|
2002
|
|
|
“Andaluzia” joan den otsailaren 27an jaio zen, Autonomia Erkidegoaren egunaren bezperan, eta Espainian gatibu jaiotako lehenengo ugatz oilaskoa da, zehazki, Guadalentin ibaiaren Hazkuntza Zentroan, Cazorla, Segura eta Las Villas Parke Naturalean. Ugatza Andaluzian berriro sartzeko programaren zuzendarientzat, horrek aukera ematen du berriro ere, 16 urte igaro ondoren, desagertzeko zorian
|
dagoen
espezie hori Iberiar penintsulako gailurretatik aske hegan egiteko. “Andaluziaren” jaiotza bost urte baino gehiagoko lan gogorren ondoren iristen da, 1996an Guadalentin aldeko bigarren Umatze Zentrora heldu zirenetik.
|
|
|
Ehiza baimentzeko arriskua, SECeko presidentearen arabera, ez dago inolako kontrolik ehizatzen ari denaz, eta baimendu gabeko espezieak hiltzen ari dira; baina inork ez duenez kontrolik egiten ez aduanetan, ez merkatuetan, “nork bereizten du zere urdina edo iskanbila den? ”. SECeko arduradunak adierazi zuen ehizan arriskurik gabe egin dezakeen espezie bakarra zere txikia dela, baina azpimarratu zuen ehizatzen uzten bada ez dela kontrolik
|
egongo
espezie hori ala bestea kontsumitzen den jakiteko. Ehizari ozeanoetako kutsaduraren arazoa gehitzen zaio, herrien bideragarritasunaren kalterako.
|
|
2003
|
|
|
Andaluziako sai beltzaren (Aegypius monachus) populazioari buruzko 2002ko errolda, Espainiako garrantzitsuenetakoa, aurreko zentsuaren 172 bikote ugaltzaileetatik gaur egungoaren 181era igaro da, Andaluziako Juntako Ingurumen Sailak jakinarazi zuenez. Desagertzeko arriskuan
|
dagoen
espezie horren hazkunde adierazgarriena Kordobako Hornachuelos mendilerroko eta Sevillako Ipar Mendilerroko parke naturaletan gertatu da, 22 bikotetik 38 bikotera eta 19 bikotetik 26ra, hurrenez hurren, aurreko urtean baino. Andaluziako beste bi habia guneetako populazioak, Sierra Pelada eta Rivera del Aserrador (Huelva) inguru naturala (73 bikote) eta Andújar mendilerroetako (Jaen) parke naturala (44) egonkor mantentzen dira.
|
|
|
Katamotz iberiarra gatibutasunean hazteko planaren esparruan sortutako batzorde nazionalak desagertzeko arriskuan
|
dagoen
espezie horren hiru ale ar berri harrapatzea erabaki du, Andújar mendilerroan (Jaen). Espezie hori dagoeneko martxan dauden lau emeei gehituko zaie.
|
|
|
Costa Rica da duela 20 urtetik dortoka babestuta duen herrialde bakarretakoa. Abendura arte, desagertzeko zorian
|
zegoen
espezie horren haragia edo arrautzak salerosten zituela jakin zuenari 50 dolarreko zigorra ezarri zioten. 2002an lege berri bat sartu zen indarrean, eta isunen ordez bi urteko kartzela zigorra ezarri zuen.
|
|
2004
|
|
|
Txinak erabaki du Cantongo merkatuetan 10.000 zizeta sakrifikatzea eta probintziako animalia basatien hiltegi guztiak ixtea, egin dituzten ikerketek frogatu baitute lotura
|
dagoela
espezie horren eta sei hilabetean erregistratutako arnas sindrome akutu eta larriaren (SRAG) lehen kasuaren artean. Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) maiatzean identifikatu zuen animalia hori birusaren iturburu izango zela.
|
|
|
Orain arte, AEBetan bakarrik. espezie hori bere jatorritik kanpo ugaltzea lortu zen. Komodoko 17 dragoi hauek, Europako lurralde osoan hainbat herrialdetako erakundeen artean banatuta
|
dauden
espezie horretako beste 18 animaliei gehitzen zaizkienak, duela lau urte heldu zen eme batek jarritako zazpi hilabeteko arrautzen inkubazioaren ondoren lortu dira, azaldu zuen Jim Petherrek, “Reptilandia Park” eko arduradunak. Aditu horrek gogorarazi zuenez, “Komodoko dragoiak munduko musker handienak dira, mehatxatutako animaliak dira eta Indonesiakoak dira”, eta, bertan, “2.000 inguru geratzen dira beren ingurune naturalean, Komodo, Flores, Rinca eta beste uhartetxo txiki batzuetan”.
