|
2000
|
|
|
Hau zabalegia izan daitekeenez, teknologia berriek (batez ere Interneten oinarritutakoek) eta liburutegiek izan ditzaketen harreman orokorrak besterik ez ditugu aipatuko, aurrerago esan bezala
|
egoera
eta errealitate bakoitzak bere egokitzapen berezia behar izaten baitu.
|
|
|
LARRAÑAGA, Anjel Osasun
|
egoera
eta modelua Euskadin. 12 zk. (1979), 11 (Itz.: Gotzon Nazabal).
|
|
|
LARRAÑAGA, Iñaki Euskal soziolinguistikaren
|
egoera
eta bide berriak. 42/ 43 zk. (1987), 7 Euskara Ipar Euskal Herrian. Barnealdeko egoera eta etorkizuna. 54 zk. (1989), 121 Nafarroako egoera demolinguistikoa. 56 zk. (1990), 35 Euskal demografiaren bilakaera. 77/ 78 zk. (1993), 33
|
|
|
LARRAÑAGA, Iñaki Euskal soziolinguistikaren egoera eta bide berriak. 42/ 43 zk. (1987), 7 Euskara Ipar Euskal Herrian. Barnealdeko
|
egoera
eta etorkizuna. 54 zk. (1989), 121 Nafarroako egoera demolinguistikoa. 56 zk. (1990), 35 Euskal demografiaren bilakaera. 77/ 78 zk. (1993), 33
|
|
|
BAKAIKOA, Baleren Alba/ Eskozia. 2 zk. (1977), 49 Euskal ekonomiaren
|
egoera
eta irteera ahalgarriak. 23 zk. (1982), 46 Euskal kultura 1994. 85 zk. (1994), 28 Euskal kultura 1995. 91 zk. (1995), 16 Euroaren ondorioak. 108 zk. (1998), 17
|
|
|
EIZAGIRRE, Xabier; IBARRA, Andoni Filosofia euskaraz: hamar urteko balantzea(). 91 zk. (1995), EKB Abiaburuak eta helburuak. 34 zk. (1985), 9
|
Egoera
eta etorkizuna. 34 zk. (1985), 51 Eskabideak eta ekinbideak. 34 zk. (1985), 141 Euskalduntze Alfabetatzearen I. ihardunaldiak. 59 zk. (1990), 93
|
|
|
ETXEZARRETA, Iñaki; GARAGORRI, Xabier; OSORO, Iñaki Elebitasuna ikastoletan:
|
egoera
eta irtenbideak. 32 zk. (1984), 37
|
|
|
GARAGORRI, Xabier; ETXEZARRETA, Iñaki; OSORO, Iñaki Elebitasuna ikastoletan:
|
egoera
eta irtenbideak. 32 zk. (1984), 37
|
|
|
OSORO, Iñaki; ETXEZARRETA, Iñaki; GARAGORRI, Xabier Elebitasuna ikastoletan:
|
egoera
eta irtenbideak. 32 zk. (1984), 37
|
|
|
EKB
|
Egoera
eta etorkizuna. 34 zk. (1985), 51
|
|
|
LARRAÑAGA, Iñaki Euskal soziolinguistikaren
|
egoera
eta bide berriak. 42/ 43 zk. (1987), 7 Euskara Ipar Euskal Herrian. Barnealdeko egoera eta etorkizuna. 54 zk. (1989), 121 Elebitasuna Euskal Herrian:
|
|
|
LARRAÑAGA, Iñaki Euskal soziolinguistikaren egoera eta bide berriak. 42/ 43 zk. (1987), 7 Euskara Ipar Euskal Herrian. Barnealdeko
|
egoera
eta etorkizuna. 54 zk. (1989), 121 Elebitasuna Euskal Herrian: teoria eta egoera. 32 zk. (1984), 25
|
|
|
ETXEZARRETA, Iñaki; GARAGORRI, Xabier; OSORO, Iñaki Elebitasuna ikastoletan:
|
egoera
eta irtenbideak. 32 zk. (1984), 37
|
|
|
BAKAIKOA, Baleren Euskal ekonomiaren
|
egoera
eta irteera ahalgarriak Euskal kultura 1994. 85 zk. (1994), 28 Euskal kultura 1995. 91 zk. (1995), 16
|
|
|
LARRAÑAGA, Anjel Osasun
|
egoera
eta modelua Euskadin. 12 zk. (1979), 11 (Itz.: Gotzon Nazabal).
|
|
2001
|
|
|
James badiako Ontario eta Quebeceko lurretara, Moosonee eta Chisasibi herrietara bereziki. Zuzenean ikusi ahal izan genuen hango
|
egoera
eta jendearekin mintzatu. Halaber, material idatzi baliotsuak bildu genituen.
|
|
|
Faktore horien artean ez da txikiena euskaldunen borondatea, hau da, euskaldunok hobetsi egin ditugula frantsesa eta espainiera. Kausa objektiboen eta borondate sozial metatuen ondorioa da euskararen
|
egoera
eta ez agintearen eragina. Aginte politikoak, gobernuak, eraginik ez duela izan esan nahi da.
