|
2000
|
|
|
Aurrera jarraituz gero: " Maite ditut maite gure bazterrak lanbroak izkutatzen dizkidanean, zer izkutatzen duen ez didanean ikusten uzten....." Hala ere, makina hotsak lanbro artean zer dagoen esaten digu eta behe lainoarekin ikusi ez arren hor
|
daude
haize errotak. Beruete eta Leitza artean 32 errota daude, 1996an eraikitakoak, bakoitzak 600 kilowatt eko potentzia du eta bere ekoizpena izugarria omen da.
|
|
|
Ikus dezagun lehenik zeintzuk diren euskararen eremuan nagusiki erabiltzen direnhaize izenak3 Ezer baino lehen aipatu behar da itaunak eta jaso diren erantzunakbatzuetan ez datozela itxi itxian bat. Sarritan gertatzen ez den arren, herriarenorografiak baldintzatzen du noiz edo noiz haizeen norabidea, eta jazotzen da herribatzuetan ez izatea puntu kardinalei zehatz
|
dagokien
haizerik, halako puntukardinalera begira mendi handi bat duelako edo bestelako arrazoiak bitarte. Arazohauek kontuan izanik, hona hemen lehen lehenik jaso diren izen hedatuenak:
|
|
2002
|
|
|
Burua paretaz haratago aterata gora zuzendu zuen begirada eta izarrak garbi atzeman zituen teilatuetako hegalen artetik. Leihoa freskura bila zabaldu zuen baina ohartu zen kanpoan sargoriago zegoela barruan baino, eta janzki soil zeuzkan galtzontziloak gerriko aldetik airatu zituen inon ez
|
zegoen
haizea bilatuko balu legez. Ohean segitzen zuen Mentxuk, nahiz eta izara kiribildua emakumearen gorputza estaltzeko soilik zegoela ematen zuen.
|
|
2003
|
|
|
Nolanahi ere, OMMko adituak zehaztu du urte amaieratik aurrera, uda Hego hemisferioan hasten denean, hodeiak diluitu egingo direla “eta zuloa berriro txikituko dela, urtero gertatzen den bezala”. Ozonoaren ahultzea azkarragoa da Antartikan, han geruza meheagoa delako, oso altuetan
|
dauden
haize bortitzengatik eta oso tenperatura hotzagatik.
|
|
|
Eta argiuneak ederrak dira baso batean edo Londreseko farola baten azpian, baina ez pertsona gazte baten buruan. Eta haizearekin haserretu zen Matias apur bat, baina apur bat baino ez; ondo baitzekien ez zela haizearen errua –ez erru osoa behintzat–, beste zerbait
|
zegoela
haizearen atzean: gobernua bera edo enpresarioren bat.
|
|
|
Haizearen hondarrak baino ez ziren kalean geratzen. Argi
|
zegoen
haizea ibili zela goizetik Idusen, baina Matias kalera irten zenerako desmoralizatuta ematen zuen. Haizeak.
|
|
|
Kalera irten zenean ez
|
zegoen
haizearen arrastorik. Hura izan zen Idus haizerik gabe ikusi zuen lehenengo aldia.
|
|
2004
|
|
|
Itsasotik datozen haize bolada kresaldunek harrotu egin dituzte izarak, eta hauen noraezak Martinaren ile hori luzearen mugimendua ekarri dio gogora. Hondartzan iluntzean lagunekin batera
|
zeudenean
haizeak haren ile hori luzea orain izarak bezala mugitzen zuela gogoratu du. Gorantz bortizki altxatzen zuela haizeak Martinaren adats luzea eta gero behera poliki poliki bueltatzen zela bere kabuz haren sorbalden gainera.
|
|
2005
|
|
|
Horien berezitasuna da Red Eléctrica de España SAk kudeatzen duen azpiegitura elektrikoaren sareko aldizkako sorkuntza fluxua. Hala ere, erakundea ziur
|
zegoen
haize industriak oztopo horiek gaindituko zituela, nazio eta eskualde mailako babes politiko zabalari esker.
