|
2000
|
|
|
Jendeak motz iritzi zion eskaintzari. Ez al
|
zegoen
gaixotasun latzagorik. Zergatik ez izurri bel  tza?
|
|
|
Urte hauetan guztietan jende mordoska ikusi izan dut hepatitisarekin eta tuberkulosiarekin. Tuberkulosia ez da gainditua
|
dagoen
gaixotasuna, ezta gutxiago ere. Nik zortea izan dut alde horretatik.
|
|
2001
|
|
|
Botika hori dopaminaren aitzindaria da, garuneko neurotransmisorea. Neurotransmisore hori asaldatuta
|
dago
gaixotasun horretan. Endekapena ikusteko, neuronek garunaren eremu horretan komunikatzeko erabiltzen duten neurotransmisorea %80 baino gehiago murrizten da.
|
|
2002
|
|
|
Baina ez
|
dago
gaixotasun erreumatiko bakarra, berrehunetik gora gaitz erreumatiko baitaude, eta horietako bakoitza modu ezberdinean azaltzen da, izan ere eta tratamenduak ere ezberdinak dituzte.
|
|
|
Adituek genetika gisa aipatu arren, gaixotasun horren arrazoiak ez dira ezagutzen, eta kronikoa da, nahiz eta gaixotasun mota asko izan. “Ez
|
dago
gaixotasunik, gaixorik baizik”, gogoratzen du Doblasek espondilitis ankilosatzaileari buruz hitz egitean; gaur egun, gizonei eragiten die emakumeei baino gehiago, baina hainbat gradutan. “Gaixo askok minusbaliotasun handia dute, beste batzuek baliaezintasun absolutua eta mugitzeko, gidatzeko arazoak dituzte…”, azaldu du Adesdemako lehendakariak, eta adierazi du gizarteak harrokeriari buruz duen ezjakintasunagatik “zaila dela zer gertatzen zaizun azaltzea, jende askok nahas dezakeelako baja eta lotsagabekeria pixka bat”, zeren eta, dirudienez, bizkarreko, aldaketako edo begi hanturako mina besterik ez baitago, benetako borroka dagoenean.
|
|
2003
|
|
|
Medikuntza konbentzionalak dionez, frogatuta
|
dago
gaixotasun infekzioso asko (poliomielitisa, esaterako) desagertu egin dela, haurtzaroko txerto kanpainei esker.
|
|
|
Hala ere, askoz gazteagoetan gara daiteke, eta horrek ezgaitasuna eta kaltetuen bizi kalitatearen narriadura eragiten ditu”, adierazi zuen ministerioak. Tratamenduak Parkinsonaren tratamendua, hasiera batean farmakologikoa, batez ere sintomak kontrolatzera bideratuta dago, gaur egun ez
|
baitago
gaixotasuna geldiarazi edo lehengoratzeko terapiarik. Hala ere, paziente kopuru handi batean, sendagaiek ez dute onura kliniko egokia sortzen.
|
|
|
Asma, munduko patologiarik ohikoenetako bat, handiagoa izaten da hiri handietan, Madrilgo Pneumologia eta Kirurgia Torazikoko Elkarteak jakinarazi zuenez, gaixotasun horren Nazioarteko Eguna dela eta. Orain arte ez
|
dago
gaixotasun hori sendatzen duen botikarik, mundu osoan 150 milioi pertsonak jasaten dutena. “Sendabiderik gabe eta hilgarria izan daitekeen arren, eskura dauden tratamenduek gaixotasuna erraz kontrolatzeko aukera ematen dute ia kasu guztietan”, dio Antolín López Viña aipatu sozietateko asma arloko koordinatzaileak.
|
|
|
Izan ere, pazienteen %70 hiri habitatetik datoz, eta, beraz, haien jatorria ingurumen faktoreen araberakoa dela uste da. Gaur egungo higiene ohiturekin ere lotuta
|
dago
gaixotasun hori; izan ere, duela hamarkada batzuk baino askoz gehiago garbitzen da jendea, eta horrek eragina du eragile izan daitezkeenen aurrean larruazalaren “ahultasunean”. Hala ere, kasuen %60an, adituek uste dute osagai genetiko bat dagoela.
|
|
|
), baieztatu dute Afrikatik maskotatzat inportatutako karraskarietatik datorrela “tximuaren baztanga” agerraldia, herrialdean gutxienez 33 pertsonari eragin diona. Zehazki, CDCek baieztatu zuten Ganbiatik zetorren arratoi erraldoi batean
|
zegoela
gaixotasuna, bai eta AEBra inportatutako hiru arratoi eta bi katilutan ere. apirilean. “Uste da ontziratze hori monoaren baztangaren gaur egungo agerraldi epidemikoaren iturria dela”, adierazi zuten ikastetxeetako iturriek.
|
|
|
Bruselak uste du oraindik hutsune handiak
|
daudela
gaixotasunaren ezagutzan.
|
|
|
Ezgaitasun larria dutenen kasuan, EBko herrialde kideen enplegu maila% 13tik% 37ra bitartekoa da Espainian, eta% 22koa EBko batez bestekoa kolektibo horrentzat. Alde nabarmenak Txostenak dioenez, lan jarduera bat aurkitzeko orduan, alde nabarmenak
|
daude
gaixotasun kronikoa duten pertsona ezgaituen eta bestelako ezgaitasuna dutenen artean. Erantzuna, adituen arabera, bizi itxaropenean dago.
