|
2006
|
|
|
Euskal Herrian
|
gaudela
esatean batzuekEuskalAutonomi Elkarteaz ari garela pentsa dezakete, bainaE uskararen Herrian gaudela esatean edonork ulertzen du zertaz ari garen. Hizkuntzek mugak jartzen dituzte, zentzu hertsian esanahia (esangura) mugatu egiten baitute, edo beste ikuspegitik, zehaztu ere.
|
|
|
Euskal Herrian gaudela esatean batzuekEuskalAutonomi Elkarteaz ari garela pentsa dezakete, bainaE uskararen Herrian
|
gaudela
esatean edonork ulertzen du zertaz ari garen. Hizkuntzek mugak jartzen dituzte, zentzu hertsian esanahia (esangura) mugatu egiten baitute, edo beste ikuspegitik, zehaztu ere.
|
|
|
Zuzenean eta zeharka euskararen etorkizuna, hiztunen eskuetan
|
dagoela
esan ohi da, euskaldunengan batik bat. Egia esan, orain arte horrela izan da, urteroko matrikulazio kanpainak, helduen euskalduntze alfabetatzea, euskararen aldeko mugimenduak, udalerri askotako elkarte berriak, euskal aldizkariak, egunkaria, laburbilduz euskaltzaleen militantziak prozesuaren jarraikortasuna euskararen alde jarri du.
|
|
|
Asimetri demolinguistikoa euskararen kontrakoa izanik Oinarrizko Hezkuntza Orokorrak 14 urte bitarte derrigorrezkoa izateak laster 16 urte bitartekoaberebiziko garrantzia duela dudarik ez dago. Indarrean dauden hizkuntz ereduak (A, B eta D) ebaluatuak izan dira eta, A k ez du balio euskalduntzeko eta, ereduen nahas mahasian ez
|
dago
esaterik zehaztasun osoz emaitzak zeintzuk diren. Badirudi zonalde euskaldunetan eta euskararen aldekoa denean balio dezakeela, aitzitik, gainontzeko kasuetan ez.
|
|
2007
|
|
|
Behin gaur egungo argazkia erakutsi ondoren, HEA alfabetatzea indartsu
|
dagoela
esan daiteke inolako zalantza barik. Baina baikortasunak ez gaitu itsutu behar, aurrera begira jarri behar gara, orain arte ondo egindakoetatik ikasi eta hobetu behar direnak hobekuntza bidean jarriz.
|
|
|
EAEko helduen euskalduntze alfabetatze sektorea normalizatuz joan den neurrian, eta euskaltegien homologazioa ere burututa (irakasleen gaitze prozesua barne), euskaltegietan diharduen irakasleria ere neurri batean egonkortuta
|
dagoela
esan daiteke. Ez da urtero irakasle berrien premia handia duen sektorea.
|
|
|
EAEko helduen euskalduntze alfabetatze sektorea normalizatuz joan den neurrian, eta euskaltegien homologazioa ere burututa (irakasleen gaitzeprozesua barne), euskaltegietan diharduen irakasleria ere neurri batean egonkortuta
|
dagoela
esan daiteke. Ez da urtero irakasle berrien premia handia duen sektorea.
|
|
|
Datozen urteotan munduan milaka hizkuntza galduko dira gauzak asko aldatzen ez badira. Gurea, noski, egoera larrian
|
dagoela
esan dezakegu. Globalizazioaren garaian txikiak larri ibiliko dira, baina bidea antolatu eta baliabideak jartzen baditugu, urrats garrantzitsua emateko moduan egongo gara.
|
|
|
• 1990etan sartuta, Tandem estiloko hizkuntzen elkartrukerako bikoteen ideiatik abiatuta, jatorrizko hiztunak eta hizkuntz praktikariak berriketan jarduteko bikote edo talde txikietan batzeko ekimenak hasi ziren martxan. Donostiako Bagera elkarteak 1993an Mintzalaguna bataiatu zuen ideia, eta handik hona Euskal Herri osora zabaldu dira halako ekimenak, gaur egun, izen ugarirekin (Mintzalaguna, Berbalaguna, Mintzakide,...) halako loraldi batean
|
daudela
esan dezakegu. Aipagarria da ekimen hauen sustapena, lehenengo batean behintzat, euskaltegien kanpotik etorri zela, euskara elkarteetatik hain zuzen ere, hau da, erabileraren esparruan lan egiten duten erakundeetatik.
|
|
2008
|
|
|
Nazioartean, corpus ‘nagusi’ gehienak orokorrak dira. Bereziak edo espezializatuak ere badira, noski, eta horien artean, corpus zientifiko teknikoak dira ugarien orokorrean; euskaraz maila horretako urratsa eginda
|
dagoela
esan daiteke, behintzat.
|
|
|
Hala, gaur egun dauden baliabide teknologikoak egituratutako eta sekuentziatutako edukiekin egoki uztartuz, lehen aipatutako edukiak barneratzeko eta horiek aurrerantzean egoera konplexuagoetan aplikatzeko aukera ematen zaio ikasleari. Ariketetan trebatzea ezinbestekoa da hainbat prozesu automatizatzeko, eta ez
|
dago
esan beharrik trebatzeak, entrenatzeak eta errepikatzeak berekin ikaslearentzat lan gogorra eta esfortzua dakarrela. Ikuspuntu horretatik begiratuta, baliabide teknologiko berri horiek hezkuntzaren zerbitzuan jartzea lortzen da:
|
|
|
Jaiotza oso polemikoa izan zen: Eusko Jaurlaritzak agindu zuen merkatu ikerketak euskara hutsezko egunkari bakarrarentzako lekua
|
zegoela
zioenez, gero Euskaldunon Egunkaria izango zenaren ekimen pribatuak eta, behinik behin Egunero deitu zioten gobernu autonomoaren egitasmoak elkarren aurka borrokatu zuten. Lehenengoak gailendu zirenez, urte batzuetan Eusko Jaurlaritzak dirulaguntzak emateari uko egin zion.
