|
2006
|
|
|
Herrimina gehiago jasan ezinik, faltsutu egin zuen pasaportea –Joseph Catharo izeneko Maltako hizkuntza irakaslea zela zioena–, eta Ukrainara joan zen, orain Nikolas I.a Errusia Guztien tsarraren agintepean
|
zegoen
Ukrainako bere Podolia maitera. Bere jendeak ezagutuko zuen, agian, baina ez zuen ezer esan, eta hamar hilabetez aritu zen hizkuntzak irakasten.
|
|
2007
|
|
|
“Planeta honetarako proiektu paregabea da. Istripuaren lekutik datorren arriskua ez
|
dago
Ukrainako mugetara mugatuta”, esan zuen Yuschenko presidenteak hitzarmena sinatu bitartean. Hala, sarkofago berria Berreraikuntza eta Garapenerako Europako Bankuak finantzatuko du, eta Europako ekialdeko herrialdeetako azpiegitura lanak finantzatzen ditu.
|
|
2008
|
|
|
Bernat Soria Osasun eta Kontsumo ministroak amaitu zuen atzo ekilore olioari buruzko alerta. Soriak bermatu zuen ez
|
dagoela
Ukrainatik datozen produktu kutsatu horren botilarik merkatuan egoteko arriskurik. «Orain merkatuan dagoen ekilore olio guztiak erabateko kalitate eta segurtasun bermeak eskaintzen dizkie herritarrei”, esan zuen prentsaurreko batean.
|
|
2014
|
|
|
Hor kokatzen da Errusiaren arma estrategikoak kontrolatu ahal izateko Europako ekialdean zabaltzen jarraitzen duen sarea, hasi Baltikotik eta Mediterraneoraino, tartean Itsaso Beltzetik pasatuz. Gerra Hotzaren oinordeko den borroka geoestrategiko horretan
|
dago
Ukrainaren egungo klabeetako bat. Errusiak kito esan die AEBei eta EBri eta hordagoa bota du, indar erakustaldia eginez eta, bidez batez, bere interesak babesteko Krimearena moduko xake mugimenduak bideratuz.
|
|
|
Egun Ukrainan ez daude hauteskundeak eskualdeetan eta hauen gobernadoreak, presidenteak eta gobernuak hautatzen dituzte zuzenean. Honen aurrean, hego eta ekialdeko biztanle gehienek Ukraina izaten jarraitu nahi zuten harreman federalekin, baina, Kievek ikuskera horretara gerturatzeko asmorik ez duenez, geroz eta gehiago dira pentsatzen dutenak ez
|
dagoela
Ukrainan jarraitzerik. Ez da inkonpatibilitate esentzial (etniko nazional) batengatik, proiektu politiko desberdinak dituztelako baizik.
|
|
|
EBrentzat eta AEBentzat gatazkaren arazo nagusia da Errusiak matxinoei ustez ematen dien babesa; Errusiarentzat, ordea, Mendebaldeak estatu kolpe baten bidez ezarritako gobernu bati laguntzen dio. Liskarrerako beldurra, gaur Erreferendumerako bi egunen faltan, tentsioa gori
|
dago
Ukraina ekialdean. Donetsken kostako Mariupol hirian, armadak udaletxearen kontrola hartu du berriz ere, Interfaxen arabera.
|
|
|
Beraz, garbi
|
dagoenez
Ukrainaren bihotzean jaio zela, ukrainarra da, ez errusiarra. Guztiok ados, ezta?
|
|
2015
|
|
|
Ezker eskuin ardatzean ideologia berdina dutenek borrokatu dezakete elkarren aurka beraien herrialdeen artean talka badago. Errusiar eskuin muturra zatituta
|
dago
Ukrainako krisian, batzuek aberriaren defentsa lehenetsiz Donbassen alde agertu dira, beste batzuk aldiz, ideologia lehenetsiz Ukrainar estatuaren alde azaltzen dira. Ukrainar eskuin muturrak errazago du, koherentzia ideologikoak eta abertzaleak bat egiten dute Donbassen aurkako gerran, ez dago zatiketarik.
|
|
|
Duela 20 urteko OTANen tiro hotsen oihartzuna entzuten da gaur ere, hain urrun ez
|
dauden
Ukraina eta Siriatik. OTANen eta bestelako aberrazio militarren tiroetatik ihes egin behar izan duten milaka lagun daude, gaur ere, Europako belarri gorretara oihuka, Belgradoko estazio ondoko parkean zain.