|
|
|
Hala ere, urmaelek argudio faltsuak erabili zituzten eskaera justifikatzeko, hala nola tabakoak “ez duela gaixotasunik eragiten”. Gehienez ere, “beste arrisku faktore bat da, eta lehendik
|
dauden
gaixotasunak larriagotu egiten ditu” esan zuen Manuel Fernández Vicariok, Espainiako Estankarien Elkarteen Batasuneko presidenteak, eta tabakoa gaixotasun zerrenda luze baten eragile gisa aipatzen duten ebidentzia zientifiko guztiei aurre egin zien. Hori dela eta, tabakoaren kalte larriei buruzko ohar gogorrak dituzten kutxazainak Espainian zabaltzeko bi aste falta zirela eta, Espainiako urmaelgileen bozeramaileak Gobernuari eskatu zion ez dadila haratago joan, eta Kanadan, Brasilen eta beste herrialde batzuetan dagoeneko ugaritzen diren argazkietatik koloreetara pasatzeko.
|
|
|
Horregatik, zoonosiak herrialde baten ekonomiari eragin diezaioke, eta horrek eragina izan dezake gizartearen osasunean”. ...dariak nabarmendu du erakundeak Ameriketako herrialdeekin lankidetzan diharduela elikagaien segurtasuna hobetzeko eta zoonosiak prebenitzeko eta kontrolatzeko, Washingtongo egoitzan eta Brasil eta Argentinako zientzia zentroetan diseinatutako programen bidez. Gaixotasun horien kausetako bat bidaien abiadura gero eta zabalduagoa da, eta horrek erraztu egiten du lehen eremu jakin batzuetara mugatuta
|
zeuden
gaixotasunak barreiatzea, hala nola arnas sindrome akutu larria (SRAS). Testu berriak, beraz, gaixotasun zoonotiko garrantzitsuenei buruzko informazioa ematen du:
|
|
|
Serologia bidez frogatu da mingain urdinaren birusa dagoela Culicoides bektorea dagoen eskualdeetan (adibidez, Afrikan, AEBetan, Erdialdeko Amerika, Hego Amerika eta Asiako eta Ozeaniako zenbait herrialde). Hala ere, herrialde gutxi batzuetan bakarrik ikusi da birusaren isolamenduagatik baieztatuta
|
dagoen
gaixotasun klinikoa. Horrek adierazten du arazoa askoz ere zabalagoa izan daitekeela, eta litekeena dela hori agertzea animalien immunitatea gutxitzearekin lotuta egotea.
|
|
|
Behien entzefalopatia espongiformeak Espainian izan duen bilakaerak, 2000ko azaroan Galizian lehen kasua ezagutu zenetik, Erresuma Batuan lehenengo bi urteetan izandakoaren antzeko patroia du, eta hirugarrenean, berriz, hasitako tonika hautsi du. Hirugarren urte honetako datuek, espero ez bezala, agerian uzten dute nolabaiteko kontrol sentsazioa
|
dagoela
gaixotasunaren dispertsioan. Hala ere, analisietako kasu positiboen etengabeko jarioak agerian uzten du oraindik BSEren hasierako faseetan gaudela.
|
|
|
Erlijio gaiez halako arintasunez ez hitz egiteko eskatzen zaie fededunei,
|
dagoen
gaixotasunik kutsakorrena baita heresia. Ondo gogoan dituzte beti ere Lutero eta Kalbino, eta ezinbestekoak dira konparazioetan; hala ere, ilustratuen liburuak horienak baino are arriskutsuagotzat jotzen dituzte.
|
|
|
Ez al da gertatzen mediku profesional bat hobeto hornituta
|
dagoela
gaixotasun bat diagnostikatu edo sendatzeko ezjakin bat edo gizarte primitibo bateko azti bat baino. Ez al da gertatu norbanakoaren bizitza arriskuan jartzen duten epidemiak eta gaixotasunak desagertu egin direla medikuntza modernoa gailendu denean?
|
|
2004
|
|
|
Oso bestelako kontua da gaixotasuna desagerraraztea lortu dela. Madrilgo espezialistaren arabera, Txinan ziza eta beste animalia exotiko batzuen sakrifizio masiboak erakusten du oraindik ez dakiela non
|
dagoen
gaixotasuna eragiten duen mikrobioaren gordailua, hots, udan koronabirusa non dagoen, udazkenean edo neguan esnatzeko. “Ezezagun hori konpontzen ez den bitartean (ez da erraza), SRAS aldian aldian itzuliko da, gripeak eta beste gaixotasun larriago batzuek egiten duten bezala.
|
|
|
Kasu guztietan, Osasun Zerbitzu autonomikoak adierazi duenez, kaltetuek gaixotasun larriak zituzten. Neska gazteari dagokionez, esan zuten oso egoera delikatuan
|
zegoela
gaixotasun immunodepresore bat izateagatik, eta legionelosia azkenean hil zen koadro batean sartu zen. Agerraldi horrek eragindako beste hamasei pertsonetatik hiruk senda-agiria jaso zuten eta hamaik ospitalean jarraitzen dute.
|
|
|
Arrazoimen hutsaren kritika gure naturaren muinean sartuta
|
dagoen
gaixotasun baterako sendagaia da, alegia, gure aberrira kateatzen gaituen joeraren (herriminaren) aurkakoa da. Gure txokotik irten eta mundu berriak ezagutzeko irrika da.
|
|
2005
|
|
|
Alzheimerretik hil ziren gaixoen garuneko ehuna antzeko adinean hil ziren pertsona osasuntsuen ehunarekin alderatu zuten ikertzaileek. Konparazioari esker ikusi ahal izan zuten kanabinoide hartzaileak lotuta
|
zeudela
gaixotasunean mikrogliaren (garunaren zelula immunea) aktibazio markagailuekin, bai eta bizirik iraun zuten neurona batzuekin ere. CB1 hartzailea garuneko zelula mota guztietan agertzen da, eta haren aktibazioak kanabinoidearen ondorio mentalak eragiten ditu; CB2, berriz, mikroglian bakarrik agertzen da.