|
|
|
Eskaintzaren arazoek hedabideek eskaintzen dutenarekin du zerikusia, ez publiko potentzialaren izaerarekin eta kopuruarekin. Gaur egungo egoeran hedabideei a priori publiko mota eta kopuru bat dagokiela aurreikus genezake, baina hedabide zehatz batek eskariaren beharrak asetzen ez dituenean, eskaintzaren arazoak
|
daudela
esan genezake. Hots, eskaria egon arren, hedabide baten eskaintza eskasa denean eta ondorioz bere publiko potentzialarengana iristen ez denean.
|
|
2009
|
|
|
Ziberokupazioarekin oso arduratuta
|
daudela
esan nahi dut. Abokatu azkar batek esan zidan:
|
|
|
Nazioarte mailan eredurik ez
|
dagoela
esatea ez da erabat egia: gorago aipaturiko lanak hor ditugu eta, horrezaz gainera, badira hainbat lan euskararen kasuan.
|
|
|
Ez zen faktore bakarra izan orduko aldaketen eragile nagusi, arrazoi askoren baturak ekarri baitzituen mudantza horiek: industrializazioa, derrigorrezko eskolatzea, masa gizartearen sorrera, foruen galera edota komunikazioetan izaniko iraultza gogora ekartzea baino ez
|
dago
esanikoa egiaztatzeko.
|
|
|
Nor sentituko da gure artean askatuta? Ez
|
dago
esan beharrik, baina esan egingo dugu, badaezpada ere: hots, nazio identitate espainolaren oinarrizko osagaietan —hizkuntza, kultura, mundu soziala... — murgilduta bizi diren abertzaleak.
|
|
|
Euskararen kasuan, dela prosodiaren alde linguistikoan, dela alde paralinguistikoan, ikerketak hastapenetan
|
daudela
esan behar dugu. Ikerketa batzuk burutu diren arren (ikusi Gaminde, 2009b bibliografia zehatzerako), euron helburuak oso desberdinak izan dira.
|
|
2010
|
|
|
Hizkuntza asko jakitea geroz eta balio handiagoa duen altxorra bada, gure gizartean eskolak eleanitzak bihurtzeko borondatea
|
dagoela
esan daiteke. Horixe da, hain zuzen, Europako Kontseiluaren gomendioa, eta
|
|
|
Pentsatzen dut artikulu horretan esaten direnak baliagarriak direla baita ere honetan ikusten direnak osatzeko; agian alderantziz ere bai. Beste mota honetako" modalitate aniztasuna" eta" artekotasuna" ere bultzatu beharrean
|
gaudela
esango nuke, aurrera egingo badugu (azterketetan eta areago). Izan ere, eremu bakoitzean erakusten dena inspiragarria izan daiteke beste eremuetan ere.
|
|
|
XiX. mende erditik aurrera, jada ohartu ziren horretaz gizon emakumeak. horrenbestez, galdera hori erroldan sartzen lehenak izan ziren oinarri demokratiko sendoak zituzten herrialdeak —hala nola erresuma batua— eta beren mugen barruan hizkuntzaaniztasunaren ehuneko handia zutenak —hala nola belgika, Suitza eta austria hungariako inperioa— hau da, eta ezin zen bestela izan, hizkuntza horiei legezko aitortza edo, gutxienez, kultura mailako aitortza handiena eman zieten estatuak izan ziren lehenak, erroldetan bertako hizkuntzen ezagutza mailaz herritarrei galdera egiten. harritzekoa da, ordea, espainiak, hizkuntza aniztasun hain handia izanik, inoiz ez txertatzea erroldan inolako galdera demolinguistikorik. ...uistikoak betirako galdu dira. bada beste datu bat, espainiako demolinguistika oraindik gaztearen adierazgarriago dena. europako berrogeita hamar estatu ingururen artean, badira zortzi beste guztiengandik bereizten direnak, hizkuntzari dagokionez bestelakoa den biztanleria %25etik gorakoa izateagatik. estatuaren hizkuntza aniztasunari dagokionez, zortzi estatu horiek gure kontinentean lehen mailan
|
daudela
esan dezakegu. espainiak ez zuen soilik datu demolinguistikoak jasotzeko lana mende bateko atzerapenez hasi, gainerako zazpiekin alderatuta, eta hizkuntzaren lurralde batera eta galdera sorta tekniko batera mugatuta. horrez gain, gehiengoaren hizkuntza zein den galdetzen ez duen bakarra da, aipatutako zortzi estatuen artean. zalantzarik gabe, gauzak egiteko modu historiko oso bat eratortzen da da... biztanleen ahozko nahiz idatzizko mailaz, familiaren bidezko transmisioEspainiak bere baitako hizkuntzaaniztasunarekiko historikoki izan duen jarrera izan da hura ukatzea eta hizkuntza bakarra inposatzea.
|
|
|
Normalizazioaren kontzeptua bera normalizatzetik abiatu behar dela dio iñakik. Hizkuntzaren normalizazioari
|
dagokionean
esan behar da, J.M Sánchez Carrión Txepetx ek garbi azaldu duen bezala, hiru maila kontuan hartzea eskatzen duela. Hiru maila horietan gauzatzen ez bada, ez baita posible normalizazioaz hitz egitea.
|
|
2011
|
|
|
erabiltzen dute hitza gauzak adierazteko, biek dute errima eta biek goxatzen dute hitza melodia eta erritmoaren bitartez... Euskaraz rap musika egiten zuen lehengo taldea dagoeneko 90eko hamarkadaren amaieran sortuta
|
zegoela
esan daiteke: " Selektah Kolektiboa".
