|
2000
|
|
|
Bada azken arrazoi bat lagundu duena euskaratutako filmek harrera ona izan dezaten: itzulpenak egiterakoan askoz arreta handiagoa jartzen da, eta ahozkotasunetik hurbilagoa
|
dagoen
hizkera erabiltzen. Edertrack, K2000 eta Irusoin bikoiztetxeetako itzultzaileak eta ETBko euskara sailekoak elkarlanean aritzen dira.
|
|
|
abuztuko ortzegun horretako arratsean, lorian zegoen errepidean, miretsirik horretarainokoan ezagutu gabeko aita ausartarekin. Martxa aldagailua ukitzen nuen aldiro harrotu eta guzti egiten ninduen, aupa eta iufa, haurrei ustez bederen ez
|
dagokien
hizkera erabiliz:
|
|
|
—Utz marikoikeriak eta goazemak ohatzera! —Klarak aspaldi atzendurik zuen bulegari prestuari
|
dagokion
hizkera gisakoa.
|
|
2002
|
|
|
Errealismo gordinez eskaintzen ditu deskripzioak eta zehaztasuna barregarri izatera iristen da, den dena parodiatuz. Idaztankeran ere erabateko askatasunez jokatzen du, bakoitzaren ahotan bere mailari eta kulturari
|
dagokion
hizkera jarrita (latin arrunta ikasteko erabili ohi da lan hau).
|
|
|
Industriak erabiltzailearengandik hurbilago
|
dagoen
hizkeraz defendatu behar ditu bere berrikuntzak.
|
|
|
Hau guztia garbi ikusten da herrietako aldizkariekin. Bat aipatuko dut, Ttipi ttapa, astero segitzen dudalako eta hango euskalkiari
|
dagokion
hizkera arretaz begiratzen egoten naizelako, ustez bederen nahiko ongi ezagutzen dudala. Hor ahalegin bat egiten dute kazetariek, egin behar den bezala gainera, herriko hizkera erabiltzeko, herriko euskara batua erabiltzeko.
|
|
2004
|
|
|
Orotz Beteluko aldaera idatzi zuen German Garmendia Nafarroako EAJren agintari zenbaiten senitarteko eta Pedro Garmendia marrazkilari saratarraren aita genuen. Bestalde, interesgarria zatekeen egun desagerturik
|
dauden
hizkeran idatzi zuten egileen inguruko zerbait gehiago jakitea zein lan gehiago edukitzea, besteak beste, Osinagako Bernardo Etxeberria, Bizkarreta Gerendiaingo F.U., eta Otsagabiako Jose Urrutiaz.
|
|
|
euskal nazionalismoaren helburu orokorrak gorabehera, prest dagoela behintzat erdal komunitateak eskuratua daukan normalizazio maila bertsuan onartzeko euskaltasunean bizi nahi duen herria. Oker ez banago, hor nonbait, gogo giro politiko jakin batzuetan, jadanik hedaturik
|
dagoen
hizkera erabilita, baskismoaren estrategiaz mintzo garela erantsi genuke hemen. Hain zuzen, euskararen auziak sorrarazten dituen betebeharrak partekatzeko gertu legokeen jarrera izango genuke hau, nahiz eta euskal nazio arazoaren gainerako alderdiak ez bere egin eta onetsi.
|
|
2005
|
|
|
Gako orokor hauei honakoak, gutxi gorabehera dagoeneko aipatuta ditugunak, gehitu genizkieke: irudimenaren garrantzia, mito arturikoa, meta literatura eta lirikatik hurbil
|
dagokeen
hizkera.
|
|
|
Datuzehatzakizateralasterbidehorienguztiennorabideaea beti beti batu/ estandarreranzkoaotedenhobekixejakinengenuke; berebat, erritmoen etaprozesuen sakontasunarenmailenberriereizanengenuke.Aldaketa prozesuan
|
dagoen
hizkera batennorabidea guztiz garden ageriezden kasurik balitz, aldakortasunarenberarenegiturasinkronikoa aztertzekoetagerta litezkeen arau plurizentrikoenetorrera eta beren arteko lehia ezagutzeko aukeraedukiko genuke.Bizentzutanplurizentrikoak, gainera: batetik, hizkerahaterairistendirenhizkuntza aldaerakhedagune batetik bainogehiagotatik iristeko aukera legoke. Eta bestetik, hizkuntza ezaugarri bat eta bera
|
|
2006
|
|
|
Aurrekontuak? Baita euskara batutik hurbil
|
dauden
hizkeretan ere. Udal agiri batzuk bai eta beste batzuk ez?
