|
2000
|
|
|
Bezperan baino eguraldi hobea genuen. Mardul, heze eta bete
|
zegoen
basoa, udazkenaren kolore guztiak oparo eskaintzen, begien aurrean genuen ikusmira ondo ondoan genuen harrobi handiak kraskatzen bazuen ere.
|
|
2001
|
|
|
Nafarroako Irati Ipar Euskal Herrikoa baino arbolatsuagoa da eta Iparraldean mendietan soiluneak badira nagusi, Nafarroako aldean pagoz eta, batez ere, izeiez beterik
|
daude
basoak. Aste honetako ibilbidean zuhaitzez inguraturik doi doi ikusten den Irabiako urtegirantz hurbilduko gara, hori bai, euskal Pirinioko herririk ederrenetakotzat jo dezakegun Otsagira derrigorrezko bisita eginez.
|
|
|
Maderas Colencias (guztizkoaren %37, 3), Maderas del Noroeste (%27, 5), DLH Nordisk (%14), gainerakoak Parkets eta Muebles, Maderas Pateiro, Maderas del Orinoco, Valentín Vila Vázquez, Maderas eta Deusto. Greenpeaceko baso kanpainaren arduradun Miguel Ángel Sotok adierazi zuen zura legez kontrakoa dela, enpresek ez dutelako erauzteko baimenik, emakidak legez kanpo lortzen direlako, jabetza tituluak faltsifikatzen direlako, ez
|
dagoelako
baso kudeaketarako planik edo baimendutakoak baino zuhaitz gehiago mozten direlako. Erakunde ekologistaren arabera, zura iturri iraunkorretatik datorrela bermatzen duen gauza bakarra FSC (Forest Steward Council) erakundeak emandako baso ziurtagiria da, mundu osoan 24 milioi hektarea ziurtatu baititu.
|
|
|
Burumakur jarraitzen zuen. Mahaira gerturatu eta erdizka beterik
|
zegoen
baso bat hartu eta tragoan zakuratu zuen. Ondoren mahaiari bizkar emanez jesarri zen.
|
|
2002
|
|
|
Busti
|
egozan
baso bideak. Ezeban euririk egin gabaz, baina bai iruntz aundia.
|
|
2004
|
|
|
hornitzaileei FSC egiaztagiriaz bermatuta
|
dauden
basoetako produktuak eska diezazkiekete.
|
|
|
Espazio horiek txikiegiak direnez, ezin daitezke baso primariotzat hartu baina, halaz ere, funtsezkoa da baso zahar helduak bere horretan kontserbatzea, Penintsula Iberikoko basoetan arrisku larrian
|
dagoen
baso biodibertsitatearen parte handi baten babestoki direlako.
|
|
|
Greenpeaceren proiektua Europako beste herrialde batzuetan garatzen ari da, hala nola Erresuma Batuan, Italian, Herbehereetan edo Alemanian. Kanadan, proiektu honen aitzindari izan den herrialdean, gaur egun 35 argitaletxe kanadar daude konprometituta, lau milioi eta erdi liburu
|
daude
basoen" lagun" paperean inprimatuta, eta 45 idazle proiektuarekin konprometituta daude, besteak beste, Günter Grass, J.K.Rowling eta Margaret Atwood. Liburuen ekoizpena Espainiako argitalpen industria paper kontsumitzaile handia da, Greenpeaceren arabera.
|
|
|
Eta bai, apartean ibiltzen nintzen, baina Setatsuari amore emateagatik, ez apartatzea benetako premia iruditzen zitzaidalako. Gehientsuenetan, mendian ibiltzen nintzen La Vacherekin batera, abioi eroriaren inguruetan; bestetan, berriz, etxera inguratzeko gogoa egiten zitzaidanean, Genovevaren senarra lurperatua
|
zegoen
basoko kanposantura joaten nintzen etzatera, zeren leku hura libre gelditzen baitzen, hortzaundiek ez baitzuten harako joerarik.
|
|
|
" Guk, bestalde... oraindik badugu Camille!;" Camille, gure azkeneko hartza, orain bere kobazuloan negu siestan egongo zen hura, iaz esnatu eta lau ahuntzekin gosaldu omen zuen eta aurreko urtean berrogeita gehiago ardi akabatu zituen eta artzainak haserre zeuden... " Camille bizi den artean...!" Hutsik
|
zegoen
basoa jaso zuen Anderrek, Lañuak bere sudurrari heldu eta begiak kiñatu zituen eta, hartaz ari eta beste artzain baten kontua ekarri zuen Txemiñek: Granadako bat, poltsan larogeita hamar gramo kamamila zituela harrapatu zutena, eta fiskalak bi urteko kartzela zigorra eskatu zuen harentzat...