|
|
|
Normalizazio soziolinguistikoak, aldiz, hizkuntzak gizartean duen leku eta funtzioari egiten dio erreferentzia, estatusari. Hau da, zein den hizkuntzaren
|
egoera
eta erabilera gizarte bizitzako alor desberdinetan, familian eta laguna rtean bezala lanean, komunikabideetan edo administrazioarekiko harremanetan.
|
|
|
1. Uste dut gure inguruko bi estatu handiek gaitz erditzathartu izan dituztela beti euskara eta euskararen mundua. Hots, legeetan eta nola edo halako babesa eman diotenean, ez da borondate propioz ez gogo onez izan,
|
egoerak
eta joko politikoen unean uneko interesek hartaratuta baizik. Azken aldiko erasoak ere horrela ulertzen ditut nik.
|
|
|
Esaldi hauetan diplomatiko, estratega militar, bakearen Nobel sari eta kanpo arazoetarako ministroaren ikuspegiak ditugu batera, EEBBen begietatik ikusirik, jakina. Ideia ezin hobea da XX. mendeko inperioaren
|
egoera
eta estrategia era zuzenean laburtzeko. Estrategia hau inperioaren muina da, Interneten irakur dezakegun moduan.
|
|
2002
|
|
|
Bi faseetan landuko diren hausnarketarako materialak osatzeko, aditu talde bati eskatuko zaio iritzia; galdetegi baten bidez, euskararen eta euskalgintzaren
|
egoerari
eta aurrera begira euskararen normalizazioan egin beharreko urratsei buruzko iritziak jaso dira.
|
|
|
Euska ra ren
|
egoera
eta inkesta soziolinguistikoak
|
|
|
batetik, soziolinguistikazko formazioa gizartean hedatu, hizkuntza berreskuratzeko jardunaren mardultasuna eta korapilatsutasuna uler ditzaten. Bestetik, euskalgintzak gizartearen egungo
|
egoera
eta premiei erantzungo badie, mezu berriak hedatu ditu. Soilik horrela izango dugu gizartea prest egungo errealitatea eraldatzen engaiatzeko.
|
|
|
Garrantzi handikoak dira azpiegitura baliabideak ere, eta honetan, aurrekoan bezala, denetarik dago gure unibertsitateetan. Ez dut ezagutzen unibertsitate pribatuen
|
egoera
eta, beraz, ez naiz horietaz mintzatuko. Ahalegin handiak egin dira unibertsitate publikoetarako eraikinak egiteko.
|
|
|
Horrela, erre fe rentzia, eredu bat izango genuke, bere helburuak elebitasunean jartzen dituztenek nora begiratu izango lukete, ez baita elebitasun hitz ponpoxoarekin euskalduntasuna bermatzen, areago oraindik euskara hutsaren hurrengoa den Deustun, UPNAn, Opusen, MCCn... Aldiz, erdarak badu, oro har, erabateko ofizialtasuna, euskararen kaltetan; eta bestela begira euskararen
|
egoera
eta tratamendua Unibertsitate edo lurralde desberdinetan. Euskara normalizatua, naturaltasunez onartua eta ezarria genuke.
|
|
|
4 Oraingo egoera honetan badirudi unibertsitate berean EAEko hizkuntza ofizialen lerro bien bateragarritasuna dela egokiena, beti ere bermatuz ikasleek aukeratzen duten hizkuntzan egin ahal izango dituztela beraien ikasketak,
|
egoera
eta baldintzak batean zein bestean berberak izango direlarik.
|
|
|
Mugimendu islamikoen gorakadak barneko gatazka
|
egoera
eta ezegonkortasun gogorra eragiten du herrialde horietan; baina, aldi berean, beren identitate kolektiboaren zeinuak indartzen eta beren kulturaren balioarekiko konfiantza itzultzen ari zaie.
|
|
2003
|
|
|
(etorkizuna ez dago han kanpoan, hemen barrenean baizik) esaldian bilduta dagoen pentsamendua, ziur baikaude esaldi polit hutsaz haratago doala. Baina ikusirik ez dagoela kulturaren edo kultur prozesuaren esanahiaren ulermena bideratzerik indarrean dauden kontzeptuak argitugabe, gogoeta honek kontzeptuzko elementuak ekarri nahi ditu kultur prozesuaren ulermenean sakontzeko, hori nahitaezkoa baita kultur proposamen egokiak egin eta, oro har, gizadiaren egoera, naturaren
|
egoera
eta norbanakoaren egoera hobetzeko, gizatasunaren balio guztiak barne harturik (hau da, Europako kulturak beti aintzat hartu izan dituen balioak. Nire ustez, ez baita hori aldatzeko beharrik), balioak ez baitira errespetatzen ari, eta ez daude gizon emakume guztien eskura.
|
|
|
Planteamendu lexikala: ELTren
|
egoera
eta etorkizunerako proposamena.