|
|
2007
|
|
|
objektu bihurtzen duena). Ikerlari gisa beste ikerlari batzuekin batera jardun ohi da bere lanetan, eta ikerlariak euren artean harremantzeko
|
badago
hizkera bat, kode etiko bat, etab., naturala ez dena, baizik izpirituala, kulturala, ikerlariek berek euren premia eta komenentzien arabera sortua (subjektiboa, horregatik). Gero, sandia ikertzailea hiritarra da (3), eta bai bere biziera naturala (ezkontza, etab.), bai bere jardun ikertzailea gizartean (produkzio zientifiko eta teknikoa) Estatuko lege eta erakunde batzuen arabera egikaritzen ditu, Estatuko lege eta erakundeek gizarte osoari ziurtatzen dioten askatasun ordenatuaren, objektiboaren barruan (objektiboa, hau ordena razionala delako eta denen interesei dagokiena, ez ikerlarien taldeari bakarrik) 504?
|
|
2008
|
|
|
Diskurtso abertzaleen alorrean dauden burubide eta jardun horiek aletzeko gaiari
|
dagokion
hizkera eta hiztegi jakina agertuko zaigu ezarian ezarian. Alde batetik, abertzaletasunaren auziak, besteak beste, era honetako hitzen atakara eramango gaitu halabeharrez:
|
|
|
Azkueren lanean agertu ez ziren makina bat hitz bildu eta argitaratu zen geroago hainbat artikulutan. Bonaparte Ondareko Eskuizkribuak baliagarri zaizkigu, egun bizirik
|
dauden
hizkerak eta hilda daudenak nolakoak ziren jakiteko. Horri guztiari jarraipena emateko, baditugu denen eskura hiztegi zehatzagoak, konparazio batera, Etxarri Aranazkoa, Baztangoa, Erronkarikoa, Zaraitzukoa....
|
|
|
Joera horren sortzailetzat Ondarroako hizkera jarriko genuke. Hala ere, esan beharra
|
dago
hizkera askotan ari dela gertatzen honako fenomeno hori (Lekeitio, Ondarroa, Azpeitia, besteak beste). Baina bada helduaren hizkeran salbuespen bat:
|
|
2009
|
|
|
Bariazio koefizienteari dagokionez, gehien aldatzen den izaria f0 da, bai ibiltartean bai batez, bestekoan; denborarekin erlazionatuta
|
dauden
hizkera erritmoa eta artikulazio erritmoa kokatzen dira gero eta azkenik, baina tarte txikiarekin, energia dugu. f0ren batez bestekorik altuenak muturretako lekukoek erakusten dituzte; aitzitik, f0ren ibiltartea handituz doa edadearen arabera, altuena zaharrenak daukala, tarte handiz gainera. Energian zaharrenak dauka altuena, beste bien artean kasik ez dago alderik.
|
|
|
Idazlearentzat estilo kontua da dena (UBM, 11; ik. orobat, 75 eta hurr.). Baina estiloa, norbere sentipenari
|
dagokion
hizkera asmatzea da. Tokian tokiko hitz egokia edukitzea(, soroak hazia bezala behar du idazleak hitza?).
|
|
|
Izan ere, euskalkiek asko laguntzen zuten bidelapurren jatorria finkatzen. Lekuko anitz
|
daude
hizkerari erreparatzen diotenak euren deklarazioetan, lapur bat han edo hemen kokatzeko, bailara hartakoa edo honetakoa zen esateko.
|
|
2011
|
|
|
Eta orain? Hasiera berri bat nahi genuke, baina hasiera berririk ez
|
dago
hizkera zaharrekin. Hizkeran jarrerak ikusten dira, jarreran mentalitateak.
|
|
2012
|
|
|
Eta orain? Hasiera berri bat nahi genuke, baina hasiera berririk ez
|
dago
hizkera zaharrekin. Hizkeran jarrerak ikusten dira, jarreran mentalitateak.
|
|
|
Eta landutako artikuluei dagokienez, badira bestelako gaiak ere. Bai, hartzaileen profila kontuan hartuta, behartuta
|
gaude
hizkera natural eta hurbil bat erabiltzera. Bestalde, gai sanitarioetan soilik zentratuz gero, aldizkariaren hartzaileak mugatu egingo genituzke.
|
|
2014
|
|
|
Ez zaio, horregatik, batere meriturik kendu behar. Lehengai egokia hautatzen jakin behar da eta, are inportanteagoa dena, paperaren gainean
|
dagoena
hizkera zinematografikora bihurtzeko abilezia behar da. Eta horretan maisua da Fincher jauna.