|
|
2005
|
|
|
Ongi kudeatutako artelatzak aprobetxamendu jasangarriaren adibide dira, eta giza ekintza eta naturaren kontserbazioa elkarrekin bizi dira, talde ekologistaren esanetan. WWF/ Adenak, bere kanpainaren bidez, ardoaren eta cavaren sektorearen arreta erakarri nahi du botiletako tapoietan kortxoa erabili beharra
|
dagoela
baso eta dehesa horiek bizirik mantentzeko. Hala, kortxoz estalitako botilak saltzeari lehentasuna emateko eskatzen die dendei eta ardo dendei, eta beren dendetara doazen herritarrei informazioa emateko.
|
|
|
Xarlesek orduan, sekula egin ez zuena, Jeanne bere lehenbiziko maitalea tinkatu zuen, Gaxtonen so sutsuaren menean. Gaineratikoak, herriko plazako harizti ederraren aterpean
|
zeuden
basoak bete ahala husten. Hargatik, aharra muskilak nabaritzen ziren, alaitasuna eta amodioa goresteko antolatu bestaren bihotzean.
|
|
2006
|
|
|
Paisaia erabat aldatuko da. Aldapa behera egingo ditugu hurrengo kilometroak, eta Aizpitarteko haitzuloen inguruan
|
dagoen
basoan bete betean barneratuko gara. Baso mistoa da Aizpitartekoa, eta bertan haritzak, pagoak, urkiak edo babesetan bizi diren landareak ikus daitezke.
|
|
|
egindako indarrari Elena Barrenaren ustez (2003: 123), beren lurrak erabiltzeko eskubidea emanez eta zerga Seguran bakarrik ordainaraziz eta erregeak hari emandako barrutian
|
zeuden
basoak eta mendiak erabiltzeko eskubidea onartuz. Ikusten da testuan ere, soro edo lursailez gain (laboreetarako edo izango zirenak), sagastiei ematen zaien garrantzia, euskal testuetan behin eta berriro aipatuak baitira Erdi Aroan, elikaduran zuen garrantzia agertzen diguna.
|
|
|
Akordio horren bidez, ekintza plan bat garatuko da, Andeetako baso epelak osatzen dituzten haritz, errauli, lenga eta beste espezie batzuen basoek eragindako kalte ekonomiko, sozial eta ingurumenekoa arintzeko eta prebenitzeko. Hala, FAOk Txilen duen ordezkariak, Marcio Portok, eta herrialdeko nekazaritza ministroak, Álvaro Rojasek, sinatu duten itunari esker, arriskuan
|
dauden
baso horiek babesten saiatuko da. Izan ere, basook hainbat faktoreren ondorio dira, eta, ondorioz, zuhaitzen defoliazioa eta desagertzea.
|
|
|
Lagapen hori ukituriko lurraldeetan, basoetan eta zuhaitzez estalitako azaleretan metatu ahal izan da, eta gutxienez 30 urtez luzatzen da. Argi
|
dago
basoak eta zuhaiztiak basoko perretxikoen eta basoko beste produktu batzuen habitat naturalak direla, eta ekosistema horiek zesio erradioaktiboa atxikitzen dute lurzoruaren eta landarediaren arteko truke ziklikoan. Ondorioz, eta Batzordeak berak onartzen duenez, zesio erradioaktiboagatik basa perretxikoen etengabeko kutsadura ez da ia murriztu istripua gertatu zenetik, eta espezie batzuetan ugaritu egin dela ere esan dute.
|
|
|
Amazonasko biodibertsitatea arriskuan
|
dago
baso zatiketaren ondorioz, azterketa baten arabera
|
|
|
Akusatuak maletina lapurtu, autoan sartu, ondoan
|
zegoen
basora eraman, barruko paper guztiak miatu eta balorea izan lezakeen guztia hartu zuela aitortu zuen.
|
|
|
Akusatuak maletina lapurtu, autoan sartu, ondoan
|
zegoen
basora eraman, barruko paper guztiak miatu eta balorea izan lezakeen guztia hartu zuela ukatu zuen.
|
|
|
Akusatuak ukatu zuen maletina lapurtu, autoan sartu, ondoan
|
zegoen
basora eraman, barruko paper guztiak miatu eta balorea izan lezakeen guztia hartu zuela.
|
|
2007
|
|
|
Gero ordea froga zuzenak lortu ditu, txinpantzeak ikusi baititu leizetara sartzen. Txinpantzeek Sakoto deitu leizea erabiltzen dute urria eta maiatza bitartean; Senegalen eguraldia urteko beroena eta lehorrena den sasoian.Leizean 24,2 ºC ko tenperatura ederra zuten; leizetik 20 metrora
|
dagoen
basoko batezbesteko tenperatura ia 30 ºC koa zen. Alde ederreko freskura leizeko gerizpetan.
|
|
|
Kanoatxo bat eginez gero, mangladiko txokoak eta biztanleak ezagutu ahal izango genituzkeen. Kanoa egiteko mangladitik hurbil
|
zegoen
basora sartu genukeen; iratze erraldoien artetik igaro genukeen, trikuren bat edo beste agurtu, intsektu eta armiarmak uxatu, eta, azkenik, araukariaren bat edo magnoliaren bat aurkitzean, haren egurraz kanoa egin ahal izango genukeen.
