|
2000
|
|
|
ekaitza duk batez ere, noiz eta aro batetik bertzerat egiten baitu eta noiz eta bide berrien urratzerat abiatzen baita, nola gertatzen den egun. Eta, nola diagonaletarik hobeki adieraz daitezkeen ekaitzaren errealitatea eta ekaitzaren desoreka koadroaren simetri ardatzetarik baino, hala bihur daitezkek diagonalak koadroaren ardatz. Edo erran zezakeat, bertze hitz batzuetan, ezen pintura zaharrean koadroa bat zela eta beti bat zela, bere osoan ez ezik zati bakoitzean ere; pintura berrian, aldiz, iduri bakoitzak eta zati bakoitzak bere libertatea dik, bere dantza dantzatzen dik, eta koadroaren batasuna elementuen libertate horretan eta dantza horretan aurkitu beharra
|
zagok
bertze deusetan baino gehiago, formen libertateak libertatearen forma islatuko balu bezala... —eta, bere teoria hura azaldu ondoren, bere ondoreak atera zituen—:
|
|
|
Gaur egun bezala, guti gorabehera, zeren gauzak ez baitira franko aldatu horretan ordutik hona. Baina Pedro argia eta berezia zuan eta ez
|
zegoan
bertzeei beha, bere buruari baizik. Eta aitari bere asmoen berri emaiten zioan, pintorea izan nahi zuela eta pintorea izan nahi zuela, eta aitak beti berdin ihardesten zioan, letratua izan behar zuela eta letratua izan behar zuela, letratuarena pintorearena baino ofizio duinagoa zelako, ikusi bertzerik ez zegoan pintorearen ofizioak jendearen baitan zuen estimu eskasa.
|
|
|
Umetarik hala irakatsi zidaten Ezpeldoiko jaun Christian Etxehandik eta haren emazte Graziana Larresorok, zeinak baitziren ene gurasoak eta zure aitona amonak, erraiten zidatelarik ezen, etxe printzipal bateko anderea izan nahi banuen, funtsezkoak izanen zitzaizkidala manera onak eta buru hoztasuna, eta hobe izanen nuela neure sentimenduen gordetzea eta itzalean mantentzea ezen ez haien agertzea. Ordea, batzuetan hain dira larriak bizitzan gertatzen zaizkigun gauzak, non ez
|
baitago
bertze erremediorik tokitik ateratzea baino, eta tokiz toki ibiltzea eta sentimenduei leku emaitea, egiari zor diogun begiruneagatik.
|
|
|
Baina gauzak diren bezalakoak dira, eta aita halakoa zen, edo hala ikusten nuen nik, eta ez
|
dago
bertzerik. Ederki oroitzen naiz, konparazione, nola, Pirinioetako Bakea sinatu zen denbora hartan, ezin alegerago etxeratu zitzaigun, erraiten zigularik ezen lagun egin zuela Villagrandeko dukea, Espainiako Han dia, done Jakueren gurutzea eta ez dakit bertze zenbat kondekorazione zituen gizona:
|
|
|
Eta esmeraldak duen berezko edertasun hori, zalantzarik ez, numeroei lotua dago, eta haien ondorea da —esmeraldaren berezko numeroena—, zeinek pisuaren, konposizionearen eta kristalaren estrukturaren berri emaiten diguten. Eta hala da, eta ez
|
dago
bertzerik, zeren eta numero horiek aldatuko balira, galduko luke esmeraldak forma, galduko luke distira, eta bihur tuko litzateke edo harri arrunt bat; poetak eskaini kantuaren letra aldatuko bagenio, berriz, edo izena bera ere, berdin eginen luke dir dir... Jaun Marcel:
|
|
|
Eskailerak jaustearekin ez zen ematu goikoen eztabaida, aitzitik baizik. Alabaina nire zentzumenak ez
|
zeuden
bertzeren mokokaldiak aditzeko plantan. Aski lan zuten ene presentziaren berri eman zezakeen bizi aztarna apalena ere deusgutitzen, garbikariaren eraginez nire buruaz jabetzen ari zen nahasmenduaren erdian.
