|
2002
|
|
|
Edonola ere, nahikoa dugu gailetatxoak pilaturik dauden karpetara jo eta biziki soila bada ere zeinahi testu prozesadoreren bitartez (Macintosh en Simpletext, Linux en Pico edo Windows en Ohar koadernoa, adibidez) bertan
|
dauden
artxiboetako edozein irekitzea.
|
|
|
informatika sarearen bidez lotu zituzten, bide batez estudioetan ordenagailuak errealizazio tresna bilakatuz, GDS sistemari esker. Intranet sarearen bidez, estudio guztiak ISDN edo ADSL hari telefonikoz loturik egoteaz gain, eta, beraz, soinu informazioa batetik bestera kalitate handiz bidali ahal izateaz gain?, zerbitzari zentral batean grabaturik
|
zeuden
artxiboetara heltzeko aukera zuten edozein estudiotik, oso modu errazean. Halaber, programazioa automatizatzea lortu zuten digitalizazioari esker, baita publizitatearen kudeaketa hobetzea ere.
|
|
2004
|
|
|
2 Demanda edo erantzuna aurkeztean, alderdiek ezin badituzte eskuratu aurreko paragrafoaren lehen hiru zenbakietan aipatu agiri, baliabide eta tresnak, orduan zehaztuko dute horiek
|
dauden
artxibo, protokolo edo tokia, edota ziurtagiria lortzeko erregistro, erregistro liburu, jardun nahiz espedientea.
|
|
2006
|
|
|
Ikerlari batzuek diotenez ondo pentsatutako hilketak izan ziren haiek eta horregatik uste dute froga dokumentalek nonbait egon behar dutela. Tamalez, oraindik zailtasun handiak
|
daude
artxiboetako zenbait eduki arakatzeko, nahiz eta urte batzuetatik hona gauzak asko aldatu diren alde horretatik.
|
|
2007
|
|
|
(2) Instalatutako Rootkit ak: antibirusa erabili aurretik, ordenagailuan instalatuak
|
zeuden
artxibo edo programak ezkutatzen dituzten programak.
|
|
2008
|
|
|
Programa gehienek aukera ematen dute urrutiko ordenagailuan
|
dauden
artxibo multimediak ikusi eta entzuteko, baldin eta banda zabalera on samarra badugu (ADSL konexio gehienek balio dute).
|
|
2009
|
|
|
–Ez
|
dago
artxiborik! –oihu egin zuen Oskarrek, grabagailua lurrera botaz?.
|
|
|
–Sora ez
|
dago
artxiboetan, Phineas.
|
|
|
Halere, tamalez, badira oraindik, Gerra Zibileko eta gerraondoko garai ilunakezagutzeko oso garrantzitsuak diren arren, eskuragaitzak diren funtsak (atzerrikohainbat artxibo, esku pribatuetan
|
dauden
artxiboak, elkarteenak...) eta itxitadauden eta kontsultatzeko aukerarik ez dagoen hainbat artxibo multzo, esaterakoelizaren artxiboak. Gerra Zibila bukatu zela 70 urte igaro dira eta artxiboak irekitabeharko luketeen arren, oro har, elizaren artxiboetan gerra garaiko dokumentazioaezin daiteke kontsultatu lege hutsuneak direla-eta.
|
|
|
Txosten horiekinguztiekin Falangek salatarien eta sare zabala osatu zuen frankismoan zehar. Egun, Kultura Ministerioaren pean
|
dauden
artxiboetatik desagertudira txostenak. Alta, Militar Ministerioaren pean daudenak mantendu dira.
|
|
2010
|
|
|
Sare sozialak bikainak dira zure helburua enpresa batean egiten duen langile bat bada, bere WiFI konexioari esker Facebooken duen lagun taldea ezagutu dezakezulako. Horrela, horietako baten izenarekin email kontu doako bat sortu, biktimaren konfidantza irabazi eta astebetera infektatua
|
dagoen
artxibo bat bidaltzeko aukera ematen dizulako, esan du.Mitnickek uste du dena konfidantza eta sinesgarritasun kontua dela. Ez da zaila edonork horrelako teknika bat sinestea, izan ere, gizakiaren ohiko jarrera da besteari lagundu nahi izatea edota ezetz esaten ez jakitea".
