|
2001
|
|
|
Bilbon itzali zen bere bihotzeko argia, 1951 urtean, hagitz era txarrean. Guziz kutsaturik
|
zegoen
ibairat erori eta bertan amaitu baitzuen bizitza, horrenbertze estimatzen zuen Txillardegiren erranetan" itota baino, pozoinduta".
|
|
2002
|
|
|
Ibilaldi geldo mutuarekin jarraitu zuten. Hurbil
|
zegoen
ibaiaren marmarra entzun zezakeen Julenek. Zuhaitz batzuk ikusi zituen ilaran.
|
|
|
Mutilari eskutik helduz, zuhaitzen aldera eraman zuen korrika. Hantxe bertan
|
zegoen
ibaia: iluna, lasaia.
|
|
2003
|
|
|
Baina babes egitura horiek (ibaibidearen mozte desbideratzeak, ubideratzeak, lubetak,...) pausalekuen desagertzea, urak ibaira arinago biltzea, ibaian beherantz urok bizkortzeaeta uholde arazoak ibaian behera eramatea ekarri dituzte, besteak beste. Babes egiturok ematen duten ustezko segurtasun berme osoaren aitzakian, bestalde, geroeta beteago daude ibaiertzok, gero eta ur pausaleku gutxiago ere, eta, jakina, ibaiertzak berez, nahitaez, ibaiari
|
dagozkionez
ibaiak aldian aldiko berriro hartuegiten ditu, berme osoaren zentzu ezaren seinale. Horri hiri uholdea (urban flood) esaten zaio hondamenari begira.
|
|
2004
|
|
|
Meabeneko Blas zaharra
|
dago
ibai hegalean bakar bakarrik. Harengana doaz txakurrak.
|
|
|
Begira, ikusi duzu zer garbia
|
dagoen
ibaiko ura?
|
|
|
Beste aurkikuntza bat Bartzelonako Ikerketa Kimikoen eta Ingurumen Ikerketen Institutuak (CSIC) eta Ebroko Konfederazio Hidrografikoak ere azterketa bat egin dute Cinca ibaian, PBDE eta hexabromoziklododekanoaren (konposatu kutsatzaileak) aztarnarik ba ote dagoen aztertzeko. Azterketa hori oso industrializatuta
|
dagoen
ibaiaren alde batean egin da, Monzonen parean. Han, PBDE kontzentrazioak aurkitu dira:
|
|
2005
|
|
|
Hiru igel
|
daude
ibai ertzeko putzu txiki batean. Pozik zeuden hiruak, harik eta behi eder bat ikusi duten arte ibaiaren beste aldean.
|
|
|
Ez zen harritzekoa. Senpe zaharra ohituta
|
zegoen
ibaian arrantzatzen zuenetik jatera. Baztango izokina eta amuarraina jatera, alegia.
|
|
2006
|
|
|
Eta hori oso osorik irentsi zuen, denbora luzeegian, itsasadarrak. «Une bat iritsi zen non Ibaizabal ez baitzen
|
zegoeneko
ibaia, kloaka nabigagarria baizik», diosku Ibon Areso Ur Partzuergoko presidente eta Bilboko Udaletxeko alkateordeak.
|
|
|
40 bat makinek isurketa kontrolatzeko egindako lan ugariek isurketa isolatzea lortu dute, ura iragazteko balio duten hainbat elementu dituzten hiru lurrezko dikeak eta lurrezko zakuak azkar eraikita. Caldas eta Baionako zubiaren artean ia geldirik
|
dago
ibaia, itsasadarreko bokaletik gertu. Kutsatzaileak itsasadarrera iristeko arriskua gainditutzat jotzen da, eta agintariek itxi egin dute ibaiaren bokaletik hurbil dauden itsaski bankuak ixteko agindua, hasiera batean kautelaz hartu zena.
|
|
2007
|
|
|
/// Arrantza arte modu bat ere bada, eta hartz bakoitzak bere estilo propioa du horretan, amarengandik ikasia zein bere kabuz garatutakoa. // Izokinak
|
dauden
ibaiek hartzak erakartzen dituzte eta, inguruan jateko ugari dagoenez, normalean bakartia den animalia besteenganako jasanberago egiten da. // Kume gazteak dituzten amak, hala ere, haiekin geratzen dira.