|
|
2021
|
|
|
Jarraian, Medvedtxukenak ziren hiru telebista kate itxi zituzten. Kremiletik gertuen
|
dagoen
Ukrainako politikarietako bat da bera, eta Putinen aitajauna esaten diote, Errusiako presidentearen alabetako bat haren besoetakoa delako. Aste honetan, baina, Putinekin hitz egiteko prest agertu da Ukrainako estatuburu Volodimir Zelenski, eta Donbassen biltzeko eskaintza egin dio.
|
|
2022
|
|
|
Halaber enpresen merkatu zenbait hetsiko ditu, euskal enpresen esportazioentzat. Hegoaldeko enpresentzat Errusia erosle ona da, bestalde 29 enpresa euskaldun
|
badaude
Ukrainan eta 13 postuan kokatzen da esportazioen zerrendan, gehienbat makineria eta autogintzarako. Halaber SWIFT ordain moldetik Errusia kanporatzeak lotura ekonomikoak ezabatzeak oztopoak eraginen ditu.
|
|
|
Ez dakit nola biziko duten egoera hau telebista ikusten duten familietan, jende asko sinetsita
|
baitago
Ukrainan faxistak direla nagusi eta herrialdea haiengandik askatu beharra dagoela. Ziur aski, nolabait, loturak moztu egin dira apurka.
|
|
|
Bestetik, hori ere egia da, inbasioaren aurrean hor
|
dago
Ukrainaren askapen nazionalaren borroka, baina hori ezin da modu isolatuan irakurri, bloke eta sistemen arteko gerra testuinguru batean kokatu behar da, zeinaren lehen biktima ukrainar herria den, eta bigarrena, gerra zabaltzen bada, Europako gainerako herriak izango diren.
|
|
|
Moskuk konpromiso hori hartu du. AEBen arabera, uneotan Errusiako armadaren 100.000 bat soldadu
|
daude
Ukrainako mugan maniobra militarrak egiten. NATO, bestalde, Europa ekialdean duen indar militarra handitzen ari da.
|
|
|
Donetskeko eta Luhanskeko herri errepublikak Donbass eskualdean daude, eta eremu horretako indarrak gerran
|
daude
Ukrainako armadarekin 2014az geroztik. Urte hartan eta 2015ean, Minskeko Akordioak adostu zituzten su eten bat finkatzeko, baina bi aldeetako inork ez ditu errespetatu —batez ere Kievek—; denera, 31.000 bat lagun hil dituzte gatazka horretan, baita 2,5 milioi desplazatu eragin ere.
|
|
|
Donetskeko eta Luhanskeko herri errepublikak Donbass eskualdean daude, eta eremu horretako indarrak gerran
|
daude
Ukrainako armadarekin 2014az geroztik. Urte hartan eta 2015ean, su eten bat finkatzeko Minskeko Akordioak adostu zituzten, baina bi aldeetako inork ez ditu errespetatu —batez ere Kievek—; denera, 31.000 bat lagun hil dituzte gatazka horretan, baita 2,5 milioi desplazatu eragin ere.
|
|
|
Errusiako presidente Putinek atzo adierazi zuenez, prest
|
dago
Ukrainako auziarentzat «irtenbide diplomatikoak» bilatzeko. Hori esanda, ordea, ohartarazpen bat egin zuen:
|
|
|
Txina prest
|
dago
Ukrainaren eta Errusiaren arteko gatazkaren konponbidean bitartekari lanak egiteko. Moskurekin harreman ona du Pekinek, eta Ukrainako Atzerri ministro Dmitro Kulebak Wang Yi Txinako Atzerri ministroari galdegin zion.
|
|
|
Muga zeharkatu nahi dutenekin hitz egiten du, «bestaldera» doazenekin. «Boluntario asko
|
daude
Ukraina askatzeko prest: esperientzia militarra dutenak, medikuak...».
|
|
|
Ez litzateke harritzekoa, Ukrainak Odesako portua minez babestu nahi izatea. Gerraren azken egun hauetan, zantzu guztiek erakutsi dute Errusiaren helburuetan
|
dagoela
Ukraina mendebaldeko portu nagusia. Hiria itsasotik hartzea litzateke aukera nagusia.
