|
2000
|
|
|
Zernahi gisaz ere, bilduma honetako ezaugarririk aipagarriena berriro ere aniztasuna da: " Hibridotasuna ezin dezakegu ahantz, jenero, tonu eta tekniken amalgama zerikusizkoa
|
baitago
ipuinotan zehar: atzekoz aurrerako denbora, eszenen tartekatze ikasia, literaturaren jarduerari buruzko hausnarketak eta kritikak, zati filosofikoak..." (Egunkaria XII)
|
|
|
Besteak beste, bi ipuin bilduma plazaratu zituen irundarrak hizpide dugun hamarkada honetan. Errealismo zikinetik gertu
|
dauden
ipuinak eskaini dizkigu Jabier Muguruzak bere bi ipuin bilduma hauetan.
|
|
|
Aipatu bezala, zentzugabekeria erabat presente
|
dago
ipuin horietan. Sentsazio hau lortzeko askotan errealitate eta fantasiaren arteko elkarketa bitxiak egitera jotzen du.
|
|
|
Azkenean, ezer ez baita dirudiena izango: hortaz, ustekabez josiak
|
daude
ipuinok. Oso era egokian deskribatu zuen Javier Rojok ipuin hauen garapena:
|
|
|
Jose Jabier Fernandezek dioen bezala," umorez beterik daude baina garratzak dira, gogorrak eta zuzenak. Pasioz eta suz gainezka
|
dauden
ipuinak dira, baina era berean baita hotz eta gupidagabeak ere." (Egunkaria VI) Izan ere, liburu honetan heriotza eta maitasun gorroto artean egiten den hurbilketa azpimarratu behar da. Hartara, errealitatea eta usteak nahasirik ageri dira ipuin hauetan guztietan.
|
|
|
Polaroid deituriko atalean, bestalde, bat batekotasuna gailentzen da, irudi azkarren modura eraturik
|
baitaude
ipuinak. Ipuin oso laburrak dira, eta hauetan argazkiak berak ipuinotan ageri ez diren arren, ipuin hauen bidez egoera jakin bateko argazki txiki bat eskaintzen zaigu, sentsazio ezberdinak iradokitzen zaizkigula.
|
|
|
" Edorta Jimenezek deskribatzen duen munduan, sexuaren ezagutza, sexu mertzenaria, emakumeek diruaren truk eman ohi dutena da, batez ere, aukeratutako bidea. Ondo girotuta
|
daude
ipuinak, sexoarekin batera droga eta musika, rock and rolla." (El Diario Vasco IV) Ipuin hauetan guztietan gaua, droga, sexua, rock and rolla,... agertzen diren arren, funtsean gizakien betiereko irrika, desira eta grinak azaltzeko asmoa dutela esan daiteke. Honela, heriotza eta frustrazioa ipuinotako elementu etengabeak izango dira.
|
|
2002
|
|
|
Kontua ez da ortografiarena edo morfologiarena, zerbait anitzez ere sakonagoa baizik. Anitzetan, umeak txikiagoak zirenean, larderia ederra izaten nuen argitaraturik
|
dauden
ipuinak ohe bazterrean irakurtzeko, han esaten denari ez bainion inola ere tonu edo hizkera doinu egokirik aurkitzen: hitzak ponpoxoak dira, denak euskaldunak edo euskararen antzekoak, baina hizkuntzaren egokitasuna falta zaie, hitzak lotzeko modua arras bortxatua baita, eta urrun nik betitik ezagutu izan dudan euskaratik.
|
|
|
eski pistara  eramaten zaituen teleaulkian, bidearen erdian trabatuta gera  tzen delarik; hondora doan txalupa batean; zure erradiografiei adi adi begiratzen dien medikuaren aurrean zaudela... Gure heriotzaren kontrako aginduaren esperoan pasatzen dugu denbora, eta nobela baterako denbora nahikorik  ez duzunean, tira, hortxe
|
dago
ipuin laburra. Oso ziur nago:
|
|
2003
|
|
|
«Bavar eta Kiwi» istorioa aragoieraz, araneraz, euskaraz, gazteleraz eta katalanez argitaratu da. Euskal Herrian, Jose Mari Carrereren esku
|
dago
ipuin kontalaritza.