|
|
|
Gaur egun, 150 pertsona inguruk jasotzen dituzte 50 tona kamalote egunean eragindako 145 kilometroetan. Horrez gain, 7.000 metroko hesiak
|
daude
ibaian zehar, eta bi ontzi prebentzio lanetan ari dira. Halaber, CHGk gutxieneko zerbitzuak ezarri ditu asteburuetan eta jaiegunetan.
|
|
|
" Kartzela honetan, gainera, senideak bisitak eskatzeko zailtasunak izaten ari dira", salatu du errepresioaren aurkako erakundeak. Bertan
|
dago
Ibai Aginaga Berangoko gaztea. Argazkian, azken ostirala Algortan.
|
|
|
Makal, sahats eta lizar berde bizien itzalak argazkia ekarri zion gogora berriro ere Lisari. Hor
|
zeuden
ibaiaren ur uher bareak, inoiz odolak tindatuak, bazterretako harri koskorrak kariziatzen. Urrutian, Bardearen muino biluzi malkartsuei antzematen zitzaien, muga berrien atari.
|
|
2008
|
|
|
–
|
Badaude
ibai lasai baten antzera ordeka patxadatsuak zeharkatuz igarotzen diren bizitzak. Nirea ez da horrelakoa izan, jarraitu zuen, nire esaldiari jaramonik egin gabe, eta isildu egin zen.
|
|
|
Ospe handia hartuko zuten eraikinak altxatu zituzten Urumearen bazterrean. Historiaren lekuko, garai eta arkitektura desberdineko eraikin ezagunak
|
daude
ibaiaren alde batean zein bestean: Viktoria Eugenia antzokia, Donostiaren alde burges eta aristokrataren ohorez, alde batean; Kursaal abstraktu eta garaikidea bestean...
|
|
|
Atea irekitzean, panorama etsigarria zen. Han
|
zegoen
Ibai, burumakur, eskuburdinak jarrita, poliziaz inguratua». Protesta egin arren, miaketa agindua erakutsi zieten poliziek.
|
|
|
Atea ireki, eta etsigarria zen. Han
|
zegoen
Ibai, burumakur, eskuburdinak jarrita, poliziaz inguratua»
|
|
|
Baldintza ekologiko egokian
|
dagoen
ibaia araztaile natural erraldoia da. Ibai bateko animaliak hiltzean, izaera garbitzaile horrekin bukatzen dugu, eta milioika euro balio duen araztegi bat erosi behar da.
|
|
|
Pentsa komando batek hemengo berri izan eta hau guztiau zartaraziko balu, zelako kalteak. Amerikar konpainia baten esku
|
daude
ibai honen eta Columbia ibaiaren hidroelektrikoak.
|
|
2009
|
|
|
Iparraldean ere alerta horian
|
daude
ibaiek gainezka egiteko arriskua dutelako. Landetan, ordea, arriskua handiagoa da; alerta laranja ezarri dute, Adourren urak handituta baitatoz.
|
|
|
Maria del Yermo Urquijo Eusko Jaurlaritzako Herrizaingo sailburuordeak Radio Euskadin azaldu duenez, gaur erne jarraitu behar dugu Gasteiz eta hiriburuko hegoaldeko egoera, EAEn alerta egoeran
|
dagoen
ibai bakarra baita Zadorra.
|
|
|
Horren ondorioz, pilatutako zikinkeria horrek presa modura funtzionatuko ote duen susmoa dute auzokideek. Salsidu kaleko 20 familien etxebizitzak har ditzake urak, 5 metro baino gutxiagoko tartea
|
baitago
ibaiaren eta eraikinaren artean. Izan ere, hori izan zen urtarrilean jazo zena.
|
|
|
Ingurugiroarenganako eraginaMeatzetik hurbil
|
dauden
ibaiek hainbat isurkin toxiko jasan dituzte. Zonaldeko biztanleak nekazaritzatik bizi dira.
|
|
|
Ingurugiroarenganako eraginaMeatzetik hurbil
|
dauden
ibaiek hainbat isurkin toxiko jasan dituzte. Zonaldeko biztanleak nekazaritzatik bizi dira.
|
|
|
Burkoa izan zen burura jaurti zidan lehenengo gauza, irribarrea barre argia bihurtuta. Alfonbra gainean lasai asko
|
zegoen
Ibairen kamioi gorria etorri zen gero. Cinzano ren hautsontziak hegan ikasi zuenean, ohetik jaiki eta sukaldean bilatu behar izan nuen aterpea.
