|
2000
|
|
|
Ama zenarekin egin nuen amets. Ohe ondora etorri eta ea zeren zain
|
nengoen
esaten zidan behin eta berriz, hiltzeko behingoz, hil egin behar nuela derrigor, dena prest zegoela eta ni hiltzea baino ez zela falta. Ni hiltzeko prestatu nintzen, amak esaten zidan bezala, eskuak bular gainean gurutzatuta, baina ez nekien nola hil.
|
|
|
Gazteluko bidea izan behar zuen hark. Pentsioa auzo hartan, aski goian
|
zegoela
esan zion Elik.
|
|
|
Bestalde, txiza egiteko gogoa zeukan. Abisua emango zion Pititari, zain
|
egoteko
esango zion, izan balitz gertuxeago hura. Esku zurrunduez brageta ireki, zakilari eragin, txiza egiten ari zela berriz, kaka egiteko premia larria sumatu zuen.
|
|
|
Agian ez zuen Benta Zaharra ezagutzen. Edo, isil keinu hartaz, Benta Zaharra handik oso urruti
|
zegoela
esan gura zuen. Zain zegoen behintzat Xan, gizonak zer esango.
|
|
|
" Lazaro arratsaldean etorriko da", esan zuen amatxik; katilutik hurbil esne kazoa eta kafeontzia lagata: " hemen
|
egoteko
esan du, gurekin bazkalduko duzula"; zerbait objetatu nahi izan zuen Xanek; alabaina, su gaineko lapikotik pir pir ari ziren indaben usain gozo gozoa zetorren; eta: " jan, jan", esan zion amatxik, labetik ogi xerra batzuk ateraz, gurina eta mermelada ere Xanengana bilduz;" gaur ere euriantza dago", esan zuen, arropen baldea jasota, leihoz kanpora begira.
|
|
2001
|
|
|
Zuk zergatia azaltzearen zain
|
nago
esatera joan nintzen, baina besteak aurrea hartu zidan, eta bere kabuz segitu zuen aurrera.
|
|
|
Amaiak errukiz begiratu zidan, edo niri behintzat hala iruditu zitzaidan. Bere ustez argi asko
|
zegoen
esan nahi zuena eta nire lerdokeria baino ez zen nabarmen geratzen zena.
|
|
|
Kasuaz ere hausnarketa egin nuen. Ez
|
dago
esan beharrik Jokinen hilketak are gehiago kakaztu zuela dena. Jadanik hiltzailerik ez zelako uste lasaigarria irentsi beharrean nengoen.
|
|
|
ernanien habiak non
|
zeuden
esaten zigun hark.
|
|
|
hurbil
|
daudela
esaten diete bateletako lemazainek,
|
|
2002
|
|
|
Erratuta
|
zegoela
esan zion Luigik eta froga gisa hainbat jenderi entzundako komentarioak errepikatu zizkion. Mentxuk bizkarra apur bat atzerago eroanda jarraitzen zuen bien elkarrizketa.
|
|
|
– Ez da horregatik baina. Aita larri
|
dagoela
esan didate gaur, ez dela luzaro biziko.
|
|
|
Marrazkien arabera, zepelin baten antzeko ontzi helikoidala zen, aurrealdean begi itxurako zerbait erraldoia zuena. " Kolorea, argi distiratsu baten errainu intentsitatearen poderioz, gris aluminiozkora hurre
|
zegoela
esan liteke. Alboetako azken heren bietan, bioleta koloreko jarioen antza zuten ildo bi.
|
|
2003
|
|
|
Zeuen etxean
|
zaudete
esateko gogoa irentsi egin du, ez baitaude egiazki euren etxean. Damianen etxean daude.
|
|
|
Damian ez da bere gelatik ia irten ere egin bi egunetan. Soilik atzo arratsean, Lupek sarrerako atea ireki eta emakume bat
|
zegoela
esan zionean. Véronique zen.
|
|
|
Eulien artera sartu dira hirurak sotoko geletako batean, eta Leirek, halako batez, gehiago ezin duela leku hartan
|
egon
esan du. Zoratu egingo dela burrunbarekin.