|
|
|
3 taulan, ezkerretik eskuinera hizkera ezberdinetan alokutiboaren murriztapensintaktikoek jasandako aldaketa adierazi da. Zutabe bakoitzean jatorrizko arauetatikabiatuz sortu diren egoera berriak bildu dira, murriztapenak
|
dagokion
hizkeran zeintestuingurutan mantendu eta zeinetan gainditu diren jasoz. Modu horretan, bilakaerahonen hizkeren araberako ikuspegi sinkronikoa ematearekin batera, denboranzeharreko aldaketa diakronikoen berri ere eman nahi izan da.
|
|
|
Nazkatuta
|
nago
hizkera horrekin!
|
|
2015
|
|
|
Bonapartek, XIX. mendearen erdian, Bizkaiko euskalkian sartu zituen Araban bizirik
|
zeuden
hizkera apurrak (Bonaparte 1867: 7):
|
|
|
UPV/EHUn egindako lan batzuek erakusten dutenaren ildotik, hizkuntza gutxituak sustatzeko politikak dauzkaten unibertsitateetan, hizkuntza gutxituan gauzatzen den irakaskuntza ezohiko baldintzetan garatu da behin baino gehiagotan: zenbaitetan, irakasleak irakasgai gehiago irakasten ditu, irakas kredituen gainzama izan ohi du, ez du eskura izaten irakaskuntza materialik hizkuntza gutxituan, edo irakas testuak sortu behar izaten ditu hizkuntza horretan landu gabe
|
dagoen
hizkera zientifikoan. Baldintza horietan, irakaskuntza jarduera razionaltasun instrumentaletik urrun
|
|
2016
|
|
|
«Zubietako debrua» deituan irrigarriki mostratzen ditu sorginetan sinesten dutenak, ezen «ez, ez da sorginik, baina beti izan dira eta izanen dira jende xoroak». Hemen ema aztia agertzen zaigu, eta biletikertzalearen hizkera arrotzarena bezala besteenarengandik xit berezia, hots, pertsonaia bakoitzari
|
dagokion
hizkera egokitzen dio egileak.280
|
|
2018
|
|
|
Komunikabideetan nire euskalkia erabiltzera tematu nintzen sasoi batez, batueratik hurbilago
|
dauden
hizkeren nagusitasuna zirikatu eta nireari ikusgarritasuna emate aldera. Ikusten nuen eroso zeudela beraien lekuan eta ahalegin urriak egiten zituztela beste euskalkiak ulertzeko, agian ulertuak izateko arazorik izan ez eta" hurbilduko dira besteak nigana" pentsatzen zutelako.
|
|
|
Hizkera bat" bizirik" dagoela esaten dugunean, eremu geografiko jakin bateko hiztunen ahotan entzun dezakegula esan nahi dugu; horrenbestez, bizirik
|
dagoen
hizkera baten berri izan nahi badugu, aski dugu galdetegiak eta grabagailuak prestatzea, eta behar dugun informazioa emango diguten hiztunengana jotzea: darabilten hizkera biltzeko eta bildutakoa aztertzeko modua izango dugu horrela; are gehiago, egungo hizkerak aztertzean, aukera izan ohi dugu ikertu ahala aurkitutako hutsuneak osatzeko eta behar ditugun datu gehigarriak elkarrizketa saio berrien bidez lortzeko.
|
|
|
Euskaldunen artean tendentzia gogorra
|
dago
hizkeraren sekuentzian euskaratik espainolera pasatzeko:
|
|
2019
|
|
|
euskara batuaren apustuak porrot egiten badu, euskara bera ere galduko da eta, hartan, galduko da noski bere obra ere. Aldiz, euskara batua garaile izanda eta bere obra ez baldin
|
badago
hizkera adostuan, bizi osoan perfekzionismo gose ia gaixo batez egin duen lana, irakurleek meritu handia ematen diotena, izango da galtzaile.
|
|
|
Arauak proposatzeko funtsezko beste hatsarre fonologikoa izan zen ezin zaiola eskatu hiztunari bere fonema biltegian ez duen unitaterik erabil dezan.2 Horri dagokiola, hiru salbuespen
|
daude
hizkera zaindurako proposamenean: S/ Z bereizkuntza, R hobikaria (frantsesetikakoa arbuiatuz), albokari palatala (LLABUR).