|
|
|
Alarma piztu egin da, egoera hori gero eta gazteago diren pertsonengan gertatzen delako eta gaixotasun periodontalek heldu gehiagori eragiten dietelako. 35 eta 44 urte bitarteko adin taldean, biztanleen %3, 6 bakarrik
|
dago
gaixotasun periodontalen zeinurik gabe. Periodontoa hortza inguratzen duen eta euskarri gisa balio duen eremua da.
|
|
|
Botikak Bestalde, aktetan jasotzen denez, Oñorbe kexu da “txertoen eta farmako berrien kasuan errentagarritasunaren oinarrizko irizpidearen arabera” egindako ikerketa eta ekoizpen farmazeutikoaz. Martxoaren 10eko deklarazioan, adierazi zuen “gizateriaren gaixotasun klasiko handiak”, hala nola kolera edo tuberkulosia, endemikoak direla berriro munduko eskualde batzuetan, eta ia desagertuta
|
zeuden
gaixotasunak, poliomelitisa esaterako, areagotzen ari direla, garatzeko bidean dauden herrialdeetan txertorik ez dagoelako. Zuzendari nagusiak kritikatu du gauza bera gertatzen dela hiesaren tratamenduekin.
|
|
|
Hala ere, ikerketaren arabera, arrisku kardiobaskular handia ez dator bat gaixotasun koronarioak eragindako intzidentzia eta heriotza tasa txikiekin; fenomeno horri “paradoxa frantsesa” deitzen zaio, eta Espainian eta Mediterraneoko beste herrialde batzuetan gertatzen da. Ikertzaileen iritziz, kontraesana da herrialde horietan babes faktoreak
|
daudela
gaixotasun koronarioen aurrean, dieta mediterraneoarekin eta, bereziki, oliba olioaren eta ardo beltzaren kontsumoarekin zerikusia dutenak.
|
|
|
Animalia ereduak Horrelako ikasketak egiteko arratoi osasuntsuak erabili dira lanaren hasieran. Hala ere, denbora bat igaro ondoren, eta animalien zahartzearen arabera, agerian geratzen dira adinari
|
dagozkion
gaixotasunak. Hala ere, CLArekin tratatutako animaliek batez besteko bizitza luzeagoa dute.
|
|
2006
|
|
|
«Aizu, entzun, utzi ezazu, Marbellara joango naiz arrantzara, nire ametsa hori zen eta hori egitera joango naiz lasai lasai». Pertsona bakoitza mundu bat da, eta horregatik esaten dugu maiz, medikuntzan, ez
|
daudela
gaixotasunak, gaixoak daudela. Gaixotasun bera oso ezberdina izan daiteke bi gaixoren larruan.
|
|
|
Espainiako biztanleen %70 iodo gabe
|
egoteak
gaixotasun larriak eragin ditzake.
|
|
|
Baina Alzheimer eta aluminioaren arteko harremana polemikoagoa da. Daniel Perl New Yorkeko Mount Sinai ospitaleko neuropatologoak dioenez, «Askotan, aluminioa aurkitzen da Alzheimerraren bereizgarria den proteina deformatu baten tolesturetan, baina ez
|
dago
gaixotasunaren agerpenean duen inplikazioa erakusten duen ebidentzia sendorik». Jakina da badirela faktore genetiko batzuk gaixotasuna garatzeko joera handiagoa ekarriko dutenak, eta prozesua eragingo duten ingurumen faktoreak.
|
|
|
Erreakzio horiek guztiek gaixotasun horren koadro arketipikoa eragin dezakete, besarkatzeko erresistentzia aktiboa ezaugarri duena. Okerrena da haur autistek arrisku handiagoa dutela, halaber, fisiologikoki autismoari lotuta ez dauden baina oso lotuta
|
dauden
gaixotasunak izateko, hala nola X kromosoma sindrome hauskorra (adimen atzerapena eragiten duena), esklerosi tuberosoa (garunean tumoreak agertzen laguntzen duena), konbultsio epileptikoak (adin txikiko autisten %20 epilepsia gaitasunak garatzen dituzte helduaroan), Hiperurett
|
|
|
1994az geroztik, batez ere Errusiatik datozen haurrak ekartzen ditugu. Batez ere tiroideko minbizia eta giltzurrunetako arazoak dituzten haurrak, baina sintoma asko dituzten edo dagoeneko garatuta
|
dauden
gaixotasunak dituzten haurrak ere iristen dira. Adibidez, Palma de Mallorcara adingabe elbarriak etortzen dira, eta beste batzuek ondorio ez hain larriak dituzte, hala nola bihotzeko minak.
|
|
|
Hainbat medikuk gidatutako eztabaida bati aurre egiten dio, eta dirurik ez duen gaixotasun baten kontura irabaztea leporatzen diote. Greg Smith Gainesvilleko pediatra entzutetsuak, Georgiak, bere gain hartu du «pertsonen fede onaz abusatzeko eta oraindik zientifikoki jasota ez
|
dagoen
gaixotasun baterako funtsak eskatzeko ezintasuna». William Harveyk (Houston, Texas), berriz, kreditua eman dio Leitaori, eta iradoki du morgellon gaixotasuna Lyme ren gaixotasunaren aldaera bat izan daitekeela.
|
|
2007
|
|
|
Horiek horrela, debekatuta
|
dago
gaixotasun edo gaitzak prebenitu edo sendatzeko propietateen aipamenik egitea.
|
|
|
Kasurik gehienetan jatorria arazo mekaniko muskulu eskeletikoa den arren, sintoma hori ez
|
dagokio
gaixotasun jakin bati, hainbaten adierazle baizik.
