|
2004
|
|
|
Apurka apurka, ahaztuz nindoan guztiaz. Antiaju Berde eta errotako teilatuan ikusitako bi hortzaundi haiek aspaldi bateko pertsonaiak iruditzen zitzaizkidan, edo noizbaiteko amets gaizto batean azaldu bezala desagertutakoak; gerra kontuak, bukatua
|
zegoen
ala ez, Bizkarroker bezalako zaharren kontuak; inguruetako mendi batean erorita zegoen abioia edo kanposantu ttikiko gurutzeak, esanahi gabeko gauzak. Gaurko egunetik begiratuta, zera ikusten dut garbi, bizitzaren martxak modu hartan segitzera, galdu egingo nuela, erabat eta betikoz, La Vacheren adiskidetasuna, hasierako egunean bion artean sortutako konfiantza eta elkar ulertze hura.
|
|
|
Hantxe zegoen koska. Horregatik ez zituzten harrapatzen, elkarren artean sistema bat zeukatelako; arriskua
|
bazegoen
ala ez zegoen adierazteko baliatzen zitzaien sistema bat, hain zuzen ere. Ordea, zein zen sistema?
|
|
2010
|
|
|
" Ardixek? Ardizain
|
geunden
ala. Ez ziren txarrixek ala?"".
|
|
|
Bestela, etxe abandonatua ematen du Iruainek." Gora begira jarri ginen denok, gortina zaharrak benetan zarpailduta ote zeuden konprobatu nahiz bezala. " Pozik
|
zaude
ala iruditu egiten zait?", galdetu nion. " Oso pozik nago, bai", onartu zuen, neskek etxe barrura egin eta bakarrik gelditu ginenean.
|
|
|
Aho eta begi itxiek, ordea, lerro zuzen lasaiak marrazten zituzten Irantzuren aurpegian, lehenago berarenagan izaniko hamaika eta hamaika emakumeren indar metatua, akaso, adieraziz. Egon beharreko tokian
|
nago
ala guztiz kontrakoan. Erantzun posible biak oker baldin badaude, nire bizitza ez doa ondo.
|
|
|
Txarrerako zein onerako, osasunean zein gaixotasunean... azkenean deskubritu dut zertan den desberdin ezkonduta
|
egotea
ala ez.
|
|
|
Honek garbiki adierazten du herria idazten ez zen hizkuntzaz mintzatzen zela. Idazkariek, aldiz, batzuetan ezagutzen zuten herri hizkuntza, bestetan ez, Euskarazko ele idatziak ongi transkribaturik
|
dauden
ala ez ikusiz nabarmentzen da.
|
|
|
Profesionala izan behar zen zerbaiten ukitzeko. Hitzarmena
|
egon
ala desager ez dut nik terrenoan deus aldaketarik ikusten. Eman zuten finantzamendu euskara mikorik ez zuten proiektu kutre batzuei, urrundik zerbait euskal kutsua zutelako.
|
|
|
Edo, behintzat, moro izan beharrik ez dagoelako. Eta gertatzen zaigu, atomoen eta mineralen aldean, objektuak eta subjektuak garela aldi berean.2 Hagatik gabiltza beti ez dakigula gauzak
|
dagozkigun
ala besteen kontutzat hartu genituzkeen.
|
|
|
Euskara eta euskal kultura zapalduta
|
dauden
ala ez eztabaidatzen denean, ez da hau auto identifikazio nazionalaren interferentziarik gabe egiten. Bere burua euskal nazioarekin lotzen duenak gabezia eta erasoa baizik ez du sentituko Frantzian edo Espainian.
|
|
|
—Ba, zuen iritzia jakin nahi dut —esan zien Pelhok, lasai, harria eskuan erakusten ziela—, ea harri koxkor hau ondo garbi
|
dagoen
ala ez.
|
|
2011
|
|
|
Bai, garai bateko beste partisano batek lan egiten du bertan, klubeko atezaina da, hortaz giltzak kontrolatzen ditu aspalditik. Zaharkituak
|
egon
ala ez, adierazi zuen Giovannik, eta sinbolikoki bada ere, arma horiek hartu behar ditugu, faxismoaren kontrako borrokan eroritakoen lekukoa hartzea bezalakoa izanen baita. Settimok eta Marcok baietz adierazi zuten buruarekin.