|
|
2004
|
|
|
" euskal zinemaren" ekonomia diru laguntza handietan oinarritzen da hasieratik, bai eta Estatu espainiarraren batez besteko kostu eta produkzio baldintzetan ere; ha rekin homologatua da, orduan, produkzio egituretan. Ha rtara, Euskal Herriko produkzio
|
egoera
eta baldintzak aldatzean, haren atal garrantzitsu bat berehala geratuko da harrapatuta Madrildik datozen indar zentripetu gero eta gogorragoen baitan. Horretarako, ordea, bertako administrazioaren bultzadatxoa ere jasoko dute.
|
|
|
Irudiak ez dira poetak era arbitrario batez aukeratzen dituen zeinuak; aitzitik, barne arrazoiei erantzuten dieten sinboloak dira, zentzu bakarra baino gehiago ñabarduraeta dimentsio anitzeko izaera dutenak. Irudi eta arketipo unibertsalen azterketari euskal antropologia eta mitologia ren ikuspegia erantsi nahi izan diogu, Barandiaranen eta Andres Ortiz Oses en lanak aintzat hartuz, bai eta Jung en inkontziente kolektiboari buruzko teoriak ere; izanere, gure poeta ameslariakamets edo irudi zaharrak jaso baititu, eta bere
|
egoera
eta bizipen pertsonaletara egokitu eta moldatu.
|
|
|
Ez dago pertsonalista kristauentzat, ez eta Erdozaintzirentzat ere, inolako bereizkuntzarik egiterik arraza, gizarte maila, erlijio edo jatorri ezberdinen arteko gizakien artean. Laikoekin elkarlanean aritzeko prest ikusten dugu beti, mundu osoko arraza ezberdinetako gizarteen
|
egoeraz
eta eskubideez kezkaturik... Horren adibide dugu, esate baterako, Erdozaintzi ren liburutegian biltzen diren hirugarren munduari buruzko liburuak, lanak eta artikuluak.
|
|
|
GARAI BATEKO
|
EGOERA
ETA GAUR EGUNGOA
|
|
2005
|
|
|
Emakumea batez ere, oso laguna dut. Batzuetan
|
egoerak
eta inguruak bultzatzen du jendea gauza deitoragarriak egitera.
|
|
|
Irakas ereduen egungo
|
egoerari
eta bilakaerari buru zko grafiko eta datu ugari ditugu bertan, EAE osorako etalu rraldeka. 20 urtetan ereduen euskalduntze nabarmen bat eman da EAEn, batez ere 16 urtera bitarteko irakaskuntzan.
|
|
|
El despertar dela Paisos Catalans (2004, Bartzelona, La Busca) liburuan jasoa dator eta Ferran Suay eta Gemma Sangines irakasleek garatu dute (internetez ere baduzue gaiari buruzko egileen artikulu bat, www. telp. lateneu. org/ helbidean). Norberak bere eguneroko harremanetan katalana (edo gure kasuan, euskara) gehiago erabiltzen lagunduko dioten psikologiako oinarri eta teknika batzuk azaltzen dituzte, gero norberak, noski, bere eguneroko
|
egoera
eta aukeretara moldatu beharrekoak.°
|
|
|
• Beste
|
egoera
eta lanpostu batzuekin gertatzen denarekin konparatzen da: adibidez, enpresa pribatuan, baldintzaren bat bete ezean ez lukete inolako lanposturik beteko; edo beste lanposturen batean, lanpostu horrekin lotutako gaitasunen bat eskuratzeko prest ez baleude; edo, lehen esan bezala, Estatuko beste Erkidegoetan bitarteko irakasleek bizi duten egoera...
|
|
2006
|
|
|
Testuliburuen garrantzia azaltzeko erabili ditugun argudioak baliagarriak dira
|
egoera
eta leku guztietan; beraz, baita gure egoeran ere, baina gure egoeran garrantzia areagotu egiten da.
|
|
|
Eskolako eremuan hizkuntza berri bat ikasten denean, berdinen arteko komunikazio
|
egoeratan
eta area desberdinetako curriculum edukien ikaskuntzan erabiliz ikasten da. Horregatik, B eta ereduen eskaintzak guztientzako irekita egon behar du, eta, bereziki, bi hizkuntzak eskolan soilik ikasi ahal izango dituztenentzat.
|
|
|
Familiaren
|
egoera
eta migrazioaren bizipena
|
|
|
Oso gai eztabaidatua izaten da, askotan, autodeterminatu beharreko lurraldea zein den eta autodeterminatzeko eskubidea nori esleitu behar zaion, estatu osoko herritarrei, estatuarekin gatazkan dagoen herrialdekoei, edo herrialde horretako batzuei bakarrik,
|
egoera
eta kontzientziazio politiko maila desberdinak agertu izaten baitira herrialde batean. Estatuak, autodeterminazioa onartzekotan, estatuko lurralde osoari dagokiola esan ohi du; bereizketa nahi duen nazionalismoak, berriz, berak errebindikatutako lurraldeari dagokiola soilik.
|
|
|
Europan aztertu diren herrialde guztietan eskola liburutegien sustapenerako politika bat badute, nahiz eta kasuan kasuko garapen
|
egoera
eta eskolako bizitzan duen integrazio maila ezberdinak izan.