|
|
|
Gazte asko ikusten da filosofiako testu iruzkinak edo fisikako azterketak euskara zuzen eta egokian egiteko gai dena, baina gelako esparru akademikotik kanpo euskara erabiltzeko inolako motibazio barik, ezinean lagunarteko elkarrizketarik arruntenak egiteko ere. Beraz, euskararen erabilera eragiten duten faktore eraginkorrenak, batzuk behintzat, gaur egun, eskolatik urrun
|
daudela
esan daiteke.
|
|
|
Hots, eraldaketaren azpian hizkuntzaarrazionalitate edo ikuspegi bat
|
dagoela
esan dezakegu. Eta zertan oinarrituta?
|
|
|
Hemendik abiatuz, aurrera egin eta azken urteetako hiri eraldaketaren burmuin instituzionalak bere baitan hizkuntza arrazionalitate bat txertaturik ote duen aztertu nahiko litzateke. Hots, eraldaketaren azpian hizkuntza arrazionalitate edo ikuspegi bat
|
dagoela
esan dezakegu. Eta zertan oinarrituta?
|
|
|
Azken esaldia dago, dena den, hiruretan abandonatuenik. gogoa ematen du esateko: " Mitxelenaz geroztik ez du halakorik inork errepikatu, ezta alde edo kontra
|
dagoen
esateko ere" 22 zergatik. Badirudi adornuzko eranskina dela hirugarren pasarte hori, askorentzat:
|
|
|
Aitzitik: euskararen kontua" konpondu beharra"
|
zegoela
zioten ahots guztiek, nork bere ñabarduraz. konpondu, ez likidatu. Irtenbide hoberena hizkuntza horrekin" behingoz akabatzea" zenik (akabatzea edo, errazago, urak beren" betiko" bidetik doazen utzi eta hizkuntza" berez" galtzea) ez zuen inork, ozen eta zorrotz, planteatzen.
|
|
|
2 hizKunTzA diglosia berez, txarra edo ona den juzgatu gabe, euskal herrian diglosia galduta, euskarari dagokionez, hizkuntza egoera makurragoan
|
gaudela
esan dezakegu. hau da, diglosia egoera berreskuratu behar dugu hizkuntzaren egoera hobetuko bada. Lehen esan moduan, zalbideren testuak, inplizituki, aditzera ematen du euskara biziberritzeko (lehengo) diglosia egoera oraingo egoera baino hobea dela. euskara biziberritzeko diglosia egoerara itzuli behar dugula, alegia. hagatik, euskararen egoera ez dela diglosikoa nabarmentzearren, seguru asko, zalbidek izendatzen du euskara ahuldutako hizkuntza eta ez du behin ere aipatzen euskara hizkuntza gutxitu gisa. zalbidek (2003) esaten du:
|
|
2012
|
|
|
Ikastetxeetako hezkuntza komunitate osoaren euskararen erabilera bultzatu eta bermatu nahi duten eginkizunak, hain zuzen ere. Izan ere, plan horiek, ulibarri programaren baitan, hezkuntza, unibertsitate eta Ikerketa Sailak proposatutakoak eta ikastetxeetako ordezkatze organo Gorenek, dagokien legez, onartuak daude. euskararen normalizazioaren abiapuntua azaroaren 24ko 10/ 1982ko euskararen erabilera arautzeko legean
|
dagoela
esan dugu dagoeneko.
|
|
|
Barakaldoko kasuan, erabilera datuetan islatzen den bezala, gaztelania da nagusi, botere egoeran
|
dagoela
esan daiteke. euskara, berriz, menpeko hizkuntza da, ez du apenas funtziorik betetzen. hizkuntza baten osasunak, maiz, hizkuntza horrek gizartean duen kokapenarekin zerikusia du. Beraz, euskarari inolako funtziorik edo legitimitaterik aitortzen ez bazaio, nekez egongo da osasuntsu.
|
|
|
Bestalde, euskal herriko gazteak oro har, ikus entzunezko kulturan txertatuta
|
daudela
esan liteke. Internet indartsu sartzen ari da, gazte gehienak asteko egun guztietan konektatzen dira, eta sare sozialek izugarrizko indarra daukate.
|
|
|
Bereizgarritasunaren balio erantsia da gakoa, bizigarria nonbait. Baina, ohikoa merkatu lehiaren mendean, kontsumo suntsikorra da. oraingoan, diferentzia estetikoa kontsumitzen diren produktuetan
|
dagoela
esaten digute. ez pertsonen disposizio landuetan. euskal estiloa sen izatetik, branding izatera igaro da.
|
|
|
Baina itxuraz komunikabideetatik kanpo dauden lurraldeak ere komunikabideen eraginaren menpe daude, lehen esan dugunagatik: kanpo
|
egoteak
esan nahi du komunitate horrek ez duela informazio jarioa kontrolatzen, baina ez du esan nahi informazio etenik dagoenik. Beste batzuek zabalduko dituzte estereotipoak, usteak eta errealitateak.
|
|
|
2 taulako ezaugarriak aztertuta,
|
badago
esaterik behaketa zuzena ondo egokitzen zaiola esku artean dugun helburuari, eta aldeko arrazoiek pisu handiagoa dutela kontrakoek baino. Hortaz, teknika hori hobesten dugu ahozko erabileraren neurketa egiteko.
|
|
|
Nabarmentzekoa da aipatu igoera lehen urteetan eman zela, azken hamar urteko epean erabilera trabatu egin baita, 2001eko erabilera 2011koaren berdina izan zen Beraz, euskararen kale erabilera geldiune batean
|
dagoela
esan dezakegu.
|
|
|
Kale Erabilera Neurketaren emaitzen aurkezpen txostena horrela hasi du Soziolinguistika Klusterrak izendatutako neurketaren Batzorde Teknikoak: " Duela hamar urtetik hona euskararen kale erabilera bere horretan
|
dagoela
esan daiteke, trabatuta". Esaldia eta laburpen txostena aztertzerakoan irakurketa ezkorregia dela esan du zenbaitek, baina emaitzen laburpen errealista dela esan daiteke.