|
|
2011
|
|
|
Historia jagoteko
|
daude
artxiboak eta bertako langileak. Hala uste izango du baten batek.
|
|
|
Adinari lotutako funtzio garrantzitsuenen narriadura —entzumen oroimena eta elkarrizketa bat giro zaratatsuan entzuteko eta mantentzeko gaitasuna— moteldu egiten da, antza, bere bizitzan musika tresna bat jotzen aritu diren pertsonengan. Neuronak aktibatzeko musika Autoreek diotenez, onura horren arrazoia da musika tonuek nerbio sistema aktibatzen dutela, hots, entzundako soinu bakoitzarekin irekita
|
dagoen
artxibo moduko bat sortzen dutela, eta, gainera, jardueran parte hartzen duten garuneko zatiak estimulatzen dituztela. Eremu horiek “entrenatzen” dira, eta zahartzaroarekin lotutako gabeziak atzeratzeko aukera ematen dute.
|
|
2012
|
|
|
12 Zein da artxibo zentralizatuen eta deszentralizatuen arteko aldea? 13 Azal ezazu zer desberdintasun
|
dauden
artxibo zentralizatuetan eta deszentralizatuetan sartzeari dagokionez. 14 Artxibo batekin lanean ari garenean garrantzitsua da arau orokor jakin batzuk errespetatzea.
|
|
|
– Fitxategiak
|
dagokien
artxibora itzulitakoan, haien ordez zeuden txartelak atera eta noiz itzuli diren idazten da artxibo erregistroan.
|
|
|
Datu motaren arabera, legeak hiru segurtasun maila ezartzen ditu, eta maila horien arabera, pribatutasun eta babes neurri jakin batzuk hartu behar dira. Paperezko euskarrian
|
dauden
artxiboetan, honako neurri hauek hartu behar dira:
|
|
|
Agustindarretako artxiboan txukun bilduta dagoela erakutsi digute Xabier Ugartek eta Lupe Azpiazuk, musikari eta sortzaile handiaren alabak. " 600 kilo baino gehiago
|
daude
artxiboan, milaka partitura dago", azaldu digu Azpiazuren lana oso gertutik ezagutzen duen Xabier Ugarte musikariak.
|
|
2013
|
|
|
Beraz, hedabideak ez dira osoki erakunde publikoen menpe. Ez
|
dago
artxiboaren antolaketa komunik, are gutxiago artxibo bateraturik. «Tokiko hedabideak, oro har, bakoitza bere aldetik dabitza.
|
|
2014
|
|
|
Sistema horren desabantaila da dokumentuak indarrez igaro behar direla Google Driveren bidez, nahiz eta beste sinkronizazio aukera batzuk izan (adibidez, Dropbox). Beste hiru alternatiba doan hop To oso aplikazio interesgarria da, bai doakotasunagatik, bai
|
dauden
artxibo hodeiekin bateragarria delako, eta horrek barne hartzen ditu Dropbox eta Google Drive edo Microsoft OnEdrive. Onartzen ez duen bakarra Icloud de Apple da.
|
|
2016
|
|
|
Pendriveari txanotxoa kendu ondoren, ordenagailuko USB zulo batean sartu zuen esku dardartiz. Klik batzuen ondoren, bertan
|
zegoen
artxiboaren izena irakurri zuen. Azken ziaboga jartzen zuen letra handiz lehen orrialdean, idazlearen izen abizenen gainean.
|
|
|
Larzabalek preziatzen zuen, baina haren iritziz erreberritua izan behar zuen. Euskal antzerkigintzaren itzulia egin zuen,
|
zeuden
artxiboak bilatu, ez al zen euskaltzain ere. Eskura zituen tresnak baliatu zituen antzerkiarekiko zuen grina joritzeko, pastoral gisako ikusgarriaren sortzeko.