|
|
|
...e ezin batek ederrestearen lehiari pena zekarkionean, han galdu ginen izan nahiaren argudioetan izatea eta irautea hain erraz zitezkeenean arrotzen araudiek estekatu ez bagintuzte ala gure bidegabekeriek agian, non dago, diot orain, antzinako miresmena zergatik itzali zitzaigun adeitasunaren argizaria norat galdu ziren solasak, erranak, lagunak zer ibarretatik doaz zaldun erratuen itzalak, han ote
|
gaude
ala ahazturak herbesteratu ote gaitu... udazkenean hurbiltzen naiz aldizka zuen lurraldera eta nere so liluratuan negarra dago malko isilez etsipenaren halabeharrera behin eramanak izan ginenontzat.
|
|
2012
|
|
|
Bertsio berriek diotenez, ingurunea lar higienikoak mikrobio inhibitzaileen lana galarazten du. Arazoa ez da agente patogenoak
|
egotea
ala ez egotea, beste mikrobio" hezitzaileen" falta baizik. Bertsio horien arabera, sistema immunologikoa erreaktiboa gabe, oldarkorra da; inhibitzaileak behar ditu joera hori kontrolatzeko.
|
|
|
Benetako eremu Erreala azken erreferentzia puntu iheskorra da: Benetan
|
badagoen
ala ez ziur ez dakiguna. Benetako eremuaz (Errealaz) aritzerakoan, barnemuin edo erdigune ezkutu, gogor, iheskor eta eskuragaitz baten egia nahi da adierazi.
|
|
2013
|
|
|
Oi, neguko lur; lo
|
zaude
ala hilik. Erantzun zuhur!
|
|
|
Hizkuntzaren gaia herrigintzaren erdi erdian
|
dago
ala ez dago. Eztabaida zaharra da.
|
|
2014
|
|
|
ERRADAZU ilargia beterik
|
dago
ala begi nini horiek bertzerik ez duzu?
|
|
|
Orain pentsatuko duzu Douglassek grabatutako zinten bila hasiko naizela. Akaso ez litzateke zailegia izango antropologoak grabatutako zinta horietan Xamuioren hitzak
|
dauden
ala ez jakitea. Baina horrek egiten ari naizen bilaketatik urrunduko ninduke, detektibearen paperean sartzea izango litzateke, nolabait esateko.
|
|
2015
|
|
|
Eta hori guzti hori kontatu diguzuenak; kasu askotan, iragandakoekiko liluraz eta orainarekiko (eta geroarekiko) desenkantua transmitituz. Baina, hara non, gu hemen eta orain gauden etxeari begira, teilatua erortzear ote
|
dagoen
ala ez. Batzuetan, hasten gara pentsatzen nola berrituko genukeen; haberen batzuk sartu, hormak bota, koloreak aldatu, dekorazioa...
|
|
2016
|
|
|
Naturaren indarren atzean egitasmo bat
|
egotea
ala ez egotea, oinarri oinarriko aukera da, bide bat ala beste hartuta, jainkozkoen definizio zeharo ezberdinetara iristen baikara, bai eta jainkozko eta gizazkoen arteko harreman mota eta erlijio mota zeharo diferenteetara ere. Neolitoko nekazari kulturaren aukera zera da, asmo edo helbururik gabeko naturaren indarrak gizakiak saiatzen direla sinbolikoki bideratu eta kontrolatzen.
|
|
|
Heriotza, esate baterako, naturak gizakien gainean duen indar nagusiaren agerkaritzat jo genezake. Bada, heriotza bera ere arrunt diferenteki irudika daiteke jainkoak
|
egon
ala ez egon tarteko.
|
|
|
" Naturaren indarren atzean egitasmo bat
|
egotea
ala ez egotea, oinarri oinarriko aukera da, bide bat ala beste hartuta, jainkozkoen definizio zeharo ezberdinetara iristen baikara, bai eta jainkozko eta gizazkoen arteko harreman mota eta erlijio mota zeharo diferenteetara ere. Neolitoko nekazari kulturaren aukera zera da, asmo edo helbururik gabeko naturaren indarrak gizakiak saiatzen direla sinbolikoki bideratu eta kontrolatzen.