|
|
|
Edonola, datuek diotenaz gain, nago emaitza honek bat egiten duela azken urteotan euskaltzaleon artean egon den uste batekin, normalizazio prozesua ez aurrera ez atzera egotearen susmoarekin. Kale erabilera da sintomatako bat, baina gehiago ere
|
badaudela
esan daiteke; inkesta soziolinguistikoak eman dizkigu beste pista batzuk, esaterako, eta euskaltzaleon kezka orokorragoa dela ikusten da: urtetako garapen positiboa gelditu egin zen aspaldi, aurreko hamarkadatan hainbat faktorek izandako aurrerapausuak eten egin ziren duela zenbait urte eta geldialdi batean gaude geroztik.
|
|
|
Botilaren parabola, batzuek erdi beteta ikusiko dute, eta beste batzuek, berriz, erdi hutsik. Bietatik
|
dagoela
esango nuke nik, baina nabarmena da lanean jarraitu dugula aurrerantzean, orain arte bezala, bestalde, botila guztiz betetzeko.
|
|
|
Ahuldade hori, begi bistakoa da, ez da lurralde guztian modu berean eta intentsitate berarekin gertatzen. Leku batzuetan, oso ahul dago, beste batzuetan osasuntsuago eta hainbatetan (arnasgunetan), lehen begiradan behintzat, aski osasun onean
|
dagoela
esan genezake. Hori bai, gorputz atal guztiak elkarlotuta eta elkarreraginean dauden bezala, han hemengo hiztun taldeak euskararen hiztun elkartea osatzen duela esan genezake, horiek ere elkarlotuta eta elkarreraginean.
|
|
2013
|
|
|
" euskararen aurka dagoenaren parean ez dago, adibidez euskaraz bizi nahi duena. Euskaraz bizi nahi duena erdian
|
dagoela
esango genuke..." (145 or.). Beraz, komunikazio estrategiaz gain ezinbestekoak dira, gutxienez, beste bi osagai: euskararen aldeko hizkuntza politika eragingarria eta euskararen aldeko aktibazio soziala.
|
|
|
Aberatsa izateaz gain, ausarta ere bada, kontuan hartzen baditugu: 1) alde batetik, aurreko bi ereduek zenbait ezaugarri ezberdin (kontraesanezkoak ere?) arabera definituz gain, euskal komunitatean bi populazio mota edo gizarte talde ezberdinak (eta kontrakoak ere?) sortzeko eta definitzeko ere baliagarriak izan direlako; 2) bestalde, dagoen egoera zatitua gainditu beharra
|
dagoela
esaten delako ere, lortu nahi bada Euskara izatea euskal komunitate guztiaren osagai positiboa, aktiboki positiboa, eta hori lortzeko proposatzen zaigu Framing Berriaren beharra. Guzti hau nekeza gerta badaiteke ere bi gizarte taldeentzat, arrazoi ezberdinengatik, zenbait aldaketa egitea suposatzen duelako bakoitzarentzako, beharrezkoa ikusten da; iruditzen zait bereziki nekeza izan daitekeela Framing Aldarrikatzailearen taldekoentzat, euskaltzaleentzat, hauek izan direlako protagonista nagusiak orain arte, eta egunean ere, euskararen alde aktiboki egin dutenak, askotan egoera eta modu nekeAberatsa izateaz gain, ausarta ere bada, kontuan hartzen baditugu:
|
|
|
Guzti hau nekeza gerta badaiteke ere bi gizarte taldeentzat, arrazoi ezberdinengatik, zenbait aldaketa egitea suposatzen duelako bakoitzarentzako, beharrezkoa ikusten da; iruditzen zait bereziki nekeza izan daitekeela Framing Aldarrikatzailearen taldekoentzat, euskaltzaleentzat, hauek izan direlako protagonista nagusiak orain arte, eta egunean ere, euskararen alde aktiboki egin dutenak, askotan egoera eta modu nekeAberatsa izateaz gain, ausarta ere bada, kontuan hartzen baditugu: euskalkomunitatean bi populazio mota edo gizarte talde ezberdinak sortzeko eta definitzeko ere baliagarriak izan direlako; bestalde, dagoen egoera zatitua gainditu beharra
|
dagoela
esaten delako ere, lortu nahi bada Euskara izatea euskalkomunitate guztiaren osagai positiboa, aktiboki positiboa, eta hori lortzeko proposatzen zaigu Framing Berriaren beharra.
|
|
|
— Trinkotze maila: erabilera isotropikoak euskaldunen trinkotzearen kontzeptuarekin lotura zuzena du; izan ere, neurtutako erabileraren eta erabilera isotropikoaren arteko aldea zenbat eta handiagoa izan, euskaldunak orduan eta trinkotuago
|
daudela
esan dezakegu. Hori dela-eta, EMUNen, bi adierazle horien arteko zatiketari trinkotzemaila deitzen diogu:
|
|
|
Hortaz, euskaldunak trinkotu gabe, sakabanatuta,
|
daudela
esan dezakegu. Ez da hori, beraz, gure enpresako erabilera positiboaren arrazoia; alderantziz, euskararen ahozko erabileran eragin negatiboa izan du.
|
|
|
Zentzu horretan, aipagarria da euskara etorkizuneko hizkuntzatzat hartzen dutela; etorkizuna euskaraz datorrelako ustea
|
dagoela
esango nuke.
|
|
|
Zentzu horretan, aipagarria da euskara etorkizuneko hizkuntzatzat hartzen dutela; etorkizuna euskaraz datorrelako ustea
|
dagoela
esango nuke.
|
|
|
Gauzak horrela, euskararen normalizazioa sustatzeko oso baldintza egokiak
|
daudela
esango nuke, Barrundiako herritarren artean aldekotasun nabarmena dagoelako. Barrundiako herritarren motibazioaren ontziak nahikotasun maila gaindituta duela uste dut; ezagutzarena ere gora doa eta bien isuriekin erabilerarenak, arian arian, gora egingo duelakoan nago.