|
|
2007
|
|
|
Magnetofono bidez entzun ziren A. Omaetxebarriaren eta P. Lafitteren hitzaldiak(" Necesidad del estudio del euskera"," Herria astekariaren istorioa eta egungo bizitza"). Aita Onaindia" Apaiza eta euskera" gaiaz mintzatu zen, A. Garaialde Arrasate eta Leniz bailarako euskararen
|
egoeraz
eta euskararen aldeko jardueren esperientziaz. Garbi ala mordoilo auziari gagozkiola," etzen iñor ain gai sasian eskuak sartzen oldartu.
|
|
|
Historialariok bi oker gauzatzeko arriskua dugu. Batetik, frankismoaren ezaugarriak eta sortutako bizitza baldintza gogorrak ahaztea, gure azterketa
|
egoera
eta fenomeno arruntetara zuzenduko balitz bezala. Bestetik, kontrakoa, hots, frankismoa erabateko eten moduan ikustea.
|
|
|
Testuinguru historiko berri honetan kokatu behar da baita garai hartako beste testu bat, bere interesarengatik maiz aipatua eta erabilia izan dena, Landaburuk 1951n gertatutakoaz idatzitakoa, bere hausnarketen liburua hain zuzen (Landaburu 1977). Testu horretan defendatzen zen errepresioaz gain Euskal Herrian
|
egoera
eta errealitate berri bat zegoela, euskal errealitate berria, non gizartea" miseriatik ateratzen ari baitzen hazkunde —ekonomiko— fase batean sartzeko".
|
|
|
Gizarte mugimenduek jokaleku horretan jardun behar dute; ezinbestean. Ongi asko dakite, ordea, beste gizarte eragileen
|
egoera
eta berea ez daudela maila berean, baita gizartea seduzitzeko eta jendarteko iritzian eragina izateko dituzten aukerak ere estatuak eta merkatuak nabarmen mugatzen dituztela. Hala eta guzti ere, egunero saiatzen dira esfera publiko alternatibo horren eraikuntzan, komunikazio alternatiborako eremu berriak askatze lanetan (Atton 2002: 152).
|
|
|
Komunikabideek euskal literaturaren
|
egoeraren
eta honen eraginaren irudi desitxuratua ematen dute.
|
|
|
Irudiaz ari garela. Euskal literaturaren
|
egoeraz
eta irudiaz, Katixa Agirrek Nabarra n.
|
|
|
Lege hori
|
egoera
eta giro jakin batzuen emaitza izan zen, eta, gure ikuspegitik aztertuta, behin eta berriro azpimarratu dira orduko adostasuna eta argitasuna, gerogarrenean euskarak zer izan behar zuen artez bideratu zutenak.
|
|
2008
|
|
|
Horrenbestez, nahiz eta immigrante gehienek Euskal Herriko
|
egoera
eta aldarrikapenak neurri batean zein diren jakin, ezinbestekoa da, lehen adierazi dugun etorkizunean osa daitekeen itunaren espazioen baitan, jakintzat ez ematea gure errealitatea ezagutzen dutela. Erabakigarria da gure herrialdea denari buruzko gure ikuspegia ematen saiatzea, baita Euskal Herriak nahitaez jasan behar duen gatazka politikoari buruzkoa ere, kulturaeta hizkuntza eremuak berebiziko garrantzia duen gatazkari buruzkoa, alegia.
|
|
|
Urteen joanean Espainiako eta Frantziako Estatuek egindako etengabeko ahalegina gure subiranotasuna, kultura eta hizkuntza oztopatzeko eta minorizatzeko, eta, bestetik, interesak eta proiektuak bi estatuekin lotu zituzten zenbait eliteren merkataritzaeta industria interesek zeregin handia izan zuten hegoaldean zein iparraldean. Horiek guztiak dira minorizazio
|
egoeraren
eta, azken batean, gatazkaren arrazoi estrukturalak.
|
|
|
20 Horrek eragin zuen, objektibo eta subjektiboki, euskaldunak berak beren herrian gutxiengotuta eta arrotz sentitzea. Garai hartako
|
egoera
eta ondorioak politikaz haratagoko ikuspegitik ulertu ahal izateko, nahitaezkoa da, gutxienez, hiru testu hauek irakurtzea: Azkona, J.:
|
|
|
Beren artean ezaugarri komunak badituzte ere, nahitaezkoa da kontuan hartzea ez dela existitzen" Immigrazioa" izendatzen dugun fikzioa; are gehiago, ez dago immigrazio espainiarra edo frantziarra, edo" hegoaldeko" herrialdeetatik etorritako immigrazioa. Espainia edo Frantzia, Senegal, Argentina, Maroko edo Ekuador estatuetatik etorritako immigranteen kolektibo asko daude, eta nork bere ohiturak, hizkuntza, identitatea,
|
egoera
eta beharrak ditu. Azken batean, haien aniztasuna eta konplexutasuna aintzat hartzean datza.