|
|
2005
|
|
|
Arratsalde eta gaueko giro melankoliatsua etengabea da, egileak aitortzen digun moduan" fatalismoak ukitutako istorioak, niaren inguruko bakardade, tristezi eta barru egoeren azalpen errazekoak". Ikusi besterik ez
|
dago
ipuin batzuen epigrafeak, lirismo puntua ere ematen dietena:
|
|
|
Egileak" on" eta" txarraren" arteko borroka moduan aurkezten dizkigu, egitura manikeo orokor batean. Manikeismoa ez da bakarrik agertuko alde bietako aurkarien borroka dialektikoan, etika eta moral alorrean, baizik eta ageriko borroka hau ez
|
dagoenean
ipuinen egitura simetrikoak ere emango du ikuspegi hau. Alegiok giza jarrerek dituzten ondorioen irakaspena izan nahi duten neurrian esan dezakegu liburu honek asmo didaktikoa duela.
|
|
|
Liburu honetako hogeita hiru ipuinek ezberdintasun handiak erakusten dituzte beren artean. Nagusi dira, batetik, narratzailea protagonista dutenak eta, bestetik, hirugarren pertsonan kontatuta
|
dauden
ipuinak. Elkarrizketek sortzen duten dramatizazioa ere handia da.
|
|
|
Testuinguru honetan, batetik, poetika hori jarraitzen duen ipuingintza dugu, anekdota, xelebrekeria eta herri ohiturei emana; eta bestetik, ahozko folklorea jasotzen hasi zeneko sasoia ere bada. Ahozkoari
|
dagozkion
ipuinak (kondairak, ipuin harrigarriak, ipuin erlijiosoak...) jaso eta lehenengo ipuin bildumak egiten hasi ziren. Ez da harritzekoa, beraz, luzaroan argitaratuko diren ipuin bildumetan traza horretako ipuinak baino ez ikustea, herri tradizioko ipuingintza eta ohiturazko xelebrekeriak nahas mahasean.
|
|
2006
|
|
|
Kontatzeko espazio eta leku ezberdinak daude. Eta horietan
|
badago
ipuin kontalariaren jarduna baldintzatzen duena...
|
|
|
Portugalek XIX. mendearen bigarren erdialdean izan zuen idazlerik handienetakoa du kontakizunak protagonista, 1845ean Povoa do Varzimen sortu eta 1900ean Parisen hil zen Jose Maria Eça Queiroz. Hain zuzen ere, Queirozen azken uneak izan zitezkeenak
|
daude
ipuinean islaturik. Biriketako mina oso aurreratua duela, Parisko kafetegi batera sartuko da.
|
|
2009
|
|
|
Ez da aurretik inon batu bakoa. Hainbat kopla bilketatan agertu izan da eta Jabier Kalzakorta, euskal ahozko literaturaren ikerlari nekaezinak, Antonio Goitia bibolinteruarekin lotzen du1 Gainera, honako koplaren atzean
|
legokeen
ipuinaren berri ematen digu.
|
|
|
|
Badago
ipuin bat txindorraren, zozoaren eta sorgin epetxaren edo epetxaren gainean. Ipuin horrek txori bakoitzak daukan sinbolismoaren zergatia azaltzen du, antza denez.
|
|
|
Zerrenda horretako beste hitz bat alzheimerra da. Eta hitz horretantxe
|
dago
ipuinaren ardatza; izan ere, Aingeruren aitonak, Malanjelek, gaixotasun hori baitauka.