|
|
2014
|
|
|
Horregatik, arnasguneak eta arnasgune izateko aukeran dauden eremuak, euskararen normalizaziorako eremu intentsibotzat hartu liratekeela deritzogu. Are gehiago, bere garaian arnasguneen garapen soziokulturala eta sozioekonomikoa bultzatzeko UEMA sortu zen bezala, arnasgune izateko aukeran diren eremuak bilduko lituzkeen eta UEMAren antzeko funtzioa beteko lukeen erakunde baten premia
|
dagoela
esango genuke. Horra erronka, norbaitek hartzea litzatekeena.
|
|
|
Pertsona baten ingurunea komunitate ezberdinez osatuta
|
dagoela
dio Eckert-ek, eta horien partaide izatea izango du helburu. Horretan datza, gizarte zientzialariok gizarteratze prozesu bezala ezagutzera eman duguna.
|
|
|
Beraz Soraluzeri
|
dagokionean
esan genezake, euskararen ezagutza datuak honakoak direla:
|
|
|
Autozentratzeaz ari garenean, zertaz ari gara? Bere burua satelizatua, mediatizatua eta beste giza komunitate baten ikusmiratik ulertua izan den giza komunitatea bere perspektiba propio jakinetik ikusten denean autozentratua
|
dagoela
esan dezakegu(...) Autozentratze prozesua autoestimua beraren berreskuratzearekin batera ematen da. (Joan i Mar�, 2012).
|
|
|
Azterketaren arabera, ez
|
dago
esaterik euskaraz hitz egitea (hizkuntza mantentzea) ulertuko ez duen baten aurrean negatiboki baloratuko denik, ez eta irudi txarra ematea denik, nahiz eta uste hori egon baden. Are gehiago, jasotako emaitzen arabera, egindako ikerketak erakusten du behatzaileek positiboki baloratu dituztela, oro har, portaera pasibo edo lotsatia eta asertiboa; positiboago gerturatze asertiboa.
|
|
|
Euskaraz dakiena gaztelaniaz entzutea ez zaie batere gustatzen, eta hori egiten duen gero eta jende gehiago
|
dagoela
esan dute.
|
|
|
Inkesta erantzundako haurren %63ak Atxutxiamaikan egoten ez denean bezainbesteko euskararen erabilera egiten duela dio eta %37ak, Maialen Arnedo – Atxutxiamaika aisialdi taldeak haur, guraso eta hezitzaileen euskararen erabileran duen eragina aztertuz aldiz, euskaraz gehiago hitz egiten duela aitortu du. Emaitza positiboen aurrean
|
gaudela
esan genezake, beraz.
|
|
|
Askotan oso erraz pasatzen baikara gaztelerara, guri bost balitzaigu bezala. Beti hizkuntza aldaketa norabide berean eginez, eta ez
|
dago
esan beharrik zein den norabide hori, badirudi herri honetan bi hizkuntza jakiteak buruhausteak baino ez dizkigula sortzen. Honela jarraitzen du Sanginések,"... baina badakigu pertsona desberdinak garela hizkuntza batean edo bestean.
|
|
|
Bizi garen mundu honetan 6000 hizkuntzatik gora
|
daudela
diote hainbat adituk, eta jakina da 200 estatu baino ez daudela. Hau honela izanik, gauza nabaria da estatuetako hizkuntza ofizialez gain badaudela beste hainbat eta hainbat hizkuntza herri horietan.
|
|
|
Hiztun talde bakoitzak bere bizitza osoa bere hizkuntzan egiten du osoki eta beste taldeak berean. Horrelako kasu baten aurrean, ukipenik ez
|
dagoela
esan daiteke, baina lurralde berean guztiz isolaturik bi talde edo gehiago bizitzea pentsaezina da. Elkarren ondoan bizi diren taldeen artean, elkarren arteko bi hizkuntzak
|
|
2015
|
|
|
Orain gustura
|
daudela
esan zuten, eta Hegoalde Gizarte Etxean, esaterako, edozeinekin egin dezaketela euskaraz.
|
|
|
Hauek dira jarraitzearekin ados
|
daudela
dioten horietako batzuen iritziak: " Euskaraz aritzeko aukera ematea eta horrela jarraitzea"," Gaur egun bezala jarraitzea, kontentu nago"," Jarraitzeko horrela.
|
|
|
Ikastolen Elkarteko kide den Mikelek argi du ikuspegi teorikoa eta gelako praktika elkarreraginean ulertuz egingo dela aurrera hezkuntza ereduaren eraikuntzan. Hizkuntza irakastetik harago, komunikatzen irakastea
|
dagokigula
dio, eta ikasleek eskuratu behar dituzten oinarrizko konpetentzien osagaia dela ahozko komunikaziorako konpetentzia. Ildo horretatik, ahozko hizkuntzaren zer, zertarako eta nola irakatsi eta ikastea dagokion galdetzea litzateke oinarrizko galdera.
|
|
|
Hala, eremu geografiko jakin batean hizkuntza bat baino gehiago elkarrekin bizi badira, ukipenean
|
daudela
esaten da. Kontu izan munduan 6000 hizkuntzatik gora daudela; beraz, toki batean baino gehiagotan daude hizkuntzak ukipenean.
|
|
2016
|
|
|
Bestea, kale neurketa, momentuko jardun puntualen behaketan oinarritzen da. Kalean euskarazko elkarrizketa bat jasotzen denean, ez
|
dago
esaterik bertan parte hartzen dutenek ohituraz euskaraz gehiago egiten dutenik erdaraz baino. Une horretan euskaraz edo erdaraz ari dira, hori da jaso eta dakigun bakarra.
