|
2008
|
|
|
Zabala, euskararen normalkuntzan aurrera egitea, Euskal Herriko Unibertsitateen arteko sareari ateak irekitzea, pertsona guztien eta Herri gisa
|
dagozkigun
eskubide guztien aldeko eragilea izatea, unibertsitatearen merkantilizazioaren aurka eta oinarrizko ikerkuntza bultzatzea, elkarlana sustatzea eta unibertsitario guztien parte hartze aktiboa bideratuko duen unibertsitatea garatzea ahalbideratuko duelako.
|
|
|
Kezkatuta nago egoera asaldagarria ikusi nuelako, eta, gainera, horri buruz informazio eskasa dago nazioartean. Harritua gelditu naiz, batez ere preso politikoen kasuarekin, Alderdien Legearekin eta oro har
|
dagoen
eskubide urraketarekin.
|
|
|
Autodeterminazioa eskubidea da, ez posizio politiko bat. Herri gisa
|
dagokigun
eskubide demokratikoa da, eta ez besterik.
|
|
|
Praktikan ez da hala. Ez
|
dago
eskubide horiek bermatzen dituen tresna juridikorik.
|
|
|
Imanol Etxebarriak eta Aitor Sudupek lortu zuten finalera heltzea, eta Ziortza Fernandez gelditu zen kanpoan. Etxebarriak 120 kilo pisatzen du, eta finalean
|
egoteko
eskubidea azken eguneko zubi jauziak eman zion. Gainontzeko lehiakideen errespetua irabazi du asteotan, artaldea gobernatzeko trebetasunari esker.
|
|
|
Nazioarteko txapelketetan, beste edozein nazio bezala, lehiatzeko eskubidea dagokigulako. Eta nazioa garelako
|
dagokigu
eskubide hori. Ez gara, askotan etxetik entzun ahal izan dugun moduan, erregioen, erkidegoen edo lurraldeen arteko txapelketez ari.
|
|
|
«Kezkagarria da. Ez bakarrik 1979an onartutako transferentzia horri PPk eta PSOEk etengabeko blokeoa egiten diotelako, baizik eta euskal herriari
|
dagokion
eskubide hori ez onartzeko arrazoiak ezkutatzen dituztelako».
|
|
|
–Herritarrek bere egin behar dute erabakitzeko eskubidea, beraiei
|
dagokien
eskubidea dela onartu behar dute, eta gogoan izan etorkizuna ez ezik, eguneroko bizimoduaren baldintzak ere erabaki egin behar direla herri aurreratuagoa izatekotan?. Gainera, Euskal Herriko mugetatik kanpo landu nahi dute diskurtso hori, gatazka politikoa izanik, irtenbide politikoak erabili behar direla aldarrikatuz.
|
|
|
Bestalde, udaltzainei ez nien leporatzen dizkidaten irainak esan. Era berean, nabarmendu du Iruñeko zinegotzi gisa txupinean
|
egoteko
eskubidea urratu ziotelako haserretu eta defendatu zela.
|
|
|
Eta pentsatu dut, nahiz eta egun horretan Mexikon egon, nik ere dei horrekin bat egin nezakeela. Izan ere, preso horien borrokaz edozein delarik iritzia, iruditzen zait preso
|
daudenez
eskubide batzuk badituztela eta ez errespetatzeak giza eskubideak urratzeaz gain beren senideentzako izugarrizko kaltea sortzen duela. Eta tamalgarria dela idazle gehiago ez egotea, edo ez azaltzea eskubide horien alde.
|
|
|
Ez dago beste biderik: denon ongizatearen alde borrokatu, egiaz mugitu, protesta egiteari ez utzi eta
|
dagozkigun
eskubideak guk geuk hartu. Hartatik, ekintzara pasatzeko deia egin dute, gazteen eskubideak errespetatu arte.
|
|
2009
|
|
|
Etxerat ekoek, ordea, krisia aspaldi ikusten dute: 750 euskal presei
|
dagozkien
eskubideekiko errespetua aspaldi dago krisian. Hainbat elementu kezkagarri ikusten dituzte:
|
|
|
Paperean
|
dauden
eskubideak benetan bete behar dituzte. Egin ezean, mugimendu erradikalak ager daitezke eta, kontuan izanik zer nolako aldaketa geoestrategikoak gertatu diren inguruan.
|
|
|
Une garrantzitsu horrek zerbait eman zuen aditzera: egungo marko politikoa gainditu eta Euskal Herrian egin beharreko bidean dagoela
|
dagozkigun
eskubideak eskuratu ahal izateko giltzarria. Burujabetzaren alde gauden indarren arteko metaketan eta artikulazioan dagoela geure buruaren jabe izateko beharrezko ditugun aldaketak lortzeko gako nagusietako bat.
|
|
|
Naturan, abere handiak txikia jaten du, eta kito. Ez
|
dago
eskubiderik naturan. Baina guk ez dugu horrela bizi nahi; eta, espezie gisa, geure buruaren definizio berri bat egiten ari gara.