|
|
|
Irratilariak bide bera erabili zuen, hurbiltzeko eskatu beharrez, baina ezezkoa egin nion buruaz. Lagun berriak egitea ez da nire dohainetarik eta ez
|
nengoen
bertze hitz erauntsi bat jasateko tipoan. Aterako bidean, bikotearen ondotik iragan nintzen.
|
|
|
Nik erantzun orduko hirugarren katilu batek lagun egin zien mahai gainean
|
zeuden
bertze biei. Aulkia ere ekarri zidan eta mahaia berak mugitu zuen, nik ere lekua izan nezan.
|
|
|
—Azalpenen bat izanen duk, agian, alukeria honetarako. Hire Ramirezek eta berarekin
|
zegoen
bertze gorilak gorriak ikusiko ditiztek Epaitegian, eta oraingoan uste baduk isilik geldituko naizela, ez dakik norekin duan egitekoa. Agresioa, tratu txarrak eta legez kanpoko atxiloketa!
|
|
2006
|
|
|
Arrosek niri eman zorroak bere bidea burutu behar zuen oraino. Bitartean,
|
egotea
bertze lanik ez nuen, auskalo noiz arte. " Erresumak eta Fedeak nahi adina egun" ihardesten ahal nuen, tente tente.
|
|
|
Eguzkia gorago zegoen Filiberto agertzean. Harekin, Joan Antonio haren anaia gazteagoa, eta lehengo egunean jauregiko jantokian
|
zegoen
bertze zaldun bat, Dianaren jendakia noski. Haien artean biarnesez ari ziren.
|
|
|
Ez
|
zegoen
bertze setiatuak bezain eskastua. Auskalo nola moldatu zen.
|
|
2008
|
|
|
7 Hondar bi urteetan kide berriak sartu dira Nabarralden, eta
|
zeuden
bertze batzuk atera egin dira. Nik dakidala, elkartearen barnean piztu diren eztabaidak pertsonalak izan dira, ideologikoak baino gehiago, eta bai sartu direnek, bai gelditu direnek, bai atera direnek, kapitulu honetan agertzen diren ikuspuntuak defendatzen segitzen dute.
|
|
2009
|
|
|
–Badakizu frantsesak nolakoak diren beren hizkuntzarekin, haren keinuak salan
|
zeuden
bertze guztiak besarkatu zituen?. Munduan bertzerik ez dela iruditzen zaie.
|
|
|
–Printze lagunen? taldean
|
zeuden
bertze inor baino miretsi eta txundituagoak, Henrikeren nireganako estimuaren kariaz. Haien kaparetasunak zain sakonak eta murru garaiak zituen.
|
|
2010
|
|
|
Aingerua ala Piztia, Ongia ala Gaizkia, Izatea ala Ezereza, Espiritua ala Haragia, Amabirjina ala Sugea, Jainkoa ala Luzbeltz, Mendebaldeko katoliko espainolak ala Ekialdeko judu gorriak. Ez
|
dago
bertze aukerarik gerra santuaren borroka metafisiko eta epikoan. Pasadizozko gertaeretatik harantz,, bloke totalean?
|
|
|
emakume bat, bi neskato eta lau militar, hain zuzen. Jon Irazabalek, berriz, 2006an argitaratutako Otxandio Gerra Zibilean (1936/ 37) liburu bikainean, Otxandioko erregistroaren izenak ematen ditu eta berrogeita hamazazpi dira hildakoak, banan banan eta izenez izen, gehi Mañariko erregistroan ehortzita
|
dagoen
bertze ezezagun bat. Guztira, berrogeita hamazortzi dira biktima erregistratuak, Jesús Salas Larrazabalen zifretatik oso urrun.
|
|
2011
|
|
|
–Nik ere sekulako pena hartu nian bere mementoan, baina errealitatera egokitu ala hil, ez
|
zagok
bertzerik. Eta Erriberako laborariek ura behar ditek.
