2000
|
|
%1era ere ez da iristen, kanal batean zein bestean, Lapurdi, Nafarroa Beherean zein Zuberoan gertatutakoalbisteen kopurua. Argitu beharra dago, bestalde, aurkitu ditugun kasu apur hauenartean bat ere ez
|
dagoela
Iparraldean gertatu eta bertan soilik eragina duenik. Alegia, Iparraldean gertatzen dena aipatzen denean, Hegoaldean ere eragina izateagatik soilikaipatzen da (adibidez, ustez ETArena den armategi baten aurkikuntza Baionan: Lapurdin gertatua, baina eragina ETArengan eta ondorioz Hegoaldeko errealitateanduena).
|
2001
|
|
Hastapenean 600 ziren akziodunak eta 3.200 inguru dira egun. Frantziako estatuaren aldetik ez du inoiz diru lagun tzarik ukan. Herrikoa bezalakorik ez
|
dago
Iparraldean ezta Frantzian ere Korsikan salbu, han ere antzeko esperientzia garatu baita. Denok eredu gisa hartzen dute Herrikoa, Euskal Herrian eginiko eredua:
|
|
Halaz ere, ikusleak egingo luke zaldunarekin egin duela bat berak, zaldunarenak direla bere kezkak eta galderak. Miresgarria da, benetan, Jainkoaganako deiadar larri hau iparraldetik etortzea, diotenez munduko gauzetan hain murgildua
|
dagoen
iparralde hotz horretatik. Ez da noski fededunaren deiadarra, baina bai bederen fede gosearen oihua.
|
2002
|
|
• Familia bidezko transmisiorako aukera gutxi
|
daude
Iparraldean, guraso gazte euskaldun gutxi dagoelako. Hegoaldean ere arazoak ager daitezke, guraso euskaldunen artean gero eta gehiago direlako erdaraz hobeto egiten dutenak.
|
2003
|
|
Demografiaren aldetik ordea, aldaketa ikaragarria gertatu zaigu azken bi mendeetan, eta hori Frantziaren menpe
|
dagoen
Iparraldearen kaltetan: XIX. mendean alabaina, ekonomiaren beherakadak eraman gaitu jendetzearen erdia galtzera, eta XX. mendean ez dugu jakin herriaren odolustea geldiarazten, ez aterabide berriak asmatzen.
|
|
Baina ehun urteren buruan, milioi bat eta ehun edo berrehun mila bizilagunetara iganez, bere jende kopurua biderkatua zuen Hegoaldeak, beti hein bertsuan
|
zegoelarik
Iparraldea, 200.000 bizilagunetara ezin helduz eta 5/ 6etarik 1era jaitsiz gure heina.
|
|
Benasqueko (Huesca) Tuca del Monicaren ekialdeari eraso egin zioten sugarrak desagertu egin ziren atzo, baina bi hektarea pinu beltz eta larre utzi zituzten errauts. Burgosen, hiru foku aktibo
|
daude
iparraldean, garrantzitsuena, igandean Tartalés de los Montes en sortua, eremu malkartsu batean.
|
2005
|
|
Hasieratik gaur arte, ikaragarri garatu da Iparraldeko ikastolen egoera. 1969an ikastola bat eta 8 ikasle
|
zeuden
Iparraldean, urteek aurrera egin ahala baina, egoerak hobera egin du, eta aurten, 24 ikastola eta 2.129 ikasle dira Lapurdi, Nafarroa Beherea eta Zuberoan. 2 eta 18 urte bitarteko haur eta gazteak hezten dituzte.
|
|
2004\. urtean, 4.107 establezimendu turistiko
|
zeuden
Iparraldean, hotelak, erresidentziak, oporretako etxeak edo txaletak, pentsioak, etxe partikularretako logela legeztatuak, landetxeak eta abarrak kontuan hartuta, eta 50.729 plazako eskaintza zeukaten orotara. Atzerriko turistetan, Alemaniako, Herbeheretako, Belgikako, Suitzako eta Erresuma Batukoak dira nagusi.
|
|
Ideologia ren aldetik, zazpi herrialdeek dute Euskal Herria hobekienik definitzen. Baina praktikan harreman haustura bat
|
badago
Iparraldearen eta Hegoaldearen artean. Dena dela, jende gehienentzat errefe rentziazko lurraldea bereudalerria da eta dagoen lurralde administratiboa.