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoan, foru aldundiek dute prospekzioak egiteko ardura, eta Eusko Jaurlaritzak berak jakinarazi behar du ofizialki non
|
dagoen
gaixotasuna. Egoeraren berri Espainiako Nekazaritza, Arrantza eta Elikadura Ministerioari eman behar zaio urtero.
|
|
|
Novartisek babesten du. «Gaixotasun mentalak areagotu egiten dira hirugarren adinean, etapa horretan lehendik
|
dauden
gaixotasunak elkartzen baitira, batzuk berriak eta beste batzuk oso prebalenteak». «Osasun mentalaren arloan sortzen ari diren patologietan lehen mailako arretako medikuak prestatzeko diseinatu zen bilduma.
|
|
|
Izan ere, Moriñigok dio lehen hezkuntzan artatzen diren kontsulten %80 inguru emozionalak direla, baina datu hori aldatu egiten da ikertzaileen arabera. Iraganeko herentziak «Gaixotasun mentalak handitu egiten dira hirugarren adinarekin batera, bizitzaren etapa honetan lehendik
|
dauden
gaixotasunak elkartzen baitira, batzuk berriak eta beste batzuk oso prebalenteak», azaldu du Moriñigok. Bizi itxaropena handitzeak buru nahaste larria eta kronikoa duten pertsona gehiago izatea dakar, hala nola eskizofrenia, paranoia eta nahasmendu bipolarra, edo gaztetan depresio monopolarra izan duten pertsonak.
|
|
|
Malaria indize altua duten herrialdeetan, eritasun horren aurkako borroka osasun publikorako aurrekontuaren %40raino irits daiteke. Hainbat hamarkadatan egindako ikerketa ahaleginak gorabehera, oraindik ez da malariarentzat eraginkorra den txertorik aurkitu, eta zalantza asko
|
daude
gaixotasun beldurgarri horri aurre egiteko konponbide bakarra aurkitzeko.
|
|
|
Estatistika Institutu Nazionalaren datuek erakusten dutenez, gaixotasun zerebral eta kardiobaskularrak (KHI) dira Espainiako heriotza eragile nagusiak, eta 2005ean gertatutako 387.355 heriotzetatik %32, 8 (126.862) eragin zuten, adituek gogorarazi zutenez. 2005ean Madrilen izandako heriotzen %30arekin, erkidego hau laugarren postuan
|
dago
gaixotasun kardiobaskularren ondoriozko heriotzen rankingean. Hala, erakusketa eremuen, joko interaktiboen eta hezkuntza materialaren bidez, ukipen mota horien prebentzioari buruzko informazioa eskaintzen die KardioEspazioak herritarrei.
|
|
|
Paperak indartsu agertzen dira herrialdearen erdialdean eta iparraldean. Aurten, ia ahaztuta
|
dagoen
gaixotasun honek Madril, Errioxa, Nafarroa eta Euskadiko bi mila haur eta gazte baino gehiago kutsatu ditu. Bost autonomia erkidego horietan infekzioak gora egin du, eta bitartean 20, 21 eta 22 urte bitartean jaiotako gazteak eta bitartean jaiotako haurrak (gaur egun 9, 10 eta 11 urte dituzte) birlandatzera behartzen ari da.
|
|
|
Espainian ahaztuta
|
dauden
gaixotasun birikoen agerraldiak direla eta, beharrezkoa da txertaketa egutegiak eguneratzea.
|
|
|
Txerto berriak birusak eragiten duen infekziorik arruntena prebenitu nahi du, eta agente patogenoa bertan
|
dagoenean
gaixotasuna garatzea saihestu.
|
|
|
Pestiziden eraginpean egoteak aldizkakoa izaten omen da, bai nekazarien artean, bai lorategia zaintzen duten partikularren artean. Hori dela eta, zaila da jakitea Parkinsonen arrisku faktore gisa duten garrantzia gutxiesten ari ote den, oraindik ez baitakigu pestiziden eraginpean
|
egoteak
gaixotasuna zenbateraino ekar dezakeen. Organofosforatuak dira aurreko azterketa batzuetan Parkinsonarekin lotura handiena izan duten pestizidak.
|
|
|
Gainera, ez dira oso eraginkorrak arreta arazoak, oroimen hutsuneak eta asaldura kognitiboak saihesteko. Horregatik, neurologoak ziur
|
daude
gaixotasunari aurre egiteko modu berriak aurkitu behar direla. Horixe da Bita Moghaddam neurologoaren kasua.
|
|
|
Kaltea gasak edo lurrunak irentsiz gero ere jasotzen da kalte ordaina. Hala ere, konpainiak ez du kalte ordainik ematen lesioak lehendik
|
dagoen
gaixotasun batetik datozenean. Gainera, ez dira istripu hauek gertatzen:
|
|
|
Hala ere, paziente guztiei ebakuntza kirurgikoa egiten zaie, apendizean eta kimioterapiaz tratatua. Orain, diagnostikoarekin eta tratamenduarekin lotutako faktore berrien emaitzen arabera, badakigu ez
|
dagoela
gaixotasunaren aldaera ‘onbera’ bat.
|
|
|
Parasito horiek beste biktima baten odolean injektatzen ditu eztena erortzen den unean. Zientzialariak ados
|
daude
gaixotasunaren eta haren transmisioaren aurka borrokatzeko neurriak hartu behar direla.' Duela gutxi, Bartzelonan egindako nazioarteko topaketa batean, hainbat alorretako adituak elkartu dira malariaren aurkako estrategiak eztabaidatzeko asmoz.
|
|
2008
|
|
|
Zenbait gaixok lortu dute laneko ezintasuna dutela aitor diezaieten; batzuek maila batekoa eta besteek erabatekoa (ikusi egin behar da, ordea, zein neurritan
|
dagoen
gaixotasuna).
|
|
|
Zertarako galdetuko zuen zein alternatiba terapeutiko
|
zeuden
gaixotasun harentzat, zein abantaila zituen aukera batek eta zein desabantaila besteak...