|
|
2006
|
|
|
Altuera handietan
|
dagoen
haizeen eragina ezinbestekoa da langostak ain urrun iristeko, eta horren froga 1998 urtean Afrikatik Karibera joandako langosten bidaiaren datuak ditugu.
|
|
|
Diseinu berriaren arabera eraikitako dorreen kostuak ohikoenen herena izango lirateke eta energia sortzea ziurtatuta legoke itsasoan ia beti
|
baitago
haizea.
|
|
2007
|
|
|
Hala ere, Industriaren arabera, eolikoak 93 euro jaso ditu 1.000 kilowatt/ orduko, “berotegi efektua eragiten duten gasen eta kutsatzaileen gramo bat isuri gabe”. Ekologistek azpimarratu dutenez, “ez
|
daude
haize energiaren primak goiko eta beheko mugen barruan jartzearen aurka, baldin eta horrek ez badakar energia zikinekin konparaziozko bidegabekeriarik, ezta prima berriak lehendik dauden instalazioetara atzeraeraginez aplikatzearen aurka ere”.
|
|
|
– Zer
|
dago
haizearen atzean, Iturrino? –galdetu zidan egun batean–, zer ezkuta liteke halako toki batean?
|
|
2008
|
|
|
Goiza bete lan geneukan aurrean, ez
|
baitzegoen
haize arrastorik ere, eta txalupak atera eta osatu egin behar genituen gizonez, hartara itsasontzia atoian eramateko hiru edo lau miliatan barrena, uhartearen muturra inguratuz, eta gero handik, kanal estu batean gora, Eskeleto Uhartearen atzean zegoen ainguralekuraino. Txalupa batean joateko eskaini nuen neure burua, han zer eginik ez banuen ere.
|
|
|
Ez dago gaizki. Oso gustura nago nere borondate gogor, ageriko eta abar honekin, baina askoz gusturago
|
nengoke
haizezkoa balitz.
|
|
2009
|
|
|
Nahiz eta neoliberalengandik oso urruti ez ibili, alderdi sozialista europarrek (sozialdemokraziaren adierazleek) boterea galdu dute. Eta ez
|
dago
haize berri eraginkor eraldatzailerik. Beraz, hemendik aurrera egingo diren politikak eta hartuko diren neurriak ez dira orain artekoak baino askoz diferenteagoak izango.
|
|
|
Maria del Yermo Urquijo Herrizaingo sailburuordeak Bilbon izandako prentsaurreko batean azaldu duenez, alertari eutsiko diote Euskalmet Euskal Meteorologia Agentziak denboralea pasatu dela esan arte: Alerta laranjan
|
gaude
haizeari dagokionez, baina itsasoko egoera erreparatuta, alerta gorrian jarraitzen dugu, adierazi du. Jaurlaritzak zikloiari eman dion garrantziaren lekuko Urquijorekin batera, Juan Jose Ibarretxe lehendakari eta Javier Balza Herrizaingo sailburua izan dira prentsaurrekoan.
|
|
|
Horrez gain, haizeak gogor joko du, eta 100 km/ h baino gehiagoko boladak egon litezke mendian eta kostaldean; halaber, euria botako du, eta 60 litro ur jaso litezke 24 ordutan, Euskalmet, Euskal Meteorologia Agentziaren arabera. Alerta horia ezarrita
|
dago
haizea eta euriarengatik. Arabako Foru Aldundiak hirurogei pertsona eta 29 elurra kentzeko makina prest dauzka, larrialdi fasean.
|
|
|
Gasak laborategiko ontzi batean bezala nahasiko balira, meteorologia zientzia zehatza izango litzateke. Haizea egongo litzateke, bai, baina ez
|
legoke
haize aldaketarik, eta ez litzateke eguraldia iragartzeko beharrik izango. Atmosfera ia geldikor egongo litzateke.
|
|
|
Gelditu, hildakoak esnatu eta apurtutakoa zaharberritu nahi luke gogoz. Baina haren hegoekin trabaturik
|
dagoen
haize bortitz batek, paradisutik datorrenak, jo egiten du eta hain da bortitza non ezin baititu hegoak itxi. Haize bortitz horrek bizkarretik datorkion etorkizunerantz bultzatzen du geldiezinik, hondamenen hondarrak haren aurrean zeruraino hazten diren bitartean.