|
|
|
Internet bidez ere izan daiteke horren berri; Escritores.org edo Estandarte.com orriek deialdi askoren oinarriak zerrendatzen dituzte eta irabazleen berri ematen dute. Autoedizioa Ez da erraza disko gogorrean
|
dauden
ipuin horiek liburu bihurtzea. Kanal tradizionalak egilearen kalitatearen homologazioan oinarritzen dira, editore edo epaimahai baten bidez. Hala ere, Internetek aukera berri bat ekarri du:
|
|
|
Elkarri kontatzen dizkiogun ipuinak, geure buruari kontatzen dizkiogunak, filmetan ikusten ditugunak... ipuin horiek gabe ez dago giza esperientziarik. Gizakia dagoenetik
|
dago
ipuina, dago fikzioa eta dago gezurra. Nik ez dakit nire bizitza ulertzen fikziorik gabe.
|
|
|
Hezurrek kantatu berri duten izugarrikeriaren galga berean
|
dago
ipuinaren akabera ere: umearen aitak bere emazte krudela segarekin hil eta iltze batetik jarri du zintzilik.
|
|
2010
|
|
|
Orduan, hainbat eskola aukeratuko dute, eta ondoren, irakaslearekin edukia adostuko. Horrela, ikasleek saioari
|
dagokion
ipuina saioaren egunaren aurretik ikasgelan landuko dute. Izan ere, aktore taldea haur eta gaztetxoekin interakzioa lortzen saiatuko da.
|
|
|
Karlos Linazasororen Gizakiaren minak liburua ere ipuin bilduma da eta Kepak aipatu duen ustekabe argumentala ematen digute «Gizon bat etorri da gaur», «Kartzelan», «Ez naiz zakur bat» eta «Paracieloseko labarrak» narrazioek. Zehar lerro baten gisan garatzen da jarraian ez
|
dauden
ipuinez ipuin argumentu moduko bat osatzeraino. Horrek liburuaren interesa areagotzen badu ere, badira liburuan deigarri suertatu zaizkidan beste arlo batzuk ere.
|
|
2012
|
|
|
“Zintzoena da esatea ipuin bat idazten duenak ideologia bat transmititzen duela, kontzienteki edo inkontzienteki. Eta ez
|
daude
ipuin onak edo txarrak, ipuinetan dagoena aztertu behar da, eta helduok bitartekari lan hori txukun egin behar dugu”.
|
|
|
Miren Amuriza bertsolari berriztarrak Aitona Ferminen txapela izeneko liburua idatzi du bildumarako. Hiru pertsonaia
|
daude
ipuinean: aitona, Xane umea, eta aitona zaintzen duen Rosa boliviarra.
|
|
|
Mireia Delgado durangarra ohituago
|
dago
ipuinak kontatzen idazten baino, eta aitortu du: “idatzi nuenetik orain kontatzen dudanera, hamaika bertsio egongo dira”.
|
|
|
Eta Donostiako Polikiroldegiko kontzertu zapuztu hartan ere izan nintzen ni, 1985eko maiatzaren 19an: data zehatza ondo gogoan dut, zuk ez bezala; bestela ziur
|
nago
ipuinean aipatu izango zenukeela. Eta nik bai, nik bota nituen harriak Polikiroldegiko kristalen aurka kontzertua suspendituko zela jakin genuenean:
|
|
|
" Askotariko testuak
|
daude
ipuinez gain, horregatik da kontakizun musikatuen ikuskizuna. Zast!
|
|
|
krisiaren eraginez, bere burua prostituitzera behartuta sentitu den neska baten bizipenak kontatzen ditu, zuzen eta latz. Kontakizuna oso ondo garatzen du egileak eta euskara txukunean idatzita
|
dago
ipuina, diote epaimahaikideek.3 saria: Itziar Irastorza.
|
|
2013
|
|
|
Ipuin kontalariek proposatzen dutena hiruki baten modukoa dela iruditzen zaio. Batetik
|
dago
ipuina bera, bestetik hori kontatzen duena eta azkenik ikus entzulea. Irudi geometrikoaren hiru erpinak lotuz ariman emozio bat sortzea, gogoan irudiak marrazteko bazka ematea, eta iruditeria horretan bidaiatzeko aukera eskaintzea izaten du helburu Ameztoik.
|
|
|
Higiezinen agentzia batean
|
nago
ipuinetako etxeetan espezializatua.