|
|
|
Eta igo zen Pascual Morientes kamioiaren kaxa handira, non
|
baitzeuden
bertze atxilotuak, eta guztia akabatu zela zirudienean, aldiz, urdinez jantzitako gazte pistoladunak aitzina egin zuen, herriko eta kanpoko erreketeen buruzagi ziruditenenganaino, zeinei zerbait erran baitzien ahapeka, baita haiek berehalako erantzuna eman ere; jarraian, urdinez jantzitako gazte pistoladuna bere erranetara zituèn bi gizonei. Onofre eta Efren?
|
|
|
elizara ez badoa, ateoa izanen duk, eta ateoa bada, bankuren bat atrakatuko zian: ez
|
zagok
bertze esplikaziorik, hamalau urtetan horrela aberastu bada?
|
|
|
Errana
|
dago
bertze nonbait jokalari porrokatua izan zela don Jaime bere estudiante garaian, eta jokoak galdu zuela behin baino gehiagotan: bada, Torreko markesarekin ere halatsu ibili zen, handikiak ere laket baitzuen pokerra.
|
|
|
–Hara, mutilak, izar haiek antxumeak dituk. Eta antxumeen gibeletik
|
dagoen
bertze izar hura, otsoa. Eta otsoaren gibeletik dagoena, berriz, artzaina.
|
|
|
bata, eskortaren ingurukoa, eta bertzea, kilometro pare batera zegoena; baina, bi taldeak banaturik zeuden arren, bazuten beren artean harremanik, hauek adar bat baitzuten eta haiek itxurako bat, soinu diferenteak ateratzen zituztenak, halako eran, non komunikazio tresna gisa erabiltzen baitzituzten zerbaiten beharra zutenean. Orduan ere turutots iduriko batzuk aditu genituen, eta, aditu bezain laster, eskorta inguruko valentziarrek jakinarazi ziguten arno zein ur beharrean
|
zeudela
bertze taldekoak, dozena erdi bat gizon guztira.
|
|
2013
|
|
|
Baina gerra guztiak ere ez dituk txarrak? alde ederra
|
baitago
bertzeei erasotzetik nor bere burua defendatzera. Gehiago erranen diat:
|
|
|
Baryalai Khan komandanteak, gainera, bazuen samindua
|
egoteko
bertze motibo bat. Talibanek, izan ere, buruen burutzat zuten Omar mullah, Sobiet Batasunaren aurkako gerran mujahidinen komandante ohia izan zena eta agintzeko bere modu partikularra zuena, halako moldez, non, ikusten zuenean ezen kargu politikoren batek ezohiko botere maila erdiesten zuela, frontera bidaltzen baitzuen segituan, ofizial gisa gehienetan, hori bai:
|
|
|
nik baino hobeki dakizue hori. Mundua, baina, guztiz aldatzen ari duk, eta, egokitu ala hil?, ez
|
zagok
bertze aukerarik. Oraintxe kontatu dizuet nola ibili ziren kamikazeak Bigarren Mundu Gerran, beren abioietan hegan, helburu militarrerantz abiaturik, ausart bezain kuraios:
|
|
|
Nork ukatuko dit niri, bada, tragedia baten atarian izan ginela orduan ere?
|
Bazagok
bertze etsai bat, Butanbetera jada iritsi dena: telebista?
|
|
|
gure mundu honetan denboraren baitan biziarazten gintuela, betikotasunaren argia amets. Baina
|
badago
bertze zerbait?
|
|
|
nire aldetik bederen, prest naukazue ardoa ere bazterrera uzteko, erran zuen Mâredek?. Izan ere,
|
bazagok
bertze arrazoi bat, aldian aldian neure onetik ateratzen nauena, batzuek guztia ematen duten bitartean, gu hemen baikabiltza gure entzumen dastamenak goxatzen.
|
|
|
Israel ala gu? Ez
|
zagok
bertze biderik.
|
|
|
Inguruan, jauregira sartzeko
|
zeuden
bertze batzuk ere hasi zitzaizkidan gisako erreberentziak egiten. Izana nintzen bertze noizbait pareko egoera baten lekuko, urte aunitz lehendanik.