|
|
|
Guztien artean 2.000 milioi pertsona dituzten 64 herrialdek, adibidez, pertsonako 0,1 ha baino ez dute. Eta basotan aberatsenak diren 5 herrialdeetan
|
daude
basoen erdiak baino gehiago(% 53): Errusia, Brasil, Kanada, AEB eta Txina; lehenak, berak bakarrik, munduko basoen% 20 du.
|
|
|
Euskal basoen egur bolumena 55 milioi kubikokoa da, hau da, duela hamar urte baino 13 milioi kubiko gehiago. Beraz, argi eta garbi
|
dago
basoak benetako â?, oxijeno hornitzaileakâ, ditugula.
|
|
|
Euskal basoen egur bolumena 55 milioi kubikokoa da, hau da, duela hamar urte baino 13 milioi kubiko gehiago. Beraz, argi eta garbi
|
dago
basoak benetako â?, oxigeno hornitzaileakâ, ditugula.
|
|
|
Las Ubiñas La Mesa (Asturias): Kantabriar mendikatearen erdialdean dago, Biosferaren Erreserba hori ere Parke Naturala da, eta jatorrizko egoeran
|
dauden
baso helduak eta biodibertsitate maila handia ditu, espezie babestuekin, hala nola hartz arre kantauriarra edo okela txoria. Lehendik dauden erreserben berrikuntzei dagokienez:
|
|
|
“Adibide honek erakusten du garrantzitsua dela espezieak kontrolik gabe lekualdatzea saihestea; izan ere, ingurumen aldatuan eta etsaiak alde batera utzita, kaltegarriak bihur daitezke”, azpimarratu du CSICeko ikertzaileak. Ingalaterrako basoetan izurri hori erauzteko hainbat programa aplikatzen ari dira, baliabide mekanikoen nahiz kimikoen bidez. Marañónen arabera, “itzal trinkoak eta rododendroko produktu toxikoek ere zuhaitz geruza berriak sortzea eta sortzea eragozten dute; beraz, ez
|
dago
basoa birsortzerik, eta, pixkanaka pixkanaka, espezie horretako sastrakadi trinko batek ordezten du, oso aniztasun gutxirekin”. Klimaren aldaketak ez du egoera hobetuko.
|
|
|
Bitarteko iraunkorrak Bestalde, uharteetako Gobernuak Estatuari eskatu dio uharteetara eramandako suteen aurkako unitateetako batzuk artxipelagora modu iraunkorrean bidera ditzala, suaren aurka borrokatzeko, bere lurraldetik urrun egoteak hori eskatzen eta eskatzen baitu. Zehazki, gutxienez bi helikopterok eta horiei
|
dagozkien
baso brigadek irautea eskatzen du, eta horiek, alarma gutxien dagoen urteko garaietan, prebentzio eta entrenamendu lanetan arituko lirateke. Gainera, Kanarietako Gobernuak nahi du Administrazio zentralak plan bana egin dezala suak eragindako kalteak arintzeko:
|
|
2008
|
|
|
Alegia, mediterranear klima epela baina hezea. Harizti eta artadietan aurki daiteke on ddoa usu baita hurritzak edo zumelak
|
dauden
basoetan ere, 600 eta 900 metro bitarteko toki eguzkitsuetan. Izan ere, ezinbestekoa da eguzkiak boilurrari zuzenean eragitea.
|
|
|
– Ba, horixe, hemen
|
nengoen
basoan botata, zorionez gizon jator bat etorri denean laguntzera. Eta hemen gabiltza, edo dabil, irribarre zabala egin du lehenengoz, Aitorri begira?, zulatua konpontzen?
|
|
|
Kostata egin zuen lana, geroz eta min gehiago ematen baitzion ezker beso hark, baina ahalik eta txukunen aritu zen, zipriztinetatik libratzea ezinezkoa izan bazitzaion ere. Pala hartu zuenerako izerdi patsetan
|
zegoen
baso guarda. Ez zitzaizkion gauzak nahi bezala atera.
|
|
|
Azterlanak aurreikusten duenez, co2aren emisioak asko handituko dira hurrengo urteetan, turbina sakonetako eremuetan egingo diren mozketen ondorioz. Ukitutako espezieak Txostenean lehenengo aldiz aztertzen da zer lotura
|
dagoen
basoen deforestazioa degradazioaren, munduko klima aldaketaren eta tigre eta elefante populazioen murrizketaren artean. Riauk azken 25 urteetan bere basoen %65 galdu zuen bitartean, elefanteen populazioa %84 jaitsi zen aldi horretan bertan eta gaur egun 210 ale besterik ez dira geratzen.
