|
2001
|
|
|
Elizondon
|
zegoen
artzainon gestoria, eta bera arduratzen zen gu Amerikara bidaltzeaz. Lehenengo, Madrildik New Yorkera joan ginen hegazkinez.
|
|
2003
|
|
|
Eta, horrezaz ganera, azken Kontzilioaren berbak bereganatuz, argi ta garbi autortzen deusku: Kristoren Eleiza bakarra Eleiza katolikua dala, Pedroren ordezkoak eta Beronegaz bat eginda
|
dagozan
Artzainak zuzendua, nahiz eta Eleiza katolikotik kanpora be santutasun eta egi zati asko egon.
|
|
2006
|
|
|
bekatu asko egin behar da, gero egindako bekatu horiez benetan damutu, eta, azkenik, sufrimenduaren bidez hobenak ezabatzeko, damu eta sufrimendu horren bidez salbazioa lortu ahal izateko. Idatzia
|
dago
artzain ona ardi galduaren bila joaten dela gau ilunean, eta aurkitzen duenean gehiago pozten dela aurkitu duen ardiagatik bordan bilduta utzi dituen 99 ardi zintzoengatik baino.
|
|
|
apezgoa eta Frantziako erregeren lurrak utzita, Nafarroakoaren zerbitzuko jarria zen, Erreforma euskaldunen artean hedatzeko bitarteko hoberena izanen zelakoan. Bastidan
|
zegoen
artzain; gure erresuman, baina aldi berean sorlekutik hurbil.
|
|
2007
|
|
|
Zorionez edo zoritxarrez, Enrique mendira igotzeko eta hilabete luzeak bertan igarotzeko prest
|
dauden
artzain bakanetako bat da, larre garaietako belar gozo eta elikagarria aprobetxatuz. Artaldeko 300 ardiak egunean bi aldiz jetzi ditu, gazta egun berean egin eta den dena garbi eta txukun utzi hurrengo saiorako.
|
|
2009
|
|
|
Nafarroako Foruzaingoak eta suhiltzaileak berehala hasi ziren gizonezkoaren bila, eta segituan topatu zuten haren ibilgailua. Handik gertu
|
zegoen
artzaina ere, amildegi batetik erorita. Bizirik atera zuten, baina Nafarroako Ospitalera bidean zendu zen.
|
|
2010
|
|
|
–Zerua lurrera ekartzean eraman zuen lurra zerura Jesusek, Belenen gizon egin ahala??;. Bai, Gabino, baina neska mutil horiek urkatuak dirudite!? esan zidan Adak;. Eta lurrean
|
dauden
artzainek azpiko galtzak ikusiko dizkiote neskari?!, esan zuen Domingok.
|
|
|
jarri genituen aterpean Jesus, Jose eta Maria; jarri genituen errege magoak, jarri genituen artzainak eta etxetxoak, jarri genuen izarra...; jarria genuen guztia, beraz, baina, ai, ni maitemindua nengoen, eta orduan bururatu zitzaidan bururatzekoa!; hartu nituen artzain bi —mutila eta neska—, jaiotzaren ertzetako batean zeudenak; hartu nuen hari txirrika; moztu nituen bi hari puska, irudiei lepotik lotu nizkienak; zintzilikatu nituen irudiak euskarritik, hariak euskarriari lotuz beste muturretik... eta hantxe geratu ziren irudiak airean, izarraren alde banatan; halaxe sentitzen bainintzen ni neu ere garai hartan, izarretako izakia banintz bezala!; guztiek harri eta zur begiratzen zenidaten, eta nik argibideak eman nizkizuen, jakina: " Zerua lurrera ekartzean eraman zuen lurra zerura Jesusek, Belenen gizon egin ahala...";" Bai, Gabino, baina neska mutil horiek urkatuak dirudite!" esan zidan Adak;" Eta lurrean
|
dauden
artzainek azpiko galtzak ikusiko dizkiote neskari...!" esan zuen Domingok.
|
|
2011
|
|
|
Busturian errotuta
|
egozan
artzainek ez eben martxa handirik egiten. Arrietara eta Bermeoko Demiku ermita inguruko barrutietara eroaten ebezan ardiak, baina ez urrunago.
|
|
|
flautaren soinu eztia. Non ote
|
zegoen
artzain flauta jolea. Belarriak norabide hura adierazten ziolako, etxolatik hurbil zegoen zingira baten ertzak aztertu zituen, ertzak eta ertzetako sahatsen itzalak, baina inor ikusi gabe.