|
|
|
Gizateriaren historian emakumeen tragedia izan da espazioa eduki dutela, bai, baina ikusezina. Egon dira, egin dute lan, baina ez dute irabazi plaza publikoan
|
egoteko
eskubidea, eta oraindik espazioaren gerran bataila asko galtzen ditugu. Batzuek lekua irabazi nahi dute, eta popatik hartzera ustez sakratuak direlako ukatzen diren lekuak.
|
|
|
Halaber, gogorarazi du Arabako herritarrek eta erakundeek behin baino gehiagotan eskatu dutela zentrala ixteko. Ez
|
dago
eskubiderik batzuen interesak herritarren ongizatearen eta osasunaren gainetik egoteko.
|
|
|
Jokabide onartezina, benetan. Ez
|
dago
eskubiderik! Bestalde, ez dago patronalik Europan hemengoa baino diruz lagunduagorik.
|
|
|
Ez du, akaso, herrikide bai baina estilokide ez duen Leonard Cohenek azken urtean jasotako aitortzarik. Baina nekez uka dakioke Youngi rock kantugileen tenpluan
|
egoteko
eskubidea.
|
|
|
Denboran eta espazioan hurbilagoa zaigu Espainiako Estatuko adibidea, zeinean gaur egun kartzelatze baldintza muturrekoak ezartzen baitizkiete zenbait presori, hala nola Amadeu Casellasi; berari, gainerako presoei eta gizarte honetako pertsona disidente eta baztertu guztiei
|
dagozkien
eskubideak eta askatasunak eskatzeko egiten diharduen borroka dela-eta, 20 urtetik gora igaro ditu kartzelan, eta gose greba ugari egin ditu gaur egun, gose eta egarri greban dago. Casellasi eta beste hainbati, Estatuak, disidente eta arriskutsutzat?
|
|
|
Udazkenean landuko duten proposamenaren bitartez transexualei
|
dagozkien
eskubideak aitortu nahi zaizkie
|
|
|
Hala, genero identitatea aldatu nahi dutenek jarraitu dituzten pausoez aholkatuko zaie unitate horretan. Gainera, ospitale pribatu eta publikoetan, transexualek haien generora egokitutako geletan
|
egoteko
eskubidea izango dute. Halaber, osasun arloko proposamenez gain, administrazioak transexualekiko diskriminazio positiboa sustatuko duela ere aipatzen da, lan eskaintzei dagokienean, esaterako.
|
|
|
Euskadiko CCOOk elkarrizketa mahaira zeintzuk proposamen eramango dituen zehaztuko du bertan: . Egoerarik txarrenean
|
daudenen
eskubide sozialak hobetzea, enplegua sortzea eta krisiari aurre egitea?.
|
|
|
Kataluniako PSOE, hain zuzen, bere irizpide nazional espainolei jarraiki, eta besterik ezinean, beti egongo da edozein eskabide nazional katalanen kontra horren adierazgarri argia da hizpidera ekarri ditugun hiru manifestazioen kontra agertu izana erabat; izarrei begira bizitzea da, baina, uste izatea lau pankarta ziztrinek kilimak baino zerbait gehiago eragingo dizkietela hari eta haren Madrilgo kide bikiari. Bere buruaren kontzientzia daukan nazioa ez da ibiltzen ulermen apurren eskean, besterik gabe bere burua errespetarazten du,
|
dagozkion
eskubide nazionalak ukatzen dizkion edozein agiri baztertuta. Azken batean, energia handia izanda ere eta argi dago ez dugula sobera, alfer alferrekoa izango da, baldin eta ez bada behar bezala erabiltzen.
|
|
|
Eusko Jaurlaritzako Herrizaingo Sailetik abiatu duten sorgin ehizari erantzuteko garaia dela uste du LAB sindikatu abertzaleak. Esparru guztietan, eta zilegitasun osoz, preso
|
daudenen
eskubideak defendatu egin behar direla iritzi dio. Eta, horregatik, bat egin du biharko Etxerat ek Donostian deitu duen manifestazioarekin, eta afiliatuei bertan egotera deitu die.
|
|
|
Eta horren guztiaren helburua estatuaren indarkeria eta oinarrizko eskubideen urraketaren salaketa isiltzea dela. Testuinguru horretan, inoiz baino garrantzitsuagoa deritzote preso
|
daudenen
eskubideen defentsa egiteari. Horregatik deitu dute biharko, Donostiara.
|
|
|
Milaka eta milaka dira Etxerat en deialdiari erantzun dioten herritarrak.
|
Dagozkien
eskubideen jabe, euskal presoak euskal herrira zioen pankartaren atzean, euskal presoen eskubideak eskatu zituzten Donostiako kaleetan barna. Manifestazio isila izan zen leloei dagokionez, baina txalo zaparradak amaigabeak izan ziren ordu eta erdiz.
|
|
|
Nafarroako herri horietan guztietan ez dute aukeratzeko eskubiderik. Herri horietakoei betebehar guztiak betetzea galdegiten die Administrazioak, baina gero ukatu egiten dizkie
|
dagozkien
eskubideak.