|
|
|
Ez zen oso idazle emankorra, alabaina, San Frantzisko Xabierrekoari eginiko bertso batzuen egilea dugu, 1857.eko urriaren 18an Bonaparte printzeak berak Elizondon bertan jaso zituenak. Goienetxeren predikuak bezala, bertso horiek ere argitaraturik ditugu, eta beraz, ez
|
dago
artxibora jo beharrik irakurri ahal izateko. Argitara eman zituen lehenengoa Nikolas Altzola izan zen, 1967.eko Herriaren Lagunen aldizkaritxoan, eta berrikiago ere, jadanik aipatu Pagolaren bilduman ditugu irakurgai:
|
|
|
Legeetan agertzen da beste herritarren eskubide berak ez zituztela agotek, baita anitz gauza debekatzen zitzaiela. Nafarroako herri batean, Lesakan, ezarri zituzten ordenantzak agotei buruz 15 mendean, adibide gisa
|
daude
artxiboetan (Artxiboak 2). Zabalduenak zirenak bi taldetan banatu ditut beren erran nahiaren arabera.
|
|
|
Artxibo batzuk publikatuak izan dira, besteak ez ezagunak dira, beraz orain arte argitaratu gabeak. Liburuaren amaieran irakurgai
|
daude
Artxiboak titulu pean, kronologikoki ezarriak, nahiz eta testuan ez beti hola izan. Lehena 1000 urte ingurukoa da, azkenak 20 mendekoak:
|
|
2017
|
|
|
«prestatuetan» atxilotu zituzten5 Era berean, ordena berriak, bere estruktura guztiaren laguntzarekin, udalak, polizia, guardia zibila, parrokia elizak, karlistak, falangistak eta herritar arruntak?, «etsai» politikoen zerrendak elaboratu zituen horiek ahalik eta azkarren neutralizatzeko asmoz. Ferrol hirian kokatuta
|
dagoen
artxibo militarreko datu basearen arabera, Bizkaian 1937 eta 1945 urteen artean urgentziazko prozedura sumarisimoaren bitartez 32.100 espediente ireki ziren, alegia, probintziako populazioren% 6 inguru jurisdikzio militarren eskuetatik pasa zen6 Adibide gisa, jakin jurisdikzio militar frankistak Bizkaian 14.500 pertsona baino gehiago auzipetu zituela Bilbo konkistatu ondorengo sei hilabeteetan7 H...
|
|
|
" Diharce ri doakionaz badakigu non
|
dauden
artxiboak: hautsetan.
|
|
2018
|
|
|
“Ez dut ulertzen. Ez
|
zaude
artxiboan. Ez Izeta bezala eta ezta Iceta bezala ere”.
|
|
2019
|
|
|
Dokumentu labur bakarra
|
dago
artxiboan. Hiru aipu dio izenburuak, eta hiru zati ditu:
|
|
2020
|
|
|
egilearen izena eta posta elektronikoa, materialarentzako izenburua eta garrantzitsua izan daitekeen bestelako informazioa; hala nola, kalea edo lekua, agertzen diren pertsonak edo bestelako edozein datu esanguratsu. Irudien erabilera
|
dagokien
artxiboen esku utziko da, argitaratzeko eta sare sozialetarako.
|
|
|
Hemen
|
dago
artxiboa, ikusi nahi baduzu.
|
|
2021
|
|
|
" Kontua da Azpeitiko artxiboan 1960 urtetik aurrerako dokumentuak soilik dituztela; eta ez da gutxi, leku askotan beranduagoko artxiboak izaten baitituzte. Nik aukeratutako ondarea zaharragoa zenez, horren inguruko oso informazio gutxi
|
zegoen
artxiboan, eta, hain zuzen, hori zen nik nahi nuena. Izan ere, katalogazioaren hasierako helburua zen oraindik egin gabeko lana egitea", azaldu du Azpillagak.