|
|
|
Perspektiba globalean, hona Olatz Altunaren balioespena: " Duela hamar urtetik hona euskararen kale erabilera bere horretan
|
dagoela
esan daiteke, trabatuta. 2011ko udazkenean burututako kale neurketan, euskararen erabilera %13, 3koa izan da.
|
|
|
E0" beti erdaraz da" baina E4" euskaraz erdaraz baino gehiago" da. Desoreka hori ikusita zenbaitek ikerketan desoreka bat
|
dagoela
esango du agian. Gure gizartearen egoera soziolinguistikoan dago ordea desoreka, inon egotekotan:
|
|
|
Hori dena hizkuntza dispositibo gisa hartuko dute.Nire ustez, beraz, Unibertsitatera heltzen den orok badaki berehala ikasiko duzein den egiturazko hizkuntza eta zein den hautazkoa, zein den orokorra eta ezinbestekoa eta zein partikularra eta gehigarria. UPV/EHUko fakultate gehienetan antzeko eskarmentua
|
dagoela
esango nuke: erdara da hizkuntza nagusia eta behar beharrezkoa, euskara partziala eta mendekoa.
|
|
|
Medikuntzaren arazo etikoak, komunikazioaren oinarriak eta profesionalen eta pazienteen arteko harremanak ere jorratzen dira. Baina hizkuntzak osasun laguntzan duen garrantzia jorratzen den ez
|
dago
esaterik; eremu elebidunen ezaugarriak ez direla sakon aztertzen esan daiteke. Erizaintzako Eskolan Antropologiaren oinarrizko ezagutzak, osasun arloko legeak eta kode deontologikoa jorratzen dira, osasunaren faktore soziokulturalak aintzat hartuz.
|
|
2017
|
|
|
Bidegurutzea eta errotondaren irudiak erabili izan dira bizitzen ari garen garaia ilustratzeko eta, iritziak iritzi, euskalgintzan somatzen da etapa bat amaitzen eta bestea zabaltzen ari dela. Sentimendu bat da, baina sentimendu honen azpian arrazoi sendoak
|
daudela
esan daiteke.
|
|
|
Euskarari
|
dagokionez
esan daiteke, alde batetik, ez dela inoiz galtzeko orain baino arrisku handiagoan: ordezkapen prozesuan ematen diren sintoma gehienak ditu, hizkuntza lurralde konpakturik gabe geratzen ari da, erabilpen soziala nabarmenki murriztuz doa, familia bideko transmisioak huts egiten du(...) Bestalde, esan behar da, baita ere, ez dela inoiz gaur adina indar erabili edo mobilizatu euskararen alde:
|
|
|
Helburu hori erdiesten badugu, aldapa ez da hain pikua izango. Beste era batera esanda, botila erdi hutsik edo erdi beteta ikusi ahal izango bada ere, neurtuz gero, erdia baino gehiago betea
|
dagoela
esateko moduan egon ginateke. Alegia, zuloak hor iraungo du, baina txikiagoa dela egiaztatu genuke.
|
|
|
Horren adibide argi gisa okzitaniera aipatzen du. Adituek hain larri
|
zegoela
esaten zuten, non hiztunak piztu beharrean, hizkuntzaren desagerpena etsipenez onartzen joan ziren (Joly 2016). Ez gaunde hain gaizki.
|
|
|
Ez gaunde hain gaizki. Orain dela hogeita harmar urte baino apur bat hobeto
|
gaudela
esango genuke, eta are gehiago, norabide egokian lan eginez geroz eta hobeto egongo garelakoan gaude. Dena dugu irabazteko.•
|
|
|
Gaiari
|
dagokionean
esango dut berau aspalditik neukala buruan bueltaka esperientzia pertsonala izan delako hein batean eta inguruan bizi izan dudalako baita ere. Egoera azaltzearren ni eskoriatzarra naiz eta gazteen artean ez da hitanoa erabiltzen.
|
|
|
Nokaren etorkizunaren inguruan, aldiz, hau Eskoriatzan, eta bailaran baita ere orokorrean gazteen artean salbuespenak salbuespen, beltz ikusten dute gazteek. Hitanoa gutxi erabiltzen baldin badute toka kasuen ehuneko handi bateannokaren etorkizuna oraindik txarrago
|
dagoela
diote.
|
|
|
Ikusi da nokaren erabilera gazteen artean orokorrean ez Eskoriatzan bakarrikoso baxua dela salbuespenak salbuespen beti ere. Ozaitak (2014) dio gazteen artean" ia ofizialki" (2014, 100 orr.) desagerturik dagoela eta Eskoriatzan guztiz ez esatearrenantzerako egoeran
|
gaudela
esango nuke. Aldaketarik ez baldin badago behintzat, noka galdu egingo da.
|
|
2018
|
|
|
familia bidezko transmisioa. Euskara transmititzeko baldintzak egokiak direnean euskararen transmisioa ziurtatuta
|
dagoela
esan daiteke. Baldintzak hain egokiak ez direnean, asko aurreratu da zalantzarik gabe, baina zer hobetu asko dago oraindik.
|
|
|
Datu enpirikoen —zentsuetakoak eta kaleko erabileraren neurketenak3— eta eredu teorikoaren arteko egokitzapena da, hain zuzen ere, eredu teorikoaren baliozkotasunaren adierazlea. Hau da, baliozkotasuna
|
dagoela
esaten dugu eredu teorikoak errealitatea egoki islatzen duenean, eta, horregatik, errealitatea aztertzeko eta ulertzeko lanabes baliagarria da. Gizarte zientzietan bilatu ohi dugun teoriaren eta errealitatearen arteko korrespondentzia hori, kasu honetan, bete betean gertatzen dela esan dezakegu.