|
|
|
Gida hori arkitektura, dekorazio eta interiorismo sektoreei eta zura agintzen duten beste talde batzuei zuzenduta dago, hala nola administrazio publikoko kontratazio arduradunei edo eraikuntza enpresei. “Baso produktuen kontsumo arduratsua egiteaz gain, herritarrek Europar Batasunari exijitu behar diogu benetan serioski har dezala deforestazioaren aurkako borroka, eta onar dezala lege bat merkatuan
|
dauden
basoko produktu guztiak legezko iturrietatik eta baso kudeaketa egokitik datozela bermatzeko”, adierazi zuen Miguel Ángel Sotok, Greenpeace Españaren Baso Kanpainaren arduradunak. Talde ekologistaren esanetan, “egur ona” aukeratzeak basoen kudeaketa arduratsuarekin lan egitea esan nahi du.
|
|
|
Gazte bakarti bat zerutik erori da. Nora eta sumendi baten goiko aldean
|
dagoen
baso magiko batera. Hango izaki miragarriek bizitzen irakatsiko diote, oinez ibiltzen, hegan egiten.
|
|
|
Bertako indioen lurrak dira gehienak eta inor gutxik zapaldutako basoa, hiri handitik hur hurrean. Ba ei
|
dago
basoa zapaldu gabe zuhaitzez zuhaitz jendea ibiltzeko pasabidea egiteko proiektu bat. Ordu erdi bat behar da down town etik punta honetara iristeko.
|
|
|
Patrol bat iristen da enbor pila eta kamioiak
|
dauden
baso  soilgunera. Bulego lanetarako eta arropa aldatzeko baliatzen duten kabina aurrefabrikatu txiki baten aurrean gelditzen da autoa.
|
|
|
[Kultur animazioa haurrentzat.]" Laguntxook: ze politta
|
dagoen
basoa udazkenean! Hori da kolore festa, e?
|
|
2009
|
|
|
Gure piratak dabiltzan urrutiko itsaso haietara begira
|
dauden
baso tropikaletan lanean ari den lagun batek eman dit txingurrien etxe diren landareen berri. Ni txingurri eta zur gelditu naiz.
|
|
|
Eta lekukoen esanetan, karabi edo karobiak ugariak ziren lehen. Goieta, Basordaportu edo Marutxeaga auzoan asko ei
|
zeuden
baso izkinetan, Goikomendiko bestaldean, Lemoizen zegoen kare kantare handia barne, baina baita Ergoienen ere.
|
|
|
Metak estalduta edukitzen ziren. Beharrizana zegoenean, otea edo ira
|
zegoen
basora joan, ebaki eta etxera igarotzen zen. Belarra sikatzea gerraostetik honako kontua ei da, lekukoen esanetan.
|
|
|
Bertizko basoa Euskal Herrian egoera ekologiko onenean
|
dagoen
baso handienetako bat da. Izan ere, ehun urte inguru darama bere kabuz garatzen.
|
|
|
Bertiz Jaurerria da horren adibide bat. Hain zuzen, Euskal Herrian egoera ekologiko onenean
|
dagoen
baso handienetako bat da: bi mila hektareako baso heldu bat dago, eta oso ekosistema aberatsa garatu da haren itzalean.
|
|
|
Horixe gertatzen da, esate baterako, Urdaibai Biosferaren Erreserban, eta, zehazki, Amunategi errekan. Amunategi erreka bisoi europarraren bizileku da, han
|
dago
baso igel iberiarraren populazio handiena, baita babestu beharreko hainbat landare ere, eta abar. Urdaibain dagoen heinean, Eusko Jaurlaritzako Ingurumen, Lurralde Plangintza, Nekazaritza eta Arrantza Sailari dagokio Amunategi kudeatzea.
|
|
|
Erotzeko modukoa zen. Zer
|
zegoen
baso alu hartan. Xabierrek bere begiez ikusi behar zuen tokia.
|
|
|
Arratsalde berean beste kume bi ekarri dituzte parketik kanpo
|
dauden
basoetatik.
|
|
|
Arriskuan
|
dauden
baso birjinak
|
|
|
Zorte txarragoa izan dute 76 herrialdetako baso primarioek, erabat desagertu baitira; 11, berriz, desagertzear daude. Jatorrizko baso primarioen %20 bakarrik kontserbatzen dira eta arriskuan
|
daude
Baso horiek suntsitzeak kalte handia egiten dio planetako bizitzaren bilakaerari, gizakiarena barne. Herri indigena askoren bizilekua izateaz gain, Lurreko biodibertsitatearen bi herenak bizi dira.
|
|
|
“Metodologia horri esker, oso ondo bereiz daiteke errekuntza landakoen antzeko baldintzetan; horregatik proposatzen dugu baso sailkapenak hobetzeko”, esan du Javier Madigral ikerketaren egileetako batek. Ikertzaileak dio tresna horri esker baso kudeatzaileek prebentzio jarduerak lehenetsiko dituztela, lurralde jakin batean
|
dauden
baso espezieen arabera. Aurrerapen nabarmena izan daitekeela dio; izan ere, orain arte, basogintza arriskuaren indizeak eta sukoitasun mapak laborategietan egindako saiakuntzetan oinarritzen ziren, metodo berriak baino gutxiago doitzen baitziren errealitatera.