|
2006
|
|
Nik ere ez dut pentsatzen armak Euskal Herriarentzako mesedegarriak izan direnik ezertan, are gehiago, ETA izan da aitzakia nagusia autogobernuranzko aurrerapausoei mugak ipintzeko ez soilik Euskal Herrian, baita Katalunian ere. Garbi ikusten da hori Frantziako defentsa ministro Michele Alliot Marie k esaten duenean ETA
|
dagoen bitartean
Iparraldeak ez duela departamendu propiorik izango.
|
|
Eta bestalde, gauza guztiek ez dute zentzu beterik. Zuk badakizu Ipar Poloan ez
|
dagoela
iparralderik.
|
2007
|
|
– Baiona salbu, hiririk ez
|
dago
Iparraldean.
|
2008
|
|
Txomin Peillen, Beñat Oihartzabal eta Xarles Bidegain kezkatuta
|
daude
Iparraldean euskarak bizi duen egoerarekin. Hala ere, aurrerapausoak egin direla adierazi dute.
|
2009
|
|
Datu zehatzak bilduta aurkitu ez baditugu ere, badakigu 176 erabilera planek jaso dutela esparru sozioekonomiko pribaturako diru-laguntza aurten EAEn, beraz, hortik gorakoak izango dira erakunde eta enpresetako euskara planak, gehienak Gipuzkoan, gutxiago Bizkaian eta batzuk Araban. Nafarroan ere badira dagoeneko ale batzuk, eta, momentuz, bakarra
|
dago
Iparraldean. Badakigu euskara lan munduan sustatzeko gero eta hitzarmen gehiago dagoela udalen eta enpresen artean eta 157 udaletan dagoela EBPN martxan, herri mailako eremu guztietan eragiteko gogoz.
|
|
Gipuzkoan, gutxiago Bizkaian eta batzuk Araban. Nafarroan ere badira dagoeneko ale batzuk, eta, momentuz, bakarra
|
dago
Iparraldean. egokiak ziren gure helburuetarako: formatu bereko liburukiak, laburrak, erredakzio arinekoak eta, ondorioz, irakurterrazak.
|
|
Norabideari dagokionez, berriz, Mujikak uste du ez zutela ezer zehatzik errespetatzen. Batzuetan ikusi nahi izan da hego ekialdera edo ekialdera begira daudela; baina
|
badaude
iparraldetik hegoaldera begira daudenak ere. Mendiak eskatzen zuen erara antolatu zituzten.
|
2010
|
|
10 Euskal Herriko gazte euskaldun guztien% 2,3 baino ez
|
dago
Iparraldean, hots, 150.267tik 3.495 lagun. Bestalde, EAEko gazteen erdiak(% 49,3) euskaldunak dira.
|
2012
|
|
– Miresgarria da, benetan, Jainkoaganako deadar larri hau Iparraldetik etortzea, diotenez, munduko gauzetan hain murgildua
|
dagoen
Iparralde hotz horretatik. (ZIN:
|
2013
|
|
Kontuan hartzekoa da Lapurdin, Nafarroa Beherean eta Zuberoan handiagoa dela bikote soilen proportzioa. Erretreta hartzean etorritako gehiago
|
dago
Iparraldean. Bakarrik, eta zaintzarik gabe Bestelako ereduen goraldi hori azaltzeko, joera berriek daukaten eragina maiz hartzen dute hizpide.
|
2014
|
|
Beraz, hemendik aitzinera hiru errealitate politiko administratibo desberdin horiek banaka aztertuko ditugu: bat, Pirinioez iparraldean
|
dagoen
Iparraldea; bi, Nafarroako Foru Komunitatea (NFK); eta hiru, Euskadiko Autonomia Erkidegoa (EAE).
|
|
Ez, 92an Gipuzkoako eskola arteko txapelketa izan zen. Orduan Hendaiako bertso eskola bakarrik
|
zegoen
Iparraldean. Behintzat, beste talderik ez zen.
|
|
Datorren igandean, irailaren 28an, Arriaga Antzokiak, pastorala bezalako ikuskizun ederrez eta bereziz gozatzeko aukera emango du arratsaldeko 19:00etatik aurrera. Antzerki genero horren jatorria Zuberoan dago, eta oso sustraituta
|
dago
Iparraldean, baina oso gutxitan goza dezakegu Hegoaldean. Beraz, euskara, euskal kultura eta Euskal Herriko tradizioak maite dituzten pertsona guztientzat ezinbestekoa den hitzorduaz ari gara.