|
|
|
eta ez
|
dago
haize egunetan
|
|
2010
|
|
|
Nafarroa alerta horian
|
dago
haizeagatik.
|
|
|
Nafarroa alerta laranjan
|
dago
haizeagatik
|
|
|
Eguerdian baretu, lurra lehortu... presioa oso baxu, errezeloz hartzeko eran: " Hain presio baxuarekin, nola ez
|
dago
haizerik?". Galdetu ez banu hobe.
|
|
2011
|
|
|
Jarduera falta da; ez dago teknologia aldaketarik».Hala, hazkundea etorri zain daude sektore ekonomiko eta politikoak: «Proiektu ugari
|
daude
haizeak alde jotzeko zain, eta eraikuntza enpresek lurra erosten jarraitzen dute. Hazkundea etorriko da berriz, kapitalismoaren aldian aldiko krisietako batean gaudelako, eta berriro izugarri handituko da adreiluen eta porlanaren kontsumoa, energiarena?». Iñaki Barcena EHUko irakasle eta Ekologistak Martxan eko kideak hala azaldu du egoera:
|
|
|
A R KA I T Z ZA R R A G A. Bueno, printzipioz, hau izan da mahi ingururako prestatua geneukana. Nolanahi ere, bildu ditzagun azken ideia batzuk elkarrekin izandako solasaldietatik eratorritakoak. orokortua
|
dago
haizearen kontra gabiltzalako sentsazioa. hertz askotatik helduta, lanean ari gara baina zabaltzeko zailtasunekin. euskararen kontrako mezua hain indartsua izanda, neutralizatzea asko kostatzen zaigu, eta neutralizazio hori lortu gabe alfer samarrik gabiltza, gauza asko egin arren. gainera, gure politikoak, baita euskaren alde daudenak ere, beste norabait begira daude, ez diote euskarari behar du...
|
|
|
Masta handiak hautsirik zeudenez, haga txikietan zabaldu zituzten belak, baina alferrik, ez
|
baitzegoen
haizerik. Ez zegoen haizerik gutxiena ere.
|
|
|
Masta handiak hautsirik zeudenez, haga txikietan zabaldu zituzten belak, baina alferrik, ez baitzegoen haizerik. Ez
|
zegoen
haizerik gutxiena ere. Bela urriak etxe barruetako gortinak baino eskasago puzten ziren.
|
|
|
15 minutu ilara sigi saga antolatzen duen egurrezko egituraren sarreran zintzilikaturiko arbelean. Merezi du itxaroteak bustirik eta hala
|
egonik
haize siberiarra dirudien brisaren menpe. Kalkuluak aterako dituzte beren tobogan maiteenetara ahalik eta maizenik joateko.
|
|
|
Li Bai aspaldiko ahaireak urrunean artizarra dirdai Lin Huara naiz sartaldetik igo hatz zurion artean loto bat gaineko huts gardenean
|
dago
haizearen hegaletan gora ostadarrak gerrikoa laxo aspaldiko Wei Shu Qingengana erregutzen ari zait joateko bere bila, antzarren gidari oskorrian ezin arinago lurrari so, Luo Yangeko urak lerroz lerro, etsaiak eraso otsoak al dira txanoz jantzi, belarretan lokatz eta odol
|
|
2012
|
|
|
" Sinestarazi nahi digute norabide aldaketa ez dela posiblea. Hodiak ez direla prest
|
egongo
haizearen energia garraiatzeko, Magrebeko herrialdeetatik politikoki sutan erosi nahi zen eguzki energia ez dela ziurra... Kontrako propaganda itzela egiten ari dira".
|
|
|
Goizeko 7etan abiatu dira. Nekaezinak dira eta amets bat baino ez dute buruan, hurrengo egunetarako iragarrita
|
dagoen
haizea aprobetxatu eta falta dituzten 210 kilometroak egitea.