|
|
|
Poliklinikan lasai
|
egoteko
esan diote. Biluzteko eta janzteko txabusina berde bat, atzeko aldetik lotzen den horietakoa.
|
|
|
Eta halako batean, ebakuntza gelaren erdian biluzik etzan dutenean, anestesistak lasai
|
egoteko
esan eta erle bat jarri dio eskuaren ifrentzu gaineko azalean sartuta. Liztor bat, ezten luze luzeduna.
|
|
|
Gutun hartan bitxikeria eder bat
|
bazegoela
esan niezaiokeen. Alegia, erdaraz idatzia zen arren Teresa hari euskarak ihes egin ziola, eta halaxe idatzi zuela" yo me quedé neure maite muerta al oir los 30 años".
|
|
|
nirekin asperturik, gogaiturik
|
zaudela
diostazu,
|
|
2004
|
|
|
Fermin gerturatu eta zerbezarik ez
|
zegoela
esan zien.
|
|
|
Ferminek ezer gehiago ez esatea deliberatu zuen. " Argi
|
zegok
esaten dudana esanda ez didatela sinetsiko".
|
|
|
Hura ere Aliziaren erabakia izan zen. " Audi 4 bat erosiko dugu" bota zion konforme ote
|
zegoen
esateko aukera eman gabe. " Audi 4" errepikatu zion erabakita zegoela aditzera emanez.
|
|
|
Nola begiratuko zuen Harakinek? Begien bistan egiten du, erpurua lokietara eramanik, hi arras jota
|
hago
esaten.
|
|
|
" Ongi pasatu dugu hemen", Seanek. " Gaizki
|
dago
esatea, baina ongi pasatzen segituko dugu".
|
|
|
Zalantzarik ez
|
dagoela
diost,
|
|
|
" Ura ez
|
dago
esaten duten bezain garbi".
|
|
|
" Baina, orduan, haurdun
|
dagoela
esan behar zenion; hartara..."
|
|
|
Azken mandatuaren zain
|
daudela
diote,
|
|
2005
|
|
|
Adrianaren eta bion artekoa gaizki dago: aspaldi honetan geldi
|
egoteko
esaten dit tripan kili kili egiten diodanean. Koadrila da salbatzen nauena, baina... egia esanda, ez dakit zer koadrila klase dudan, muserako ordezkoa beti ni.
|
|
|
Ospitalean, goizegi munduratutako jaioberrien kutxa metalikoetan, abaroan
|
zegoela
esaten zuten gurasoek, nahiz kableek gorputz osoa marraztu. Azala horitua erabat, zimurtuta, ondoko umeek, haren aldean, txekor sendoak irudi.
|
|
|
" Gortina hori ez dugu irekiko, Lydieri horrela gustatzen zaio". Lydie lo
|
zegoela
esan zuen berak, baina ni ez nengoen hain seguru. Txori begiak zituen Lydiek, eta txoriek lo gutxi egiten dute.
|
|
|
Bazuen tenore! Ez
|
dago
esaterik hura gelako ate honetatik sartzen ikusitakoan zer sentitu nuen. Hura hizketan eta ni isil isilik, halaxe egon ginen, etorritako ate beretik alde egin zuen arte.
|
|
|
Eztarriko min itzel honi! Ez
|
dago
esaterik zein mesedegarri gertatu zitzaidan mututasuna. Ez bainion deus erantzun Urrutikoetxeari.
|
|
|
" Eliza langileen alde
|
dagoela
diok hik...".
|
|
|
– Oker
|
zaudela
esanen nuke...
|
|
|
" Zauritua
|
dagoela
esan badute, hil egin dutelako da".
|
|
|
Kandela lodi bat pizturik gurutze beltzaren oinean. Lepoan jarri zion apezak eskua, eta on egin zion berotasunak, eztitu egin zion hesteetako oinazea, baina besterik ikusi gabe munstro haietan aita ez
|
zegoela
esatera deliberatu zenean Jainkoaren ministroak bultzada txipi bat eman zion aitzina, atzaparra zepo lepoan, hildakoen aurpegiak bertatik bertara ikustera zeraman. Bai, bai, mantek balazoak estaltzen ditiztek.