|
|
|
bultzatu nahi izatea, eta, bestaldetik, halako mozioa babestea. Asier Aranbarri batzarkide jeltzaleak erantzun dio presoen argazkiak
|
dagozkien
eskubideekin lotuta.
|
|
|
Ez
|
dago
eskubiderik (edo bai)?
|
|
|
Bertzela, imajina dezatela eskubide horiek defenditzen dituztenek zer gertatuko litzatekeen entzuleok gure eskubideak erreklamatuko bagenitu. Zer gertatuko litzateke entzule modura
|
dagozkigun
eskubideengatik kobratuko bagenu. Ez al dugu halakorik merezi?
|
|
|
Akusatuaren aulkia atzo ere hutsik zegoen Jugoslavia Ohirako Nazioarteko Auzitegian. Hala, Kwon O gon epaileak erabaki zuen Fiskaltzari bere argudioak aurkezteko aukera ematea, uste izanda Radovan Karadzicek uko egin ziola aretoan
|
egoteko
eskubideari. Alan Tieger fiskalak, berriz, Bosniako serbiarren buruzagi ohia egin zuen 1992 eta 1996 artean Balkanetan gertatutakoaren erantzule.
|
|
|
Epairako prest. Gasteizko Lehen Auzialdiko Epaitegiak argitu du Gregorio Rojo Vital Kutxako agintaritza organoetan hogei urtez
|
egoteko
eskubidea duen edo ez. Rojo joan den urteko martxoaren 30ean izendatu zuten berriro aurrezki kutxako lehendakari, lau urterako.
|
|
|
Hori dela eta, batzordeak Espainiari eskatu dio atxilotuen eskubideak bermatzeko neurriak har ditzala: atxilotuei konfiantzazko abokatua eta medikua aukeratzeko eskubidea, familiari atxilotuta daukaten tokia eta egoera jakinarazteko eskubidea, eta konfiantzako abokatuarekin konfidentzialtasunez
|
egoteko
eskubidea berma diezaiela galdegin dio gaur egun atxilotuari ofiziozko abokatua ere ukatzen zaiola nabarmendu du batzordeak.
|
|
|
batetik, arrazoi etikoengatik, eta, bestetik, praktikotasun estrategiko hutsagatik. ETAren eta Espainiako eta Frantziako estatuen indarkeria amaitzeko exijitu behar da, haren ustez, baita estatuei euskal gatazkaren ondorioz preso
|
daudenen
eskubideak urratzeari uzteko ere.
|
|
|
Hondakinen Legea eskatzen jarraituko dutela ziurtatu zuten; ingurumenaren eta osasunaren alde egingo duen legea, 2001etik derrigorrezkoa den baina egiten ez den gaikako bilketa ezarriko duena, eta errausteari atea itxiko diona. Baita ere herritarrek kudeaketa publikoan izan behar duten parte hartzea aldarrikatzen ere, herritarrek zaborraren trataeraren inguruan informatuta
|
egoteko
eskubide osoa dutelako.
|
|
|
paretaren kontra jarri, eskuekin gorputz osoa ukitu... Guk ez dugu ezer egin, eta gure semearekin
|
egoteko
eskubidea dugu, dio minduta. Senideak xantaiarako erabiltzen ari direla salatu du.
|
|
|
Herritarrek eskubidea dute beren hizkuntzaren iraupena bermatzeko. Herri bezala, eta herri honen herritar gisa,
|
dagozkigun
eskubideen bermetik abiatuta soilik lor daiteke herritar guztien hizkuntz eskubide indibidualen berme osoa segurtatzea.
|
|
|
Serkan Akbas DTP Gizarte Demokratikorako Alderdiko nazioarteko arduraduna da. Turkiako Gobernuak abiarazitako prozesuaren harira itxaropenari eutsi nahi duela dio, gerra amaitu eta kurduek
|
dagozkien
eskubideak lor ditzaten. Baina aitortzen du unea oso larria dela.
|
|
|
Ez
|
dago
eskubiderik. Garoñako zentral nuklear zaharra berehala ixten bazen tarifek gora egingo zutela iragarri zuten, mehatxu moduan.
|
|
|
Berriro diogu: ez
|
dago
eskubiderik. Denok pairatzen dugu krisia, baina urtarriletik aurrera jende arruntaren jornala ez da %2, 7 gizenduko.
|
|
2010
|
|
|
Oraingoan ijitoen, errumaniarren, bulgariarren eta bertze hainbat giza talderen aurkako neurri onartezinak hartzea leporatu diote Sarkozyri, udan egindako etorkinen kanporaketak direla eta. Gainera, frantziar hiritartasuna duten etorkin seme alabei
|
dagozkien
eskubideak eta hiritartasuna bera kendu nahi die Sarkozyk, delituren bat egiten badute. Erabaki horrek herritarren berdintasun irizpidea urratzen duela diote antolatzaileek, eta lehen eta bigarren mailako frantsesak sortzen:
|
|
|
Debekuen gainetik eta ezohiko ibilbidearekin eginda ere, milaka eta milaka lagun kalera atera ziren atzo Bilbon euskal presoen eskubideen alde.
