|
2010
|
|
|
1966ko maiatzaren 3koa da, Adrianen tailer berria inauguratu genuen egunekoa, zerrategia baino bi kilometro gorago, erreka jaiotzen zen lekutik aski hurbil. Lehen argazkikoak ez ezik, Lubis, Ubanbe, Opin eta Pantxo
|
daude
bertan: Lubis, nik gonbidatu nuelako; Ubanbe, Opin eta Pantxo, eraikina —guk klaseetarako erabiltzen genuena bezalako egurrezko etxola bat— haiek egin zutelako.
|
|
|
Burura zetozkidan pentsamenduek izutu egiten ninduten, eta leihatilatik aldendu eta ohe ertzean esertzera joan behar izan nuen. Argituz zihoan Bigarren Begiekin ikusten nuen kobazuloa, eta errainu berri bat
|
zegoen
bertan, agian nagusia: Degrela izeneko militar hura.
|
|
|
Zinta karreraren egunean egin ziguten argazkia Stonehameko kutxa batean egon da urte guztiotan, eta aurrez aurre daukat orain. Virginia oso dotore
|
dago
bertan, soineko berde berriarekin; burua altxata dauka, eta barre egiten du nik une hartan argazkilariari esandako tontakeria baten kariaz. Ni, berriz, besoak aurrerantz ditudala nago, zinta lortu berria kamerari erakusten.
|
|
|
Kantoia oihalezkoa zen, kolore beltzekoa. Ez
|
zegoen
bertan inolako erreferentziarik. Mary Annek urrezko letretan jarri zuen hatza.
|
|
|
Ailegatu naiz eta pertsona bakarra
|
dago
bertan, itxuraz nire zain.
|
|
|
Bai horixe, ez litzateke toki txarra —Xigu hiria, esan nahi dut— gure kooperatiba Txina konkistatzen hasteko. Gainera Ugartek esan zidan Korporazioa jada badela hiri horretan, beraz dagoenekoz" gure jendea" ere
|
badago
bertan, ezta?
|
|
|
Baloia langa gainetik pasa da eta hegan doa ahateen estankerantz. Aiastui familia osoa
|
dago
bertan, baloiaren bila burua jiratzean konturatu da alaba.
|
|
|
Parkinera ailegatu ginenean beste hainbeste auto
|
zegoen
bertan, nahiz Roberto bestela mintzatu zen.
|
|
|
Lehen tailer eta trenbide zaharrak besterik ez
|
zegoen
bertan, oraindik ere jira-bira nahasiak egin behar dira Zabalburutik heltzeko, zoritxarrez oso kale estuetan biltzen baita Bilboko trafiko gehiena.
|
|
|
Irakasleak ez zuen haurrak erdalduntzea lortu, nahiz bidea eman, gizartea hala ereaski trinkotuta
|
zegoelako
bertan eta inguruan; horren froga da, berrehun urte geroago, Euskara oraindik arrunta dela herrian.
|
|
|
Tangerrera heldutakoan, Pio eta Ricardo Barojak Hotel Continental delakoan hartu zuten ostatu. Beste berriemaile batzuk ere
|
bazeuden
bertan. Gaixorik sentitzen zen Pio Baroja, erreuma edo paludismoa ote zen beldurrezeman zituen egunak, itsas hezetasuna, hotza eta zorabioa gainetik kendu ezinik.
|
|
2011
|
|
|
Han zeuden ahotsa eta gitarra, han" Haika mutil" eta" Oi Pello Pello", Aresti eta Brecht; baina zerbait berria kristalizatu zen garai hartan —" Baga biga higa", Ez dok hamairuren sentikariaren emankizunen urteetan, eta baita Laboarengan ere— diskoan jasotzen zena agerian utzi ahal izateko. Esan liteke ondoren ezagutu dugun Laboa osoa
|
dagoela
bertan, eta zenbait berrikuntza eta zorioneko bilakaera gero ere gertatu izan badira, han ditugula bere ezaugarri eta lorpen artistiko guztiak maila gorenean.
|
|
|
Ez al
|
dago
bertan eguneratua —hitzetan, baina baita hizkuntza musikalean eta kantatzeko eran ere— beste batzuek euren bitartekoekin" Oi Pello, Pello" n edo" Haika mutil" bezalako kantu anonimoetan adierazitakoaren muina. Hor dago blues ak eta flamenkoak euren medioekin txunditzeko moduan lortutakoa, baina orobat herri kantu tradizioan betidanik erakutsi den argitasuna, bizitzaren taupada.