|
|
Telebistako begi kliska anitz, Pagnolada batzuk, samurtze eta beste, Pantzoren antzerkia ateraldi antzerkia da, eta egoera rokanboleskoak maite ditu, enigma kutsua baina irri egiteko da; berdin zaio sinesgarri edo ez, irri egiteko gara hor eta irri egiten da. Beherearta k eta Lamindegiko laminak ek errezeta berak baliatu dituzte, antzerki mailan sakontasun gutxiagorekin baina erreferentzi
|
egonez
iparralde osoan. Hirigaraik segitu zuen beste gisan, batetik Pantzo irringarri izendatu bakarrizketekin, eta bestalde Porru salda taldearekin.
|
|
– Baina non
|
dago
Iparraldea?
|
|
Ia aberria bezainbat, inguruan ikusten zuenagatik. Denak
|
zeudelako
Iparraldean aberriak ekarrita, baina denak maitasunaren zain. Baita Xabi bera ere.
|
|
Jarduna
|
dago
iparraldean, herrigunerantz joanda.
|
2015
|
|
Niretzat hurbilago daude: jendea gehiago mugitzen da, gazteek aise harreman truke gehiago dute hiru lurraldeetan, eta gero, ekonomiari dagokionez, askok eta askok, abertzaleez haratagoek ere, ulertu dute aise aukera gehiago
|
daudela
Iparraldeak eta Hegoaldeak harremanak batera garatzen badituzte. Halaber, politikan, nahiz eta bide gogorra eta korapilatsua bizi izan dugun, nolabaiteko esperientzia bizi izan dugu bi aldeetako herritarren artean, Iparraldeak eta Hegoaldeak bide egin dugu neurri batean.
|
|
Mende bete iraun zuen euskara lapurtarraren goratasunak: XVII. mendearen bigarren erdirako, euskara eta euskal literatura ahultzen hasita
|
zeuden
Iparraldean (Sarasola 1976: 182).
|
|
Gutxienez 70 etxe multzora
|
dago
iparraldean.
|
2016
|
|
Zenbat euskalki ote
|
dago
Iparraldean. Horren arabera, hiru ikusten dira:
|
|
Iparraldeko E4 jarduna (language maintenance edo language shift direlakoen adierazgarri sendoena) gainbehera bizian dator, eta bere horretan mantzentzen edo da E3 jarduna. Argi dago luze zabaleko mintzaldatze edo language shift fenomenoaren aurrean
|
gaudela
Iparraldean. Nola interpretatu, aldiz, E4 jarduna ziztu bizian jaistea eta, aldi berean, E3 jardunak bere horretan irautea?
|
|
Nahiz eta aurretik ez zen aitortu zenbateraino
|
zegoen
iparraldea ere arrazakeriak jota, 1863ko jende saldoen bortizkeriak argi erakutsi zuen beltzen aurkako sentipena sakona eta zabala zela, eta hilgarria ere suerta zitekeela. Bai, hegoaldean zetzan esklabotzaren monopolioa, baina, arrazakeria hauspotzeko orduan, ez zen bakarra.
|
|
Baina ohartarazi du arazo bat sortzen ari dela garapen hori: eskolak euskaraz emateko gaitasuna duten behar adina irakasle ez
|
egotea
Iparraldean. Iragarri du hasiak direla Hegoaldeko irakasleak Iparraldera joan ahal izateko aukerak aztertzen.
|
|
Hamar urtean, Iparraldean kokatutako polizien kopuruak nabarmen egin zuen gora. Horrela, 1986an, 1.400 polizia inguru
|
zeuden
Iparraldean, gobernu frantsesak polizia judiziala zein zerbitzu sekretuak bereziki indartu baitzituen. Espainiari bere prestutasun eta borondate ona erakutsi nahian, frantses gobernuak segurtasun neurriak behin eta berriro indartu zituen.
|
|
Dekretu haren arabera, salatu beharreko iheslarien artean Karmeleren bi neba nagusiak zeuden, Joseba eta Josu, herria erortzear
|
zegoela
Iparraldera hanka egindakoak.