|
|
|
Ingeniariek berehala topatu zuten lehen erronka: trenaren bidean
|
zeuden
ibai eta haranak zeharkatzea.
|
|
|
Nam: (ON) Tunelaren inguruan
|
dagoen
ibai batetik mineral ezberdinak atera dira. Ondorioz, tunelaren egonkortasunaren arazoa areagotu egin da.
|
|
|
Harri horretan kobazuloaren aurrean dagoen mendia San Gregorio agertzen da grabatuta, baita ondoan
|
dauden
ibaia eta ordeka ere. Gainera, ikertzaileek uste dute harrian landutako biribilak neguan izozten ziren ur putzuenak direla.
|
|
|
Azken norabide horri heldu genion, eta errepideak zuzenean Fontibrera eraman gintuen. Han
|
dago
ibai handiaren iturburu ofiziala: natur gune txikia, ederra eta berezia.
|
|
|
Hementxe idazten dut beti, ez naiz beste inon idazteko gai. Mirespen guztizkoa diot Joseph Conrad-i esaten duenean liburuak edozein tokitan idatz daitezkeela, baita" marinel baten kamainan ere, ontzia izotzak hartuta
|
dagoelarik
ibai baten erdian".
|
|
|
– Non
|
dago
ibai hori?
|
|
2010
|
|
|
Besteak epaitzeko orduan, formak eta definizioak gustatzen zaizkio jendeari, urlia santu bat da, sandia putakumea eta berendia kafrea?, baina hiztegietan nekez aurkituko dugu hitz magikorik, ez formen munduan forma behin betikorik, errealitate psikikoa den bezalakoa definituko duenik, gure barne mugimenduen konplexutasunak ezinezko egiten baititu definizioak. Jendeak tankan itxitako konpartimentu batzuetara egokitzen du errealitatea, hemen hau, hor hori eta han hura, baina konpartimentu batzuetatik besteetarako jarioa etengabekoa da, Heraklitok esaten zuen bezala ez
|
baitago
ibai berean bi aldiz bainatzerik. Errealitate psikikoaren espazioa ez da, beraz, dimentsio bakarrekoa:
|
|
|
Ibaiak ur kanal huts bihurtzean, azaltzen dute, uraren autoarazketa, higadura, garraioa eta sedimentazioa prozesu naturalak aldatu dira, eta delten eta haranen inertilitatea eragin dute. Ríos con Vida elkarteak dioenez, Espainian ez
|
dago
ibai handietako bakar bat ere ekosistema gisa. WWFren arabera, harrapakinak ezabatzeak, kaltetutako habitatak leheneratzea ez ezik, enplegu iraunkorra sortzea ere ahalbidetzen du.
|
|
|
Medikuek ere elikagaiak irenstean kontuz ibiltzea gomendatzen dute beti ondo prestatuta egon behar dute, baita eskuak garbitzea ere edozein elikagai manipulatu aurretik eta botilako edariak bakarrik edatea. Era berean, preserbatiboa erabili behar da “ohikoa ez den” bikote batekin sexu harremanak izanez gero, eskistosomiasia
|
dagoen
ibai eta lakuetako urarekin kontakturik ez izateko eta edozein larrialdi estaltzeko mediku asegurua izateko. Azkenik, gomendagarria da berriro medikuarengana joatea bidaiaren itzuleran, batez ere eritasunak izateko arriskurik izan bada, hala nola ibaietan edo lakuetan bainatzea, edo animaliaren batek hozka egin badio.
|
|
|
Besteak epaitzeko orduan, formak eta definizioak gustatzen zaizkio jendeari —urlia santu bat da, sandia putakumea eta berendia kafrea—, baina hiztegietan nekez aurkituko dugu hitz magikorik, ez formen munduan forma behin betikorik, errealitate psikikoa den bezalakoa definituko duenik, gure barne mugimenduen konplexutasunak ezinezko egiten baititu definizioak. Jendeak tankan itxitako konpartimentu batzuetara egokitzen du errealitatea, hemen hau, hor hori eta han hura, baina konpartimentu batzuetatik besteetarako jarioa etengabekoa da, Heraklitok esaten zuen bezala ez
|
baitago
ibai berean bi aldiz bainatzerik. Errealitate psikikoaren espazioa ez da, beraz, dimentsio bakarrekoa:
|
|
2011
|
|
|
Zirgako bide zorraren menpe
|
daude
ibai nabigagarri edo flotagarrietako ertzen mugakide diren lurrak; zortasun hori ibaien nabigazio eta flotazioaren zerbitzupean bakarrik dago.
