar poliziak tiroka erantzun zien:
|
|
2016
|
|
|
Gaur, gure izaitearen berpizkundearen eguna gogoan izanez, Israel gure aberriaren lortzea oroigarri dugu. Diaspora behingoz utzirik, hauxe den gure herrian hartu genuen bizileku; eta gaur ere, kanpoan
|
dauden
juduei dei bat igortzen diegu, guregana hurbil daitezen, ongi etorriak izango direla eta. Aurtengo Pariseko Charlie Hebdoren sarraskia larria izan da, eta horren ondotik izandako gure Hyper Cacherreko supermerkatuaren aurkako erasoa izenik gabekoa.
|
|
|
Horrela gindoazen bitartean, hango gelditasun eta geldotasunarekin (Giannina ere lokartuta zegoen), oroitzapenek gaztaroko lehen urteetara eraman ninduten, Ferrara hirira, eta via Montebello bukaeran
|
zegoen
judu hilerrira. Berriro ikusten nituen hango zelai handiak, han hemenka jarritako zuhaitzak, hilarriak eta oroit zutarriak, askoz ere ugariagoak harresien eta barruko sailak banatzen zituzten hormen ondoan, eta, benetan begi aurrean banu bezala, Finzi Continitarren hilobi monumentala:
|
|
|
Onartzen zuen Palestina ez zegoela hutsik eta bertan bazela jende bat. Hala ere horiekin zituzten harremanak, baldintzatuta
|
zeuden
juduen biziraupen eta existentzia eskubidera. Hasiera batean, Ben Zvirekin batera Palestinako fellahim en teoria garatu zuen.
|
|
|
Kontuan hartu behar da XIX. mendean Austriak, Poloniak edo Errusiak judu komunitate handiak zituztela. Frantziak edo Erresuma Batuak ordea oso judu gutxi zituzten, eta beste herrialde batzuetan, Espainian edo Portugalen esaterako, ez
|
zegoen
judu komunitaterik Erdi Aroko kanporaketen ostetik. Ondorioz antisemitismoak aldaera ezberdinak izan zituen herrialdeko egoera soziopolitikoaren arabera.
|
|
|
Noski izan zirela kasu ugari, baina arrazismoa azaleratzen hasten zenean, intelektualek eta ezkerreko mugimenduek egoerari buelta ematea lortzen zuten. Ahaztu gabe ere Frantzian
|
zeuden
judu kopurua oso txikia zela Polonian edo Errusian zeudenekin alderatuta (Poliakov, 1986: 296).
|
|
|
Biblia perfestamente ulertzen da Historiaren laguntzaz, eta" inspirazioa" ez zetorren Jaungoikoaren bulegotik. Biblian
|
daude
juduen mitoak asko eta asko haien Historia ezin arruntagoa edertzeko, desioak, Jainkoak munduko baratza zabalena Nilotik Eufrateserainokaemango zielakoa, juduen gainetik, ondotik, gertutik ibilitakoen eragin garbi askoak, poesiak, nobelatxoak, super-heroiak, fikzio mordoa sormen lanak eta plagioak. Pertsiatik Ziro erregearen baimenazJudit Eneara bueltatu zirenean bueltatu zirenak, askok nahiago izan zuelako Babilonian geratujuduek arameeraz jarduten zuten eta Cohen ikaragarri idatzia zen.
|
|
2017
|
|
|
3. Hizkuntza bat nazio bat?, egia erlatibo gehien gehienbat zuzena da, baina ez da absolutua: hor
|
daude
juduen edo romani eta sintien kasuak (nazio bat, hizkuntza anitz), edo ingelesaren, espainolaren kasuak (hizkuntza bat, nazio asko). 4 Nazioa eta hizkuntza aipatzen denean, hizkuntzarekin hiztunen komunitatea ulertzen da.
|
|
2018
|
|
|
Unibertsala gizaki filosofikoa da; beste gabe, esklaboa ez da gehiago esklabo, munduko hiritarra da(, erromatarra?). Ez
|
dago
judu ala grekorik, esan du Paulok, salbazioa unibertsala da: eta grekeraz esan du.
|
|
|
Gizarte guztietan, gaitz txikiak obeditzearen ondorioz sortzen dira gaitz handiak. Naziek susmatzen zuten funtzionario aleman gehienek ez zirela prest
|
egongo
juduak fusilatzeko edo gas kameretan sartzeko, baina, harrituta, konturatu ziren bazeudela prest Holokaustoaren lan administratiboa egiteko. Gaitzak ez du munstro izugarrien beharrik; nahikoa da pertsona arruntak erabiltzea eta gaitz handiko egoera batean galbideratzea.
|
|
|
Chinatownen? Han ez
|
dago
judurik.
|
|
|
Hemen ez
|
dago
judurik.
|
|
|
Ez dakit, han ez
|
dago
judurik.
|
|
2019
|
|
|
" Ez du ematen! Non
|
dago
judu hori. Urruti ez da, bere gauzak hemen ditu-eta".
|
|
|
Zergatik dira zaharrak? Ez
|
dago
judurik orain. Armeniarrik?
|
|
2020
|
|
|
Zer axola dizu arroka batean preso
|
dagoen
judu batek?
|
|
|
Ez
|
dago
judu ahulik.
|
|
2022
|
|
|
Alter ego bat. Gertak t horren ordez d jarri zuen eta Gerda bihurtu zen, Gerda Taro, izen bat judutar kutsua ez bertze edozerena izan zezakeena, unatua
|
baitzegoen
judutar izateaz. Emakume zirti zartakoa baitzen, ez zen konformatu Capa ren manager izateaz.
|
|
|
On Eladio obsesionaturik
|
zegoen
juduekin. Hasteko, Jesus hil zutelako.
|
|
|
Praga soilik txekiar hiri gisa aurkezten hasi da, ia esklusiboki txekiera hitz egiten. Eta gero
|
daude
judutarrak, noski, txekiarren klase gorroto eta alemanen goranzko nazionalismoaren artean harrapatuta. Txekiar, aleman hiztun, judutar; krisi garaietan nabaritzen omen dira tentsio berezi batez mugaren ezaugarriak.
|
|
|
Talde disidente gehiago
|
daude
juduak baino.
|
|
2023
|
|
|
" Non
|
dago
juduen erregea?"
|
|
|
MIRENEK: Eta horietariko zein
|
dagokie
juduei eta zein palestinarrei?
|
|
|
Lehenengo Mundu Gerrarekin batera, turkiarrek Jerusalem galdu eta britainiarrek, aldiz, Palestina osoa eskuratu zuten. Azken hauek, 1917an," Balfour" deituriko agiriaren bidez, lur haietan
|
egoteko
juduen eskubideak onartu zituzten eta horren ondorioz, Bigarren Mundu Gerra amaitu arte, etengabeko lipizta sesioa zabaldu zen. Naziek eragindako Genozidioren aurretik, bada, hain nabarmena zen biztanle juduen gorakada (aliah, hebraieraz), ezen, 1936an Jerusalemgo palestinarren agintariak haien aurka matxinatzeko proposatu zuela.
|