|
|
Bai, 16 kilometrora
|
dago
iparraldera.
|
2017
|
|
(Tutik ulertu ez duen seinale da norbaitek, burlatzeko, ipuinon esanahia eta balioa XVI. mendean eta XIX edo XX. mendean ez bereiztea). XIX. mendeko Aitorren euskal ipuinean, ordurako euskal gizarte tradizionala Estatu modernoen erasopean krisi larrian sartua
|
dago
iparraldean nahiz hegoaldean, eta elezahar berriaren xede nabarmena (Aitorrek zazpi seme ditu, etab.) zazpi probintzien eta Euskal Herri osoaren batasunarena da.
|
|
Mikelek beste behin ere esan behar izan zuen bera ez zela inoiz Tximurekin
|
egon
Iparraldean. Berak ez zekiela ezer pistola kontuez.
|
2018
|
|
Bilbora joateko bere autoan hartu ninduen Iruñean. Garesen bizi zela kontatu zidan, lanarengatik
|
zegoela
iparraldean, eta herrira bueltatzea gustatuko litzaiokeela. Ez zuen deus esan bere lanari buruz.
|
|
Nafarroa Garaiak, gisa hartan, Baionako porturako sarbidea galdu zuen. Aldaketa haiek eragin zuzena izan zuten Euskal Herri kontinentaleko artisautzarentzat, beren merkatuak sekulako gainbehera jasan zuelako aduana haren ondorioz.242 Landak basamortu bat ziren XIX. mendeko Frantzian.243 Horrek berak erakusten du Euskal Herri kontinentalarentzat Frantzia urrun gelditzen zela, eten handi bat
|
zegoela
iparralderantz. Aldiz, harreman egonkorrak eta naturalak mendiz bestaldeko euskaldunekin zituzten.
|
2019
|
|
ANTZEZLAN ARGENTINARREN FESTIBAL BAT, Les Translatines,
|
zegoen
Iparraldean eta OA-k berarekin joateko eskatu dit. Ostiralean Rafael Spregelburg en Buenos Aires obra ikusi dugu, Baionan bira bat eman, pizzeria batean afaldu, Aviron Bayonnais en partidua telebistatik erdi ikusi, partidutik atera zirenekin nahas kopa bat hartu, aterpera itzuli, Marseille eta Niceren arteko herri bateko surflari batekin lolekua konpartitu aterpean, beraren laguna egin, berarekin frantsesa praktikatu dugu, hizkuntza, hurrengo egunean Baionako denda bitxiak bisitatu (liburu zaharretako bi, MSO k OA-ri esondatutakoak, denda cool batzuk, jatetxe txukun bat, balizko artikulu baterako...), Miarritzera joan, hurrengo antzezlana, Dolor exquisito ikusteko (Miarritzen galdu ginen eta agure dotore batek lagundu gintuen txaleten labirintoan zehar eta, Iruñekoak ginela jakinda, Pablo Sarasateren etxearen aurretik pasarazi gintuen), antzezlana ikusi (surflari côte d, azur tarra antzokian agertu zen eta hirurak sartu ginen), hirurak zerbait hartzera joan, berak Monaco izeneko edari bat hartzen zuen:
|
|
euskararen aldeko atxikimendua sustatzen du era guztietako herritarren artean, korrikalarien aurpegietan irribarreak bezala begietan malkoak ikus daitezkeelarik. Korrikan, herritarren euskararekiko aldekotasuna bistaratzen da, eta honek garrantzi berezia du, batez ere, ingurune erdaldunetan (Enkarterri, Arabako Errioxa edo Erribera), hiriburuetan, edo euskara oso egoera babesgabean
|
dagoen
Iparraldea bezalako eremuetan. Korrikak bete betean hartzen ditu Euskaralditik kanpo geratzen diren erdaldunak, aurkia eta ifrentzua bailiran, eta bere inguruan sortzen den giroak gertuarazi egiten du zalantzazko jarreran edo euskararengandik urrun dagoen hainbat.
|
|
Olerki hau bi munduen artean
|
dago
iparralde eta hegoaldearen artean herdoildutako burdinari baten arantzetan zintzilikatuta dago hesian itxaroten du harresiaren zementuan lokartuta hemengoa da ertzekoa olerki hau ziurgabetasunez beteta dago ezezaguna den guztia aurrean dauka ezaguna den guztia atzean olerki hau nirea da baina zurea ere bai olerki hau bestaldera salto egiten laguntzen gaituen plataforma bat da besterik ez bestalde...