|
|
|
Pabiloi batean baino gehiagotan antolatuta
|
egoteak
gaixotasun infekziosoak besteekin ez nahastea zekarren, eta gaixo jakin batzuen isolamendua bidera zezakeen. Sasoi hartakoak dira Parisko Lariboisière (1854), Tenon (1875) eta Hôtel Dieu (1876), Ingalaterrako Blackburnen (1859), Edinburgokoa (1878) eta Estatu Batuetako Baltimoreko J. Hopkins Ospitalea.
|
|
|
Horrenbestez, partikula ultrafinen toxikotasuna eta osasunean dituzten eraginak askotarikoak dira. Edonola ere, frogatuta dago partikula ultrafinak larruazala zeharkatuta edo arnastuta iristen direla gorputzera, eta airean duten kontzentrazioa zuzenean erlazionatuta
|
dagoela
gaixotasun kardiobaskularrekin. Halaber, batzuek neuronen funtzionamendu egokia oztopatzen dutela ikusi dute, eta, arnas aparatuan, berriz, asma eta bestelako gaitzak sortzen dituztela.
|
|
|
Erdaratik kopiatzera mugatu gara, eta nabarmen ihartu zaigu guk geuk sortzeko ahalmena. Eta garbi
|
dago
gaixotasun bi hauek ez direla nolanahikoak; terminalak dira, hizkuntzak heriotze bidera eramaten dituztenak.
|
|
|
Hipokratesek antzina deskribatu zuen, baina Paul Gottlieb Werlhoff ek (1735) egin zuen nahaste horren lehen definizio klinikoa: ‘morbus maculosus hemorragicus’ Gaur egun, zientzialariek uste dute immunitate inplikazioa
|
dagoela
gaixotasun horretan, plaketen aurkako IgG antigorputzak odolean detektatzen baitira. Haurretan, infekzio prozesu ez espezifiko bat agertzen da gaixotasuna baino bizpahiru aste lehenago, eta prozesu horrek eragiten du.
|
|
|
Ikuspegi periferikoa, ordea, ez da aldatu, eta, beraz, hura pairatzen duten pertsonak oinez ibiltzeko edo eguneroko beste lan batzuk egiteko laguntzarik gabe erabil daitezke. Espainiako Oftalmologia Elkartearen arabera, gure herrialdean 800.000 pertsona
|
daude
gaixotasun horren eraginpean. Gaixotasun hori kronikoa eta progresiboa da, eta ikusmena 65 urtetik aurrera galtzeko arrazoi garrantzitsuena da.
|
|
|
Elikaduraren eta medikuntzaren zientziak oraindik urrun
|
daude
gaixotasuna sendatzen edo prebenitzen lagunduko duen elikadura terapia eskaintzetik.
|
|
|
Nerbio sistema zentrala baliorik gabe uzten duen gaixotasun kronikoa da esklerosi anizkoitza, eta, gaur egun, ez
|
dago
gaixotasuna sendatzeko baliabiderik. Batez ere, 20 eta 40 urte arteko emakumeei eragiten die eritasunak, eta ondorioak larriak izan daitezke eremu profesionalean zein eremu pertsonalean.
|
|
|
Ez da erraza, eta garrantzitsua da, jarraian adierazten diren janariak ez hartzeaz gainera, etiketak ongi irakurtzen ikastea eta merkatuan agertzen diren glutenik gabeko janari berriei adi egotea. Zorrotz bete beharra
|
dago
gaixotasunaren sintoma, ondorio larririk berriro ager ez dadin. Bi astez glutenik gabe elikatu ondoren, sintomak nabarmen hobetzen dira, eta, aste gutxitara, pazientearen nutrizio egoera erabat normaltzen da.
|
|
|
Etxerat eko kideen ustez, euskal presoen eskubideen alde orain arte eginiko ibilbidea luzea eta aldapatsua izanik ere, aukeraren bat egon
|
bazegoen
gaixotasun larriak zituzten presoak, gutxienez, askatuak izateko. Egoera, baina, larriagotu egin dela diote, eta ohartarazi dute egun osasunez larri dauden presoak espetxean hiltzeko asmoarekin zigortzen dituztela.
|
|
|
Esne haurraren kolikoa maiztasun handiko koadroa dugu, negar handiko uneak dauzkalarik erreferente moduan (batez ere arratsaldez, 2 edo 3 orduko iraupenarekin), haurrak 10 edo 15 egun bizi dauzkanean hasten da eta 3 hilabete izan arte irauten du.Negarrak dirauen bitartean, haurrak hankak abdomen aldera makurtzen ditu eta haizeak bota ditzake. ...urtziz. Musika suabe eta atsegin batekin, balantzazko mugimendu erritmikoak eragin. Paseatu kotxetxoaren erritmoa bilatuz. Jarrera orokorra Gehiegizko estimulu fisikoak (argia, musika zaratatsua) saihestu Gehiegizko estimulazio afektiboa saihestu. Bi gurasoen parte hartzea haurraren zaintzan. Jakinaren gainean egon haurrak 3 hilabete aldera negarrari utziko diola. Jakinaren gainean
|
egon
gaixotasunik ez duela. Arratsalde baten batean konfiantzazko pertsona baten laguntza eskatu. Inoiz ez astindu.Guzti honen gainean beste tratamendu batzuk ere eraginkorrak izan daitezke, hala nola, homeopatia, shintala haur masajeak...
|
|
|
Autobide gaineko pasarela egiterakoan, autoen ardailak beste mundu batera eraman nau. Haizeak kirri egiten du eta han ez
|
dago
gaixotasunik, zarata baino ez, zarata da izaera, zarataz egina dago dena. Isiltasunik gabeko mundu bat, baina gaixotasunik gabekoa.
|
|
|
Horietan, geneek dute zeresanik handiena, eta inguruneak eragin txikia du. Hau da, gene batean mutazio jakin bat agertzen baldin bada, seguru asko pertsona horrek
|
dagokion
gaixotasuna pairatuko du. Beste muturrean, badaude beste gaixotasun batzuk (infekziosoak, esate baterako HIESa), zeinetan inguruneak baitauka zeresanik handiena eta geneek eragin txikia baitute, nahiz eta nolabaitekoa eduki.
