|
2008
|
|
|
Bestalde, alde batera utziko dugu hemen beste gogoeta interesgarri bat egiteko aukera: Gramatika sortzailea bezalako teori esparruen inguruan sortu izan direnak ikusi adibidez testuko 3.1.1 ataleko (40b?) nazioarteko arauei
|
dagozkie
ala euskararen araua propioen arabera (erabilera mota jakin baterako) sortu ote dira. Berez, zorrozki jokatuta garbi izan behar dugu zer diren kimikako IUPAC bezalako nazioarteko batzorde batek finkaturiko nazioarteko arauak:
|
|
|
Baina gaur arte soluzionatu gabe daukagun dilema bat dakar Txillardegik plazara: euskaldun izateko modu bakarra
|
dago
ala iritsiko gara, patxadaz, gurean bi edo hiru hizkuntza izan zirela, direla (eta izango direla) onartzera?
|
|
|
d). Herentzia, rik
|
dagoen
ala ez12 alde batera utzita, buru ez den osagaia, euskararen kasuan ezkerreko izena, nola ulertuko genukeen azter dai teke. Hau dela eta, funtsean hiru baieztapen jaso ditugu:
|
|
2014
|
|
|
Eta albokoak erantzun ziola ahapeka: . Ez dakizu euskeraz eskribidutia prohibiduta
|
dagoela
ala, igual horrexegai tik ipini behar izan dau holan??. inozentzia bedeinkatua geurea. orrialdea pasatu, eta aurrera.
|
|
2021
|
|
|
Deigarri gertatzen da adjektibo kategoriako mugatzaileen kopurua, OEHko datuak ikusita XI. mendean dagoeneko ageri dena (soilgune). Azter ditzagun zenbait adibide, bereziki mugatzaile bera eta mugakizun bai une eta bai gune duten izenenak, esanahi alderik
|
dagoen
ala ez ikusteko: Printzipioz, dirudienez, jende gehienak bat egiten du proiektu honetan, estatu bakarra, bi komunitateren errespetoan artean halako bakegune bat sortze (Berria); Eskola Bakegune proiektua (Berria); Historialariek betidanik hiru ataletan zatitu dute guda.
|
|
|
Eta, azkenik, beste eratorpen morfema baten ondoren edo aurretik ager daitezkeen ala ez. Informazio hori guztia izango dugu kontuan forma bereko bi atzizkiren aurrean
|
gauden
ala ez erabakitzeko: arik, esaterako, itxuraz forma bakarra izan arren, batzuetan izen bizidunak, lanbidea adierazten dutenak sortzen ditu (pilotari, dendari), eta beste batzuetan izen bizigabeak (janari, edari).
|
|
|
Etxepare); Eta orai horra nun besteño bat plazaratu duen, berdin aberatsa," Euskal Herriko etxeak" (Herria). Dena den, ez dago argi adibide horietan atzizki txikigarria izenondoari bakarrik
|
dagokion
ala [izen+ adjektibo] adjektibo sintagma osoari; adierari erreparatuaz, badirudi sintagma osoa dela atzizki txikigarriak besarkatzen duena.
|
|
|
Beste horrenbeste esan dezakegu tresna deskribatzaile, ahalegin iraultzaile edo txartel hori zigortzaile multzoez; tresnak ez du deskribatzen, ahaleginak ez du iraultzen eta txartel horiak ere ez du zigortzen. Ahal den neurrian, gogoan izan genuke ‘agente’ baliorik
|
badagoen
ala ez, eta, ezkerreko izena agentetzat hartu ezin denean, gaztelaniazko expediente sancionador terminoari euskaraz zehapen espediente ordaina ematera eraman gaituen bidea hartu eredu. Hau da, izenaren eskuinean le edo tzaile atzizkiaren bidez eratorririko osagaia baliatu ordez, aditzetik eratorritako izena (edo tzeko) ezarri izenaren ezkerrean:
|
|
|
: Norantz joko dugun galdetzen dut (Lertxundi); Etxe hau nork gobernatzen duen ez dakit (Mitxelena); Barnean
|
zegoen
ala ez jakin behar zen lehenik (Satrustegi). Zergatik galderaren erantzun diren kausazko perpausak:
|
|
|
Bere laguna depresio latzak jota zegoela uste zuen, baina Bere laguna depresio latzak jota zegoela uste al zuen?, Bere laguna depresio latzak jota zegoela uste izan balu. Azken bi adibideetan ezin da jakin laguna benetan depresioak jota
|
dagoen
ala ez.
|
|
|
Hannak bakarrik eusten beti ere bere zalantzari, ea zuzena ote zen gu ezkontzea, zuzena niretzat (J. A. Arrieta); Galda daiteke orain ea Peruren alde ote
|
gauden
ala kontra (Mitxelena); Eta ausartu nintzen galdetzen ea ezer egitekorik ote zuen arratsaldean, eta ezetz erantzun zidan (Saizarbitoria).
|
|
|
etxean ikusia; umeak ikasia... Halakoetan, duda izan genezake partizipioa arras izen itxuran
|
dagoen
ala erlatibo laburtu bat den. Gehienetan molde horretako partizipioen adiztasuna ongi ageri da, partizipioaren ondoan osagarri gramatikalak nahiz ko gabeko adizlagunak ager baitaitezke:
|
|
|
Badut zer edo zer esku artean (O. Arana); Euren helburua edozein dela, zer edo zer egin beharra daukagula uste dut (Landa); Bortxazko lan hark, batzuetan, zer edo zer irensteko ahala eskaintzen zion (Bidegain); Ezin zen igarri lasai
|
zegoen
ala izugarri urduri, zer edo zertan pentsatzen ari zen ala isileko poliziek epaileen aurrean ematen zituzten azalpenak entzuten (Morales); Zalapartak entzuten dira tanpez, eroriko baldar eta urrunen antzekoak, zer edo zerk lur joko balu bezala (K. Izagirre); [Txantxangorria] hasten da txioka, salto alde batera eta salto beste aldera, txioka eta txioka, makilatxo bat zirudien zer edo zertxo baten aldamenean...
|