|
|
|
Gauzak horrela, oraingoz, ez dirudi blokeatutako garau horiek itsasoratuko direnik. Aitzitik, beharrezkoak izango dira gerra betean
|
dagoen
Ukrainan.
|
|
|
Ez dakigu zenbat emakume geratu diren Ukrainan. Handitasun horren berri ez
|
dago
Ukrainatik iristen diren lekukoengan oraingoz, baina denborak erakutsiko du haiek ere badirela, eta handik kanpo, edonon. Emakumeon handitasunak ez du neurririk.
|
|
|
Ez dakigu zenbat emakume geratu diren Ukrainan. Handitasun horren berri ez
|
dago
Ukrainatik iristen diren lekukoengan oraingoz, baina denborak erakutsiko du haiek ere badirela, eta handik kanpo, edonon. Emakumeon handitasunak ez du neurririk.
|
|
|
Alkateak azaldu du iragan asteartean batzartu zela Javier Remirez Nafarroako Gobernuko lehendakariordearekin eta Eduardo Santos Migrazio Politiketako kontseilariarekin, «era koordinatuan lan egiteko». Horrez gain, Iruñeko Udala harremanetan
|
dago
Ukrainako herritarren elkarteekin eta bestelako eragile sozialekin, ukrainarrei harrera egin eta laguntza koordinatzeko. Besteak beste, areto bat atondu dute Iturrama auzoko Civivox gunean, «elkarteon egitekoa koordinatu ahal izateko».
|
|
|
Gas, gasolina eta argindarra sekula ikusi gabeko garestitzea izaten ari direla igarri eta dagoeneko sufritzen baitute herritarrek eta enpresek, hala autonomoek nola konpainia handiek. Urkulluk aditzera eman du euskal gizarteari ere
|
badagokiola
Ukrainaren alde eta Putinen aurka ahalegin ekonomikoa egitea eta zerbait galtzea, beste agintari europarren antzeko mezua helarazita. Josep Borrell Europako Batasunaren erroen egungo zaindari oldarkorrena bihurtuta azaltzen da Hegoaldeko telebista kateetan, ordu erdiro edo mantra berarekin.
|
|
|
Errusiako eta Ukrainako ordezkaritzak gerra eteteko zirriborro bat negoziatzen ari diren honetan, TASS Errusiako berri agentziak jasotakoaren arabera, Errusiako negoziatzaileen buru Vladimir Medinskik esan zuen Ukrainaren neutraltasun estatusa eta NATOn ez sartzea direla Mosku eta Kieven jarrerak gehien gotortu dituzten gaiak. Hala ere, gaineratu zuen «ñabardurak»
|
daudela
Ukrainak eskatzen dituen segurtasun bermeekin lotuta. Herrialdearen «desmilitarizazioaren» inguruan, berriz, adostasuna lortzeko «erdibidean» daude, Medenskiren arabera.
|
|
|
Exijitu du «berehala» ireki daitezela korridore humanitarioak Mariupolen, Zaporizhiarako bidea egiteko, «armak utzi beharra eskatzen duen inolako baldintzarik jarri gabe». Verextxukek gerora jakinarazi du zortzi bide irekitzeko akordioa egin dutela Errusiako armadarekin, baina horietan ez
|
dago
Ukraina hegoaldeko hiri hori.
|
|
|
Han egiten ziren SESBeko misil nuklearrak, Antonov misilak eta horiek. Eta, gainera, afinitate handia
|
dago
Ukrainaren eta Errusiaren artean, esaldi ezagun hori: «San Petersburgo da Errusiaren burua; Kiev ama, eta Mosku bihotza».
|
|
|
Su etenaren dokumentuen zirriborroek ez dute «desnazifikazioari», «desmilitarizazioari» eta errusiera hizkuntzaren lege babesari buruzko aipamenik egiten, Financial Times egunkariak aurreratu duenez. Kazeta horrek jasotakoaren arabera, Errusiak bertan behera utziko du Ukraina «desnazifikatzeko» helburua, eta Mosku prest
|
dago
Ukraina EB Europako Batasunean sartzeko, Kievek militarki lerrokatu gabe jarraitzen badu.