|
|
|
Gainera, soziolinguistek aztertu dutenez, euskararen gaixotasuna ez da hainbeste fisikoa, gehiago da mentala eta psikologikoa; ni ausartuko nintzateke sentimentala eta emozionala ere badela esatera. Ba al
|
dago
gaixotasun psikologiko askok pertsonen iraganarekin lotuta daudela ezeztuko duen psikologorik. Eta sendatzeko irtenbide bat iragana onartzea eta horri lasai begiratzea lortzea izan daitekeela?
|
|
|
Gogoeta horiek egiten dituenari galdera batzuk egin ahal izango genizkioke: euskarak plangintza behar badu, fisikoki gaixorik badago, ba al
|
dago
gaixotasunik sendatzerik gaixotasunaren garapena, zergatiak e.a. aztertu gabe. Gainera, soziolinguistek aztertu dutenez, euskararen gaixotasuna ez da hainbeste fisikoa, gehiago da mentala eta psikologikoa; ni ausartuko nintzateke sentimentala eta emozionala ere badela esatera.
|
|
2009
|
|
|
Kartzelan, okerrago, tuberkulosia da gaur egun gaitz larriagoa. Gizartean ia erabat desagerturik
|
dagoen
gaixotasuna! Bada, kartzelan, frogak egin beharra dago, aldika.
|
|
|
Sano sustraituta egon da leku sakratuetara joateko ohitura gure artean; hala, San Juan Gaztelugatxekoa, Urkiola, San Felicísimo eta Andre Mari Begoñakoaren basilikak izan dute osperik handiena. Santuen artean ere zelanbaiteko" espezializazioa"
|
dago
gaixotasun batzuk edo besteak osatzeko orduan. Izan liteke, gainera, leku sakratu horietako batzuk kultu paganoetarako lekuen gainean eraikirik egotea.
|
|
|
Kostuaren eta onuraren ikuspegitik aztertuta, argi samar dago epe motzean kostuak gutxitzen direla gizentasunaren aurkako prebentzio neurriak hartuta, pisu gehiegiari lotuta
|
dauden
gaixotasunak saihesten direlako; baina epe luzera, aldiz, kostuak handitu egiten dira, pisu normala duten pertsonak, izan ere, luzaroago bizi izaten dira, eta zenbat eta urte gehiago bizi, orduan eta gaixotasun gehiago izango dituzte, eta dirua behar da horiei erantzuteko.
|
|
|
Ez zuen inoiz gaixotasunik izan eta bat batean hil zaigu. Ni ez
|
nago
gaixotasunen kontra, gizakiok eritasunak erabiltzen ditugu gorputza garbitzeko. Horregatik kaltegarria deritzot aspaldian modan jarri den gaixotasuna etetearen joera.
|
|
|
Gaixotasun kardiobaskularren inguruanGaixotasun kardiobaskularrek bihotzean, odol hodietan eta zainetan eragiten dituzte kalteak. Kaltea bihotzeko arteriatan
|
dagoenean
Gaixotasun Arterial Koronarioa esaten zaio; bihotzaren muskuluan dagoenean, Miokardiopatia; balbulatan badago, Balbulopatia, eta azkenik, bihotzaren azalean badago, Perikardioko Gaixotasuna.
|
|
|
Bizitza da hori. Ez
|
dago
gaixotasunik asmatu beharrik. Zer esango genuke guk bestela.
|
|
|
Kanadako mendebaldean
|
badaude
gaixotasun batzuk Quebec-en ez ditugunak oraindik.
|
|
|
Hezkuntza arreta Programa horien helburu nagusia da haur gaixoen isolamendua saihestea, bai hezkuntzan bai gizartean, eta, une horietan behar duten laguntza psikologikoaz gain, etengabeko konexioa eskaintzea ikastetxearekin, gero berriz lanean has daitezen. Horrela, etxez etxeko laguntza behar duen ikasleak, bere egoera pertsonaletara eta gaixorik
|
dagoen
gaixotasunera egokitutako irakaskuntza jasotzen badu ere, bere ikastetxeko lan programari jarraituko dio beti, bere ohiko tutoreak erialdian lagunduko dion irakaslearekin ezartzen dituen jarraibideei jarraituz. Ikasleaz gain, hiru eragile nagusik hartzen dute parte:
|
|
|
Ostiralean Mexikon eta Estatu Batuetan atzeman zen zerri gripearen agerraldiak alerta piztu du Espainian. Marina Geli Kataluniako Generalitateko Osasun sailburuak goiz honetan jakinarazi ondoren herrialde osoan 19 kasu susmagarri
|
daudela
gaixotasunaren sintomak dituzten 10 gaixo. Horiek guztiak medikuaren zaintzapean daude.
|
|
|
Asma ez kontrolatzeak dakarren arriskua kontuan hartuta, ikertzaileek aholkatu dute haurdun geratu eta asma duten emakumeek ere plan terapeutiko bat garatzea beren ginekologoei. Hala ere, 2006an argitaratutako zenbait ikerketak adierazten dute haurdunaldian ez
|
dagoela
gaixotasun horren kontrol egokirik. Lan horien arabera, arnastutako kortikoideen dosia murriztu egiten da haurdunaldiko lehen hiruhilekoan, eta horrek erasoak eragiten ditu.
|
|
|
Baxter AEBetako farmazialariak dio A/ H1N1 gripearen birusaren entseguak eta ebaluazioa amaitu dituela, eta dagoeneko “eskala handiko ekoizpen fasean”
|
dagoela
gaixotasunaren aurkako txertoan. Uztailean egongo da eskuragarri.