|
|
|
Zavalaren liburutegia. «Liburuez gain, Antonio Pérezen eskutitz pila bat ere
|
badago
artxiboan. Paulen hitz horiek tximista bat izan ziren niretzat.
|
|
|
Kanpotik inguratu du komentua taldeak, saihetseko bortatik komentuko bi geletara sartzeko. 1791n kanporatu zituzten fraideak, frantses iraultzatik landa, eta, horrekin batera,
|
zeuden
artxibo guziak erre zituzten. Hala ere, komentuak beti Frantziaren zerbitzuko segitu du:
|
|
|
Askotan gertatzen zait deskuiduan lurrundutako ideia bat, hau da, zer aipatu nahi nuen ikusitakoaren kontura edo zein zehaztasun ez nukeen ahaztu nahi, burura berriz ekartzeko ezinean ibiltzea, baina beste batzuetan berriz dator burura kontzentrazio erlaxazio une batzuen ostean. Baliteke ere bide horretatik ez etortzea eta eskuz arakatu behar izatea gaiari
|
dagozkion
artxiboen artean, banan banan zerrendatuz mentalki ea haien artean aurkitzen dudan une batzuk lehenago hain emankorra zirudiena. Baliteke aurkitzea eta baliteke sistema horrek ere huts egitea.
|
|
2022
|
|
|
Gogora k jakin du, hala ere, Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan 1.191 lagun fusilatu zituztela judizioz kanpo. Erabilgarri
|
dauden
artxiboetan eta bibliografian egin den ikerketaren ondorioz jakin du. Ez dakite haietako 54 nor ziren.
|
|
|
Gertatutako guztia ez
|
dago
artxiboetan
|
|
|
Batu nahi dituzten herritarren testigantzen garrantzia azpimarratu du Aranzadiko Buces historialariak, esanez, gertatutakoaren zati bat ez
|
dagoela
artxiboetan jasota.
|
|
|
Agorrileko sapari ihes egin nion Dario Foren umoreak xoraturik eta haren purailla metaforak irudikatzen, maskaren dantzarazten. 1990 urte haietako udaberri batez zen Zitadelako karrikan Sauveur Harrugeten etxea saldu, teilatua kendu, eta barnean
|
zeuden
artxiboak parte lapurtuak izan eta bestea euri pean usteldu. Lohiaren golosotasunetik erauzitakoak bilo idorgailuarekin salbatu nituen ahal bezala.
|
|
2023
|
|
|
Batez ere Nafarroako Artxibo historikoan
|
dauden
artxiboak aztertu ditu historialariak.
|
|
|
Data hori baino lehenagoko testigantzak eta dokumentu aski gelditu dira, erritu zaharra nolakoa zen idurikatzeko. Auzi ugari
|
daude
artxiboetan, hain zuzen, elkarri emandako hitza hautsi zuelako bietako batek eta afera Elizako epaitegietan erabaki behar izan zutelako. Dokumentuak gehienetan Latinez egon arren, zenbait kasutan herritarrek erabilitako hitzak literalki biltzen zituzten; oroit bedi XVI. mendean gehiengoa euskaldun elebakarra zela.
|
|
|
Horretarako, XIX. mende bukaerako hedabide esanguratsuenen azterketa hemerografiko orokorra egin da abiapuntu gisa. Euskal Erria(), Escualdun Gaseta(), Le Réveil Basque(), Eskualduna(), California’ko Eskual Herria() eta Euskalzale() aldizkarien XIX. mendeko zenbakiak aztertu dira, guztiak ere eskuragarri
|
baitaude
artxibo digitaletan, bilduma batzuetan zenbaki batzuk falta diren arren. Ikerketa zabalago horren barruan, artikulu honen helburu zehatza da euskarazko lehen kazetari kronikak identifikatzea eta aztertzea.
|