|
|
|
Lehen aldia izango da Errusiak korridore humanitario bat irekiko duela Mariupolgo altzairutegian, trukean azpiegitura horren barruan
|
dauden
Ukrainako 2.000 bat soldaduak errenditzeko eskatu gabe. Mariupolen geratzen diren erresistentzia gune bakarretakoa da Azovstal altzairutegia; hamar kilometro koadroko industria eremu bat da, Europako altzairutegi handienetako bat, eta lurpean tunelak ditu, gainera.
|
|
|
Lehen aldia izango da Errusiak korridore humanitario bat irekiko duela Mariupolgo altzairutegian, trukean azpiegitura horren barruan
|
dauden
Ukrainako 2.000 bat soldaduak errenditzeko eskatu gabe. Ebakuazio plana gauzatzeko menia hiriko bozgorailuetatik iragarriko dute ordu erdiro, altzairutegiaren barruan dauden herritarrek entzun dezaten.
|
|
|
Moskuk atzo baieztatu zuen armadak industrialdea beste behin bonbardatu zuela. Argudiatu zuenez, azpiegitura horretan gotortuta
|
dauden
Ukrainako 2.000 bat soldaduk zibilak ebakuatzeko iragarritako su etena «baliatu» zuten altzairutegian bertan borroka posizio militar hobeak hartzeko. Sviatoslav Palamar Ukrainako Azov unitate militarreko komandanteordeak, berriz, esan zuen Errusiako militar gehiago iristen ari direla hiriko portura.
|
|
|
Errusia ez da Estatu faxista, baina hurbilago dago horretatik Kieveko gobernua baino, batez ere asmo inperialistan. Galdera da zergatik eskuin muturrak aurrea hartu dion ezkerrari (nahiz eta berau presente
|
egon
Ukrainako erresistentzian, askok hori onartzen ez badute ere) esparru honetan ere.
|
|
|
Kieven esanetan, altzairutegian harrapatuta zeuden haur, emakume eta adineko guztiak ebakuatu dituzte. Zelenskik, berriz, aitortu du «ia ezinezkoa» dela industriagunean bertan gotortuta
|
dauden
Ukrainako soldaduak eta Azov batailoi paramilitarrak erreskatatzea —eskuin muturreko talde armatu bat da— Bide beretik, Errusiari egotzi dio ebakuaziorako ahaleginak blokeatzea. Mariupolen geratzen diren erresistentzia gune bakarretakoa da Azovstal altzairutegia.
|
|
|
Errusiako tropek «erabateko garaipena» lortu zuten atzo Ukrainako Mariupol hirian, Azovstal altzairutegian 82 egunez gotortuta
|
zeuden
Ukrainako soldaduek eta Azov batailoi paramilitarreko kideek —eskuin muturreko talde armatu bat— «amore eman» ostean, Donetskeko Herri Errepublikako lurralde defentsarako buruak aditzera eman zuenez. Orotara, 264 soldadu atera zituzten altzairutegitik, eta horietatik 53 Errusiaren kontrolpean dagoen Donbassko eskualdeko Novoazovsk hiriko erietxe batera eraman zituzten, «larri».
|
|
|
Ukrainako gerran, Errusiak atzo ziurtatu zuenez, Mariupolgo (Donetsk oblasta) Azovstal altzairutegian gotortuta
|
zeuden
Ukrainako soldaduek eta Azov batailoi paramilitarreko kideek —eskuin muturreko talde armatu bat— «amore eman» zuten. Guztira 694 izan ziren; Defentsa Ministerioko bozeramaile Igor Konaxenkoven arabera, orotara 959 soldadu atxilotu dituzte astelehenetik, eta 80 militar «larri» daude zaurituta.
|
|
|
Erantsi zuen Ukrainako elikagaien esportazioaren egoera «kritikoa» dela. Zehazki, Turkiak esan zuen Moskuren erantzunaren zain
|
dagoela
Ukrainako garia Itsaso Beltzetik esportatzeko. Otsail amaieratik 20 milioi tona gari daude blokeatuta Ukrainako portuetan.
|
|
|
Hein handi batean, Europak «jasangarritasuna lehenetsi» duelako, eta «albo batean utzi» lehiakortasuna eta hornidura segurtasuna. «Gerra honetan galtzaile bat
|
dago
Ukrainarekin batera: Europa.
|
|
|
Peskoventzat, «dena argi»
|
dago
Ukrainaren inguruan, baina, Moldaviari dagokionez, uste du «jarrera europazalea eta estatus hori Errusiaren kontrako iritziarekin nahasten» dituela: «Orain ikusten dugu Moldaviak europarrak baino europazaleagoa izan nahi duela.