|
|
2014
|
|
|
Liburu hau aurreko beste batzuk baino dibertsoagoa da. Nik uste dut
|
badagoela
ipuin eta gai batzuetan sakontasun pixka bat gehiago lortzeko ahalegina. Baina uste dut bidea lehendik markatuta zetorrela, eta irekitako bide horiei jarraitzea izan dela lana batez ere.
|
|
|
sekula nobelarik idatzi ez izana. Eta bere ipuinen irakurketa, bata bestearen ondoren, nobela sekretu eta fantasmatiko baten atalak osatzen amaitzea, eta nobela argentinarrik handienak eta famatuenak beti
|
egotea
ipuinaren birusak kutsatuta. Rayuelari buruz ari naiz, Sobre héroes y tumbas, Adán Buenosayres, El juguete rabioso, Respiración artificial, El beso de la mujer ara, a bezalakoei buruz, edo El sueño de los héroesi buruz, perfektuena akaso?, gau bateko ipuina gogoratzen saiatzen ari den nobela baten istorioa besterik ez dena.
|
|
|
hori azpimarratu nahi nuke? beti
|
egotea
ipuinaren birusak kutsatuta. Soinujolearen semeari buruz ari naiz, SPrako tranbia, Bilbao New York Bilbao, Manu militari, Twist, Azkenaz beste bezalakoei buruz, edo Gorde nazazu lurpeani buruz, biribilena akaso?, bost ipuin luzez osatutako gure herriaren historiaren zati bat besterik ez dena.
|
|
2015
|
|
|
Ehun metro, Zergatik panpox, Hamaseigarrenean aidanez, Zeru horiek? nobela laburretik bezain gertu
|
daude
ipuin luzetik. Oraingoz izen gabe da, beharbada, guztietan bitxiena, Bernardo Atxagak Borgesen La intrusa ipuina oinarritzat hartuta idatzitako erdimetraia.
|
|
|
gertatu zaizula kontatuko diezu? Gurasoak ez
|
daude
ipuinetarako! 1
|
|
|
Etxe atarian bigarrena, igogailuaren zain geundela hirugarrena eta, gorantz gindoazela, beste dozena erdi bat. Maitasun idilikoaren zain
|
dauden
ipuinetako printzesa leloak baino miretsiago biluztu nintzen geroxeago gelan".
|
|
|
Idazki berrian, lerroz lerro herrestan ari dena, modan
|
dagoen
ipuin xelebrearena, lo gelditu naizenean ene saihetsetik Eba emaztearen ustegabeko sortzailea. Xo!
|
|
|
Eta erabaki zuen modu bakarra zegoela Kaixo. Ongi
|
dago
ipuina?
|
|
2016
|
|
|
Zer gertatu zaizula kontatuko diezu? Gurasoak ez
|
daude
ipuinetarako!
|
|
|
Txomintxo eta Perutxo pertsonaien abenturen kapitulu berri bat plazaratu dute Peru eta Txomin Magdalena durangarrek, Elkar argitaletxeagaz. Txomintxo eta Perutxo maiteminduta
|
daude
ipuin berrian, eta istorio berria aurkeztuko dute egileek, bihar, 18:30ean, Hitz liburu dendan. Aurreratu duenez, Durangoko Azokan ere egongo dira irakurleekin hartu eman zuzena edukitzeko prest.
|
|
2017
|
|
|
" Egon
|
badago
ipuin egokiagorik umeei kontatzeko! Urte askotako irakaspen arduratsuak zapuztu dizkidazu."
|
|
|
Bilduma honetan
|
dauden
ipuinak Durangoko Julene Azpeitia lehiaketak sarituak dira.
|
|
|
Bilduma honetan
|
dauden
ipuinak Durangoko Julene Azpeitia lehiaketak sarituak dira.
|
|
|
Bilduma honetan
|
dauden
ipuinak Durangoko Julene Azpeitia lehiaketak sarituak dira.
|
|
|
Bilduma honetan
|
dauden
ipuinak Durangoko Julene Azpeitia lehiaketak sarituak dira.