|
2020
|
|
Gauza jakina denez, Komando Autonomo Antikapitalistetako militantea zen eta 1978 urteaz geroztik errefuxiatuta
|
zegoen
Iparraldean. 1980ko ekainaren 11 hartan, zita bat zeukala-eta, etxetik atera zen eta ez zen sekula gehiago inon ere agertu.
|
|
Norantz
|
dago
iparraldea?
|
|
Mugimendua
|
dago
iparraldean.
|
2021
|
|
Jakina, bi tradizioetako erabilerak onartzen dira euskara batu edo estandarrean. Eta horrek ez du esan nahi
|
egon
Iparraldean erabiltzen ez denik, egon erabilera orokorrekoa baita beste zenbait baliotan: ‘leku batean gertatu tarte batean’ (aste guztian egon da han); ‘egoera batean gertatu’, adjektiboari (r) ik eransten zaionean (tristerik nago; bakarrik zeuden) eta negarrez, minez, lotan, zalantzan, gogoetan... bezalakoekin (negarrez dago oraindik ere; lotan dago haurra); partizipioekin, adiera erresultatiboan (okerturik dago; okertuta dago; okertua da (go)); aginteran (zaude hortxe!; egon zaitez geldi pixka batean).
|
|
Txertoa hartu ez duten osasun langileak jomugan
|
daude
Iparraldean
|
|
Nik dakidanez, garaian Naparra kontsideratua zen joera anarkistaren ordezkari edo burua, hain zuzen ETArengana joateko kontrarioen bidean. Horrek branka Erakunde armatuari begira jarriko luke.
|
zegoen
Iparraldean, poliziak kartzelan ez zion babesik eman, eta Naparrari buruzko eman zitzakeen informazioak nahikoa zaharrak izanen ziren.
|
|
Poliziaren arabera, 1980etako bukaeran Bartzelona komandoko laguntzailea, 1987tik
|
zegoen
Iparraldean eta 1992tik, omen, ekintza armatu nagusietan ibili zen. Pototoren eskutik lan egiten zuen eta haren ordezkaria izan zen Madrilen.
|
|
Lurralde banaketari dagokionez, ikusi daiteke euskararen eta euskarazko irakaskuntzaren eskaintza presente
|
dagoela
Iparralde osoan," nahiz eta oraindik gune batzuk dirauten non ezin daitekeen irakaskuntza elebiduna segitu", ez irakaskuntza publikoan, ez irakaskuntza pribatu kristauan (MI, MCC eta MEER 2016: 50).
|
2022
|
|
Iparraldeko herriak eta jendea ezagutzeko aukera eman die pilotak mugaz bestalde indar handiagoa duten modalitateetan ari diren xare jokalari Joxi Lopetegiri, trinketean ari den Eneko Maizi eta errebotean diharduen Iñaki Otaegiri. Azaldu dute modalitate horietan maila eta intentsitate handiagoa
|
dagoela
Iparraldean, jendeak gehiago jarraitzen ditu partidak, telebistaz ere gehiago ematen dituzte...
|
|
Heldu den ekainaren 12an eta 19an egingo dira Frantziako Asanblearako hauteskundeak Ipar Euskal Herrian. Hiru hautesbarruti
|
daude
Iparraldean, eta lehen itzulian 32 diputatugai egongo dira: 4 hautesbarrutian, bederatzi hautagai izanen dira —tartean Biarnokoak ere—; 5 hautesbarrutian, 11; eta, seigarrenean, berriz, hamabi.
|
|
Beste batzuk aipatzearren: epaitegietatik EAEko normalizazio prozesua trabatu nahi duten epaiak iritsi dira, hainbatetan guztiz arrazoinamendu txepeletan oinarrituta (euskararen zailtasunarena, kasu), murgiltze eredua Damoklesen ezpatapean
|
dago
Iparraldean, Nafarroan euskararen garapena eta euskaldunon hizkuntza eskubideak murriztuko dituzten arauak ari dira onartzen, eta gero eta ozenago entzuten dira ultraeskuinen eta haien diskurtso homogeneizatzaile eta supremazisten ahotsak espainiar eta frantziar estatuetan.