|
|
|
1941 urtean gaude, eta Europa ekialdeko milaka judu hiltzen ari dira. Polonian, hiru anaiak ihes egitea lortuko dute, eta haien etxetik gertu
|
dagoen
baso batean ezkutatuko dira. Han, nazien aurka borrokatuko dira.
|
|
|
1941 urtean gaude, eta Europa ekialdeko milaka judu hiltzen ari dira. Polonian, hiru anaiak ihes egitea lortuko dute, eta haien etxetik gertu
|
dagoen
baso batean ezkutatuko dira. Han, nazien aurka borrokatuko dira.
|
|
|
1941 urtean gaude, eta Europa ekialdeko milaka judu hiltzen ari dira. Polonian, hiru anaiak ihes egitea lortuko dute, eta beren etxetik gertu
|
dagoen
baso batean ezkutatuko dira. Han, nazien aurka borrokatuko dira.
|
|
|
Artikutza inguratzen duten mendien magaletan
|
dauden
baso trinko eta sakonetan ezkutatzen dira iraganaren lekuko isilak Goizuetan dago Artikutza (Nafarroa), baina Donostiako Udalarena da. Haran estuen bihotzean murgiltzen bagara, egun naturaren altzoan lokarturik dauden historiaren pasarteak irakurri ahal izango ditugu, eta errekastoen urek zizelatu dituzten paraje hauek ezagutuz gero, ohartuko gara mendeetan izan duten garrantzia.
|
|
|
Hortik ondorioztatu dute beste kontu garrantzitsu bat, orain arte ezezaguna. Lucy Australopithecus ak sabanan ezarri zuen gizateriaren sorrera, baina Ardi basoan hasi zen ibiltzen lehenbizi, soilguneak
|
zeuden
baso batean.
|
|
|
Zaharraren errausketa urrutitik ikusi nian, prismatikoez. Ananda bakarrik
|
zegoan
baso ertzean (artean gaztetxo zuan, nire arrebarekin hasi gabea), hilotza traktore batean eramateko eta egurra pilatzeko kontratatu zituen bi baserritarrekin.
|
|
|
Sutan
|
dago
basoa.
|
|
|
Gaur goizean, perretxikotan. Ederra
|
dago
basoa. Orbela oso sarria da, kolore askokoa.
|
|
2010
|
|
|
Google Earth programa solidarioaren bidez elkarte batzuekin kolaboratzen ari dira, Afrikako Green Belt Movement, Brasilgo The Amazon Conservation Team eta Mexikoko CONABIO, besteak beste. Horrela, gure planetan mehatxatuta
|
dauden
basoen modeloak egin nahi dituzte.
|
|
|
–Zuk hala uste???. Sutan
|
dagoen
basoa itzaltzeko baso bat ur aski ez den bezala, baina, nire hiru ur tanta haiek ez zuten Gerhardek iraultzari ziòn suzko sinesmena itzali, eta, eskuaz besotik heltzen zidala, halaxe mintzatu zitzaidan erreakzio berehalako batean, tonu larderiatsu ezin paternalistagoan: –Uste izango ez dut, bada!
|
|
|
gizonaren historian prehominidoa izan zen alfa puntua, eta supergizon morala izango da omega’ Ez dut ukatuko lehengusua, ohi bezala, bere hitz jarioan distiratsu egon ez zenik —Gerhard intelektual bat zen, azken batean, alarde piroteknikoetarako berezko joeratxoa zuena—, baina, Superludwigena entzun ahala arrotz sentitu nintzelako —zer osatzen zuten superrizen haiek, azken batean, Platonen ideiak izendatzeko beste izendegi bat baizik? —, edo lehengusuaren erretolikarekin nekatzen hasia nintzelako, beharbada —nire bizi sena bere defentsak asmatzen ote zebilen, zeren iraultzaren bide guztiak arriskutsuak baitziren eta zeren susmoa bainuen Gerhardek iraultzaren aldeko erabateko konpromisoa eskatuko zidala, halako batean? —, aurre egitea erabaki nuen, ez nire ezpainetan ukoaren indarra erabiliz, baina bai Gerharden iritzien lur sendoetan zalantzaren hazia ereinez: ‘Zuk hala uste...? ’ Sutan
|
dagoen
basoa itzaltzeko baso bat ur aski ez den bezala, baina, nire hiru ur tanta haiek ez zuten Gerhardek iraultzari ziòn suzko sinesmena itzali, eta, eskuaz besotik heltzen zidala, halaxe mintzatu zitzaidan erreakzio berehalako batean, tonu larderiatsu ezin paternalistagoan: ‘Uste izango ez dut, bada!