|
|
|
La Paz ospitaleko errehabilitazio solairu batean
|
dago
Ibai, iragan otsailaren 15ean Zainketa Intentsiboetako Unitatetik (ZIU) atera ostean.
|
|
|
Arinenak kamioietan bidaltzea pentsatu nuen, anbulantziak lanpetuta baitzebiltzan. Gainera, zubiak gaizki samar
|
zeuden
ibaia pasatzeko.
|
|
|
" i£ MWtt # #" #M< K# argizari erdi bat begira Chang' an go gau giroaren jabe hamar mila auzo ari dira zarrastaka arropa garbitzen udazkena, haizea bihurri oroiminez ziztuka Yu Guanen noiz egingo du men tartariak joandakoak etxera daitezen ene baita gainean ilargi ezin
|
egon
ibaia gauean uhin alfer, urre dardarizo ur azala zeta bezain dirdai izekirik, izarrak barreiu atsedenik hutsena mendian inguruan, kaneletan lili oro garden distiren sarean
|
|
|
—Aizu —galdetu diot orduan broma bat eginez—, seguru al
|
zaude
ibai honetan arrainik badagoela?
|
|
2012
|
|
|
Laster
|
zegoen
ibaiaren beste aldean (hura zen bere bidea Huchettera itzultzeko); eta Emmak belazean ikusi zuen, zurzurien pean oinez zihoala, aldian aldian pausoa baretuz, pentsatzen ari den norbaiten gisa.
|
|
|
Aulki kulunkarian jarrita mandril bat ikusten zen. Mandrilak
|
zeuden
ibai ertzean eta biltegi inguruan ere. Yangambira iritsi eta handik gutxira burututako koadroa zen, eta pasatako urteak antzematen zitzaizkion.
|
|
2013
|
|
|
Denetik aurkitu dute ibaietan: auto zatiak, motoak, bizikleta asko, plastiko pila bat, komunetik behera botatakoak" izugarria da zenbat konpresa
|
dauden
ibaietan", hozkailuak, obretako hondakinak, arropa, ume kotxeak, 150 bat pneumatiko, jostailuak, altzariak, ordenagailu zatiak, irratiak, txatarra, koltxoiak…" Duela gutxi 1,2 tona zabor bildu genituen Oria ibaiko 100 metrotan". Hain juxtu, Oria ibaia bereziki kutsatuta eta zaborrez betea dagoela nabarmendu dute Urgardenekoek.
|
|
|
Jaitzubiak bestelako aurpegia zuen 2003an: hamaika dike altxatuta
|
zeuden
ibai ertzetan, eta 25 hektarea inguru lehortuta zeuden nekazaritzaren mesederako. Baina iraultza isil isilik etorri zen Txingudira:
|
|
|
Alabaina, Diezek nabarmendu duenez, bideratutako tarte horretatik behera handiagoa izan daiteke ur handiek duten eragina, kanalizatutako zatian urak abiadura handiagoa hartzen duelako. Gainera, hormen artean konprimatuta baldin
|
badago
ibaia, urak lur azpira presio handiagoa egingo du, eta horrek eragiten du ibai ibilgutik urrunago dauden eremuetan ur azaleratzeak egotea.
|
|
|
Hala, ofizialki ur goraldietan urak hartuko lukeen mailatik gora dagoenez lurzorua, ez dute izan eraikitzeko arazorik. Esango nuke industrialde asko horrela eraikita
|
daudela
ibaien ertzean.
|
|
|
Seguru nago Turner hori ez zela inoiz Tunisian egon. Hau guztia bere imajinaziotik atera da; non
|
dago
ibai hori, adibidez. Ez dut uste zerikusirik duenik benetako Kartagorekin.
|
|
|
Bitartean, oinezkoek karrerapetik pasa ahal izango dira, eta lanen zuzendaritzak egoki deritzonean, ohizko pasabidea lehengoratuko da. Argazkian, zubia berriz jartzeko estaliko den eremuaz gain, auzokideek lehen estalita
|
zegoen
ibai zati osoan parkea berregiteko eskatzen dute, balkoietan pankartak jarrita/ © URA.