|
|
|
Bigarren arrazoia, eta hemen ez naiz horrenbeste luzatuko: egoera soziolinguistiko batean eragin nahi dugunean, jatorrizko
|
egoera
eta ezaugarriak ezagutzen ez baditugu, gure ekintzak abiatu eta gero, egoera benetan aldatzen bada ez dugu jakingo ea martxan jarri ditugun ekintzengatik den edo beste faktore batzuengatik den.
|
|
|
Arima orain gutxi arte filosofia metafisikoaren edota moralaren ikuspegitik bakarrik aztertzen bazen, orain filosofia naturalaren, zientziaren alorrera iritsi da eta, itxura osoz, bertan geratzeko. Hurrengo lerroetan ibilbide horren azalpen xume bat egingo dugu, iraganean gertatutakoa aipatuz, egungo
|
egoera
eta etorkizunetik espero litekeena azalduz.
|
|
|
Maiztasun horixe da nerbio sistemaren baitan erabiltzen den informazio kodea. Adibidez, gure begietako erretinan dauden neuronetara ikus espektroaren argi izpi bat iristen denean, infragorritik ultrabioletarainokoa alegia, aldaketak gertatzen dira bere mintzeko
|
egoeran
eta maiztasun jakin bateko seinale elektriko moduan transmititzen dira nerbio optikoan eta garunean zehar, sinapsiz sinapsi. Bide horretan, informazio hori beste hainbatekin integratuz joango da eta maila desberdinetako egitura entzefalikoak horretaz baliatuko dira erreflexu automatikoak kudeatzetik hasi eta ikusmen irudi kontziente bat osatzera iristeraino.
|
|
|
Kontseiluaren izenean Xabier Mendiguren Bereziartuk irakurritako mezuak are hobeki islatu zituen Euskara (dun) Herriaren gaurko
|
egoera
eta etorkizunerako erronkak eta eginbeharrak. Gaudenetik eta goazenetik baino" pauso bat harago" joan behar dugu hiztunen eta hizkuntzaren garapen iraunkor eta zabala lortzeko.
|
|
2009
|
|
|
Hau da, Espainiatik eta Frantziatik bereiztea aldarrikatzen du, eta bere lurraldea politikoki bateratzea. Jokatzen ari diren aktoreak bi beharrean hiru izateak korapilatu egiten ditu
|
egoera
eta konponbideak. Bateratzea eskatzeak galga gisa funtzionatzen du, eta geldiarazi egiten ditu estatuak negoziazio posibleen garaian; alde batetik, estatu bakoitzak bere subiranotasuna konprometitu behar ez duela ohartarazten diolako besteari; eta, beste alde batetik, negoziatzeko konponbide posibleek behin behineko izaera izaten dutelako beti, nazionalismoak bere helburu estrategikoei publikoki uko egin arte.
|
|
|
Bigarren deskonexioa: Ipar Euskal Herriko
|
egoera
eta Nafarroakoa nahiko konparagarriak dira, gizarte eta administrazio testuinguru desberdinetan kokatuak badira ere. Izan ere, Ipar Euskal Herriko hiru herrialdeak lurralde zabalago batean integratuta daude eta lur eremu horretako herritar kopurua, guztira, Lapurdiko, Zuberoako eta Nafarroa Behereko kopurua halako bi baino gehiago da.
|
|
|
Egoera konkretu honetan eta honi modu eraginkorrean erantzuteko asmoz diseinatuko ditu Kontseiluak eman behar dituen aldaketak, horretara bere jarduera egokituz. Izan ere, Kontseilua gune dinamikoa da eta
|
egoerak
eta garaiek eskatzen dutenaren arabera moldatu behar du eman nahi duen urrats eraginkorra gauzatzeko.
|
|
|
Diru gutxiago izan dugu; gutxiago izango da bi mila eta hamargarren urtean; diruak, hala ere, ezin du konbentzimendua erosi, eta euskalgintzaren konbentzimendua dugunok, bistan da, hitz gozoak baino, egintza esanguratsuak behar ditugu, horiek argia ekarriko digutelako, egun ulergaitz egiten zaizkigun
|
egoera
eta egitateetatik hainbaten aurrean.
|
|
2010
|
|
|
Mundua geure inguruan geroz eta interkonektatuago eta konplexuago den une honetan, giza osasuna ere bere determinante ekologiko, sozio-kultural, ekonomiko eta instituzionalen ondorio bateratu gisa ulertzen da geroz eta gehiago. Horrexegatik, osasuna geure ingurugiro natural eta sozio-ekonomikoaren
|
egoeraren
eta iraunkortasunaren maila handiko indize integratzaile bat bezala har daiteke4.
|
|
2011
|
|
|
Hiru mahai inguru antolatu ziren: aurrenekoaren gai nagusia teknologia berriak eta sarea izan zen, euskara, gazteak eta hezkuntzaren ikuspuntutik; bigarrenean herri mugimenduen
|
egoera
eta haien etorkizuna landu zen; eta hirugarrenean Azpeitiko euskararen egoera aztertu zen, iraganari begirada botaz eta etorkizuna aurreikusiz.
|
|
|
Maila teorikoan asko edan da Kataluniako adituetatik, maila administratiboan ere harremanak handiak dira: adibidez, martxoaren 23an EAE eta Generalitateko ordezkariak mahai inguru batean bildu ziren Bartzelonan katalanaren eta euskararen
|
egoerak
eta hizkuntza politikak aztertzeko.