|
|
|
Horrela iritsi zen trattoria ra. Nora ez
|
zegoen
bertan eta afaltzeko mahai bat erreserbatu zuen.
|
|
|
Kokalekua: Hernandorenak ematen dituen argitasunen arabera, irudi luke egun baratza besterik ez
|
dagoela
bertan. Gaurko Txarinea eta Txarpa etxeen inguruan.
|
|
|
Alde batetik Bergara etxera ematen zuen eta bestetik erreka aldera. Gaur egun Errekaundi izeneko etxe multzo berria
|
dago
bertan.
|
|
|
Alde batek Bergara etxera ematen zuen, besteak Txemene aldera (Peparen etxera), eta besteak erreka aldera. Orain Errekaundi izeneko etxe multzo berria
|
dago
bertan.
|
|
2012
|
|
|
Beraz, interes jokoak sare luze zabaletan gero eta konplexuagoak bilakatu ziren, eta behar beharrezko egin zitzaion jokalariari bere burua arte handiz gidatzea eta kontrolatzea. Lege psikosozial sinplea
|
dago
bertan: zenbat eta partaide gehiago jokoan, orduan eta erantzun posible gehiago, beraz, gogoeta eta autokoakzio handiagoa behar dute lehiakideek jokoan ez galtzekotan.
|
|
|
Jo zuen subofizial beltzengana eta esparruko jendea mugitzeko agindu zien. Yangambira itzuli behar zuten, ezin zuten gehiago itxoin, kautxu biltzaileren bat artean ahul
|
bazegoen
bertan utzi zuten. Subofizial batek arazorik ez zegoela erantzun zionean, bezperan ere bideari ekiteko moduan zeudela gizonak, tximu haragi errea gogotik janda, Van Thiegeli nabarmenagoa egin zitzaion bere jokaera.
|
|
|
—Errefortzuak behar ditugu, laster, bidali errefortzuak Garibaldi plazara! Mutin bat
|
dago
bertan, eta Tarsanen laguntza dute! eskatu zuen polizia batek walki talkie bitartez, atzera egiten zuten bitartean.
|
|
2013
|
|
|
Jaio zen hirian, Gasteizen, bada kale bat —kalexka bat, egia esan— Fermfn Lasuen izenekoa. Batxilergo Institutu bat
|
dago
bertan. Hango ikasleek ba al dakite nor izan zen Fermin Lasuen?
|
|
|
Elkartearen kiebra egoeratik ateratzeko bidea izan zitekeen Xenpelar Dokumentazio zentroa askatzea. Urtero hamar milioi pezeta kostatzen zen dokumentazio zentroari eustea, bi langile
|
zeuden
bertan. Zergatik ez zentroa kutxa baten edo erakunde publiko baten esku utzi?
|
|
2015
|
|
|
1994 urtea markatzen zuen. Horrek esan nahi zuen zeharkatzen ari nintzen eskualdeak —baserriak eskuinetara, paper biltegi bat ezkerretara— arazo guztiak gaurkoturik zeuzkala eta, adibide triste bat ipintzearren, eritasun modernoak ageria emanda
|
zeudela
bertan. Ez al zen haietako txalet batekoa mutil teatrozale hura, SIDAk hil zuena?
|
|
|
Mugako herri hori garrantzitsua izan zen Argentina eta Bolivia lotzen zituen trenbidea zeukalako. 1940ko eta 1950eko hamarkadetan euskal kolonia bat
|
zegoen
bertan, oso indartsua eta eraginkorra. La Quiacan bizi ziren euskaldunek janari dendak, ogi labeak... zituzten, eta esne negozio garrantzitsuak, leku askotara esnea banatzen zuten esnero ugariekin.
|
|
|
Jose Antonio Asiain eta Aladino Colin. Gainera, Nafarroako enpresaburu esanguratsuak
|
zeuden
bertan. Hala nola, beste behin Javier Taberna Nafarroako Merkataritza Ganberako zuzendaria, Jose Leon Taberna Ruiz eta Benito Jimenez Cambra.
|
|
|
Batzorde horretan ere erabaki ziren Enrique Goñiren eta Juan Oderizen kontratu blindatuak. Azken ardura, berriz, Miguel Sanzena zen, batzorde horretako kide guztiak hari esker
|
baitzeuden
bertan. Batzorde hark lausotu eta leundu zuen kontseilari orok eduki beharreko erantzukizunaren kontzepzioa.