|
|
2017
|
|
|
" Eta herrialdean [Biskein (sic)] asko miresten diren harrizko hilobi baliotsuak daude, batez ere emakumeek loreekin apaintzen dituztenak, eta haien aurrean argia pizten dute; hilobietan, elizen kanpoaldean, belaunikatu eta esertzen dira beti, meza
|
egon
ala ez; horregatik joaten dira hain gutxitan elizara" (Des bohmischen [etc.], 166). [XX. mende amaieran, jatorri paganoa duen hilobien aurrean sua pizteko errituarekin erlazionatutako aztarna arkeologikoak aurkitu ziren bai Bizkaian Durangaldeko Momoition eta Memaian adibidezzein Gipuzkoan (AZKARATE eta GARCA CAMINO:
|
|
|
EHn zaila izaten da askotan bereiztea zein den zein, mendian aurkitzen diren agorrola zaharren kasuan behintzat. Sardinian, gorago ikusi dugunez, ugari dira osagai hori duten leku izenak, baina ezin jakin horietakoren batzuk metal olei
|
dagozkien
ala ez. Hurrengo liburuan, Liguriaz jarduterakoan, Libiola aipatuko dugu, brontze aroko meatze leku inportantea.
|
|
|
Zenbat irakasle txar dago lanean nota zuelako, balio omen zuelako?). Berdin du kurrikulumak, berdin du prestakuntzak, garrantzitsuena autoritatea (artista) bilakatzeko aukera
|
dagoen
ala ez ikustea baita, ez beste ezer. Prestakuntza ondoren letorke.
|
|
2018
|
|
|
konkistaren aurretik ere, ezagutzen dugun azken iruindarra apezpikua da, Martziano hain zuzen. Zoritxarrez ez dago batere argi Opilano eta haren ondorengoen egoitza erreala Iruñean
|
zegoen
ala zenbait testuk iradokitzen duten bezala, Leire eta beste ekialdeko monasterioen aldean. Ziur esaterik ez badago ere, ez du ematen Iruñearen paisaia monumentala txundigarria zenik garai honetan.
|
|
|
Bibliografian dauden gabeziak zailtasunak azpimarratzen ditu, eta mahai gainean paratzen digu zalantza: ea mende horretan mundu intelektualarekin zerikusirik zuen zerbait
|
zegoen
ala ez. Beharbada, gaia lantzen duten liburu faltak animatzen gaitu baietz esatera; agian, hain zuzen ere oso gutxi ikertu delako pentsatzen ahal dugu mundu intelektualik ez zegoela.
|
|
|
Jauzi egin ondorean bederatzi militarrak aski barreatuta gelditu ziren Auzperri eta Orreaga artean dagoen ordokian eta, ez baitzekiten nazien lurraldean
|
zeuden
ala muga gainditurik, kontuz ibili beharra zuten. Ralph Crawfordi paraxuta bago batean kakoturik gelditu zitzaion eta bera dilindan lurretik zortziren bat metrora.
|
|
|
Muga arras zaindurik
|
egon
ala ez, ixilpeko lanak eta emigrazioak indarra hartu zuten, biak baitziren aterabide bakarrak. 1950eko hamarkadaren bukaeran behorrak Garazira pasatzea arrunta zen, hala nola portugesak 1960koan eta, tamalez, gure herritarren batek berdin gobernatzen zituen batzuk nola bertzeak.
|
|
|
Ibilbide honetan arriskurik handiena Garraldako errepidea zeharkatzea zen, mendi bideak eta xendrak baino zainduagoa zelakoz; behin gainditurik, ez zen bertze errepiderik mugaraino. Lapitzeko pasagunea zelatatzen herritar bat gelditzen zen kukuturik eta, Apezinberrotik lankideak jaisten zirelarik, errepidea garbi
|
zegoen
ala ez gaztigatzen zien.
|
|
2019
|
|
|
Luisillo ez da etorri gure arratseko paseoa ematera". Arazoa zen ez zela ondo gogoratzen egunaren zein ordutan harrapatu zuten kalean, eta ezin zuela jakin arratsa pasatuta
|
zegoen
ala ez.
|
|
|
Gehien interesatzen zaiguna da kota horren azpitik dagoena bereiztea, eta, ez hainbertze, hau edo hori" beldur naiz" gizaldiaren hizkuntza gaitasunaren barne
|
dagoen
ala ez, izan ere, gai bati buruz aritzean, baldin ziur ez bagaude belaunaldi horrek indarrean zuela, sistematikoki bere ondorengoentzat utziko baitugu.