|
|
2014
|
|
|
Nire bizitzan ikusi nuen lehenengo hildakoa emakume bat izan zen. Gurasoen etxe parean
|
dagoen
ibaitik atera zuten suhiltzaileek, nekez. Polizia agertu zen.
|
|
|
Zein dira banantzen dutenak eta zeintzuk ez dute banantzen? Miarritzetik Torneara ez
|
dago
ibai ahorik beste batek baino izaera mugatzaileagoa duenik. Historiak hala nahi izan balu Loirak, Senak, Mosak edo Elbak izango lukete, Rhinek bezala, gizakien borondatea den oinarrizko eskubide hori hainbeste alditan hausteko balio izan duen muga naturalari dagokion ezaugarria(?) 926 Lurrak substratum a ematen du, borrokarako eta lanerako eremua jartzen du; arima, ordea, gizakiak jartzen du? 927 Eta Renanentzat nazioa arima da.
|
|
|
Hain adore handiz zerbitzatu eta gero, zaldi zintzoa hilik
|
zegoen
ibaiko uretan, eta, hura gabe, nola segitu aurrera?
|
|
|
Hilda erdialdean. Eta hantxe
|
zegoen
ibaia, liluragarri, hilgarri, suge baten antzera. Hara!
|
|
|
Tabernatik hogeita hamar metrora
|
dago
ibaia. Hara egiten dute txiza mozkorrek.
|
|
|
% 0,4 soilik
|
dago
ibai eta aintziretan; poloetan eta Lurreko barneko geruzetan dago gaine rako guztia.
|
|
|
Krokodilorik al
|
dago
ibai honetan?
|
|
2015
|
|
|
Telebistan ez bezala, lehen plano eta plano ertainek definitzen dute, finean, telebista, kameraren mugimendu mugatuekin batera?, zineman indartsua da horizontea. Dela road movie batean, dela western batean, dela asfaltoz hesitutako Manhattan (Woody Allen, 1979) filmeko horizonteari begira
|
gaudela
ibaiaren bestaldetik. Bitxia da horizonteari kultura eta tradizio ezberdinetan esanahi erabat kontrajarriak ematea:
|
|
|
Zeelanda Berriko talde maoriarrak bere herrialdeko kultura eta tradizioak ezagurazten ditu dantzaren bidez. Lurrarekin lotura handia du taldeak: taldekide gehienak jaio eta hazitako tokiaren inguruan
|
dagoen
ibaiarekin dute lotura, eta handik hartu zuen taldeak izena. Literalki ondorengoa esan nahi du:
|
|
|
Kastore larrua hamar dolarrera jaisteak ez zuen ematen gastuak berdintzeko adina —hain gutxi denbora eta ahalegina ordaintzeko adina—, eta tranpero gehienek lantegi hura utzi edo beste espezie batzuk jo zituzten begiz. Orain, karraskari ugalkor haiez josita
|
zegoen
ibaia: zenbat eta zenbat arbola ebaki eta eraitsi.
|
|
|
Vietnameko muga kilometro batzuetara
|
dago
ibaian behera.
|
|
|
Hor
|
dago
ibaia.
|
|
2016
|
|
|
Momentuz, udalak ez du ezer baieztatu, baina adierazi du badirela beste" lauzpabost" proiektu ere mahai gainean. Haize tunela eta olatu igerilekua bezala, guztiak
|
daude
ibaiarekin eta uretako aisiarekin lotuta.
|
|
|
«Itsasoko estropaden aldean ez du aparteko prestakuntzarik behar ibaietako erlojupekoak. Ohituta
|
gaude
ibaian entrenatzen, eta arraunean egitea ere errazagoa da ur bareak diren aldetik». Arostegiren azalpenak beste bide bat ere hartu du:
|
|
|
Gustatu egiten zitzaion gasolindegian geratzen ziren kamioiei eta autoei begira egotea, ibilgailuetatik jaitsitakoan gidariek erregaia hartzeko egiten zituzten mugimendu behin eta berriro errepikatuak jarraitzea, eta batzuetan gasolindegiko txandako langilearekin berriketan nola geratzen ziren ikustea. Gaueko jendea zen hura ere, alde horretatik bera bezalakoa, baina, hala eta guztiz ere, haien eta beraren artean amildegi bat zegoela sentitzen zuen, lantegiaren eta gasolindegiaren artean
|
dagoen
ibaia lurrean eten bat baino askoz gehiago balitz bezala: gasolindegiko langileak eta han geratzen ziren kamioilari eta gidariak biziaren korrontean zeuden, eta bera ez, bera aparte zegoen, munduaren martxak bazterrean utzitako hondakin bat, biziaren bultzada geraezinak atzean lagatakoa.