|
|
|
– Benetako iraultza pobrezian
|
dagoela
esan zian...
|
|
2006
|
|
|
bizirik
|
nagoela
esaten.
|
|
|
Ibiltariak mapak bezala, pentsalariak liburuak ditu bide erakusle. Baina pentsalariari iparra non
|
dagoen
esango dion trasterik ez da oraindik asmatu.
|
|
|
– Hilik
|
zegoela
esan nahi duzu?
|
|
|
Gau hartan Agirre han
|
zegoela
esana zion arrebak telefonoz, Andresek kontatuta. Baina honen ahotik entzun nahi zuen hura, edozein zalantza erabat argitzeko.
|
|
|
Liderra, ordurako, aski baldartuta zegoen. Alkoholizatuta
|
zegoela
esatea errukigabeegia zen, igual, baina alkoholarekiko menpekotasun gradu bat zeukala, errukiorregia. Jokalari konpultsiboa zen, eta horretan ez zegoen adierazteko beste modurik.
|
|
|
Gurea zoriona, apaiza ez
|
dagoela
esaten dator eta, bagoaz.
|
|
|
Kafea hartzen dudan artean Billek Euskal Herrira itzultzeko asmoa duela diost, eta nahiko lukeela hango musika korala grabatu. Egon
|
badagoela
diotsot, bidaliko diodala. Berak besterik nahi duela dio; modu estandarrean grabaturikoa barik, soziedade, txoko eta halakoetan berak grabatua, horra.
|
|
|
Eta ni neu ere haiekin kanpora joatekotan izan naiz. Baina txoferrak
|
egoteko
esan:
|
|
|
Uler dezadan. Zer ulertu behar dudan, ez
|
dago
esan beharrik. Dena, eta ezer ere ez.
|
|
|
Gogoan ahaztezin dut etxearen ondoko lakua, eta han Mikek erakutsi zigun kanoa, gurekin eguraldiagatik ezin erabili izan zuena. Gogoan, piztia handiak ikusteko gogoz
|
nengoela
esan banio berak eroango nindukeela esan zidala, bihotzez esan ere. Gogoan, Idahoko ortzia, zerutik hain hur, eta haren argitasuna.
|
|
|
politagoa
|
dagoela
esanen nuke
|
|
2007
|
|
|
Halaxe, ibili ginen hara eta hona, korritu genituen herriak eta lekuak, ikusi genuen arte Villanubla hau, itxita eta salgai
|
zegoela
zioen afixa bat zuela kristalean zintzilik. Munduko lekurik goibelena bazirudien ere, hementxe dauka Josetxok etxea harrezkeroztik, hementxe lanbidea eta bizimodu osoa, eta neuk ere, bide batez, hementxe dut atertu nahi ez duenerako aterpea.
|
|
|
Beraz, jandako hura izan zitekeen elefantea, bufaloa edo krokodiloaren haragia, ez
|
zegoen
esaterik zerena. Bost axola, zer arraio.
|
|
|
Berehala dut baten bat txanpona ematen eskura, niri, dirurik batere behar ez duen honi. Homeless ere esaten digute gu bezalakoei, baina gaizki
|
dago
esanda, erratu egiten dira zeharo, ni ez bainaiz etxegabea, hori bai ezetz, etxea bederen badut, txikia eta inorena, baina neuretzakoa. Halaxe esan zidan Don Valentin Arrietak,
|
|
|
Gaixo nengoela uste nuen eta horregatik joan nintzen atzo medikuarenera. Oso ondo
|
nengoela
esan zidan, ez kezkatzeko. Bene benetan, Eneko, lasai.
|
|
|
Hamargarren eguna da. Ez du gogorik etxera deitu eta amari ongi
|
dagoela
esateko. Patiora ez da irtengo, kideak koaderno bat idazten ari dira sukaldaritza errezetekin eta elikagai baten izena entzute hutsarekin zuku gastrikoak martxan jartzen zaizkio Lukasi.