|
Dagozkien
eskubideen jabe, euskal presoak Euskal Herrira lelopean, hiriburuko Kale Nagusia bete zuen jende uholdeak. 2010a euskal presoen eskubideen alde konpromisoak hartzeko urtea izan dadin eskatu zuten senideek.
|
|
|
Baina ez hori bakarrik. EAk indar subiranisten arteko elkarlanaren alde egiten duen apustua gauzatuz gero, Euskal Herriaren gatazkaren funtsa herri gisa
|
dagozkion
eskubideen ukazioan datzala agerian geratuko da, Urizarren esanetan.
|
|
|
Madrilen hasi berri den epaiketaz, bestetik, bidegabekeria ikaragarria egiten ari direla uste du: Ez
|
dago
eskubiderik herriak aukeratutako pertsonak herriaren alde lan egiteagatik epaitzeko. Auzipetuen delitu bakarra nazio proiektu bat garatu nahi izatea dela berretsi zuen, eta hori zigortzea, Erkiziaren esanetan, basakeria da.
|
|
2011
|
|
|
«Ekonomia, finantza eta enpresa boterearen interesei erantzuten die PSOEko gobernuak hartutako ekimen multzoak. Parekorik ez duen ofentsiba dugu oraingoa, eta langileriari
|
dagozkion
eskubideei egin zaien erasorik larriena azken hamarkadetan».
|
|
|
Begi bistakoa dirudi honek kolonia izandako lurralde arpilatuetatik metropolira iristen den jendearen kasuan. Frantses hizkuntzarik, azal zuririk eta kristautasunik gabe, ezer gabe, bizi hobe baten bila dabilen jendeari «frantsestasuna», eta
|
dagozkion
eskubide zibilak, euren frantses izateko borondate hutsaren arabera aitortu behar zaizkiola defendatzea gauza ona da:
|
|
|
Pertsona jaiogabeek, berriz, ez daukate defendatzeko ezta kexatzeko betarik ere.Bestalde, abere horiek, eskubideak izateaz gain, betebeharrak ere izan lituzkete. Argi
|
dago
eskubideak eta betebeharrak izaki arrazoidunek dituztela, horiek bakarrik baitira bere ekintzen jabe eta erantzule. Izaki arrazoidun eta askeari pertsona deitzen diogu.Erabat zentzugabea da zezenketa eta entzierroen kontrako protestak egitea eta pertsonaren eskubideak defendatzeko gai ez izatea.
|
|
|
Aurrenekoan gaztetxoak jokatu zuten, eta bigarrena ez zen jokatu. Ordukoan futbolariek eskatzen zuten zorra ordaintzea eta telebista eskubideen negoziazioetan
|
egoteko
eskubidea edukitzea. Hartaz geroztik, hainbat ahalegin egin dira.
|
|
|
«Ez da kartzelak euskal herritarrez betetzeko garaia, hustekoa baizik».Euskal gizarteak konponbidea nahi duela adierazi du. Haren ustez, horretarako beharrezkoa da «jendearen eskubide guztiak errespetatzea, preso gehiago ez egotea,
|
daudenen
eskubideak errespetatzea eta etxera ekartzeko bidea hastea».Etxeberriaren irudiko, Agirrek «garesti ordaindu du» bere militantzia politikoa. Donostiako Egia auzoan «pertsona ezaguna» dela azaldu du, eta inplikazio handia duela auzoko hainbat eremutan.
|
|
|
Inposaketaren hautua egiten jarraitzen dutenek ospatu dute. Guk lerrootatik, Herri gisa
|
dagozkigun
eskubideak errebindikatzen ditugu gure herriko sektore zabalarekin batera eta ukazioa salatu. Presoarentzat bezala ziega da Konstituzio espainiarra Euskal Herriarentzat.
|
|
2012
|
|
|
«Gu guztion bizitzak ez al du arduradun politikoen arteko itunek baino gehiago balio?». Esan du euskal presoek Euskal Herriko espetxeetan
|
egoteko
eskubidea dutela, eta ohartarazi du eskubideak ezin direla «xantaia egiteko» erabili. Espainiako Barne Ministerioak aurkeztutako gizarteratze plana xantaia horren barruan kokatu du Etxerat ek.
|
|
|
Hiru eskari dituzte, nagusiki: gaixoaldian daudenean soldata osoa kobratzea, antzinatasunagatik
|
dagozkien
eskubideak izatea eta mendekotasunak dituztenen zaintzea fisikoki eta psikologikoki oso nekagarria delako osagarri bat izatea. «Lehen bi kasuetan, beste langile publikoekin parekatzea nahi dugu.
|
|
|
Tortura kasuetan Espainiako sistema judizialak giza eskubideak urratzen ditu, Europako Giza Eskubideen Auzitegiaren arabera. Atxilotuak inkomunikatzen dituztenean operazioa agintzen duen epaileak atxilo dagoenarekin zuzenean harremana eduki behar duela dio, eta atxilotuari konfiantzazko abokatuarekin
|
egoteko
eskubidea aitortu behar zaiola. Espainiak atxilotuen erregistro fitxak aldatu behar dituela dio, atxilotua non eta noren esku dagoen argi gelditu dadin.