|
|
|
Hizkuntzaren egoerari buruz ari garenean galdera asko datozkigu gogora, Ondo ezagutzen dugu hizkuntza egoera zertan den? Euskara, ondo/ gaizki,
|
dagoela
esaten dugunean baliozkotasuneko datu fidagarriak dauzkagu. Aldizkari artikulu hau, seguru asko, ez da modurik egokiena epistemologiaz eta metodologiaz azalpenak emateko.
|
|
|
ingurune hurbil horretan uztartua egotea eta onartua izatea bilatzen dute. Pertsona baten ingurunea komunitate ezberdinez osatuta
|
dagoela
dio Eckertek, eta horien partaide izatea izango du helburu (Hernandez 2005: 51). Beraz, prestigioaren aldagaia maila orokorrean (migrazio edo mugikortasunaren inguruko ikerketak kasu) zein mugatuan hartu daiteke.
|
|
|
guraso bezala eta irakasle bezala. Lehenengoari
|
dagokionez
esan behar da gertaera hori fenomeno zabalago batekin lotzen duela Fernándezek. Hain zuzen ere, hezkuntza mundu mailan jasaten ari zen aldaketak aztertzean (beste batzuen artean) ondorengoa nabarmentzen du (Fernández 1994: 157):
|
|
|
hizkuntzarekin lotutako ekintza soziala batetik, eta ekintza politikoa bestetik. Lehenengo arloa emakumeen eskuetan geratuko da (andereñoak, begiraleak, herri dinamizatzaileak...) eta bigarrena gizonezkoen eskuetan. zena jada desagertuta
|
dagoela
esan daiteke, bere legatua guztiz lausotua dagoelarik.
|
|
|
Beraz, badu garrantzia horrek. Beste alde batetik, orokortua dago euskaraz haurrekin egitea ondo
|
dagoela
esaten duen pentsamendua. Horrela, garbi ikus daiteke pentsamendu horrek ez duela euskararen erabilera handiagoa izaten laguntzen, ez esparru informaletan, ez eta haur eta helduen arteko harreman horretatik harago ere.
|
|
|
Hizkuntza ohituren aldaketetan neurri sozialek izugarrizko garrantzia dute. Eta oraindik diseinu fasean
|
dagoela
esan badugu ere, egia da baita ere pertsonen borondateari neurri sozialak gehitzea Euskaraldiaren lan ildo honen bigarren parea dela. Aurreikusia 2019rako dago, baina aurreikusia badago.
|
|
|
[...] Eta oraindik diseinu fasean
|
dagoela
esan badugu ere, egia da baita ere pertsonen borondateari neurri sozialak gehitzea lan ildo honen bigarren parea dela
|
|
|
Bermeoren kasuan, talde eztabaidatan parte hartutako asko euskaltzaleak izan arren, beraien ingurune hurbilenean ere gaztelaniarako joera
|
badagoela
esan dute, eta kostatu egiten dela horrelakoetan etengabe euskarari eusten aritzea.
|
|
|
Bermeoren kasuan, taldeeztabaidatan parte hartutako asko euskaltzaleak izan arren, beraien ingurune hurbilenean ere gaztelaniarako joera
|
badagoela
esan dute, eta kostatu egiten dela horrelakoetan etengabe euskarari eusten aritzea.
|
|
|
Ondarroan euskara ondarroarren identitatearen ezaugarri nagusitzat jotzen dute; hizkuntza beraien nortasunarekin uztartuta
|
dagoela
diote, ezaugarri nagusi moduan sentitzen dute. Euskalduntasuna harrotasunez bizi dutela aipatu dute behin baino gehiagotan.
|
|
|
Ondarroan euskalgintzako talde antolaturik ez dago gaur egun, udaleko Euskara batzordeaz gain. Dena dela, ez dute arazo moduan bizi hori; izan ere, herrian euskaltzale ugari
|
dagoela
diote, eta taldeetan euskararekiko kontzientzia duten pertsonak badirela. Ondarroarrek, oro har, euskaltzaleak direla sentitzen dute.
|
|
|
Eta arazoa ez da gaitasun falta, euskarazko hautua egiteko motibazio falta baizik. Maila makrosozialean, herri mailako hizkuntza politika euskararen aldekoa da erabat, baina plano nazionalera jotzen badugu, Ondarroan gertatzen den bezala, zer hobetu
|
badagoela
esan behar dugu arnasguneetan gertatzen ari dena aztertzen jarraituta eta galera ematen ari den lekuetan esku hartze bereziak eginda.
|
|
|
Nazioartean maila teorikoan Euskal Herrian baino askoz aurreratuago
|
daudela
esan daiteke, baina, oro har, proposamenak egikaritzeko behar adina giza baliabiderik ez dago. Gurean, ordea, giza baliabide sendoak daudela esan daiteke.
|
|
|
Nazioartean maila teorikoan Euskal Herrian baino askoz aurreratuago daudela esan daiteke, baina, oro har, proposamenak egikaritzeko behar adina giza baliabiderik ez dago. Gurean, ordea, giza baliabide sendoak
|
daudela
esan daiteke. Nekez egingo du aurrera edozein euskara planak, ordea, indarrean dagoen ebidentzian ez bada oinarritzen; arreta sanitario integratuaren ereduarekin bat ez badu egiten; nazioarteko ereduak ez baditu kontuan hartzen; botere guneetatik aldenduta baldin badago;
|
|
|
Lan honetan, generoa eta hitanoa jarri ditut parez pare. Antzuolan, hau da, ikerketaren kokalekuan, hitanoa nahiko bizirik
|
dagoela
esan daiteke. Tokak presentzia nabarmena izango duelarik, eta bien bitartean, noka azkenetan aurkituko da.
|
|
2019
|
|
|
Harakiri ak ere ez du ordea balio: ezer gabe ezin dira herri txikiak luzaro bizi; guztia ezin da" zenbaki handien" mirabe bihurtu, handiak txikia jatea nahi ez badugu. txikien aldeko neurri proaktiboak kontuan izan behar ditu horregatik, honetan ez bada hartan, arnasguneen alde
|
dagoela
dioenak. zer egin, beraz? " guztia ala ezer ez" alde batera utzita" bere neurriko trajea" landu behar dute arnasguneetako arduradunek65 zer neurri?