|
|
|
Gauean, logelan geundela, geure gurasoen jokabide ezohikoaz jarraitu genuen hitz egiten. Ulertzekoa zen gurekin haserre
|
egotea
ibaira erori eta hainbeste egun gaixorik egon ginelako (agian, ospitaleko gastuak ordaintzen joan zitzaien aurreztutako diru guztia), amnesialdi luzea izan genuelako. Ez genuen ulertzen, ordea, zergatik ez ziguten kasurik egiten, zergatik jokatzen zuten etxean ez bageunde bezala.
|
|
|
Rio Tintoren ur gorriak metal astunez beteak daude, oxigeno gutxi dute eta azidoak dira, izugarri azidoak, puntu batzuetan ia azido sulfuriko huts izateraino. Baina, hala ere, ibaia ez da mortua.Estralurtarra dirudien arren, Huelvan
|
dago
ibai hau. Eta bizidunez beterik dago.
|
|
|
Meatze kanpamenduak
|
daude
ibaiaren hegoaldean.
|
|
|
Ehiza debekatuta
|
zegoen
ibaiaren ertzetan Oihaneko Legearen arabera edatea jatea baino garrantzitsuagoa baita.
|
|
|
Bide bat
|
dago
ibaian behera.
|
|
2017
|
|
|
" Ez diogu guk; txostenak berak dio Gipuzkoan ez
|
dagoela
ibai edo errekarik oso egoera onean, eta esanguratsua da hori". Araba, Bizkai eta Gipuzkoako ibai eta erreken 2016ko txostena kaleratu berri du Uraren Euskal Agentziak, eta, txosten horren arabera, Gipuzkoan bost ibai daude egoera txarrean, %16 inguru.
|
|
|
Eguzkik ontzat eman du Uraren Euskal Agentziaren txostena. " Baina datu horiei helduta iritzi kritikoa falta dela uste dugu, ia ia aipatu ere ez direlako egiten egoera onean ez
|
dauden
ibaiak; eta gauza berbera gertatzen da oso egoera onean daudenekin". Plazaolak salatu du" argazki soilak" direla Uraren Euskal Agentziak ateratakoak.
|
|
|
" Momentu bateko egoeraren berri ematen du; eskala batean kokatzen ditu ibaiak. Baina ez da zehazten zein lanketa egin behar den egoera txarrean
|
dauden
ibaiak hobetzeko. Ez du egiten argazkiaren interpretaziorik, eta administrazioak argazkiak atera behar ditu, bai, baina egoera interpretatu ere egin behar du".
|
|
|
Egoera txarrean
|
dauden
ibai horietan" beharrezko lanak" egiteaz gain, Eguzkirentzat" ezinbestekoa" da Pasai Donibaneko saneamendu plana ere. " Itsasoaren eraginpean egonik, ordea, txosten honetan ez dute aztertu arlo hori".
|
|
|
Bide komertziala, arazo politikoetan ez sartzeko. Gure ibilbidean herri bat besterik ez
|
dago
ibaiaren ondoan: Sigues.
|
|
|
Zorionez, plana gelditzea lortu genuen, dio Amilsek. Ordurako konturatuta
|
zeuden
ibaiaren ezaugarriak berezkoak izan zitezkeela; adibidez, ibaiko biodibertsitatea ez zetorren bat poluitutako urek izan ohi dutenarekin. UNESCOra idatzi zuten, eta erakundeak nazioarteko zientzialari, talde bat osatu zuen, egoera ebaluatzeko.