|
|
|
Atea itxi eta kanposantura abiatu da atzera. Bizirik
|
zegoenean
esan ez zizkionak esatera.
|
|
|
Baionatik hots egingo diot akaso, bihar edo etzi, ondo
|
nagoela
esateko.
|
|
|
Eta indartsu dagoela, gaur hasi direla, hortxata edateko eta pipak jateko kapritxoa izan zuela bart eta kefirrak berak baino elikadura hobea izango duela datozen egunotan. Eta Maika aldarte paregabean, merendero batean Wilco rekin jolasean ariko balitz bezala udako arratsalde batean, nahiz eta bulegoan
|
dagoela
esan dion, etsigarriki lagun, maitea behin eta berriro makulu gisa, nahiz eta jakin hitz debekatua dela bi hilabetetik hona. Eutsi maitea, deitu nahi duzun beste, faltan botatzen zaitut, maitea.
|
|
2009
|
|
|
Txoratuta al
|
zegoen
esan nion, esertzeko eta isilik egoteko, Potxolok salatzea nahi ez bazuen. Aulkia jaso genuen lurretik.
|
|
|
Urduri zegoen. Lasai
|
egoteko
esan nion, horregatik behintzat lasai egoteko, ohituta nengoela.
|
|
|
Urduri
|
zegoela
esan zigun. Erabaki beharra zegoela eta ez zuela inork erabakitzen eta zerbait egitea pentsatu zuela.
|
|
|
Baina hurrengo igandean azaldu egin nintzen Zubietara. Itxaropenik gabe, baina han
|
nengoen
esandako ordurako. Tabernan salda beroa eskatu eta kanpoko petrilean eseri nintzen.
|
|
|
" Aberastuta etorri balitz hartuko zuten!" edo" Dirurik ekarri balu ez zuten semeordekoa izango!" komentatzen zuen ordurako jendeak, Herrerako dendan entzuna zela zion arrebak. Amak ere jakin egingo zuen berehala, zerbait asmatu beharra
|
zegoen
esan ziezaioten baino lehen, lotsagarri ari ziren gelditzen hala ere. Amaran ibiltzen omen zen.
|
|
|
Ez zuen ile bat idorrik, aldatu egin nahi zuen lanera abiatu aurretik, baina Muguruzak
|
egoteko
esan zion, besteak ere blai zeuden, lagun ziezaiela kaxak ateratzen," Gainera, hitzegin bihar diyau lasai!".
|
|
|
Belarrira mintzatzen zitzaizkion aitari, algara egiten zuten. Aita beraiekin jartzen zen mahaian majera muitte berdez eta arbi xehatuaz betetakoan, eta ama ogia eta kaxuelarekin etortzen zenean altxa egingo zen laguntzearren, baina amak lasai
|
egoteko
esango zion, eta mutikoaren izena oihukatuko zuen, ez arrebarena, alfer ahalena. Hitz ulertezinak erabiltzen zituzten pasaitarrek aitarekin, hitz zoragarriak.
|
|
2010
|
|
|
Ez zuen orduan inolaz ere pentsatuko Fredek, OLT postua eskuratzeko ikasketei ekin zienean berak ere taldeko gehientsuenek bezala kartzela ezagutuko zuenik. Bera bertatik egunero sartzen eta ateratzen bada ere, banlieueko gazteen etorkizuna aldez edo moldez kartzelarekin lotuta
|
dagoela
esaten dit. Berak ezagutzen duen koadrila batekoen artean trafikatzaile, lapur, polizia, zinpeko eta baita kartzelazainak daudela.
|
|
|
Denbora askoan sentitutako sentsazio zoragarrienak ziren. Bizirik
|
nengoela
esaten zidaten begiek eta usaimenak.
|
|
|
Maiz ohartaraziz zeri eta nori egin behar nion kontu, noiz egin behar nuen gaubeila ustekabeko ustezko eraso baten zain. Erne
|
egoteko
esaten zidan. Ez zuen asko asmatzen, baina berari esker kartzelaren zamapean lokartzea ekidin nuen.
|
|
|
Testuak! Idazleak ezin du aldez aurretik esanda
|
dagoena
esan, gauza berriak asmatzeko hautsi behar du burua. Zer uste duzu egiten dutela idazle handiek?