|
|
|
CCOO eta Nafarroako Ezker Batua, adibidez. Irudi hori bere osotasunean azkar batean hartuz gero, eta koktela azkar astinduz gero, sinesgarritasun minimo batekin saldu daiteke" gizarteko pertsona asko"
|
zeudela
bertan. Bere ardurak are gehiago leuntzeko, aurrezki kutxako gobernu organoetan" lege aginduz" egon zela erantsiz gero, Yolanda Barcinak bere egiaren dosia zerbitzatu dezake, eta orduan bere eskuak garbitu ditzake:
|
|
2016
|
|
|
Haurra eskolan jaso ondoren bertaratzen da ama elkartearen egoitzara. Emeki du izena elkarteak eta bera heltzen denerako bi emakume
|
daude
bertan, A eta M, gela txiki baten barruan, mahaitxo baten inguruan. Haiekin jartzen da ama eta bitartean alabak bazterrak miatzen ditu.
|
|
2018
|
|
|
Nolanahi ere den, Iruñea ez da hain hiri handia izan, hizkuntza aldetik esleitzen diogun balizko eragin hori ez dakigu xuxen zenbaterainokoa izan zen; erregearen gortea Erriberrin bizi izan zen usu, ez Iruñean. Demografiaz denaz bezainbatean, nafar gehienak ibarretan bizi ziren, ez hiriburuan; esate batera, XVI. mendean 2.000 biztanle inguru zituen Iruñeak, XVIII. mendearen hasieran 8.000 eta 1783an 15.000 Madozen arabera 1848an 15.745 biztanle
|
zeuden
bertan. Baina honetan guztian erlatiboa izan ohi da errealitatea eta ikusi behar da ea ba ote zegoen Nafarroa euskaldunean hiriburuari demolinguistikoki edo sozio ekonomikoki aurre egin ziezaiokeen beste gune bat, eta erantzuna ezezkoa dela dirudi" (Camino, 2013, 100).
|
|
|
Aipatzekoa da, era berean, XVI. mendean egin zen Errukiaren Andre Mariaren Ospitalea, aurrealdea eta ondoko kapera besterik kontserbatzen ez badira ere. Gaur egun Nafarroako Museoaren egoitza
|
dago
bertan eta Ospitaleko ataria Iruñeko pizkundeko arkitektura zibilaren erakusle bakarra da.
|
|
|
San Saturninoren parrokiari dagokionez, abade bat eta abesbatzan abesten zuten hamabost apaiz
|
zeuden
bertan 1802an. Kabildoa, aurreko guztiez gain, bost sakristauk (beraien artean zaharrenak abesbatzan ere parte hartzen zuen), eta zain zeuden beste bost apaizek osatzen zuten; guztiak ere auzotarrek beraiek aukeratutakoak.
|
|
|
Bosgarren parrokia bat ere zenbatu zitekeen, militarra berau: San Antonio abadearen omenezkoa zen, eta abade bat gehi sakristaua
|
zeuden
bertan.
|
|
|
Debagoiena, adibidez, berant arte ez zen lotua autobide baten bidez, eta autobidea jarri zutenean ere, bidesari garestia jarri zuten. Antxon Lafonten arabera, Espainiari ez zaio interesatzen Arrasate inguru hori gehiegi garatzea, nazio kontzientzia handia
|
dagoelako
bertan. Alderantziz, Baiona eta Paue autobidez lotzearen helburua zen Lapurdi Biarnorekin lotzea.
|
|
2019
|
|
|
Gimnasio bat ikusten dugu, agian ez iluna baina hala dirudiena, ikusi berri ditugun Texasko eguzkiaren eta zeru urdinaren aldean. Bi metro karratu inguruko baskula handi bat
|
dago
bertan, Galapagoetako dortoka erraldoi bat ere hartuko lukeena. Badator Daisy:
|
|
|
—Geldi ezazu traste hau hortxe bertan mendi portu gainean zegoen etxe multzo bat seinalatu nion eskuarekin. Ostatu bat
|
zegoen
bertan, edo taberna bat, eta aurrean zenbait auto aparkatuta. Hementxe jaitsiko naiz.
|
|
|
—Urteak ziren meategi horiek utzita zeudela, abandonatuta, ez
|
zegoelako
bertan ezer erauzteko. Orduan, zertara zihoazen aleman horiek hara?