|
|
|
Lanak erakusten du zentzumen gaitasun berriak gehitu dakizkiokeela garun heldu bati, eta, batez ere, ikusmen akats larriak tratatzeko aukera ematen du. Teknika berri hori konoak, ikusmenaren zelula garrantzitsuenak, kaltetuta
|
dauden
gaixotasunetan aplika liteke. Zelula fotorrezeptore horiek erretinan daude eta ikusmen zolitasuna ematen dute, koloreak ikusteko aukera emateaz gain.
|
|
|
Minerako analgesikoak hartuz gero, funtsezkoa da egunero sei edo zortzi baso ur edatea edo alkoholik edo kafeinarik gabeko edariak edatea, giltzurrunak kanporatzen laguntzeko, baldin eta medikuak ez badu mugatu likido ekarpena. Zenbait aukera
|
daude
gaixotasun batzuei aurre egiteko (ariketa fisikoa egitea, dieta egokia egitea edo ohitura toxikoak uztea, besteak beste), bide farmakologikoa tratamendu planaren zati bat besterik ez baita. Funtsezkoa da familiako medikuak kasu bakoitzean hartzen diren botika guztiak ezagutzea, osagarri dietetikoak barne, belarren infusioak kasu.
|
|
|
Haragi probiotikoen garapena ikerketa ildo berritzailea da oraindik Hala, haragi produktu probiotiko bat lortzen da, eta, ezaugarri organoleptiko tradizional (zaporea, testura edo kolorea) eta nutrizional berdinekin, kontsumitzailearen odoleko lipido profila (koipe kantitatea eta mota) hobetzen lagunduko du. Datu hori oso lotuta
|
dago
gaixotasun kardiobaskularraren arrisku mailarekin. Ikerketa lan honen bidez, sektoreko enpresei lagundu nahi zaie elikagai osasungarriak gero eta gehiago eskatzen dituen kontsumitzailearen beharrak asetzen.
|
|
|
CCOOn borrokan jarraituko dugu, indartsuago eta ozenago ahal bada, ezkutuan
|
dauden
gaixotasun hauek plazaratu eta prebentzioaren kalitatea hobetzeko. Pausoz pauso eta guztiok batera aurrera egin dezakegu beste batzuen helburu ilunak alde batera utzita.
|
|
|
Eusko Jaurlaritzak ere atzo aurkeztu zuen A/ H1N1 gripeari buruzko informazio telefonoa: Irailaren 15etik aurrera egongo da martxan. www.euskadi.net webgunean ere atal bat
|
dago
gaixotasunari buruz.
|
|
2010
|
|
|
Haserre eta etsituta
|
daude
gaixotasun larriak dituzten euskal presoen senideak. Minduta eta kezkatuta.
|
|
|
Konparazio batera, Amnistiaren Aldeko Mugimenduak Basauriko eta Martuteneko kartzeletara martxak antolatu ditu gaurko; gaixorik dauden presoak askatzeko eskatzeko. Basauriko kartzelan hiru euskal preso
|
daude
gaixotasun larriekin.
|
|
|
Eta zer gertatzen da tetanosarekin eta amorruarekin? “Txertoen egutegia osatu ez delako susmoa izanez gero, dosi bat errepikatu behar da edo txertoaren jarraibidea egokitu” Espainian, tetanosaren bidezko infekziorik ia ez dago, biztanleria osoa
|
baitago
gaixotasun horren aurka txertatuta. Hala ere, txertoen egutegia osatu ez delako susmoa izanez gero, antitetanikoaren dosia errepikatu egin behar da edo txertoa jartzeko jarraibide bat egokitu.
|
|
|
Hormona aldaketak ere faktore komunak dira, batez ere nesketan, eta hilekoaren une zehatzetan izaten dituzte. Zefalea izateko beste arrazoi batzuk dira azpian
|
dauden
gaixotasun batzuk eta deshidratazioa, telebistaren edo ordenagailuaren pantailaren aurrean luzaroan egotea, soinu gogorregiak, lo falta, buruan kolpeak hartzea edo bidaia luzeak. Neurologiako adituek ere erretzeko ohitura, alkohol gehiegi hartzea, kafeina eta elikadura txarra azpimarratzen dituzte.
|
|
|
Ikerketan zehar 3.810 parte hartzaile hil ziren, eta hiltzeko arriskua txikiagoa zen odolean alfacaroteno gehien zituztenen artean. Dirudienez, alfacarotenoaren kontzentrazio gorena lotuta
|
zegoen
gaixotasun kardiobaskularrak edo minbiziak eragindako heriotza arrisku txikiagoarekin, baita edozein arrazoirengatik ere. Alfacarotenoak kimikoki antzekoak dira, baina eraginkorragoak izan daitezke, minbizi zelulen hazkuntza inhibitzen baitute garunean, gibelean eta azalean.
|
|
|
Mediku askok gaixoen heriotza bezalako egoera larriei egin behar izaten diegu aurre. Gizakiaren bizitza luzatzen doan heinean, gero eta jende gehiago
|
dago
gaixotasun kronikoek edota minbiziak jota. Ondorioz, gaixo bati erietxean sendatzeko tratamendu gehiagorik eman ezin zaionean, askok eta askok azken momentuak etxean igarotzea erabakitzen dute.
|
|
2011
|
|
|
Juan Mari Bandres politikari donostiarra hil da gaur 79 urte zituela eta burmuineko gaixotasun larri eta luze baten ondorioz. Azken urteotan politika utzita
|
zegoen
gaixotasunak ez baitzion lan egiten uzten.
|
|
|
Txertatzeari uko egiteak kontrolpean
|
zeuden
gaixotasun batzuk indartzea ekarri du. Azken hilabeteotan, elgorri kasuak areagotzen ari dira Europan.
|
|
|
Txertatzeari uko egiteak kontrolpean
|
zeuden
gaixotasun batzuk indartzea ekarri du.