|
|
|
Bela bizkarretan atezuan
|
zagok
haizea,
|
|
|
Kanpai hotsak entzuten ziren, mandoen arrantzak, gitarren murmurekin eta iturrien azantzarekin batera, zeintzuen lurrunak hegaztatuz freskatzen baitzituen fruitu pilak, piramideetan taxutuak, ur zurrusten pean barretsu zeuden estatua zurpailen oinetan. Eta gero, arrats batean, heltzen ziren arrantzale herrixka batera non sare beltz batzuk
|
baitzeuden
haizetan lehortzen labarretan eta etxoletan luze. Hantxe geratuko ziren bizitzen:
|
|
|
Beroak eta aire itogarri batek gela betea zutela konturatu zen Ainara, eguzkiak erridauak urreztatzen zituenean. Azaroko egun haietan sargori zen, baina egun horretan, neskak, barne barnetik, zekien guzia aske uztea erabaki zuen, bere gorputza libratuko zuen eta aspalditik preso
|
zegoen
haize fresko bat aske uzteko xedea zuen. Zazpi urtez atxiki zuen gertakariaren egia, sakonenean zegoena, askotan zapartatzeko zorian, baina hondamendia gertatu aitzin gazteak lehergailua desaktibatu zuen.
|
|
2013
|
|
|
Goizean goizetik herria hori kolorez esnatu zen gerora Easo pasealekutik hasi eta moilarainoko bidea ere halatsu tindatzeko. Bederatziak pasatxo zirela, Aquarium gainean, bandera hori handi bat
|
zegoen
haize apurrak astintzen zuela ikusi zitekeen.Hamarrak alderako urduritasuna areagotzen hasi zen zaletu eta arraunlarien artean. Ontzien inguruan ikusmina nabarmena zen prestatzaileak azken ukituak egiten ari ziren bitartean.
|
|
|
Goizean goizetik herria hori kolorez esnatu zen gerora Easo pasealekutik hasi eta moilarainoko bidea ere halatsu tindatzeko. Bederatziak pasatxo zirela, Aquarium gainean, bandera hori handi bat
|
zegoen
haize apurrak astintzen zuela ikusi zitekeen.
|
|
|
Airoso: sasoi betean
|
dagoen
haizea.
|
|
|
Neurri batean, boladako sentsibilitateen indarra norbere alde
|
dagoenean
haizea baliatzea ideia ona da. Dena dela, ez dut uste Iñakiren lagun biologiak dioen adina ematen duenik gaiak.
|
|
2014
|
|
|
Artizarraren kasuan bezala, errotazio geldoa eta atmosfera azkarra ditu. Titaneko egun batek Lurreko 16 egun irauten du, baina 125 km-ko altueran
|
dauden
haizeak gainazala baino 8 aldiz azkarrago higitzen dira.
|
|
|
Soldaduaren irritxoa segituan itzali zen beste soinuei —arratsekoei— tokia eginez. Bai, hantxe
|
zegoen
haizearen mintzo zaharra; hantxe basoaren mintzoa ere, zuhaitzen dardara eta hosto berdeen xuxurla; hantxe, halaber, txorien kantu nahastua.
|
|
|
ez
|
dagoela
haizerik
|
|
2015
|
|
|
Ikasketa aldetik biolo goa dugu, baina bios ari, bizitzari jarraituz, sophia ren uretan busti da, blai egin arte. Eta jada ez
|
dago
haizerik lehortuko duenik, sophia ren urak agortezinak baitira, ezin izango baitu bizi sophia rik gabe.
|
|
|
7 Egoki da bakardade handiagoa lortzen saiatzea, Jaunari leku egiteko eta Haren Maiestateari bere berea duen esparruan bezala jarduten uzteko; eta gehienez ere, noiz edo noiz hitz bat, hitz leuna, kandelari haize ematen zaion bezala, itzali dela ikustean, berriro pizteko; baina pizturik
|
dagoenean
haize ematea, itzaltzeko baino bestetarako ez da, nire iritziz. Haize emate hori leuna izan dadila, adimenaz hitz ugari eratzean borondatea hartara erakar ez dezan.