|
|
|
Añamari pentsakor
|
dago
basoko burbuileri so, gero eskuan duen bigudiari.
|
|
|
Urrutiago, pago lizar bakan batzuk ernetzen ziren, eta are eta urrutiago, basoa. Berdatu berria
|
zegoen
basoa, eta handiagoa iruditu zitzaidan, sarriagoa, sendoagoa. Gorago, arratseko zeruak laino solteak zeuzkan.
|
|
|
Egun argitan, aurreko gauean baino gazteagoa iruditu zitzaidan. " Tximeleta mota asko al
|
daude
baso horietan?", galdetu nion. " Ez dut oraindik tokia aztertu, baina hamarren bat bai, nik uste.
|
|
2011
|
|
|
" Gero ixenak badeukes, basuek deukes euren ixenak... An Solluben aspidxen
|
daus
baso batzuk, esaten" tzienak Iretzagorri, Iretzagorri esaten" tzienak. Gero daus basuen ixenak, andik Iretzagorritxik Paradako Landie.
|
|
|
Orain pinu eta eukaliptoa sartuta
|
dagozan
basoetan beste arbola batzuk egozan lehen: Axpeko Atxan gaztainea eta haretxa, hagetxa, ziran nagusi.
|
|
|
Añabusti Barezi eta Paradako landa bitartean dago, eta hor ba ei da dolmen bat, edo mairuatxa. San Bartolome gailurrean
|
dagozan
basoei Añetuak esaten jake.
|
|
|
Hantxe piztu zitzaion bokazioa, eta bere burua eskaini zuen ikerketa horretan aritzeko, besterik ez bada garraiatzaile lanak egiteko. Handik aurrera, saguzarren ikerketan aritu da Salsamendi, eta gaur egun ikertzen ari da Panaman nolako lotura
|
dagoen
basoaren zatikatzearen eta saguzarraren gaixotasunen artean; ikerketa interesgarria, saguzarrak gizakiari eragiten dieten birusen gordailu direla kontuan hartuta.
|
|
|
Ekainean itzuli zen Euskal Herrira, lau hilabete han eman ondoren; baina hara itzultzekoa da. Aurkitu nahi du nolako lotura
|
dagoen
basoaren zatikatzearen eta saguzarren gaixotasunen artean.
|
|
|
Egunsenti hura, baina, neure gogoan geratu dun betiko, espero izandako argi koloreak izan ez bazituen ere, lainoak eragindako hozkirri harexek elkarganatu egin baikintuen ezinbestean, eta geure zakuetan bata bestearen ondoan goxo egon gintunan, elkarren berotasuna gozatuz, eguna erabat zabaldu eta jaiki ginen arte. Pentsatu bezala, gosaldu eta behera abiatu gintunan, eta gogoratzen naun zein ederra
|
zegoen
basoa Urbiatik Arantzazurako bidean, zeru estaliak udazkenaren gorri horiak biziagotzen zituela, pago haritzen hostoek beren adarretan zirautela artean, eta ez hik eta ez nik etxeratzeko inongo presarik ez genuela ikusita.
|
|
|
Zer egin jakin gabe geratu nintzen gero, oker ateratako kopari begira. Amantal urdina hartu, gerrian lotu eta iturripean
|
zeuden
basoak garbitzen hasi nintzen. Hiru baino ez ziren.
|
|
|
Oihuka aritu ziren minutu batzuetan biak, baina ez zen erantzunik izan. Tomas, alboan
|
zegoen
baso txikian ibili zen, baina bertan ez zegoen neskatoaren arrastorik. Basotik bizikleta aurkitu zuten tokira itzultzean Ane negarrez aurkitu zuen.
|
|
|
Arrazoi zuen. Ez dugu kontatu behar non
|
zegoen
baso hura, zeren beharbada han segituko dute bi anaiek oraindik.
|
|
|
Halaber, azpimarratu zuen beharrezkoa dela herrialdeek eta erakundeek “baso ekosistema baliotsuak galtzeko premiaz” aurre egitea. Azterketak agerian uzten du eskualdeen artean desberdintasun nabarmenak
|
daudela
baso galeretan eta irabazietan. 2005 bitartean, baso galera handiagoa izan zen eremu tropikaletan, ia basoen erdia han baitago, eta urtean 6,9 milioi hektarea galdu ziren, batez beste, 1990 eta 2005 bitartean.
|
|
|
Elikadurarako eta Nekazaritzarako Erakundeak (FAO) goi mailako lurretako baso ekosistemen kontserbazioari arreta gehiago jartzeko eskatu du. Ekosistema horiek “arriskuan”
|
daude
baso tenperatura eta suteak handitu direlako, hazkunde demografikoa gertatu delako, elikagaien segurtasunik eza dagoelako eta erregaien arloan segurtasunik ez dagoelako. “Mendiko basoen osotasuna eta berreskuratzeko gaitasuna” dago jokoan, “Mendiko basoak mundu aldakor batean” argitalpenaren arabera.