|
|
|
Irudi batean, soldadu batzuk ageri ziren kaskoz eta armaduraz jantziak. Ezpataz eta arkabuzez kalitzen ari ziren erdi biluzik
|
zeuden
bertze gerlari batzuk.
|
|
|
Águilak, gogaiturik bezala, keinu egin zion salan
|
zegoen
bertze gizon bati. Nitaz aparte, armagizon itxura ez zuen bakarra zen hura.
|
|
|
Baryalai Khan komandanteak, gainera, bazuen samindua
|
egoteko
bertze motibo bat. Talibanek, izan ere, buruen burutzat zuten Omar mullah, Sobiet Batasunaren aurkako gerran mujahidinen komandante ohia izan zena eta agintzeko bere modu partikularra zuena, halako moldez, non, ikusten zuenean ezen kargu politikoren batek ezohiko botere maila erdiesten zuela, frontera bidaltzen baitzuen segituan, ofizial gisa gehienetan, hori bai:
|
|
|
Nork ukatuko dit niri, bada, tragedia baten atarian izan ginela orduan ere?
|
Bazagok
bertze etsai bat, Butanbetera jada iritsi dena: telebista... eta hura ere iritsiko duk, halako batean, Wadi Abyadera, argindarrarekin batera, eta wadiabyadarron kalterako izanen duk.
|
|
|
niri ere neke egiten zaidak sinestea. Baina gerra guztiak ere ez dituk txarrak... alde ederra
|
baitago
bertzeei erasotzetik nor bere burua defendatzera. Gehiago erranen diat:
|
|
|
–Bada, hori ere birplanteatu egin diagu, agian: nire aldetik bederen, prest naukazue ardoa ere bazterrera uzteko –erran zuen Mâredek– Izan ere,
|
bazagok
bertze arrazoi bat, aldian aldian neure onetik ateratzen nauena... batzuek guztia ematen duten bitartean, gu hemen baikabiltza gure entzumen dastamenak goxatzen. Eta martirien odolak lotsa eragiten zidak...
|
|
|
Israel ala gu... Ez
|
zagok
bertze biderik.
|
|
|
Saladino, Abdel Kader... nik baino hobeki dakizue hori. Mundua, baina, guztiz aldatzen ari duk, eta" egokitu ala hil", ez
|
zagok
bertze aukerarik. Oraintxe kontatu dizuet nola ibili ziren kamikazeak Bigarren Mundu Gerran, beren abioietan hegan, helburu militarrerantz abiaturik, ausart bezain kuraios:
|
|
|
Gero, berriz, berriro osatu zuen Allahk ilargia, betikotasunaren argiaz osatu ere... horrelaxe adierazi baitzigun Guztiahaldunak, bi ataleko eszena hartan, gizakion patua... gure mundu honetan denboraren baitan biziarazten gintuela, betikotasunaren argia amets. Baina
|
badago
bertze zerbait...
|
|
2014
|
|
|
Jarraian, lapur zakudunetako bat eraman zuten zigor gelara, non
|
baitzeuden
bertze bi guardia zibil, eta hauetako batek galdetu zion:
|
|
2017
|
|
|
–Bada, ez
|
dago
bertze irtenbiderik, adierazi zuen Lurrak ardo basoa goratuz?, guk geuk egin diogu autopsia pakete madarikatuari. Bihar goizeko zortzietan?
|
|
|
Berria itxi eta ondoan
|
zegoen
bertze egunkari bat hartu zuen, euskaltzale kontserbadoreek Nafarroan editatzen zutena.
|
|
|
Paketea xehatu beharra zegoen barnean gordetzen zuena ikusi ahal izateko. Ez
|
zegoen
bertze modurik.
|
|
2020
|
|
|
Erdi nekez erdi bestondoz jaiki da, eta baserriari buelta emateari ekin dio. Bere gelan ez dago, ezta duela hamarnaka urtetatik erabili gabe
|
dauden
bertze horrenbertzetan ere. Oilategian oiloak eta arto arrastoak baino ez, eta bortz arroltze, jaso gabe.