|
|
2012
|
|
|
Argi
|
dago
artzain sena berpizten diola dendako txoko honetan txukun sailkatuta dagoen tresneriaren zati batek; bere bizitza osoko lanbidean bilduriko auskalo zenbat oroitzapen etortzen zaizkion gogora hemen. Eragin egin dio arranari, poliki, nekatuta doan ardiaren pausoari dagokion erritmoa markatuz.
|
|
2013
|
|
|
Hura zen itxarotako momentua. Arizaleak eta musikariak frontoitik ateraz iren, kanpoan zain
|
zeuden
artzainak eta kabaleak gehitu zitzaizkien, eta horrela, inon pausatu gabe, herriaren kanpo aldeko pentzetan ezarririk zuten agertokiraino joan ziren, gainerako guztiok, aterkia eskuan zabalik, gibeletik gindoazkielarik. Bidean asto bat zeraman gizonarekin hitz egin nuen.
|
|
|
Zaratustra bakardadean aurkitzen da berriz, jakin barik amestu omen duen horrek zer esan nahi dion. Txakurraren oihuak bidaltzen du Zaratustra ikuskari batetik beste batera, zeinetan ikusten duen hilzorian
|
dagoen
artzain gazte bat suge bat ahoan duelarik.
|
|
2014
|
|
|
Blackie ilargira joatearekin tematuta dagoen ardi beltza da. Kanuto, berriz, Blackierekin itsututa
|
dagoen
artzain txakurra da, baina ez du kohetearen kontua entzun ere egin nahi. Azkenean, bidaiari ekitea erabakiko dute eta bidean beste lagun askorekin topo egingo dute:
|
|
2015
|
|
|
11 Ai, ernai
|
zaudeten
artzainak
|
|
|
11 Ernai
|
zaudeten
artzainak
|
|
|
Ai, ernai
|
zaudeten
artzainak,
|
|
|
1 ernai
|
zaudeten
artzainak
|
|
|
Ai, ernai
|
zaudeten
artzainak, artaldea zaintzen iaio, Bildots bat, Jainko GorenarenSemea zaizue jaio.
|
|
|
Han ez du hemengo saioak interes handirik, eta gu ere ez gara haien bila joaten; ez dugu elkartzeko eta elkar trukatzeko dinamika bat sortu. Garai batean mugan
|
zeuden
artzainek tratu handiagoa zuten gaur egun daukaguna baino, hori horrela da, hori errealitate bat da».
|
|
|
Non
|
daude
artzainak?
|
|
2016
|
|
|
Katua ez da etxeko abere bat, otzandua badago ere, etxetik kanpo egiten baititu umeak eta ez baitu gizakiarekiko mirabetasunik. Katu poliziarik ez dago, baina ez
|
dago
artzain katurik, itsu katurik edo zirkuko katurik ere. Katua bakartia da eta harrotasunez erakutsi nahi izaten du ez duela ezertarako balio.
|
|
|
Laster ohartu nintzen Maliko beltzak egia zerasala. Mintza arazi nituen Nebadako mendietan
|
egon
artzainak, 14ko gerlari ohiak, Alemaniatik ihes egin zuten presoak eta horrelako. Hemen bildu ditut hamalaueko zortzi gerlari ohi eta lau emaztek kondatu didatena.
|
|
|
Laster ohartu nintzen Maliko beltzak egia erran zuela. Mintzarazi nituen Nebadako mendietan
|
egon
artzainak, 14ko gerlari ohiak, Alemaniatik ihes egin zuten presoak eta holako. Hemen bildu ditut 14ko zortzi gerlari ohi eta lau emaztek kondatu dautatena.
|
|
|
Hots, oren bateko emankizuna mendi bakotxaren eta gomitatu berezien inguruan. Bizkaiako Areatzako" pagomakurre" deitu aparkalekutik abiaturik, goitikoan beren etxoletan
|
zauden
artzainekin solastaturik, atera ziren Araba eta Bizkaiako mugan den Gorbeiako gailurrera. Hunkigarri zen ikustea 93 urteko artzain ohi bat, bere urratsean eta alaba baten laguntzarekin, segitu zitzaiela gaineko kurutzea besarkatzera.