|
|
|
Journal of Sociolinguistics aldizkariko artikulua interesgarria bada, datu soziolinguistiko gehiago ematen ditu Blanca Urgellek ekainaren 13an Eusko Legebiltzarraren aurrean aurkeztu zuen txostenak. Euskararen
|
egoerari
eta bilakaerari buruzko adierazleak txostenean datu soziolinguistiko anitz ematen da hainbat iturritatik ateratakoak, gehienak 1996 eta 2010 urteen artekoak. Txostenak lau atal nagusi ditu.
|
|
2012
|
|
|
Testuinguru honetan, Ezker Abertzalean orokorrean eta presoekiko elkartasunaren eta horren diseinuaren monopolioa mantentzen saiatzen ari den sektorean, Irlandako ereduari bakarrik begiratzen zaio. Han, berriz, borroka armatua lagatzeko momentuan zegoen
|
egoera
eta Euskal Herrian dagoena ez dira oso parekagarriak, ez abiapuntuetan, ez eta, batik bat, indarren korrelazioan eta alde diferenteen legitimazioan ere. Eta irteera eredua ez da batere parekagarria.
|
|
|
Gurean aspaldian sartu gara memoriaren inguruko guda sinbolikoetan, eta aldi berean lehengo gerra ez hain sinbolikoetan kalteturiko biktima askoren
|
egoera
eta nahiak omen dira ezbai horretan gehien kontsideratu behar diren kontuak. Gizarte postmodernoa biktimen gizartea da hein handi batean, denok gaude oso eroso biktima izaten; kontu horri beste egun batean egin diogu aurre, gaia korapilatsua da eta.
|
|
|
Hastapenetako kontrako jarrera hark jarraipena izan zuen Pio XII.a Aita Santuari zuzendutako memorian (1944) edo 339 apaizen idazkian (1960), ezezagunagoak diren beste batzuen artean. Euskal
|
egoeraren
eta Elizaren salaketa ausartak izan ziren; herritarren eskubideekiko begirunea eta Euskal Herrian txertatuagoa eta pobre eta zapalduen aldekoagoa behar zuen pastoraltza eskatzen ziren. Joan XXIII.aren Mater et Magistra eta Pacem in Terris entziklikek eta Vatikanoko II. Kontzilioak berretsi egin zituzten apaiz haien jarrerak.
|
|
2015
|
|
|
Jende ‘arrunta’ inguru sozialera egokitzen omen da. Gehienok egiten dugu egunero, mila aldiz, mila modutara, mila
|
egoeratan
eta mila lekutan. Hizkuntzari dagokionez, euskaldunok gehienetan erdaretara egokitzen gara.
|
|
|
Eta euskara abertzaletasunetik bereziko bagenu, posible izango al litzateke euskararen normalizazioa? Galdera horri ganoraz erantzuteko euskararen
|
egoerari
eta inguruneari begiratu behar zaio. Erdaraz funtzionatu eta erdara lehenesten duten bi estatuen barruan dago kokatua euskara, eta hitz egiten den tokietan bigarren mailako hizkuntza da.
|
|
|
Horrek industriari abiapuntu berri bat exijitzen dio. Une hau egokia da musikaren egungo
|
egoera
eta moduak oso ondo ulertzen dituen gazte ilusionatu batentzat.
|
|
2017
|
|
|
|
Egoera
eta testuinguru horretan sortzen ari da, beraz, euskal nazionalismoaren diskurtso berria. Demokrazia kontzeptua du ardatz, eta herritarren borondatea eta erabakitzeko ahalmena aldarrikatzen ditu.
|
|
|
Ordura arte ezarritako muga ekonomikoak, fisikoak ere bai, desagertzean, mundu berri bat sortzen ari zen Europan. Kapitalistek, europar edo ez,
|
egoera
eta aukera berriak kudeatzeko tresnak behar dituzte. Ezin dute hiri edo herri bat zuzenean gobernatu, ezta jendarte oso bat ere.
|
|
|
Geure identitateak aldaera, osagai anitzak ditu botere harremanen argitan. Dena da konplexuago, baina hortik baino ezin dira identifikatu botere harremanak, zapalkuntza
|
egoerak
eta injustizia ekintzak. Horretan feminismoak begi oso zolia du, botere harremanak identifikatzen eta horiek ikusi, diagnostikatu, ikertu, hitzetara ekarri eta eraldatzeko tresneria diskurtsibo eta praktiko oso bat mahai gainean jartzen.
|
|
|
Beraz, ikuspegi feminista gaurkotzeari buruz hitz egiten dudanean, menderakuntza faktoreak berrikusi eta beraien arteko harremanaz gure irakurketa eta gogoetak eguneratzeaz ari naiz. Horretarako, kategoria berri (tu) ak genituzke, zeinak
|
egoera
eta irakurketa berrietara ondo egokitzen diren; eta, zailagoa dena, euskal feminismoaren baitan kokatzen garenok nor garen, zeintzuk diren gure (botere) ezberdintasunak, zeintzuk gure hierarkiak eta klase, adin, sexualitate edota hizkuntz posizioak identifikatu eta kontuan hartu.