|
|
|
Haur eskolako lehenbiziko urtean nenbilenean
|
bazegoen
ipuin bat alfabetoaren bigarren zatian ikusten zena: haurtxo bat putzu batera erortzen zen eta han hiri miresgarri bat aurkitzen zuen:
|
|
2018
|
|
|
Agian bai subjektua eta bai denborazko «aurre» bat argudiatzea bera legeak bere burua legitimatzeko sortutako zimentarri fikziozkoak dira. Esan liteke legearen aurreko subjektuaren osotasun ontologikoa, hain zabalduta dagoen suposizio hori, egoera naturalaren hipotesiaren aztarna dela, liberalismo klasikoko egitura juridikoen atzean
|
dagoen
ipuin fundazionalista horren gaur egungo arrastoa, alegia. Ipuin horretan «aurre» ez historiko baten aldarrikapen performatiboa premisa fundazional bihurtzen da, pertsonen ontologia aurresozial bat bermatzen duena; pertsona horiek gobernatuak izateko baimena ematen dute libreki, eta horrela legitimatu egiten dute kontratu soziala.
|
|
2019
|
|
|
Azpitituluan Ipuin izugarriak, eta Patri Urkizuren edizioan, jasotzen dira" han hemenka sakabanatuta
|
zeuden
ipuinak, Herria, Euzko Gogoa, Gernika eta Egan aldizkarietan"; bi sailetan banatuta: itzuliak eta asmatuak," elkarrekin harremanik baldin badute ere".
|
|
|
Kontatzen ez den zerbait
|
dago
ipuinean, Joseba. Hori esan nahi duzu?
|
|
|
Dirua ikusi duzu hor, Josef? Hori esan duzu, ezta, diruari begira
|
dagoela
ipuin hau, ezta?
|
|
|
Berdin dio, aurrera ipuinarekin. Konturatu zara gaixorik
|
dagoela
ipuin hau. Gaixorik dago andrea ospitalean, baina umetan gaixorik egon zenekoa ere kontatzen du:
|
|
|
Iruditzen zait zeuk esan dezakezula ondoen; zeu izan zinen lehena... Zahartuta
|
daude
ipuinak, Alan?
|
|
|
Esaera zaharrak dioenaren arabera, ez
|
dago
ipuinik zoriak parte hartzen ez badu. Hertzainak taldeak eskaini zuen azken kontzertu hartan ezagutu genuen elkar, txiripaz.
|
|
2020
|
|
|
Azpitituluan Ipuin izugarriak, eta Patri Urkizuren edizioan, jasotzen dira" han hemenka sakabanatuta
|
zeuden
ipuinak, Herria, Euzko Gogoa, Gernika eta Egan aldizkarietan"; bi sailetan banatuta: itzuliak eta asmatuak," elkarrekin harremanik baldin badute ere".
|
|
|
Bazekien hutsuneak
|
zeudela
ipuinean. Elipsiak.
|
|
|
Hobe izango litzateke esatea euren aita non
|
dagoen
ipuinak kontatzea baino.
|
|
2021
|
|
|
" Literaturari dagokionez, bestelako formatuetara jotzea. Ondo
|
dago
ipuinak idazten ikastea, baina demagun serie bat idaztea eta gero ahoz adieraztea eskatzen diegula. Da adibide bat.
|
|
|
Ikusi" Marihuanazko bufandak" (Txalaparta, 2002) bilduman
|
dagoen
ipuina" No da, bada, kea, Eba?" (105 orrialdea).
|
|
|
Hauen xuxurla entzun, hauen ahots sarkorra bereganatu, hauen harmonia bilatu... Beste sekreturik ez
|
dago
ipuin borobilak idazteko.
|
|
|
Esterrek zakur bat bezala abandonatzea nahiko deskalabru ez, eta baztertu egin behar izan nuen, denbora batez, idazle izateko ametsa... Ez
|
nengoen
ipuinetarako! Are gutxiago horrenbeste desiratzen nuen nobelatzar hari berrekiteko...