|
|
|
Ez zuela nahi hasieran, baina goxo hurbildu zitzaiola nagusia. Ez
|
zegoela
bertze inor etxean, eta muxu bat eman ziola lehenik, matelan. Zertan ari ote zen galdetu ziola, berak ez zuela nahi hasieran, baina hitz goxoekin limurtu zuela, eta anitzez zaharragoa izanagatik gorpuzkera ederra zuela.
|
|
|
Ibaialdera doala erran die kuadrillakoei, eta batzuek" adio" automatiko bat erran dioten arren ez dira ia ohartu ere altxa eta joan egin dela, hain
|
daude
bertze bikote bati buruzko kutzukerietan sarturik. Harenak jakinen balituzte, auskalo zer erranen luketen.
|
|
|
Banekian ez zela niregatik izan. Baina beldurrez
|
nengoan
bertzeek hori pentsatuko zutela. Lotura guzti guztiak moztu nahi izan nitian.
|
|
2022
|
|
|
Nik egin ditut haur eskolako egokitzapen guztiak, baina badakit amak egin izan balitu zinez gogorragoak izanen zirela, bai haurrentzat eta bai beretzat. Nik ere sufritu dut egokitzapenean, baina haurrak nirekin aski lasai daude, eta ama
|
dagoenean
bertze zerbait da, nahiz eta umeek ez garbi adierazi. Ni ez naiz teoria esentzialisten zalea, baina animaliak gara, eta, adin ttikietan batez ere, arrunt presente dago ama.
|
|
|
" Ez
|
zegoen
bertze aukerarik. Bederatzi senide ginen.
|
|
|
Lana bera ez zen gogorra. Behien gibeletik ibili beharra zegoen, ez
|
zegoen
bertzerik. Behiek badakite noiz itzuli behar duten bordara, eta behin barrenera sartutakoan, atea itxi, eta herrira jaisten ginen".
|
|
|
Ez ginen kexatzen. Gure bizimodua hura zen, ez
|
zegoen
bertze aukerarik, eta ezagutu ere, ez genuen bertzerik ezagutzen". Arropak eta ez ziren batere egokiak, gainera, sasoi hartan.
|
|
|
Oroitzapen onak ditu Rosariok bere lan esperientziaz," hagitz onak. Egia da, orain ikusten ditut hamalau urteko nire bilobak eta harritzen naiz nola joaten ginen hain ume ginela, baina ez
|
zegoen
bertze aukerarik. Neskatxa batzuk ginen, haurrak.
|
|
|
Bazeuden Viscarret, kartoizko kutxak egiten zituena; Esparza anis fabrika; eta Pujol, txirrikak egiten zituena. Ez
|
zegoen
bertzerik. Onenan sartzea onena zen, zerua eskuekin ukitzea!", goraipatzen du Rosariok.
|
|
|
Emakumeek apenas genuen aukerarik mailaz igotzeko, eta arruntena zen mailarik apalenetan egotea". Ustezko berdintasun hartan
|
bazegoen
bertze elementu bat, inork gutik aipatu izan duena. " Hitzarmenean kategoria bera izanagatik ere, emakumeek indize zuzentzaile bat genuen, eta, legez, 0,9ko indize bat aplikatzen zitzaigun, soldata apaltzeko.
|
|
|
XVII. mendetik aitzinerat, Errenteriako kaputxinoen komentuaren ardura izan zen erregearen itsas armadaren tropak eta marinelak zaintzea, eta hauentzat lan egiten zuten emakume batelari horietako aunitzek. Bilduta
|
dauden
bertze erreferentzia ugarik erregeen bisitetarako egindako lanekin dute zerikusia. XIX. mendearen erdi aldean, Gipuzkoan industrializazioaren hazkundearekin bat etorririk, batelarien jarduera nabarmen areagotu zen, Cantínek bere lanean biltzen duen moduan.
|