|
|
|
Auzi hori argi ikusten da zera pentsatzen badugu: inori ez zaio burutik pasatzen ‘emakume kristau’ terminoa erabiltzea kristautasunaren analisi batetik kanpora, eta are gutxiago termino bakarrean bateratzea etiopiar emakume koptoen
|
egoera
eta finlandiar emakume kristau batena. Horixe egiten dugu, hain zuzen, ‘emakume musulman’ terminoa erabiltzen dugun bakoitzean, Afrika iparraldeko berber baten esperientziak Afganistango emakume batenekin bateratu (eta hori klase, hizkuntza, arraza edo bestelako botere bektoreen inguruko auzietan sartu gabe).
|
|
|
‘Genero itsutasuna’ esapidea ezaguna da, eta adierazten du generoarekin lotutako hainbat
|
egoera
eta bidegabekeria
|
|
|
Burutazioaz sarri gogoratu ohi naiz gure planetan gizakiak bizi dituen egoera muturreko, miragarri eta bidegabeenez oroitzean. Ia edozein
|
egoera
eta errealitate normaltzat, onargarritzat eta, are, emantzat hartzeko gaitasun existentzial harrigarria daukagu (giza) ugaztunok.
|
|
2018
|
|
|
Kulturaren industriak gero eta pisu handiagoa du gure bizitzetan, eta ondorioz kulturen joan etorrietan. Horregatik, kontsumoan gertatzen ari dena ondo ulertzea berebizikoa da euskal kulturaren
|
egoera
eta bilakaera ulertzeko. Hori gogoan, Siadecoren inkestak, beste zenbait erakuslerekin batera, agerian jarri du euskarazko kultur produktuen kontsumoaren ahulezia.
|
|
|
Hemengo ekonomia moduarekin eta aginte formulekin, kapitalismoaren dispositiboak eta artifizioak eta mekanismoak infiltratu egin zaizkigu kulturan eta jakintzan;
|
egoerak
eta kontestuak merkatuaren balioekin neurtzera ohitu gaituzte, zenbakizko objektibazio neutralaren girora makurtu gaituzte, lehentasunezko helburua bihurtu dute kuantifikatzea eta sailkatzea, dena zifretan sinplifikatzen ahalegintzen dira.
|
|
|
Uste hori, egia esan, ez da nire kolkoan egositakoa, ezker agonikoen nora ez eta ezintasunei eman zaizkien erantzunetan keinu pragmatikoa hobesten dutenetatik hartu dut. Pragmatismoa, ikusi bezala, ez da epe laburreko etekin, irabazi edo garaipenei eusteko jarrera, ideiak eta gurariak
|
egoera
eta joera gaitzetan gauzatzeko insistentzia baizik, unean egiten jakitea hobesten duen jarrera. Eta, aldi berean, ideiarengan fedea izateko jarrera, metodoa; ez printzipio edo balioen fede dogmatikoa, hain zuzen, posibilitate, praktika eta xedeen fedea da eta.
|
|
|
Pragmatismoa, beraz, ekiteko gonbita da, ideia edo ideala lan hipotesi bihurtzeko, egoeraren analisitik xedeak eta gauzatze bideak asmatzeko, fedez eta jakintzaz aritzeko eta egia berriak sortzeko. Jardunbide pragmatikoari jarraituz gero, pragmatismo iraultzailean iraultzaren gurari utopikoa hartuko dugu hipotesi gisa, hura gauzatzen eta egikaritzen ahaleginduko gara,
|
egoera
eta eskumenak tentuz aztertuta. Zertarako eta hipotesiari egia praktikoa dela gerta dakion, praktikan utopia gauza dadin.
|
|
|
eraginkortasuna (utilitarismoaren irabaziak) edo egokitasuna (printzipio edo balio normatibo batzuk zorrozki eta derrigor betetzea). Bietan oso ohikoa da ekintza abstraditzea testuinguru eta
|
egoeratik
eta ekintzaileen sentiera eta sormenetik. Horrez gain, estrategia, irabazte kontua omen den aldetik, utilitarismoaren ‘ekintza razionalarekin’ nahastu ohi da; baina jokabide, zentzu eta erakunde berriak sortzearekin, kreatzearekin eta zaharrak eraitsi, ezabatu edota destituitzearekin lotu behar da praxia.
|
|
2019
|
|
|
Orain aipatu dugun guztiarekin ez dugu adierazi nahi komunitatean bizitzea panazea moduko bat denik,
|
egoera
eta pertsona guztientzako aplikagarria. Toki guztietan bezala, arazoak daude; komunitatean bizitzea ikaspen bat da, gatazkak egoten dira eta gure iritziak kolektiboki nola planteatu ere zaila izaten da maiz.