|
|
2006
|
|
|
Nazioarteko erakundeek ere beren kontserbazioan laguntzeko lan egiten dute. WWFk hainbat proiektu garatzen ditu Txinan hainbat ogirekin, hala nola ekoturismoko jarduerak, eskualdeko biztanleek arriskuan
|
dagoen
espezie hori bizi den basoetan lanik egin ez dezaten. Era berean, UNESCOk duela gutxi Gizateriaren Ondare izendatu zuen Sichuan eskualdea, non espezie horren heren bat inguru bizi baita.
|
|
2007
|
|
|
Desagertzeko arrisku larrian
|
dagoen
espezie horren 12.000 ale baino ez dira geratzen planeta osoan.
|
|
2008
|
|
|
Mendiko gorilen babesleku handia da Virunga. Desagertzeko zorian
|
dago
espezie hori, eta, gerra gatazkaren ondorioz, ahalegin kontserbazionistak bertan behera gera daitezke. Parke horretan, munduko mendiko gorilen laurdena baino gehiago bizi da, eta haien kontrola matxinatuen esku geratu da orain.
|
|
2009
|
|
|
Gantza Institutuko, CSICeko eta Sevillako Unibertsitateko zientzialari talde batek basamahatsondoen nutrizio edukiari buruzko lana egin dute. Ikertzaileek jakin dute Andaluziako mendietan
|
dauden
espezie horretako barietate batzuek beste lekale batzuen antzeko proteina edukia dutela. Bere azterketa sei basamahatsondo barietatetan oinarritu zuen taldeak, eta bere proteinak osatzen dituzten aminoazidoen konposizioa aztertu zuen.
|
|
2010
|
|
|
Horietako garrantzitsuena LIFE proiektu bat da «Ibaien kudeaketaekosistemikoa europar bisoiarekin GERVE» (Elso et al., 2008). Proiektu horrenbidez desagertzeko arriskuan
|
dagoen
espezie horren berreskurapena bilatzen da, berak bere bizitza zikloan behar dituen uholde lautadaren habitatak berreskuratuz.Proiektu hori duela gutxi Europear Batzordeak saritu du «Best of LIFE Award»batekin, zeinak jakinarazten baitu ibai ekosistemen bioaniztasunaren kontserbazioaeta uholde arriskuen kudeaketa harmonizatu daitekeela ibai lurraldea ezarriz, aldiberean urari lotutako Europar Zu...
|
|
|
Munduan identifikatu diren 11 populazio bakarretatik, denak Granadan, bost galdu dira azken urteotan. “Fauna talde honetan izaera esperimental eta aitzindari nabarmena duen” neurri horren emaitza onen bidez, desagertzeko arrisku larrian
|
dagoen
espezie horren populazio kopurua handitu nahi da, eta, ondorioz, mehatxu kategoria murriztu. Orculella bulgarica, munduan desagertutzat jotzen zen barraskilo espezie bat, zentimetro bakar bat luze da, eta gune hezeak behar ditu, baita putzuz beteta eta gizakiaren eraginez gutxi eraldatuta ere, bizirik irauteko.
|
|
|
Neurri horrek ez du 2011ko maiatzaren 1ean hartuko indarra. Gehiegizko arrantzagatik egoera kritikoan
|
dagoen
espezie hori salbatzea da helburua. Atlantikoan eta Mediterraneoan daude kala nagusiak.
|
|
2014
|
|
|
Katamiberiar lintzeetan harrapatzeak okerrera egin du, eta arriskuan
|
dago
espezie horren etorkizuna; 300 bat ale geratzen dira
|
|
2015
|
|
|
Giza duintasunaren kontzeptua ukatzeak, hau da, giza generoan zerbait bakarra
|
badagoela
espezie horren kide orori beste edozein espezietako kideei baino estatus moral handiagoa ematen diona, bide oso arriskutsura jaisten gaitu.
|
|
|
Irudian Donostiako igelaikusten da. Bertako espezie endemikoa zela esaten zuten, orain zalantzan ere badago, ezdakit azkenean baden edo ez, berez hor bakarrik
|
zegoen
espezie hori. Hori horrela zela ustezelako, urbanizazio prozesu bat gelditu zen Igaran.
|
|
2020
|
|
|
okil gibelnabarren subespeziea espezie bilakatu ote den edo ez. Nolanahi dela ere, gurean, desagertzeko arriskuan
|
dago
espezie hori, eta, hortaz, garrantzi handia du espeziea kontserbatzeak.
|
|
2022
|
|
|
Beste egun batean, gorosti eder bat aurkitu nahian, basoan aritu zen, etxera eraman eta han eguberrietako apaindurak jartzeko. Gaur egun debekatuta
|
dago
espezie horretako zuhaixkak moztea baimenik gabe, baina garai hartan ez, eta jende askok huraxe bera egiten zuen, ederrenak moztu eta etxera. Jendea geroago hasiko zen pinuak jartzen eginkizun horretarako.
|