|
|
|
09:30ean aterako da Elgetatik. Txartelak salgai
|
daude
Haizean eta Espaloian. Itzulera 18:30ean izango da.
|
|
2017
|
|
|
Haizealdiek" gauzak zaildu" zizkien etapa batzuetan. Etapa bat gogoan du, kostaldeari itsatsita egin behar izan baitzuten arraunean,
|
zegoen
haize gogorraren aurka. Lekuaren" handitasunak" harrapatu zituela azaldu du Garmendiak, eta oroitzapen horrekin itzuli da Ternuatik.
|
|
2018
|
|
|
Amandaren sendi artekoak, basa ermitatik hurbil
|
zegoen
haizeetatik haitzek gordetzen zuten mahasti zahar goieneko zokotxo batean elkartu ziren. Lagunarte apartekoa sortu zen, nahiz eta Elba bezala beste asko ere ia ia haien artean ezezagunak izan.
|
|
|
Ez
|
dago
haizerik ni geldituko nauenik!
|
|
|
Ez da kalera irten behar egunero egunero gauez zaborrontzia esekitokian jartzeko, eta ez da jaso behar goizean berriz. Ez
|
dago
haizeak noranahi eramandako ontzia bilatzen ibili beharrik.
|
|
2019
|
|
|
Goroldio eze baten gainean eseri zen, haritz baten babespean. Ez
|
zegoen
haize izpirik ere. Eguerdiko bero latz hark txorien kantuak ere lehortu zituen, zeharo isiltzeraino.
|
|
|
—Epel epel
|
dago
haizea gaineratu zuen. Azkar lehortuko da barkutxoen pintura.
|
|
|
Kaiaren puntaren puntan
|
dago
haize arrosa, zoruko oholetan zizelkaturik. Birritan jarri naiz ikur horren erdian, hirian egondako aldi bietan, puntu kardinalak adierazten dituzten inizialez inguraturik, zutunik eguzkipean, begiak itxita eta bekokia gora, tenplu baten gurutzaduran bezala goi goiko argiaren zain.
|
|
2020
|
|
|
Lehenik eta behin, oso garrantzitsua da oinetako onak erabiltzea, gure oinari egokitzen zaizkionak, gure ohiko oinaren tamaina baino handiagoa dutenak eta emango diogun erabilerari egokitzen zaizkionak, hau da, asfaltoa, mendia edo bidezidorra egiteko balio dutenak. Runningeko arropa teknikoari dagokionez, transpiragarria eta tenperaturara egokitua izan behar du, hotza edo airea
|
dagoenean
haize babesa erabiliz. Hotza egiten badu, belarriak eta lepoa babestea funtsezkoa da, baita kirol bularretakoa ere, kalterik ez eragiteko.
|
|
2021
|
|
|
Yancheng eskualdean, adibidez, KIAren fabrikako ingeniari nagusi Wu Yangek BERRIAri azaldu dio iraileko elektrizitate mozketek kezka handia eragin dutela, baina, haiek egoera hori aurreikusia zutenez, prest zeudela produkzio eredu guztia egokitzeko. Gainera, eraldaketa prestatuz joan dira azken urteetan, eta, orain, adibidez, fabrikaren teilatua eguzki panelez bete dute, eta inguruan
|
dauden
haize errota turbinen energia ere gero eta gehiago erabiltzen dute.
|
|
|
Davidek uler dezake aitak herria idealizatua izatea eta munduko lekurik onena iruditzea. Berak ez du ukatzen leku polita denik, ezagutzen dituenen artean ederrenetako bat; ibaiadarraren gainean
|
dago
haize lasterretatik, hotzetik eta berotik babesean. Denboraren joanetik ere babesturik dago, ordea.
|
|
|
Ipurdiekin bidea epeltzeari utzi eta ausartenek, bueltan, kanposantura igo eta azpian zeuden guardia zibilak harrikatu zituztenean, egundoko" bataila kanpala" sortu zen han. Jarririk ginela bota zituzten tiroak, ziur
|
geunden
haizera egin zituztela. Orain, aldiz, garbi ikusten da jendea zebilen aldera tirokatzen zutela+.