|
|
|
Pena sentitu zuen ikasle gazteak kantxan ikustean, igual ariko ziren pentsatzen latineko klaseari izkin egiteko aitzakiaren bat, aitaren sinadura imitatzeko artea ikasten, auskalo. " Irakasle jaun agurgarria, nire seme Mikel gaixo
|
dagoela
esateko idazten dizut, horregatik egin duela huts matematikan azken sei klaseetan" eta abar. Infernua.
|
|
|
Askotan egiten zuen hori harroputzak! Oliveirak galduta
|
zegoela
esan orduko, taulari buelta ematen zion Oskarrek, bestearen piezekin jokatzen hasteko. Burua igurtzi zuen une batez, bekainak zimurtu.
|
|
|
Baina, seguru, amak deituko zidan, esanez aitari azido urikoak gora egin ziola, edo kardantxiloa kantatzeari utzita zegoela, praka berrien premian zegoela osaba. Lasai
|
egoteko
esango nion nik. Lagunduko niola analisietara aitari, emango niola gerezi bat kardantxiloari, erosiko nizkiola prakak osabari.
|
|
|
Autotik jaitsi eta errezepziora jo nuen beraien gelak behar bezala erreserbatuta zeudela ziurtatzeko. Brigittek bere giltza hartu eta urgentziaz dutxa bat hartu beharrean
|
zegoela
esanez agurtu ninduen. Errezepzionista asiarrak –adin definigaitzeko emakume bat– telefono dei bati erantzun behar izan zion.
|
|
|
Orduan, bere kasketaldia gainantzeztu nahi izan balu bezala, zigarro paketea atera zuen jakaren sakelatik. Ez nekien probokazio bat ote zen edo zinez ez zen konturatzen han ez zegoela erretzerik, baina kontua da debekatua
|
zegoela
esan behar izan niola, edo esatera behartuta sentitu nintzela. Paristar gisa bertako ohiturak errespetarazi nahi izan banizkio bezala.
|
|
|
Baina ez dut esan. Ez
|
dagokit
esatea.
|
|
|
– Kartzelan
|
zaudela
esaten duzu hori; ez duzulako, nik bezala, aitaren nahigabeagatik gauero loa galtzen. Ez dit ezer esaten, baina badakit aukeran ez litzatekeena poliziekin borrokatzera joango; igarri egiten diot, haren aurpegi zurbilak ikara erakusten dit.
|
|
|
– Zure gutuna irakurri ostean, hiltzeko gertu
|
zegoela
esan zidan, ez zuela uste horrenbeste estimatzen zenuenik.
|
|
|
– Umedun
|
zaudela
diostazu?
|
|
|
– Kaka egingo duzu zuk, horixe. Biopsiak erakusten duenaren zain
|
egoteko
esan digu medikuak. Zoaz etxera, afaria prest utzi dizut.
|
|
|
– Itzal handiko gizonen atzean itzal handiko emakume bat
|
dagoela
esan zuenak kaka gustura egingo zuen.
|
|
|
– Ondo
|
nagoela
esan dizut. Egizu lo.
|
|
2011
|
|
|
– Langabezian
|
zaudela
esan nahi duzu.
|
|
|
Etorkizuna idatzi barik
|
dagoela
dio Joe Strummerrek
|
|
|
tatuatu aurretik jadanik hor
|
zegoela
diost,
|
|
|
gozo
|
zegoela
esan zidan niri begira,
|
|
|
Ez
|
dago
esanenik, ikasle hori, Egoitz, denetan integratzaileena zela disolbatzaile koadrila hartan, eta bazuen nire inbidia pizten zuen dohain bat: gainerakoek entzun egiten ziotela, jarduna gehiegi luzatzen ez bazuen behintzat, eta ez zen horietakoa.
|
|
|
Bai baina, esango luke burua duen orok, horrela galduko liratekeenak bide berriak egiteko saioak dira. Alabaina, ez da faltako bide berriak egiteko saioak zalantzan jarriko dituenik, dena esanda, guztia idatzita
|
dagoela
dioenik. Niretzat hauek dira arriskutsuenak.