|
|
|
Zelenski errusiar hiztunaren sinaduraren zain
|
dago
Ukrainako Parlamentuak herrialdea «deserrusiartzeko» hartu berri duen erabakia. Legeak, hain zuzen, 1991 urteaz geroztik errusiar herritarrak direnek egindako musika debekatuko du, komunikabideetan eta gune publikoetan.
|
|
|
Bandera urdina bere etxera itzuliko da, dagokion tokira: behin behinean okupatuta
|
dauden
Ukrainako kokagune guztietara», esan zuen atzo Volodimir Zelenskik, Ukrainako presidenteak. Gerrak sei hilabete bete ditu gaur, eta, frontean tiro eta bonba hotsak egunerokoak diren arren, gero eta handiagoa da egoera ez atzera ez aurrera dagoen sentipena.
|
|
|
Bestalde, IOM Nazioarteko Migrazio Erakundeak atzo jakinarazi zuen jada 6,9 milioi barne desplazatu
|
daudela
Ukrainan. Iragan hilabetetik Ukraina hegoaldean eta ekialdean egon diren erasoek eragin dute kopurua igotzea.
|
|
|
Inbasioaren ondorioz Errusiak okupatutako lurrak atzera berreskuratzeko kontraerasoa hasi zuen Ukrainako armadak duela aste batzuk. Azken hilabeteetan kontrolpean izandako eremuetako batzuk galtzen hasi da Errusia Ukraina ipar ekialdean eta hegoaldean, eta, horiek horrela, Moskuren menpe
|
dauden
Ukrainako lurraldeetan erabaki bat hartu dute: erreferendumak egitea herritarrei galdetzeko ea nahi duten haien lurraldea Errusiako Federazioan sartzea.
|
|
2023
|
|
|
Txinak «bakearen eta elkarrizketaren alde» jarraituko du lanean, «Ukrainako krisian akordio politiko bat» lortze aldera. Herrialdea konprometituta
|
dago
Ukrainaren eta Errusiaren arteko irtenbide adostu bat erraztearekin, Wang Yi Txinako Atzerri Gaietarako Batzorde Zetraleko buruak atzo adierazi zuenez, Municheko Segurtasun Konferentzian. Yiren arabera, Pekin bake egitasmo bat ontzen ari da, eta azken xehetasunak fintzea falta zaio hura publiko egiteko.
|
|
|
Gaur egun, askoz ere gerra korrespontsal gutxiago
|
daude
Ukrainan. Interes mediatikoa galdu da?
|
|
|
Antony Blinken AEBetako Estatu idazkariak, CNN telebistan emandako elkarrizketa batean, adierazi zuen Ukrainiak gerran galdutako eremuaren %50 kendu diola Errusiari jada. «Kontraerasoraren hasieran
|
dago
Ukrainia oraindik, baina hainbat kilometro karratu irabazi ditu jada», esan zuen Blinkenek. «Errusiak porrot egin du.
|
|
|
Baina batasun horrek baditu arrakalak. Hungaria laguntza militarra ematen segitzearen aurka agertu izan da sarri; Polonia haserre
|
dago
Ukrainarekin zerealen auziarengatik; eta Eslovakiak, orain, ez dio armarik eman nahi Kievi. Horri gehitu AEBetako Kongresuak onartu duen azken aurrekontutik kanpo utzi dituela Ukrainari laguntza militarra emateko diru sailak.
|
|
|
Neurri batean, hortaz, Hungariaren beto eskubidearen menpe
|
dago
Ukrainak estatu gisa irautea. Eta, aldi berean, AEBetako Kongresuak ere zeresana du bai horretan, bai Errusiarekin edukitzen ari den gerraren garapenean.
|
|
|
Eusko Jaurlaritzak eskuduntza ez eduki arren, ez du ezer egiteko borondaterik azaldu, gerra honetan oso lerrotuta
|
dagoelako
Ukrainaren eta NATOren alde; beraz, erabaki du Pablo Gonzalezen alde ez duela egingo. Ez dauka beharrik legearen arabera, borondate kontu bat da, baina egin izan du, adibidez, atzerrian heriotza zigorrera kondenatuta egon diren beste euskaldun batzuengatik.
|