|
|
|
Baina Erromak ez du kale egiten, ez horixe. Minutu gutxira hanketan nabari dut azkura, eta ohartu naiz eltxoz betea
|
dagoela
ibai ertza, horregatik nagoela agian hain bakarrik, ingurura begiratu eta zabor piloak inguratzen nauela noski, tartean kondoi pare bat daudela, eta bat batean gizon bat azaldu zait mozkorrak jota, zakila eskuetan diru eske edo batek daki zer. Dena jaso eta ziztu bizian egin dut isolatik gora.
|
|
|
Brontze Aroaren barruan
|
dauden
ibaietako eta mota honetako monoxila zaharrenen artean ondokoak ezagutzen dira: Bertignano ko monoxila (Piemonte, Italia) 3460±180 BP (3755±226 kal. BP) kronologiakoa, Lukone aintzirakoa (Polpenazze del Garda, Italia) 3595±125 BP ekoa (3914±171 kal. BP) eta Brigg (17 irud.) monoxila (Ingalaterra) 2755±15 kal. BP ekoa, 14.78 m tako luzerakoa, 1.37 m tako zabalerakoa eta metro bateko altuerakoa zena.
|
|
|
Bestalde, Ingurumen, Lurralde Plangintza eta Etxebizitza Sailak jakinarazi die zehapen prozedura ireki dela, GARBIren produkziogunetik hurbil
|
dagoen
ibai baten istripuzko kutsadura dela-eta talde ekologista batek egin dako salaketaren ondorioz.
|
|
|
Ez, baina. ...lun honetan, altxa nadin eta noan aurrera, beraien aurpegiak ikus ditzaket aurrera egiten dudan heinean eta gauerdiko haizeak ahots salatariak dakartza nigana zu izan zara zu zara hiltzaile zu ehorzle oilobusti salataria besteak saldu zure larrua salbatzeko eta arrazoia dute malko zuri hutsa naiz bihotzean tolesak besterik ez dituena dohakabea ni ez dut nora jo eta alderrai nabil herrenka hara hor
|
dago
ibaia ospel eta iluna, eta zergatik ez bukatu lehenbailehen, azken batean ez zuen arrazoirik, hobe ezereza, bai, mamuek jazarrita bizitzea baino. Barandaren aurrean nago.
|
|
|
Hor
|
dago
Ibai, Curia kaleko horman bermatuta, hain berezkoa duen moduan, horma bera limurtzen ari balitz bezala. Besaburua eta, aldika, ukondoa eta burua paratzen ditu, dantzariaren gorputza lurreraino luzatzen delarik.
|
|
2018
|
|
|
Bazkaldu nahi dutenek mahaiak eta aulkiak dituzte. Taberna bat ere
|
badago
ibaitik gertu: han biltzen dira Espejoko bizilagunak.
|
|
|
Azterketa paleomagnetikoen bidez, 72 milioi urteko arrastoak direla kalkulatu dute. Garai hartan kosta Gasteiz inguruan zegoen, eta Laoko eremu hori kostatik gertu
|
dagoen
ibai nahiko zabal bat izango zen.
|
|
|
Hain da indartsua korrontea, ezen den dena irentsiko bailuke, baita harriak ere, edo katedral bat, edo hiri bat. Denboralea
|
dago
ibaiaren ur sakonetan marruka. Haizeak eragina.
|
|
|
Ibilbideak ibaiaren bidea jarraitzen du, eta bazter ezkutu eta xarmangarriak erakusten ditu. Kontuz ibili beharra
|
dago
ibaian ur asko jaisten den egunetan.Hirugarren aukera bat Kuartangoko Gillartetik edo Lunatik abiatzea da, Urietako erreka eta kobazuloak ezagutzeko aukera ematen du ibilbideak, baina ez dago ondo seinaleztatuta.
|
|
|
Pasadizoko ilehori batek nire oihuak entzunda jakin zuten ziega non zen, eta gau eta egun aritu ziren lurpeko ibai ondoa zulatzen. Ni bakarrik askatu ninduten, ordea, neure zuloa bakarrik
|
baitzegoen
ibaiaren pean.
|
|
|
Mesetak nortasuna hartzen du ipar ekialdeko ertzean, zeina apur bat goratua eta bertikalki ebakita
|
baitago
ibai bazterren gainean, eta, mendebaldean eta hegoaldean, ubideraino jaisten diren San Domingoko eta Telleriako sakanek bereizita. Ikuspegi zabala menderatzen da hortik:
|
|
2019
|
|
|
Emari aldaketekin muturluzeek gehien erabiltzen duten habitataren azalera nola aldatzen denikusteko, Ameraungo zentral hidroelektrikoaren eraginpean
|
dagoen
ibai tarte bat karakterizatuzen Leitzaranen, emari ezberdineko hiru egunetan. Hasteko, 500 m ko ibai tartea kartografiatuzen LIDAR irudiaren gainean.