|
|
2012
|
|
|
Apezpiku larre leun batean altxatzen zen, Guadaluperako bide inguruan. Ez zuten zaindua, belar txarrek ortu zabar batzuk hesitzen zituzten; fosildutako meta bat
|
zegoen
baso ertzean, eta plastikoz estaliriko trasteak ukuilu izandako bazter narrasean. Etxea hain zen handia ezen, neuretzako logelaz gain, sala batzuk ere sobran baitziren; ekialdeko aldea, hariztira ematen zuena, erabiltzen ez zutenez, itxita zeukaten.
|
|
|
Horrek denbora eman zigun eskopetak berriz betetzeko, eta presaka gindoanez gero, martxan bete genituen. Baina fusilak bete eta prest jarri orduko, soinu ikaragarri bat entzun genuen gure ezkerretara
|
zegoen
baso horretan bertan, gu ginen lekutik urrunxeago, baina aurrera egiteko genuen bide berean.
|
|
|
Monarka honek hainbat makina du gurpil gainean zuhaitzak eta beste zama handi batzuk garraiatzeko. Bere gerraontzirik handienak, batzuk ia hiru metrokoak, arbolak
|
daudeneko
basoetan bertan eraikitzen ditu sarritan, eta gero makina horietan hirurehun edo laurehun metroz eramaten ditu itsasoraino. Bostehun zurgin eta mekanikarik berehala ekin zioten lanari, zeukaten makinarik handiena prestatzeko.
|
|
2013
|
|
|
Argitasunon arabera, andereñoek istantean igaro zuten ostera ere bebarrua, eta laster batean zeharkatu zuten belardia aitaren atzetik; Bennet jauna lasai lotzen zitzaion bere bideari, zalditokien albo batean
|
zegoen
baso txikirantz.
|
|
|
Ondo sinkronizatuta, eta urtaroko aldaketa gogorretara behar bezala egokituta, denak
|
daude
baso magiko hauen etengabeko birsorkuntzaren begira. Basoak ziurtatuko baitie aterpea eta janaria etorkizuneko belaunaldiei.
|
|
|
Insomnioarekin, nire pertzepzioa aldatu egiten zen. Lorategirantz begiratu, mapatxea egon ohi zen lekurantz, eta haren segidan
|
zegoen
baso txikia zarbatsua iruditzen zitzaidan bat batean, zokoz eta gordelekuz betea. Earleren etxerantz begiratu, eta College Drive ra ematen zuten leihoak gonbidatuen gelei zegozkiela gogoratzen nuen, ez sukaldeari edo egongelari, eta ez zela ezertaz konturatuko guri zerbait gertatuz gero.
|
|
|
—Hor
|
dago
basoaren bukaera —esan dut.
|
|
|
Balneario batean
|
nago
basoz eta mendiz inguratuta.
|
|
2014
|
|
|
Protokoloari segiz ingurumen inpaktua neurtzeko tresna martxan jarri du. Ebaluazioa egin eta konturatu dira naturgune horretan
|
dagoen
basoa altxorra dela, zaindu beharrekoa, eta egitasmo urbanistikoak kalte egingo liokeela. Ez urbanizatzea erabaki dute.
|
|
|
Goiz honetan ohi baino urrunago iritsi gara Ixaka eta biok: normalean alde horretatik ibiltzen garenean ez dugu inoiz pasatzen baserri errearen muga, baina gaur haratago
|
dagoen
baso txikian barruratu gara, baserriaren hondakinen artean pixka bat deskantsatu ostean. Hainbeste istorio entzun ditut leku horri buruz!
|
|
|
Ikasia zuen aztarna kasik ikusezinei erreparatzen: zuhaitz baten abartxoak nola zeuden jarriak, zein proiekzio egiten zuten izotz orratzek, zein usain zetorren zeru ertzaren azken mugetatik, nolako oin arrastoa
|
zegoen
basoko belarretan, zein hots zehaztugabe zekarren haizeak, zein eztanda soinu zabaltzen zen airean, nondik nora zihoazen egurats gandutsua hegan zeharkatzen zuten txoriak, milaka gauza xehe, zantzu argi bihurtzen direnak aintzat hartzen dituenarentzat. Gainera, elurren artean gogor malgutua, Damaskoko ezpatak Siriako uretan bezala, burdinazkoa zuen osasuna, Kissoff jeneralak esan zuenez, eta urrezkoa bihotza, gainera daiteke gezurrik esan gabe.
|
|
|
2 Ohiko petrolioa baino poluitzaileagoa da Kanadan, munduko beste herrialde nagusietako batean, Pembina ingurumen institutuak ingurumenari eta osasunari hainbat inpaktu eragiten dizkio. Baliabide hori ateratzeko aire zabaleko lehen meategia
|
zegoen
baso trinkoa, gaur egun utzita dagoena, hainbat kilometroko hedadura eta ehun bat metroko sakonera duen krater erraldoi bihurtu zen. Animalia espezie askok (karibua, adibidez) ohiko lekuetatik ihes egin zuten.