|
|
|
Ez zidan ezer erantzun, damutua
|
zegoela
esanen nuke, nik hala nahi behintzat. Aurkari gaitza zen Luis, zorrotza, leuna, burutsua, bihoztuna.
|
|
|
– Batallón Vasco Españolek egina eta gorpuak Oursbelille bidean, Tarbetik gertu
|
zeudela
zioena. Baina gezurra zen.
|
|
|
– Hori legez kanpoko detentzioaren edo bahiketaren barruan
|
dagoela
esango dute, ordea. Ne bis in idem.
|
|
|
" No te vamos a hacer daño" edo" No te vamos a hacer nada, descuida", bezalakoak esaten dizkio. Bahituak berak baino askoz ere mihi solteagoa izan arren, ahal duena egin eta solas ematen dio, horretarako dago han, bahituari lasai
|
egoteko
esateko, ez dutela hilko, ez diotela minik egingo, ez diotela ezer egingo, gizon bat bere eguneroko bizitzatik erauzi eta zulo batera sartzea" ezer ez egitea" balitz bezala.
|
|
|
– Hezurrak non
|
dauden
esan litzaioke familiari –murmurikatu dio abadeak, eta Vargasek entzuntzat eman du bere penitentzia.
|
|
|
edertasun topikoak suspertzen gaitu minimoki, espero ez genuen unean. Mikelen deia," estimatzen dizut deitzea", esan dio Idoiak, eta benetan estimatzen du," nola zaude?", eta berak, nola
|
dagoen
esan beharrean, amaren berri eman dio: " txori bat bezala joan da, gaizki zegoen oso"," deitu nahi duzunerako, Idoia"," estimatzen dizut, asko estimatzen dizut".
|
|
|
ez dira urte asko pasatuko gure gaixotasun bihur daitezen. Garaiz
|
gauden bitartean
esan genizkioke elkarri behiala isilik utzitakoak, damurik eta konplexurik gabe –adibidez: " Mindu egin ninduen zure nirekiko indiferentzia sor, gogor plantako hark, Dario Fori buruzko nire artikulua atzeratzeak" – Esan behar lioke:
|
|
|
Gauza asko esan nahi lizkioke Diegok garai bateko lagun galduari(" ahul nago, ahul gaude biok", ahul
|
gaudenean
esaten ditugun gauzak), baina badaki zenbait kontu intimo esateko giro are intimoagoa behar dela, eta mundutik kanpo legokeen gela zuri bateko ohean, izara guztiak zuri eta biak biluzik, egoera hartan bakarrik esan lizkiokeela buruan dauzkan hortik aurrerako gehienak. Galdera asko egin nahi lizkioke eta galdera asko egiteko eskatu.
|
|
|
Diegok eman zion la bella Inesen arrastoa," Biriatuko peajean lan egiten du". Etxera deitu zionean, lanean
|
zegoela
esan zion gizonezko batek. Hala ere etorri zen, telefonia enpresa bateko promo bat grabatzera.
|
|
|
– Hemen beisbolik ez
|
dagoelako
esaten duzu hori.
|
|
2012
|
|
|
Gaixo
|
dagoela
esateko deitu du bulegora. Ohearen epelean gelditu dira:
|
|
|
Josuk une honetan pentsamendu bakarra daukala, auskalo zein. Orain dela gutxi erraz egotziko zuen Josu bere ingurutik, lanpetuta
|
zegoela
esanez agian, baina, aitarenaren ondoren normaltasunera itzultzeko denbora gehiago duela iritzita, Josuk azaldu nahi dionaren zain gelditu da Nora.
|
|
|
Hurrengo egunean Loiola auzoko Urbasa kalera joan da, Josuren amaren etxera. Hasieran telefonoz deitzea pentsatu du, baina amak hartzen badu eta Josu bertan ez
|
dagoela
esaten badio, egia denetz ziur jakingo ez duela aurreikusi duenez, zuzenean bertaratzea erabaki du. Amak harrituta egin dio ongietorria.
|