|
|
2017
|
|
|
Iruditzen zitzaidan edozein jazarpenetatik oso urrun nengoela eta gaua horrekin goza nezakeela. Aspaldi jan gabe nengoen, eta oso gose nintzen, bazter batean, ur jauzi baten ondoan
|
zegoen
artzain baten etxolara iritsi nintzelarik. Aurpegi beltzaraneko emakume bat zegoen atari ondoan eta landako jendearen portaera lotsati atseginaz agurtu ninduen.
|
|
|
Guk haiek ulertzen ditugu eta haiek gu. Gustura
|
nengoen
artzainekin, eskaleekin eta errepide langileekin, baita Sir Walterrekin eta bezperan nirekin egondako gizonekin eta halakoekin ere. Ez dakit zergatik, baina horrela da.
|
|
|
1917 an, beraz, maiatzaren 13an, Portugal herrialdean kokatzen den Fatima herrixkan, hiru haur
|
bazauden
artzain, Luxi, hamar urteko neskatxa, eta haren bi kusi, Frantses, edo Pantxo, eta Jazinta, bi anai arreba, batek bederatzi urte eta besteak zazpi... Zuhaitz baten ondoan zaudelarik agertu zitzaioten andere bat dena xuriz bezti, agertu eta mintzatu ere, erranez besteak beste mundua otoitz beharretan zela...
|
|
2019
|
|
|
Hura zen itxarotako momentua. Arizaleak eta musikariak frontoitik ateraz iren, kanpoan zain
|
zeuden
artzainak eta kabaleak gehitu zitzaizkien, eta horrela, inon pausatu gabe, herriaren kanpo aldeko pentzetan ezarririk zuten agertokiraino joan ziren, gainerako guztiok, aterkia eskuan zabalik, gibeletik gindoazkielarik. Bidean asto bat zeraman gizonarekin hitz egin nuen.
|
|
|
Richardi galdetu diot. Konturatuta
|
nago
artzainak Amerikakoek diotena errepikatu besterik ez duela egiten.
|
|
2020
|
|
|
" Gure historiaren parte handia da Ameriketan
|
egondako
artzainena, izugarri inportantea da belaunaldi hauek bizi izan dutena ezagutzea" Erramuzperen ustetan. Abisua luzatzen du aski fite:
|
|
|
Aldatzan behera zihoan hirukoteak egurrezko egituran igota
|
zeuden
artzain senar emazteak agurtu bezain laster Antharkek proposatu zuen: " sar gaitezen euren txabolara, gutxienez chang katilukada bat emango digute.
|
|
2021
|
|
|
Berarekin
|
zegoen
artzain txikiak, ordea, unai horrek, etxeratu zenean, pattar usaia zekarrela zioen eta, ondoren, zurrutari ekin ziola.
|
|
|
Amaierako agur gogoangarrietan nahiko lan izan genuen malkoei eusten. Txapeldunaren txapela buruan eta belazean artaldeari begira
|
dagoen
artzain bat nola, gorputz nekatuaren pisua makilaren gainera botata, halaxe irudikatu zuen Ametsek metafora perfektua oholtzan. Bejondeizula, Amets!
|
|
2022
|
|
|
Hain
|
zegoan
artzaina liluraturik mirari haren aurrean, non ardiak itxi eta hiri aldera jo baitzuen. Merkatuko plazan jarri eta xirula bitxi hura jotzeari ekin zioan eta haren ingurura hasi zuan jendea biltzen, denek entzun nahi baitzuten.
|
|
2023
|
|
|
Horrek ez du esan nahi jende guztia kastroetan bizi zenik. Pentsatzen da baserri edo laborantza ustiategi gisakoetan ere bizi zirela jende batzuk, edo etxoletan; beharbada nomada gisa ere bai beste batzuk, eta Pirinioetan egiaztatuta
|
dago
artzain komunitateak ere bazirela. Baina Burdin Aroan herri harresituez aparte bizi zirenei buruz are informazio gutxiago dago.
|
|
|
Nola
|
dago
artzain mundua gazteen artean?
|
|
|
Kanpaleku nagusian, artzainaren eta haren familiaren bisita izaten zuten zenbait egunetan; izan ere, euskal mendizaleen kanpalekutik gertu
|
zegoen
artzainaren etxola, lau makilarekin eta plastiko ziztrin batzuekin atondua. «Aldietako batean, familia osoarekin igo zen pare bat asterako:
|
|
|
Oraindik zaharra ez bada ere, nostalgiaz gogoratzen du garai hura, eta erru sentipen ezkutatu batek zizta egiten dio desagertzeko bidean
|
dagoen
artzain lanbidea utzi izanagatik.
|