|
|
|
Senatariak dio prebentzio inbertsiorik ez dagoela larrialdi askotan: «Egoera txarrean
|
dauden
baso sarbide, pista eta bideak, mantentze lan egokirik gabe aireko linea elektrikoak, bertan behera utzitako nekazaritza eremuak, etab. Epe ertain eta luzera biztanleriarentzako eta ekosistementzako arrisku egoerak sortzen dituztenak». Prebentzioan gutxiago inbertitzean desagertzear baino, baso suteen aurkako borrokaren eraginkortasuna murriztu egiten da.
|
|
|
Garbi ikusten zen bidetik irten eta bidexketan sartzen ginenean jende pillaketak sortzen zirela. Hala ere, Abitain aldera iristerakoan
|
dagoen
basoa berehala igaro genuen, eta denok batera jaitsi ginen Abitaindik behera.\
|
|
|
Bizitza librea zen gurea baserrian, ez genituen helduak beti gainean eta gure esku
|
zegoen
basora joan, baratzera edo errepideko lanak ikuskatzera. Errepideko lanak deigarriak ziren oso eta beti Nazarioren inguruan bukatzen ziren.
|
|
|
Fatimakoa lehen eskolan, ama birjina Mirarigilea bigarrenean, Arantzazukoa etxean eta frantziskotarrenean. Ondo moldatzen ginen, ez ginen galtzen birjinez eta santuz josirik
|
zegoen
baso hartan. Basoa baino areago, lorategi botanikoa zen hura eta landare bakoitzak bere izena zuen.
|
|
|
Horixe egin zuen biharamunean. Jolas-garaia iritsi orduko, ikastolaren eremu barruan
|
zegoen
basora eraman zuen laguna, eta hantxe erre zituzten beren lehen bi zigarroak.
|
|
|
hanpurus
|
dagoen
basoari
|
|
2015
|
|
|
Ez luke alde egin nahi aho zapore mikatzarekin. Mahaiaren bestaldean
|
dagoen
baso erdi hustuko urari begiratu dio, ea kolorerik hartu duen. Badaezpada.
|
|
|
gauez eta baso haren erdian, ezinezkoa zitzaien gu aurkitzea. Gau osoan zehar, gelditu gabe, gero eta aldapa gogorragoan
|
zegoen
baso hura zeharkatu genuen. Tarte hartan ez genuen gure jazarleen berririk izan.
|
|
|
Paraje polita duk oso. Gaztaina eta haritza zegok ugari, eta udazken koloretan jazten hasi direnez, ikusgarria
|
zegok
basoa. –Mantso eta dotore hitz egiten zuen atezainak, bere berea zuen moduan.
|
|
|
Ez zen egunik egokiena bide lapurretan aritzeko eta, guztiz asperturik, Johanesek amore eman eta Elizondoraino sartzea erabaki zuen. Inguruan
|
dauden
baso eta oihanak atzean utziz Elizondo herrira sartzera zihoan. Eta herria ixten duten ateetatik barrura sartzera zihoanean ikusi zuen, aspaldiko partez, bere antzinako emakume hura, ate ondoan arras zaharkitu eta desitxuraturik, eskean, argaldurik, goseak jota, aurpegia eta hanka besoak legenak ankerki ukituta.
|
|
|
Gainez egiten zion pozak gaixoari; sendaketan erabat sinetsia irudi zuen azkenik, kezka eta beldurrak oro bazter utzita, eta berei ere sinetsarazi zien ia. Artean udazkeneko gainbehera urruti, bete betean
|
zeuden
basoak. Gerizpe atsegina eskaintzen zieten pagoek beren beso luze hostotsuekin.
|
|
|
Zergatik
|
daude
baso suteak neguan?
|
|
|
Garai honetako eguraldi ezohikoak neguko suak aurreratu ditu, oro har, otsailean edo martxoan. Artikulu honek adierazten du zergatik
|
dauden
baso suteak neguan, nor diren erantzuleak eta zer neurri hartu behar diren horiei aurre egiteko.
|
|
|
Zergatik
|
daude
baso suteak neguan. Irudia:
|
|
|
koniferen hektareak murriztu egin dira, eta zuhaitz hostotsuena handitu. Dagoeneko ez
|
dago
basoen gaineko hainbeste presiorik, mendietan gero eta ganadu gutxiago dago, nekazaritzak behera egin du, luberri batzuk dagoeneko ez dira erabiltzen, eta gero eta herritar gutxiagok parte hartzen du baserria berotzeko egur zozketan. Basoa tokia hartzen joan den heinean, sasiak, zuhaixkak, enbor txikiak eta txirpiak ere ugaritu egin dira eta, ondorioz, epidemia eta sute arriskua ere handituz joan da.
|