|
|
|
Lurraldearen topografia imajinatu dezakegu uraren azpian: hor
|
zegoen
ibaia, hor zubia, hor herria. Eta eskuarekin ura seinalatzen dugu.
|
|
|
“Gehienak kanpotik heldu garenez, tren geltokian elkartuko gara”. Handik Txunkai auzoan
|
dagoen
Ibai tabernara joanen dira, poteatzera. Eta ondoren Irubide jatetxean bazkalduko dute.
|
|
|
Helburua ingurumena hobetzea da, garai bateko esku hartze zakarrak leunduta. Gaur egun horma bat
|
dago
ibaiaren ertzean, eta zati bati kendu egingo diote," nahikoa lur badagoelako ibaia hazita datorrenean zabaldu dadin". Hala azaldu du Ernesto Martinez de Cabredo URA agentziako zuzendariak.
|
|
|
Helburua ingurumena hobetzea da, garai bateko esku hartze zakarrak leunduta. Gaur egun horma bat dago ibaiaren ertzean, eta zati bati kendu egingo diote," nahikoa lur
|
badagoelako
ibaia hazita datorrenean zabaldu dadin". Hala azaldu du Ernesto Martinez de Cabredo URA agentziako zuzendariak.
|
|
|
"... limpiar la regata de Dan Bolin Soro [sic] quando las aguas Crezidas de catorce de marzo" (BUA 1750). Artean, trenbiderik gabe, lurralde hau guztia zabalik
|
zegoen
ibairaino.
|
|
|
Kaxkardi, Otxintxiki, Otxinaundi, Idabarrengo harriak. Herritik gertuen
|
dagoen
ibai tartea berau, ibiliena aurki, izenez nabartuena ere bai.
|
|
2020
|
|
|
XI. mendearen hasieran dokumentatuta agertzen zaigu Bidasso izenarekin. Koldo Mitxelenaren arabera, euskarazko" bide" hitza eta ibai bokalean kokaturik zegoen antzinako" Oiasso" hiriaren izena
|
daude
ibaiaren izenaren jatorrian. Eduardo Gil Beraren iritzian, aldiz, Bidasoa ez da euskal izena, zelta baizik, mugaz bestaldeko Biduze ibaiaren izena bezala.
|
|
|
Ur mantsoko ubide zabalak sortzen dituen meandroetan barrena, gizakiaren eraginik gabeko lekuetan
|
dauden
ibai lurmenei eta landaretza aberatsari erreparatu diet. Landare eta alga mikroskopikoek soineko berdaxkaz beztitzen dute ura. Urratsez urrats jarraitu dut Bidasoko ur hegian goiti, ibaiaren berbaroari adi:
|
|
|
Oinez joan nintzen lehengo batean hiru koartza eta bi ubarroi ikusi nituen ur bilduen gainean; arreta eman zidaten. Hiru presa
|
daude
ibaian, arrainek ez dute urruti behar, beti egoten da, barren, hegaztiren bat atezuan.
|
|
|
Dendari bati entzun nion, “estal dezatela eta egin ditzatela aparkalekuak! ”. Haserre
|
zegoen
ibaiarekin. Izugarria iruditzen zait:
|
|
|
1560ko izkribu baten 1568ko kopian iritsi zaigu. Nabarmentzekoa da kasu honetan Zalla izena ez
|
dagokiola
ibaiari, baizik eta ur bazterreko lursail izenkideari: " los termynos y pastos del prado q [ue] se dize y nombra el prado de Bengo Ugaldea y Subacohasa [sic] y Laba Yturre y Zalla y Sarburua y Landazabal y Solaburueta". 29
|
|
|
Eskribaua: Juan Antonio Fernandez de Quincoces. da Zalla ibaiaren kasua, izkribu zaharretan izen hori ez baitagokio beti ibaiari, baizik eta Uribarri Dibiñako mugapean
|
dagoen
ibai bazterreko lursail luze bati. Beste zenbait ibai izenetan legez (cfr.
|