|
|
|
Gure helburua esaldi zaharrenetara joatea izanik, hitz zaharrenak identifikatzea izanen litzateke hurrengo eginbeharra, hitzak baitira, finean, gure esaldien lehengaia; baina, non aurki ditzakegu, eta, ororen gainetik, nola egiazta dezakegu hau edo hori konjugazio perifrastikoa asmatu baino lehen indarrean
|
zegoen
ala ez?
|
|
|
Ez digu gehiegi kezkatzen azaldu duguna —zen hitzari buruz ari gara— zuzen
|
dagoen
ala ez, zeren euskaran garbi ikusten baita zein izan den jarraipena: lehendabizi, orainaldian erabiltzen diren adizki batzuk indarrean jarri zituzten; gero, iraganaldian erabiltzen diren bertze batzuk; eta, azkenik, geroaldian erabiltzen direnak.
|
|
|
—Bi baso dituzu ja zerbitzatuta. Baten batekin
|
zaude
ala?
|
|
2020
|
|
|
Egia esaten badut, kezka piztu zitzaidan, benetan zeruan ote
|
nengoen
ala infernuan. Izan ere, gogoan neukan Satrustegi, antropologoa ez ezik, apaiza ere izan zela.
|
|
|
Abitu zuria jantzi arren, andere ñimiño hark ez zirudien mesedetako ordenakoa. Edonola, ez nekien ordena horretan mojak
|
dauden
ala ez. Harengan jarria nuen arreta sumatuko zuen, laster hasi baitzen solastatzen.
|
|
|
Dantek madarikatzen du Ruggieriren Pisa, Ugolinorekin batera, haren ume errugabeak tormentatzeagatik. Bizimodu arrunteko pertsonaiak bizirik
|
daude
ala hilda. Literaturakoak hilda eta bizirik daude aldi berean, Shrodingerren katua bezala.
|
|
2022
|
|
|
Badira hainbat metodo piezaren barneko tenperatura edo egoera zein den jakiteko (ondo egina
|
dagoen
ala oraino ez, ezagutzeko): jostorratza edo, egokiena, termometroaren orratza sartzea edo gaurko tele termometroarekin neurtzea da, ezer sartu gabe.
|
|
2023
|
|
|
—Guapo
|
dago
ala ez, erantzun dio sorbaldak goratuz.
|
|
|
Dragon Rojotik emakume beltzaran bat atera eta, alde guztietara begiratu eta gero, gizonarengana hurbildu eta makurtu da. Ahmedek ez daki negarrez
|
dagoen
ala ez, baina hotza eman dio, minigona eta bularretakoan baitago eta gaueko hotza eta elur giroa azal beltzaranean itsasten ari baitzaizkio. Dardarka ari da.
|
|
|
Ez zuten gutxiago espero. Tabernariari Eddie, Iron Maidenen munstroaren antza hartu diote, baina ez dakite horretaz mozorrotuta
|
dagoen
ala ez.
|
|
|
Ahmed informazio guztia asimilatzen saiatzen ari da eta kosta egiten zaio ezer argi ikustea, ez dakielako lanean
|
dagoen
ala ez, adibidez, aldi baterako lan kontratua duelako eta, orain, greban dauden bitartean, kontratua deuseztatu dizkietelako, eta kontratazio enpresako enplegatuak aurrerago hitz eginen dutela esan ziolako, zeina, bide batez esanda, aurrean duen enplegatuaren irribarre zabal, zuri eta ergel bera zuen.
|
|
|
Pedro de Orive, Antonio de Loyola, Alonso Diaz Ramirez de Guzman, Antonio Erauso eta, jakina, Katalina Erauso izan ziren andre honek erabili zituen izenetariko batzuk. Ez dago arrazoirik pentsatzeko azken izen hori Katalina berari
|
zegokion
ala beste emakume bati, ez baitago dokumenturik ez eta lekukorik andere alferez hura Katalina bezala ezagutu zuenik, ez bazen emakume horrek Carvajal apezpikuari aitortu ziona. Eta, nork jarriko zuen zalantzan apezpiku baten hitza?
|