|
|
|
Gazteek irakurtzen duten literaturari eta entzun dezaketen musikari buruzko zentsura zurrunaren aldekoa da Platon. Amek eta haurtzainek baimenduak
|
dauden
ipuinak besterik ez omen liekete kontatu behar haurrei, eta haur jolasek ere araututa egon behar lukete. Homero eta Hesiodo zenbait arrazoirengatik debekatu behar omen dira haurrentzako irakurgai gisara.
|
|
|
Euskal Herriko zein Europako testuak oinarri hartuta, euskal herri ipuingintza europar tradizioan kokatu nahi da, bietan
|
dauden
ipuinen aldaera desberdinak aztertzeko eta konparatzeko. Obra jakin bat hartu da ikergai, Mari Xor edo ezagunagoa den Marierrauzkinena, hain zuzen ere; alde batetik, dituen euskarazko beste aldaeren artean alderatzeko eta, bestetik, bereziki Europako beste bertsioekin parez pare jartzeko.
|
|
|
ipuinaren ezaugarri orokorretan, gertaeretan, pertsonaien ezaugarrietan, eta sinbologian eta imajinarioan, hain justu ere. Azterketak erakusten du Euskal Herrian eta gure herri literaturaren tradizioan kokatuta
|
dagoen
ipuina dela baina, aldi berean, unibertsala ere badela. Ahozkotasuna indartsua den kultura honetan, testuen aldakortasuna ia berezko ezaugarria da, baina hori izan da, hain zuzen ere, irauteko bermea.
|
|
2022
|
|
|
Entzutea izaten da onena, ikasle bakoitzak azalpen ezberdinak ekarriko dituelako etxetik eta umeari horrek laguntzen badio, ongi etorria izango da. Azken finean, fededun ez garen familia askotan ere joera
|
dago
ipuin moduan ematea azalpenak: " Hildakoa halako izarretan dago orain" modukoak.
|
|
|
Hasieran,
|
bazegoen
ipuinen bat beste ahotsen batetik, baina egia da denak zirela zuriak, klase ertainekoak, emakumeak... Orduan, behin erabakita bederatzi horiek izango zirela, iruditu zitzaidan denek Lur izan behar zutela.
|
|
|
Nola lan daitezke gai hauek haur txikiekin. Horrelako gertaeren aurrean batzuetan ez dakigu erantzuna ematen edo gaiari berriz heldu nahi diogu.
|
Badaude
ipuin batzuk horren inguruan lasaitasunez eta patxadaz hitz egin ahal izateko. Erabaki bat hartu bere adinarekin aproposa zer izan daitekeen aztertzeko.
|
|
|
Izan ere, urteekin oroitzapenak nahastu egiten dira. Eta horrela joan ginen idazten antzezlan bakoitzari
|
dagokion
ipuin antzeko bat. Kapitulu bakoitzaren ostean gonbidatu baten hitzak sartu ditugu.
|
|
|
Bazekien hutsuneak
|
zeudela
ipuinean. Elipsiak.
|
|
2023
|
|
|
Niri bi gauzak gertatu zitzaizkidan, eta agintzen ziguten idazlan bakoitzean ahalegintzen nintzen ume ez agertzen. Irakasleak, zorionez, hala ikusten jarraitu zuen ikasle sasijakintsu hura, ume, eta Urruzunora aurkeztu ahal izateko, berak mekanografiatu zuen arkatzez koaderno orri batean
|
zegoen
ipuin hura. Liburuak gomendatu zizkidan.
|
|
|
Edozertarako dira onuragarriak. Nire bizitza pertsonalean zein profesionalean oso presente
|
daude
ipuinak. Istorio asko sortzen ditut ikasgelan, inprobisatuz eta nire ikasleen laguntzarekin.
|
|
|
Ipuinean, planteatzen dugu nola saiatzen den berreskuratzen. Saiakera horretan
|
dago
ipuinaren koxka.
|
|
|
Goizean, irratia txor txor, esan dio ondo
|
dagoela
ipuina. Berba hori erabili du:
|