|
|
|
Legezkoa al da zerbitzu berdinagatik prezio desberdina ordaintzea? Gasteizko Bezeroen Arreta etaZerbitzu Bulegoaren arabera, hegazkingintza zibileko erabiltzaileei
|
dagozkien
eskubide eta betebehar berdinak dira hegaldiak prezio txikikoak izan edo ez, adibidez. Erreklamazio gehienak prezio apaleko konpainien aurkakoak dira, batez ere Ryanair eta Vueling enpresen aurkakoak.
|
|
2013
|
|
|
Eraso fisikoak 12 presori Egoera larri horiez gain, egunerokotasunean ere presoak «ahalik eta gehien tenkatzen» ari direla salatu dute senideek: hamabi presok eraso fisikoak jasan dituzte espetxean 2012an, 11 preso guztiz bakartuta dituzte, bost bikoteri espetxe berean
|
egoteko
eskubidea ukatu diete, postalak euskaraz idaztea debekatu zaie, eta ikasketak egin ahal izateko murrizketak areagotu dituzte. «Zergatik ari da orain gertatzen hau guztia?», galdetu du Etxerat ek.
|
|
|
Herritar ikusle heldua, kirolaz gain, buruan beste kezka batzuk badituena. Horretaz guztiaz euskaraz informatuta
|
egoteko
eskubidea bermatu litzaioke herritar horri. Bestalde, sintomatikoa izan da lehen aldaketa eguraldiaren mapan egin izana, Lopezekin gertatu zen bezalaxe.
|
|
|
Prozesua sei hilabetez luza daiteke. Errusiak analista ohiaren behin behineko asilo eskaera onartuko balu, urtebetez bertan
|
egoteko
eskubidea luke, errusiar baten eskubide berdinekin, eta lanerako zein libreki zirkulatzeko baimenarekin. Urtebeteko baimena, ordea, nahi beste luza daiteke, «laguntza humanitario» neurri gisa definitzen baitu Errusiako legediak, eta kasu horietan, ez da mugarik ezartzen.
|
|
|
Ez zuen esan desarmatze hori nola egin daitekeen alde bakarretik. Espainiako Gobernuari, bestalde, salbuespen legedi guztiak indargabetzeko eskatu diote, alegia, «giza eskubide guztiak eta Espainiako Konstituzioan jasota
|
dauden
eskubideak errespetatzeko». Izan ere, Zabaletak nabarmendu duenez, horixe da salbuespen araudiek egiten dutena, Konstituzioan dauden eskubide batzuk kendu, pertsona jakin batzuei.
|
|
|
Espainiako Gobernuari, bestalde, salbuespen legedi guztiak indargabetzeko eskatu diote, alegia, «giza eskubide guztiak eta Espainiako Konstituzioan jasota dauden eskubideak errespetatzeko». Izan ere, Zabaletak nabarmendu duenez, horixe da salbuespen araudiek egiten dutena, Konstituzioan
|
dauden
eskubide batzuk kendu, pertsona jakin batzuei. Presazko eskaera jakin batzuk ere egin dizkio alderdi abertzaleak Espainiari:
|
|
2014
|
|
|
Hori legezkoa izan zen edo ez erabaki dute zinpeko epaimahaikideek. Lege bat bada
|
daudenen
eskubideak bermatzeko egina, Leonetti legea, eta hari segitu ote zion edo ez, hori da epaitzen ari diren auziaren muina. 2011koa da kasua.
|
|
2015
|
|
|
Pello Urizar EAko idazkari nagusi eta EH Bilduko legebiltzarkideak jarrera hori alderatu du Espainiako Gobernuko presidenteak duenarekin, hura «ez delako mugitzen» eta akordiorako «borondaterik» ez duelako. EH Bilduko legebiltzarkidearen iritziz, EPPK-ko presoak «norabide onean» ari dira urratsak egiten, baina funtsezkoa da espetxean
|
daudenen
eskubideak ere errespetatzea, «saminaren aroa» gainditzeko. PSEko idazkari nagusi Idoia Mendiaren iritziz, berriz, azpimarragarria da EPPK-ko presoek agirian esatea ez dituztela inoiz arbuiatuko «borrokan eroritakoen oroimena» eta euren «zeregin militantea». Bere ustez, ziur aski Euskal Herritik gertuago dauden espetxeetan leudeke presoak «eragindako oinazea aitortu eta ETArengandik aldendu» egingo balira.EAEko PPko presidente Arantza Quirogak, bestalde, Sarek gaurko deitutako manifestazioa «girotzeko» asmoa antzeman dio EPPKren agiriari.