|
|
|
Etorkizuneko erronkak – Mikel Zalbide osagarrizko oharrak: gutxi dira, gaur egun, hain euskaltasun beteko arnasguneak. gehiago, aldiz, idatzizkoan horretara hurbiltzen ari direnak. arnasgune bete garatuetan" bbj segurtaturik"
|
dagoela
esaten denean, bestalde, segurtasun baldintzatuaz ari gara. Belaunez belauneko jarraipena segurtaturik dago, zenbait baldintza biodemografikok transmisioprozesua okertzen ez badu. arrisku iturri dira, bereziki:
|
|
|
saio amaierako zenbait ohar zenbaitek, estatu independentea ez edukitzea beste hainbatek, estatuaren jazarpen etengabea, botere autonomikoen hizkuntza politika ahula, euskal hiztunen analfabetismoa, goi mailako funtzioen gabezia eta horren eragin murriztailea eremu intimoetan, autopertzepzioeta autoestimuarazoak, hizkuntza eskubideen kontua,.. hainbat eta hainbat. arrazoiak arrazoi, kontua hau da: egungo egoera hori da eta (egoera) horri aurre egin diogu. hemen ere, seguruenik, modu integralean, multifaktore horiek guztiak kontuan hartuz. hori bai, lehentasunak argi edukiz eta ahal dugunetik abiatuz". euskaltzale mundua gizaki itsu setatiz, iluminatuz eta ameslari iheskorrez beterik
|
dagoela
diotenek balukete, Xabierren azalpen horietan, epai eskuzabalagora iristeko ikasbide ederrik. esplikazio bakarraren zurrunbiloan erori gabe, aukera guztiak aintzakotzat hartuz eta aurrera begirako abiaburu alboraezinean oinarrituz, konponbidea bilatzeko saioa du ardatz. Ba al da hori baino bide zuhurragorik?
|
|
|
Sailkapen horren arabera munduko hizkuntzen artean soilik %17 desagertuta daude, eta %20a arriskuan (6b kategoria); beraz, geratzen den %63a osatzen duten hizkuntzak egoera onean daude, ziur asko goAndras Kornai – Hizkuntzen Heriotza digitala rabeherekin (zenbaki hauek Simons gF, Lewis mp, 2013, erreferentziatik hartuak dira). datu horiek ohiko adieran zuzenak izan badaiteke ere (tradiziozko bizindar linguistikoa), gure ikerketaren aurkikuntza nagusiak ezeztatzen ditu, hizkuntzen gehiengo zabalak (%95etik gora) igoera digitala lortzeko ahalmena galdua baitu. azken hiztuna hil ondoren ere datu digital (izatu) ek irauten dutenez gero, ezin dugu lotu, besterik gabe, datu digitalen gabezia eta igoera digitalarekiko ezintasuna. horregatik bereiziko dugu alde batetik ondare digital egoera (digital heritage), (L1) ikerketarako eta dokumentaziorako material digitala egon arren, bertako hiztunek komunikazio digitalerako erabiltzen ez duten kasuetarako; eta moteltasun digital egoera (digital still), inolako agerpen digitalik ez dagoen kasuetarako, ezta atzerriko (L2) erabiltzaileek sortua ere. garrantzitsua da, zalantzarik gabe, hizkuntzak egoera moteletik ondare egoerara igarotzea, eta, zentzu horretan, ekimen anitz ari dira burutzen hizkuntza horiei dagozkien datuak eta metadatuak online jartzeko, eta baliabide lexikalak eta oinarrizko testuak atzigarri jartzeko web bidez (ikus Materialak atala). emaitzen atalean ikusiko dugu nola ekimen horiek goraipatzekoak izanda ere, ekarpen txikia egiten dioten galzorian dauden hizkuntzen indartze digitalari. Bere hezurdura gordetzeak edota museotan bere fosilak gordetzeak dodoaren desagerpena moteltzen ez duen moduan, tribuetako adinekoen herri poesiaren errezitazioko ahots fitxategiak online jartzeak ez du hizkuntza jakin horren igoera digitala suspertuko; motel zein ondare egoerako hizkuntzak digitalki hilda
|
daudela
esan daiteke, ez baitute hizkuntza komunitatearen komunikazio beharretarako balio.
|
|
|
50 mila hiztun ditu eta kalitate handiko wikipedia ere garatu dute. Itxaropenerako zantzuak ere
|
badaude
esate baterako mendebaldeko flandrieraren kasuan, jakitera eman baita 40.000 aldiz jaitsi dela hizkuntza hori ikasteko app a. dena den, orokorrean, aro digitalean hedadura handiko beste hizkuntza nagusi batekin lehiatzen duten hizkuntzentzat aukerak nahiko urriak dira, partikularki erresuma Batuko hizkuntza gutxituentzat.
|
|
|
Autozentratzeaz ari garenean, zertaz ari gara? Bere burua satelizatua, mediatizatua eta beste giza komunitate baten ikusmiratik ulertua izan den giza komunitatea bere perspektiba propio jakinetik ikusten denean autozentratua
|
dagoela
esan dezakegu(...) Autozentratze prozesua autoestimua beraren berreskuratzearekin batera ematen da.
|
|
|
Inkesta mailez eta wahtsapez bete ahal izan da. Izen emateei
|
dagokienez
esan behar da izan direla herritarrak, tramite hori egiteari uko egiten diotenak, arrazoi desEra guztietako herritarrak bilatu ditugu erronkalari izateko: adina, sexua, auzoa, kontuan hartuta, ahalik eta talde anitzena izatea bilatu dugu.
|
|
|
13.000 euskal txiolari
|
daudela
esan daiteke, euskaraz txiokatzen.
|