|
|
|
Puxika hau Eiffel dorretik askatzen baduzu, ziur
|
nago
haizeak nire etxeko atariraino ekarriko duela.
|
|
2022
|
|
|
Aurpegira Begiratu kantan saxofoi eta haizeek egiten dituzten riff beroek iruditeria aberasten dute, adibidez, baina ildoa sobera markatu gabe. Zuzenekoan ez
|
daude
haize horiek, eta berdin dantzatzen du kantak. Zerk egiten du orduan kanta?
|
|
|
Eta artikulazioak, giroa oso heze badago? Urduriago
|
zaude
haize handia dabilen egunetan. Neurri handiagoan edo txikiagoan, ia pertsona guztiek ondoeza edo eragozpenen bat sumatzen dute.
|
|
|
Gaurko garailea laugarren kaletik joan da, eta haren ondoan Tolosaldeak arraun egin du; bigarren kalean, Arraun Lagunak aritu da; eta, lehenengoan, Donostiarra. Iragarrita
|
zegoen
haizeak ipar ekialdetik zakar joko zuela, baita metro eta metro eta erdi arteko olatuak egon ere. Bada, denborale berdea estropada hasi baino lehenago lehertu da.
|
|
|
ez da gauza bera toki batera joatea dena berde ikustera, edo dena beltz eta errautsez beteta. Naturan oinarritutako turismorik ez
|
dago
haizerik eta basorik gabe. Asko kostako da hau lehengoratzea, eta, beraz, naturan oinarritutako turismoaz bizi diren herriek gaizki pasatuko dute.
|
|
|
Nagusiki, mendietan eta itsasoan
|
dago
haizea Euskal Herrian. Baina tontorrak balio handiko naturaguneak dira, eta Bizkaiko itsasoan lau mila metroko sakonerako plataforma kontinentala dago, eta horrek teknikoki asko zailtzen du offshore proiektuak garatzea.
|
|
2023
|
|
|
Imagen: PublicDomainPictures Espainiako hainbat herri
|
daude
haize kauserak prestatzeko, baina denek dute ezaugarri komun bat: azukre masa bat, arrautzak, irina eta legamia apur bat, ez oso likidoa, eta zartaginean dagoenean puztuko da.
|
|
|
Eta horrek hainbat ondorio ditu: alde batetik, dagoeneko zerbitzuan
|
dauden
haize erroten konponketa kostuak daude. Eta, bestetik, bezeroekin sinatutako kontratuek ezartzen dituzten zigorrak.
|
|
|
Enpresa ez da gai izan ezbehar horiei irtenbidea emateko, eta horrek hainbat ondorio izan ditu: alde batetik, handitu egin dira lehendik zerbitzuan
|
dauden
haize erroten konponketa kostuak; eta, bestetik, bezeroekin sinatutako kontratuek ezartzen dituzten zigorrak oraindu behar izan ditu. Martxan dauden eta matxurek eragindako geldialdiengatik elektrizitatea ekoizten ez duten errotengatik, penalizazioak izan ditu, eta, halaber, entregen atzerapenak ere beste penalizazio batzuk ekarri dizkio.
|
|
|
Gizon margotuak barre algara egin zuen erantzun modura, hura ere gustura asko
|
baitzegoen
haize freskoa aurpegian zuela.
|
|
|
Haizeak iparraldetik jotzen badu, haima apur bat askatuko dugu, beheko aldeak lurperatuko ditugu indartzeko eta gero ondo luzatuko dugu; haizeak ekialdetik jotzen badu, berdin egingo dugu. Hori
|
dagoenean
haizea edo ekaitz gogorra. Euri garaian kontrakoa egiten da.
|
|
|
—Ez daukat gogorik, barka ezazu —erantzun zidan— Nahiago dut arboladira joan eta han eserita
|
egon
haizea hartuz. Atseden pixka bat behar dut.
|