|
|
|
Eguneratu, nolabait ere.Bestelako neurriak ere jaso dituzte testuan: esate baterako, erditzeko garaian, gertuko norbaitekin
|
egoteko
eskubidea izango du beti emakumezkoak, gaur egun ere halaxe izaten da, gehienetan?, bai eta ugalkortasun tratamenduak jasotzekoa ere; era berean, eremu publikoetan bularra eman ahal izatea ere eskubideen zerrendan sartu dute deklarazioan.Txertoen egutegiaHaurrei dagokienez, txertoen egutegia izateko eskubidea aitortu die, eta artatuak izan bitartean eskolatuta jarraitzekoa. Bestalde, pazientearen eta medikuaren arteko isilpekotasun legea «indartu» egin du.
|
|
|
Etorkinei
|
dagozkien
eskubideen arloan ere, baikorrak dira datuak; gero eta onespen maila handiagoa dute. 2014ko txostenarekin alderatuta, %2, 9 gehiagok uste dute immigrante denek jaso behar dutela osasun arta publikoa, eta 2013koarekin alderatuz, %8, 9koa da igoera.
|
|
2016
|
|
|
Iheslariari iruditzen zaio lotsagarria dela milaka eta milaka pertsona halako ibilbide bat egitera derrigortzea: «Ez
|
dago
eskubiderik. XXI. mendeko bideokamerek grabaturiko heriotza olde bat da Mediterraneoan eta Egeoan gertatzen ari dena».Idomenin blokeatutaAmesgaiztoa ez zen amaitu, ordea.
|
|
2017
|
|
|
Gobernuak aske mugitzeko eskubide urratzen ari dira, asiloa eskatzekoa. Giza Eskubideen Adierazpen Unibertsalaren bi artikulutan jasota
|
dauden
eskubideak diren arren, ez dira betetzen. Giza eskubideen aurkako delitu larria da.
|
|
2018
|
|
|
Segurtasun juridikoa erregimen demokratiko guztiek bere berea duten berme bat da, eta bere gain hartu behar du pertsona orori
|
dagozkien
eskubide guztien babesa. Eskubide horietako bat da epaitua izatea.
|
|
|
Ezkutuan. Ez
|
dago
eskubiderik. Normaltasunez bizi nahi dugu, besterik ez».Senegalen gidabaimena zuen:
|
|
2019
|
|
|
Esplikatu du 500 pertsonako zerrenda bat baduela Poliziak: . Halakoetan Frantzian
|
egoteko
eskubiderik ez dugun euskaldunena?. Atxiloaldiaren amaieran, Irunen utzi zuten aske.
|
|
|
Kartzela politikak eragin handia du bizikidetzan. Gainera, jokoan
|
daude
eskubide batzuk: senideenak eta presoenak; eta biktimenak ere bai, egia eskatzen dabiltza?.
|
|
|
Gaineratu zuten hark osorik duela betea auzitegiek ezarri zioten zigorra: . Aske da egun, eta
|
dagozkion
eskubide guztien jabe?. Areago, nabarmendu zuten hitzaldiaren aurka egondako, boikot deialdia?
|
|
2020
|
|
|
ELA eta LAB sindikatuek uste dute oinarrizko eskubideen babesa urratu dutela Hego Euskal Herriko gobernu biek. Osasuna, bizia eta integritate fisikoari
|
dagokien
eskubidea da urratu dena, alegia, sindikatuen arabera. Jaurlaritzako Ekonomia Garapenerako Sailaren eta Nafarroako Gobernuaren aurka jarri dituzte salaketa judizialak.
|
|
|
Izan ere, gutako baten kasuan, lehenengoa dago espezialitateko zerrendan eta haur txiki bat izan eta amatasun baja hartuta, atzetik geratu diren beste lankideek zerrendan aurreratuko dute, bera zerrenda bukaeran geratzeraino. Ez
|
dago
eskubiderik!
|
|
|
Irentsi dugun espainiartasunari alfonbra gorria jarri eta kitto, aipatu pertsona horiek dioten modura? Edo, gure instituzioetan, federazioetan, futbol zelaietan, kalean... nazio gisa
|
dagozkigun
eskubideak, artean geurearen ofizialtasuna, lau haizeetara aldarrikatu eta borrokatu?
|
|
2021
|
|
|
haien hitzetan, 61 euskal preso daude gaur egun lehen graduan (euskal presoen %32), 118 bigarrenean (%62, 5) eta hamar baino ez hirugarrenean (%5, 5). Lehen graduan
|
egoteak
eskubideak «murriztea» dakarrela salatu dute Sareko bozeramaileek: izan ere, kartzelako patiora ateratzeko ordu gutxiago eta ekintzetan parte hartzeko mugak dituzte, miaketak egiten dizkiete, eta ziega barnean egin behar dituzte otorduak, ez dutelako jantokira joateko aukerarik.
|
|
|
Bi kasuetan, bera ez epe luzeko solaskidea. Ez
|
dagokion
eskubide bat erabiltzen ari da» salatu du egunotan FLNKSk.
|
|
|
Era berean, «errespetua» adierazi zieten «indarkeria mota guztien biktimei», eta «haien mina aurkariaren kontrako jaurtigai politiko gisa» erabiltzea gaitzetsi zuten. Sarek uste du, hain zuzen, «bateragarria» dela «edozein indarkeriaren biktimekiko errespetua» eta «askatasuna kendu zaien pertsonei
|
dagozkien
eskubideak errespetatzea» eskatzea.