|
|
|
Iturria, bada, lehendik ere
|
bazegoen
bertan. Agian, herriko iturri bakarra zen edo, behintzat, nagusia, ondoko iturburu joriek eman aukera baliatzen zuena.
|
|
|
Aldaki hau ere eskribauaren akatsa dela esango nuke, elkarren gertukoak diren larre eta larratze nahasiz. Hori bai, garaian etxe gehiago
|
zeuden
bertan(" varrio de"), apika.
|
|
|
Izena, Sarabe, 1268an dokumentatzen da (Sarave). 192 Herri bat zen, gero galdu egingo zena. Gaur egun, baserri bat eta baseliza
|
daude
bertan. 1268ko herria askoz ere lehenagokoa izango zen eta bere izenak iradokiko luke, jatorrian sarabe zenaren inguruan garatu eta bilduko zela, apika, Sarabe herria.
|
|
|
Aitzitik, gaurko landaretza dela eta, orbel biltzerik ez dago han. Izena sortu zenean, zer landare mota ote
|
zegoen
bertan, ez dakigu.
|
|
|
Beraz, txunka edo ihi dagoen tokia. Iturburuak
|
daude
bertan eta, beti ur diren aldeetan, txunka ugari, nahiko beheraino.
|
|
|
Dermio an, Gainalde an, Adrabia ren baitan, Etxarriko eta Goikobaso ko hesiek eratzen duten angelua bera da. Lau bost pinu handi
|
daude
bertan, gure Juan-ek landatuak.
|
|
|
Erdoziak (BL) eta NTMk idoi+ sasi ikusten dute. Eta, egia esan,
|
badago
bertan sihets (sirats) eta sasi. Agian, sasi baino, sasidi.
|
|
2021
|
|
|
Hiroshimako bonba jaurtitzaile euskaldunarena eta kontatzen ari natzaiola, Mateo aspaldiko lagun onak egiazkoa zela erantzun zidan segurantza betean, pertsona hori ezagutu zuela bere lagun baten aitak, non eta, mundutik aparte, Olaerreako zenobioan (Santa Mari' a de Herrera, Miranda de Ebro) fraide kamaldolitar sartuta zegoela damuaren damuz. Geroago, bertsio hori Mateoren lagunarekin, Pedro Elias Igartuarekin berarekin, kontrastatu dudanean, baietz esan dit, medikua zuela aita —Pedro Elias Martinez— eta komentu horretako ermitauak artatzen zituela lantzean behin, eta ondo baino hobeto gogoratzen duela, aitari entzunda, Hiroshimako hegazkinlarietako bat fraide ei
|
zegoela
bertan, Olaerreako monasterioan, 1960etan. Erreparatu honi:
|
|
|
" ahalegin bizian" adieraziz jaso dute aditzondo moduan. Eta ondorengo adibideak
|
daude
bertan: Eta heriosuhar, ihesari eman zioten.
|
|
|
(Ez
|
nengoan
bertan istripua gertatu zenean, baina aho onetik jakin diat nola izan zen.)
|
|
2022
|
|
|
Hoteletik gertu dagoen ziberkafera doa gosaldu ondoren, aurreko egonaldian kokatu zuen kafe berera. Inor gutxi
|
dago
bertan eta bazterreko ordenagailua hartzen du. Ez da oso trebea, baina laster aurkitzen du non dagoen inprimategia.
|
|
|
Gehiago espero zuen emakumeak, baina behintzat lana hasia da. Kontratista ez
|
dago
bertan eta eskuko telefonoz deitzen dio emakumeak. Gizonak ez dio erantzun.
|
|
|
Ordurako aitortua zion bere buruari etxetik ihesi etorri zela Parisera eta gustura
|
zegoela
bertan, egunero berresten zuela egindako aukera. Bazekien ere ez zuela beti neskame izan nahi, Pariserako bidea zabaldu zion izeba bezalaxe.
|
|
|
Hitzordurako ordu erdi falta denean parketxoan dago oraindik kaskagorri dena. Aurreko txandako aulkia ez dago libre, emakume zahar bat
|
dago
bertan, txakurra aldamenean duela. Handik hurbil esertzen da, eserlekuan dauden hostoak garbitu ondoren.
|
|
2023
|
|
|
Blackbeard pirataren atxiloketa (1718). tsia izan zen. Izan ere, mundua Jainkoa sortu omen zuenez, berari
|
zegokion
bertan zegoen guztia. Erromako aita santuak bere burua aldarrikatu zuen jainkoaren administrari gisa, behintzat jabea bertan ez zegoen artean.
|