|
|
|
Izan ere, baztangaren birusak pertsonei bakarrik eragiten zien, eta gaixoen beharra zuen bizitzeko, haiengan bizi zen. Gaixorik gabe, ez
|
dago
gaixotasunik. Birus gehienekin, ordea, ez da hori gertatzen:
|
|
|
Arrazoitu zure erantzuna.46 Bilatu gaixotasun profesionalen taula, eta adierazi zer gaixotasun profesionalen kategoria biltzen dituen. a) Adierazi kategoria bakoitzeko gaixotasun mota bat. Errege Dekretua (1299/ 2006 ED) kontsultatu dezakezu, www.insht.es webgunean. b) Zer gertatzen da langile batek lanaren ondorioz duen gaixotasun bat ez
|
badago
gaixotasun profesionalen taulan? 47 Bilatu prentsan langileek izandako kalteei buruzko albisteak. Zoritxarrez, egunero izaten dira halako berriak prentsa idatzian edo digitalean.48 Gai multzo hau ikastean jasotako albisteen erakusketa bat antolatu dezakezue, eta gelan jarri, adibidez, horma irudi batean.49 Horma irudi hori gai multzo hau ikasten aurrera egin ahala osatu daiteke, eta gaiari buruz sentsibilizatzen lagundu diezaguke.
|
|
|
Diagnostikoa odol analisi baten bidez egiten da, baina, Hiesarekin ez bezala,
|
badago
gaixotasun biriko horren aurkako txertoa.
|
|
|
Gaixotasun kutsakorrak prebenitzeko egiten den kanpaina oro gaixotasunari buruzko epidemiologiaz eta patogeniaz dugun jakintzaren araberakoa da. Hainbat modu
|
daude
gaixotasuna prebenitzeko eta kontrolatzeko:
|
|
|
Uste da fibromialgiak emakumeen %2 eta %4 artean eragiten duela, ez
|
baitago
gaixotasunaren benetako prebalentziari buruzko maparik, nahiz eta jakin, proportzioan, emakumeak gizonak baino gehiago direla. Horren erakusgarri da Vicente Palop Larreak Altzirako (Valentzia) Erriberako Unibertsitate Ospitalean zuzentzen duen fibromialgiako Barne Medikuntzako Unitateak 4.000 gaixo eta zazpi edo zortzi gizon hartzen dituela.
|
|
|
Horixe gertatzen zaie adineko pertsonei eta, batez ere, aurretik patologia bat dutenei, hala nola bihotz hodietako eritasun bat (bihotzekoa izan dutenean edo arteria koronarioen kirurgia jasan dutenean), diabetea edo arnas eritasuna, hala nola bronkitis kronikoa, asma edo biriketako gaixotasun buxatzaile kronikoa (BGBK), azaldu du Barrabesek. Haurtxoek, ikuspegi kardiobaskularretik, ez dute kutsadurarekiko arriskurik, baina
|
badaude
gaixotasun atopikoak eta asma izateko joera —ohikoa lehenengo infantzian—, eta desorekatu egin daitezke. Aire kutsatuaren ondorioak Partikula arriskutsuenetako bat diesel motorrak dituzten autoen ihes hodien emisioetatik dator.
|
|
|
Gaur egun, biztanleen %2 eta %3 artean
|
dago
gaixotasunean.
|
|
|
Azterketa horrek lanarekin lotutako gaixotasunei buruzko Gizarte Segurantzaren estatistika osatzen du. Txostena Lan eta Immigrazio Ministerioak egin du, eta langileak bere lana egiteagatik hartzen dituen eta lanbide eritasunen zerrendan ez
|
dauden
gaixotasunak jasotzen ditu, bai eta langileak lehendik dituen lesioak larriagotzea ere. Eritasun ohikoenak, profesionalak ez direnak baina lanaren ondorioz sortzen direnak, lokomozio aparatuko patologia ez traumatikoekin lotuta daude, batez ere bizkarrezurrarekin, eta konjuntibaren ukipenekin.
|
|
|
Emaitza horiek bat egiten dute gero eta nabariagoa den ziurtasun honekin: dieta hipokalorikoek atzeratu egin dezakete zahartzaroa, eta saihestu egin dezakete adinari
|
dagozkion
gaixotasunak garatzea, hala nola minbizia eta gaixotasun kardiobaskularrak.
|
|
|
Osasuna zaintzeko alfabetatzea Osasunean alfabetatzeari dagokionez, autozaintzak garrantzi berezia du. Kontzeptu hori ohikoa da tratamendu medikoaz gain, gaixoaren banakako ekintzen mende
|
dauden
gaixotasunetan, eta oso garrantzitsua da gaitza garatzeko edo horri lotutako konplikazioak prebenitzeko. Azterlan hori “Journal of the American Medical Association” aldizkarian argitaratu da, eta adibide gisa hartu du bihotz gutxiegitasun kronikoa, zeinak pazientearen inplikazio handia eskatzen baitu, eta, beraz, hari lotutako ezagutza maila egokia.
|
|
|
Hego Sudanek du patologia horretako bigarren kasurik handiena, Indiaren ondoren. 500.000 pertsona inguru
|
daude
gaixotasun honekin kutsatuta, eta urtean 50.000 eta 60.000 inguru hiltzen dira beren kausagatik.
|
|
|
Xavier Formiguera Gizentasuna Aztertzeko Espainiako Elkarteko presidenteak (SEEDO) gaineratu zuen Espainian nerabeen %15 gizena dela, 18 urte bitarteko lau haurretik batek gehiegizko pisua duela eta %10ek obesitatea duela. Horrek esan nahi du “helduei
|
dagozkien
gaixotasunak ikusten hasi garela”. Bildutako medikuek esan zuten obesitatea “lehen mailako” osasun publikoko arazoa dela, komorbilitate handiarekin lotzen dela eta kostu soziosanitario handia duela.
|