|
|
|
Haien ustez, bizikidetzak «lehentasun politikoa» izan luke, hau da, «pertsona guztien eskubide guztiak errespetatzea eta desadostasuna gainditzeko elkarrizketa baliatzea». «Iritsi da garaia pertsona guztiok
|
dagozkigun
eskubideen jabe garela bermatzeko», haien esanetan.
|
|
|
Iruñean, berriz, gizon bat saiatu zen manifestazioaren lehen lerroan jartzen, pankartaren aurrean. «Hemen
|
egoteko
eskubidea daukat», esan zuen. «Gora borroka feminista» leloekin erantzun zioten han zeudenek, gizonak atzera egitea lortu zuten arte.
|
|
|
Egileen eta artisten artean Gurrutxagak jasotako kezkak hauek dira, besteak beste: langile izaera ez zaiela aitortzen; babesgabe eta ezjakin sentitzen direla
|
dagozkien
eskubideen arloan; erakunde publikoek, lana ematen dietenean, ardura gehiegi uzten dutela haien gain; legedia egin duenak ez ezik, legedi hori interpretatu behar duenak ere ez dakiela ia ezer haien lan baldintzez eta beharrez; euskarazko kultur produkzioa babesteko neurriak ez direla hartu nahi... eta beste hainbat.
|
|
|
Kepa Blazquez Roteta EHGAM Berramesten egitasmoko kidearen ustez, zikloak «komunitatearen barruan saretzeko» balio dezake. Gaur egun «oso garrantzitsua» da saretze hori lortzea; batetik, LGTBI komunitatearen aurkako «erasoak goraka» doazelako, eta, bestetik, «lortuta
|
zeuden
eskubideak atzerabide bat hartzeko zantzua edo beldurra» dagoelako. Saretzea, beraz, «egoera horri aurre egiteko modu bat» izango litzateke.
|
|
|
Enpresa handiek gehieneko bati
|
dagozkion
eskubideak jasotzen edo erosten dituzte. Urtean gehieneko hori baino CO2 gehiago isuri badute, eta tonako 100 euroko isuna saihetsi nahi badute, eskubide gehiago erosi dituzte, haiek sobran dituztenek saldutakoak.
|
|
|
Presoen urruntzeari dagokionez, hiru hizlariek uste dute «urratsak» egin direla, eta esperantza agertu dute prozesu hori azken bururaino eramango dutela. Martin Pallinek esan duenez, euskal presoak Euskal Herrian
|
egoteko
eskubidea ez dago hitzez hitz jasota Espainiako legedian, «baina Konstituzioan aipatzen denean espetxe politikak presoen gizarteratzea lortzera zuzenduta egon behar duela, argi dago sustraiturik dauden eremuan egotearen egokitasuna jaso egiten dela». Biurrunek esan du gai horrek Espainian «gero eta polemika gutxiago» sortzen duela, baina ohartarazi du urte askoan «pedagogia gutxi» egin dela horren inguruan:
|
|
|
Eskubide kulturalak funtsezkoak dira gizakion ongizate, erresilientzia eta garapenerako, eta, nazioarteko legedian, hainbat xedapen
|
daude
eskubideok bermatzeko. Ez dira luxua, ezta mundu mailako osasun eta ekonomia krisi batean ere.
|
|
|
Telefono bidez eskatu behar dugu maiz ordua, gehienetan okupatuta dagoen telefono batera deituz, hain zuzen. Ez
|
dago
eskubiderik ordua eskatzeko hainbat aldiz deitu behar izana. Dena telefonoz egin behar da, baina lineak bete egiten dira eta ezin dezakegu ezer egin.
|
|
|
Uriarteren aurrekariaz gain, beste bi argumentu plazaratuko dituzte Parisen: Europako Batasuneko herritarrek Schengen eremuaren barnean mugitzeko duten eskubidea eta familiarekin
|
egoteko
eskubidea.
|
|
2022
|
|
|
Hernanek nabarmendu duenez, azken urteotan «urrats positiboak» eman dira Espainiako Estatuaren biktimei
|
dagozkien
eskubideak bermatzeari dagokionez: bertzeak bertze aipatu du adostasun politikoa dagoela «biktima guztien egia, justizia eta erreparaziorako eskubidean»; erreparaziorako tresnak martxan jarri direla —EAEko eta Nafarroako legeak, erraterako—; eta salbuespenezko espetxe politikaren eta torturaren ondoriozko biktimizazioa aitortzearen aldeko adostasunak lortu direla erakundeetan.
|
|
|
Indigenek ohartarazi dute munduko landa eremuen %65 erabiltzen eta kudeatzen dela komunitatean, baina soilik lurraren %10aren jabetza aitortu zaiela legez komunitateei. Lurren jabetza arautzen denetan ere, kasu gehienetan legeek ez dituzte islatzen nazioarteko zuzenbidearen arabera indigenei eta tokiko komunitateei
|
dagozkien
eskubideak. Hori dela eta, EBri eskatu diote bere egin ditzala nazioarteko zuzenbidearen irizpideak.