|
|
2020
|
|
|
Hizkuntza arruntak hitza, ahoskatzen den neurrian, ustezko adierazitakoaren itzulpena izan arren eta, jakina, bizitzarekin loturik dagoen heinean, dagoenaren aldarria izaten da. Idazketa literario filosofikoa, berriz," asmatzeke"
|
dagoen
hizkera da. Literaturak, ohiko erreferentzia sinbolikoei segida eman beharrean, haiek apurtzen ditu eta, zeregin horretan, estilo literarioa dugu behar den hizkera aitzindari hori.
|
|
2021
|
|
|
18.4.2d Nolanahi ere den, datibo komunztadurari dagokionez, aldakortasuna dago mendebaldetik ekialdera, ekialdeko hizkeretan datibo komunztadura ezabatu daitekeelako perpaus ez gramatikalik sortu gabe, eta ondorioz, azken perpaus hori gramatikaltzat har daiteke
|
dagokion
hizkera eremuan, euskara batuan idazten diren testu gehienetan datibo komunztadura zaindua ageri den arren. Ekialdean holako adibideak aurkitzen dira:
|
|
|
25.1.1b Aditzoin guztiek ez dute oinarri bera eta, ondorioz, denak ez dira gisa berean eratzen. Gainera, joera desberdinak
|
daude
hizkeren arabera. Lehenik, oinarrian aditz erroa duten aditzoinak daude:
|
|
|
Barkamen eske zintzo eta benetakotik hasita. Baina, lehenik eta behin, banan banakoa, ez
|
baitago
hizkera kolektibo onargarririk zorroztasun etiko autokritikoa gidari ez duena.
|
|
2022
|
|
|
1995ean Agurtzane Elorduik, non eta Hizkuntz Heriotza eta Aldaketa Morfologikoa doktorego tesian, xeheki deskribatu zuen hilzorian
|
dauden
hizkerek zer sintoma dituzten (ikuspegi linguistikoa) eta zerk eramaten dituen azkenetan egotera (ikuspegi soziolinguistikoa). Ikerlan hura egiteko nire eskualdeko euskara (hego mendebaldekoa) hautatu zuen.
|
|
|
Francoren diktadura izan zen 40 urteetan, Frantzian, esaterako, erotismoaren gaia ikaragarri zabaldu zen. Beraz, frankismoa uste dugun baino askoz ere kriminalagoa izan zen, eta, Apollinaireren Les 10.000 verges eleberriaren itzulpenaren hitzaurrean aipatzen zenez, hiztegi aldetik ere gaztelanian ez zegoen garaturik frantsesez
|
dagoen
hizkera hori guztia». Eta zama beraren menpe irudikatu du euskara ere Jimenezek.
|
|
2023
|
|
|
Irakurtzeko ematen zaien materiala, digestiboa izan dadin, euskaraz dago baina askotan euskara digestiboegian, xehatuan, purean. Euskaraz irakurtzen ari dela horixe da praktikatzen ari dena, baina eguneroko errealitatetik —ahozkotasunetik, zein euskara formaletik— urruti
|
dagoen
hizkera bat, monotonoa, pobrea. Azken batean, testu honen hasierara itzuli behar:
|
|
|
«Aitarentzat patoisa zerbait zaharra eta itsusia zen, besteak baina gutxiago izatearen seinale bat. Harro
|
zegoen
hizkera hartaz neurri batean libratu izanaz; bere frantsesa perfektua ez bazen ere, frantsesa zen». Eta, «arretaz hitz egiten zuen beti, sekulako beldurra zion hitz okerrari».
|
|
|
Euskararen kasuan ere, industria aroan tresneria inguruan landu zen hizkera gure lurraldean. Gaur egun, adimenaren produkzio sisteman, osasun mentalari
|
dagokion
hizkera landu behar da.
|
|
|
Horretarako, munduan non kokatzen garen aditu behar da. Euskaldunak komunitate espiritual bateko partaideak gara, eta komunitate horri
|
dagokion
hizkera landu behar dugu, gaur egun, batez ere, gogoaren osasunari dagokion hizkera.
|
|
|
Horretarako, munduan non kokatzen garen aditu behar da. Euskaldunak komunitate espiritual bateko partaideak gara, eta komunitate horri dagokion hizkera landu behar dugu, gaur egun, batez ere, gogoaren osasunari
|
dagokion
hizkera.
|
|
|
Bi iturri horiez gain, Euskaltzaindiaren Euskararen Herri Hizkeren Atlasa eta XX. mendeko Euskal Corpus Estatistikoa hustu ditut, berriemaileari hartutako terminoen zabalpena eta erabilpen maila(" osasuna", nolabait esan) hobeki ezagutzeko. Lehenengoak ondoan edo inguruan
|
dauden
hizkeretako aldaerak jakiteko bidea erraztu dit.
|