|
|
Beste batzuk aipatzearren: epaitegietatik EAEko normalizazio prozesua trabatu nahi duten epaiak iritsi dira, hainbatetan guztiz arrazoinamendu txepeletan oinarrituta –euskararen zailtasunarena, kasu–, murgiltze eredua Damoklesen ezpatapean
|
dago
Iparraldean, Nafarroan euskararen garapena eta euskaldunon hizkuntza eskubideak murriztuko dituzten arauak ari dira onartzen, eta gero eta ozenago entzuten dira ultraeskuinen eta haien diskurtso homogeneizatzaile eta supremazisten ahotsak espainiar eta frantziar estatuetan.
|
|
Beste batzuk aipatzearren: epaitegietatik EAEko normalizazio prozesua trabatu nahi duten epaiak iritsi dira, hainbatetan guztiz arrazoinamendu txepeletan oinarrituta (euskararen zailtasunarena, kasu), murgiltze eredua Damoklesen ezpatapean
|
dago
Iparraldean, Nafarroan euskararen garapena eta euskaldunon hizkuntza eskubideak murriztuko dituzten arauak ari dira onartzen, eta gero eta ozenago entzuten dira ultraeskuinen eta haien diskurtso homogeneizatzaile eta supremazisten ahotsak espainiar eta frantziar estatuetan.
|
|
–Gure etxean askoz ere seguruago egongo zara Baionan edo Donibane Lohizunen baino –esan zidan. Hegoaldeko poliziak eta eskuin muturreko taldeak hasita
|
zeuden
Iparraldean lehergailuak jartzen– Orain dela egun batzuk Hendaiako Mugalde liburu dendaren aurkako erasoa burutu zuten, eta errefuxiatuak bizi ziren etxe bati jarri zioten lehergailua –esan zuen.
|
|
Arrondizamenduak: bi
|
zeuden
Iparraldean, Baionakoa (Lapurdiko itsasaldea) eta Maulekoa (Zuberoa, Baxenabarre, eta Lapurdi barnea), bakoitza bere suprefeturarekin. Komertzialdegi bat Baionan bada 1726tik.
|
|
" Zergatik
|
dago
Iparraldea hain ongi sartua Frantziako Estatuan?"
|
|
Hori dela eta, ibilbide horretan beste urrats bat egin nahiko genuke. Gainera, aipatu beharra
|
dago
Iparraldea nahiko gune ahaztua izan dela aldakortasunaz gurean egin diren lanetan, eta inguru horretako berri zehatzagoa ematen lagunduko dugulakoan ere bagaude.
|
2023
|
|
Theo eta haren familia ikusteko irrikitan zegoela. Seguru
|
zegoela
Iparraldean berehala hobetuko zela bere osasuna, berrerortzearen beldurra bazuen ere. Peyron ekin hitz egin zuela eta esan ziola ezinezkoa zitzaiola hango egoera gehiago jasatea eta nahiago zuela Iparraldera joan; Tarascon edo Lyons eraino norbaitek lagun ziezaiokeela eta gero Theok edo beste norbaitek itxoin ziezaiokeela Paris-ko geltokian.
|
|
Antolatzaileak ziur
|
daude
Iparraldearen eta Hegoaldearen batuketak zesta puntaren indarra «biderkatuko» duela. «Oiartzun mediatikoa are gehiago zabalduko da.
|
|
Antolatzaileak ziur
|
daude
Iparraldearen eta Hegoaldearen batuketak zesta puntaren indarra «asko handituko» duela. «Oihartzun mediatikoa are gehiago zabalduko da.
|
|
Urretxun (G), adibidez, XVII. mendean errieta egin zieten" lizunki" eseritzen omen zirelako. Gizonak, aldiz, goiko galerietan
|
zeuden
Iparraldean.
|
|
Ipar Euskal Herrian, kontrara, antzerki transmisio handiagoa egon da eta badakite zer den; ondorioz, gehiago apreziatzen dute ikusle bezala joaten direnean. Diferentzia itzela
|
dago
Iparraldean edo Hegoaldean antzezterakoan: Iparraldean, emanaldiaren ostean, “goresmenak” ematen dizkidate, eta hori ez dut sekula Hegoaldean entzun.
|