|
|
|
Gizartea, aktibismoa eta organizazio antirrazistak gero eta gehiago ulertzen ari gara arrazismoa estrukturala dela; horregatik, hura desegiteko, funtsezkoa da auzitan jartzea eta deuseztatzea desberdinkeria iraunarazten duten faktore sistemikoak. Ezin dugu espero izan berdintasunez eta tolerantziaz elkarrekin bizitzea baldin eta ez
|
badago
eskubide berdintasun efektiborik eta ez baditugu aintzat hartzen klase, genero eta arrazializazio ezberdintasunak.
|
|
|
Baina zuzena da azpimarratzea, ordea, legeak eta zuzenbidea biziaren eta jendearen zerbitzuan daudela eta ez alderantziz. Eta estatuaren betebehar saihetsezina dela, bere burua demokratikotzat badu, zaintzen dituen pertsonen bizia eta biziari
|
dagozkion
eskubideak bermatzea, osasunerako eskubidea bereziki.
|
|
|
Orduko bera da orain ere eskaria: «Presoak euskal herritarrak dira, euskaraz ikasteko eskubidea dute, eta Eusko Jaurlaritzari
|
dagokio
eskubide hori bermatzea. Horrek eskatzen du izaera ofizial bat izatea ikasketek».
|
|
|
etxe bat, haurrentzako eskola, osasun zerbitzuak eta diru iturri duina, eskale ez direla sentiaraziko dien modu duin batez aitortuta.
|
Dagozkien
eskubideak bermatzea behar dute.
|
|
|
Ohartu ginen gure pazienteei jazartzen ari zitzaizkiela eta guri geuri ere bai. Hala ere, epaiketan esan ziguten hor
|
egoteko
eskubidea zutela, ezin zela ezer egin; baina espaloiaren beste aldean egon behar zutela, eta ez klinikaren atarian. Hala ere, etortzen jarraitu dute.
|
|
|
25.4 artikuluak dio «ustelkeria kasuetan» eta epaiketa hasteko autoa irmoa denean Mahaiak, automatikoki, bertan behera utziko dituela parlamentariaren eskubideak eta betebeharrak. Kargugabetzen badute, Borrasi ez liokete kenduko diputatu akta, baina lituzke baliatu diputatu izateari
|
dagozkion
eskubideak, ez horri dagozkion betebeharrak bete; hau da, luke ez ganberako presidente izan, ez bozkatu, ez osoko bilkuretan parte hartu, ez batzordeetan, eta ez luke soldatarik kobratuko.
|
|
|
Behin behinean kargugabetu dute, haren kontrako auzibidean epai bat egon arte, baina ez diote kenduko diputatu akta. Hori bai, ditu baliatu diputatu izateari
|
dagozkion
eskubideak, ez horri dagozkion betebeharrak bete; hau da, du ez ganberako presidente izan, ez bozkatu, ez osoko bilkuretan parte hartu, ez batzordeetan, eta ez du soldatarik kobratuko.
|
|
|
ez genuke ulertuko amnistia lege bat autodeterminazio eskubidea gauzatzeko aukerarik ez duena. Errepresaliatuak
|
daude
eskubide demokratiko bat aldarrikatzen duen mugimendu bat dagoelako, erabakitzeko eskubidea dena.
|
|
|
Biktimei
|
dagozkien
eskubideak eta laguntzak izateko sexu indarkeria horiek pairatu direla egiaztatu da kasu guztietan. Biktimen lan eskubideei dagokienez (37.art), lan denbora murrizteko edo berrantolatzeko eskubidea aitortuko zaie (besteak beste), eta langile autonomoen kasuan, sexu indarkerien biktima izanagatik, lan jarduera utzi behar badute, kotizatzeko betebeharra sei hilabetez etengo zaie.
|
|
|
Zergatik exijitzen zaie halako ahalegina guraso batzuei, legean jasota
|
dagoen
eskubide bat bermatzeko. Hezkuntza Departamentuak eskola mapa erabili ohi du argudio nagusi gisa:
|
|
|
Legeak euskararen zonifikazioa inposatu zuen, Nafarroa hiru zona linguistikotan zatituz, eremuaren arabera euskararekiko hizkuntza eskubide batzuk onartuz ala ukatuz. Zatiketa hura guztiz baztertzailea izan zen, nafarroi herrialdeko udalerri batean ala bestean
|
egon
eskubide batzuk onartzen baitzitzaizkigun, ala ez.
|
|
|
2017an, Euskararen Legea azkenekoz moldatu zutenean, zenbait udalerrik egin zuten eremu ez euskaldunetik eremu mistorako bidea, herritarren gehiengoak hala eskatu zuelako. Ilogikoa eta zentzugabea da horrela ibili behar izatea, berez
|
dagozkigun
eskubideak aitortuak izan daitezen. Tira, eremu ez euskaldun bat existitzea bera, zeinean hizkuntz eskubideak urriagoak diren... hori da logikarik ez duena.
|