|
|
|
Bere lan erreferenteetako batean (Duran 2014), pertsona helduek familia ereduetan duten paper ekonomiko aktiboa azaleratu zuen. Adibide bat ipintze aldera, soilik parametro monetarioetan, pentsio kontributiboetatik eta ez kontributiboetatik bizi diren familia unitateak nagusiki jubilaziotik, baina baita ere alarguntza, menpekotasun
|
egoerak
eta bestelako kasuak aintzat hartuzEspainiako Estatuan 2012an %32, 68 zirela azaleratu zen. Horietan, gainera, adin guztietako populazioaren %25, 7 bizi zen, hots, ez ziren zaharrez osaturiko familia unitateak soilik.
|
|
|
Hau da, ebidentzia gorputza da, aztarna bat, arrasto bat.3 Pentsamendu, bizimodu eta patroi kulturalen adierazle den espazioa, denboran zehar mantentzen denez eraldaketak jaso ditzakeen arren, arkeologia erakusle gisa ere balio lezake. Arkitektura, botere gertakizunak, bazterketa
|
egoerak
eta biolentzia guneak salatzeko bidea izan daitekeen bezala, errealitatea eraldatzeko tresna gisa balia genezake. Hau da, tresna politikoa izan daiteke bi norabidetan:
|
|
|
Norbaitek pentsatu eta eraikitakoa izan den tokiarekin maitemintzearen sentsazioaz ari gara. Baina, pertsonekin gertatzen den bezala, lotura ez da zuzenean hormigoiarekin edo adreilu margotuarekin gertatzen, hormigoi horren ezaugarriak baimendu dituen
|
egoera
eta gertakizunekin lotzen gaituen sentsazio goxoarekin baizik. Harreman afektibo horiek, txikitako logelak eta sagarrondo zelaiaren paisaiaren memoriak norbanakoaren nortasunaren eraikitzaile dira.
|
|
2020
|
|
|
Hor landu da, nire ustez, merezi duen etnikotasuna eta merezi duen klasea, hau da, gutasun eraldatzaile baten jatorria eta izaera. (Eta, bidenabar, ez da intersekzio bat, singulartasun bat baizik; singulartasun guztiak bezala, jatorri, zain,
|
egoera
eta izaera anitzez sortutako singulartasun intersubjektiboa baina hori beste baterako utzi.)
|
|
|
Oso era ezberdinetan hitz egin genezake nazioari buruz. Beren burua estatuaren bitartez egituratzea lortu zuten eta duten nazioen
|
egoera
eta estaturik gabeko nazioen egoera zeharo ezberdina da. Nazionalismoa ikuspuntu ideologikotik aztertzen badugu ere, erraz jabetzen gara oso nazio proiektu ezberdinak zehaztu daitezkeela.
|
|
|
Espainiako Estatuko nazio guztiak ez daude
|
egoera
eta baldintza beretan, ez dituzte denek garapen aukera berak. Gai honetan indartsuenaren alde jokatzen du denborak, bere menderatze egoera sendotzeko joera duelako, eta ahulena gero eta ahulagoa delako.
|
|
|
gizarte hiperordenatuak, estatu kontrol sinesgaitza, pentsamendu propiorik gabeko esaneko masak, diziplina eta araua akritikotasunez onartzen zituzten biztanleak... Nonbaitetik atera ziren pandemia
|
egoeraren
eta distopiaren konparazioak.
|
|
|
Niretzat liburua deskubrimendua izan zela esatea ez da gehiegikeria. Ordurako, euskal hizkuntzaren eta literaturaren inguruko historiak bagenituen; baina, inkesta bidezko lanari esker, bestelako konstatazio batzuk eskuratu genituen, esaterako, liburugintzaren
|
egoera
eta baldintzak, idazleen jatorri, lanbide edota adin ezaugarriak, edota idazle garaikideen hit parade edo kanona (‘Las diez firmas contemporaneas preferidas’). Oroz gainetik, halere, Euskal idazleak, gaur en ezaugarri grafikoak ziren deigarri, eta bereziki estudioko argazkiak.
|
|
|
Ez da zaila Torrealdaik deskribaturiko
|
egoera
eta 1978an modu fikzionalean Atxagak Etiopia-ko ‘Piolet poeta lirikoari buruz zenbait apunte’ narrazioan parodiaturikoa lotzea. Atxagak ere idazlea, heroi ezezagun eta baztertu hori, aldarrikatu beharra ikusi zuen.
|
|
2021
|
|
|
Baina, gazte askok ezin dituzte baliabideok eskuratu. Hartara, gazteen trantsizioen zailtasunak behin eta berriz geratzen dira agerian elkarrizketetako eta eztabaida taldeetako narratibetan, etengabe aipatzen baitituzte gaur egun orokortu diren laneta ekonomia prekaritateko
|
egoerak
eta horien ondorioak bizitzetan. Zirkunstantzia horiek segurtasunik eza, ezinegona eta bizi ziurgabetasuna sortzen dute gazteengan, eta amaigabeko ezintasun esperientzia eragiten die, beren bizitzetan autonomiarik eta kontrolik ez dutelako.
|
|
|
Datuok argazki finko batekoak lirateke. Espazioa eta denbora kontuan hartzen baditugu, hiru dimentsiotako film batean bezala, ura
|
egoera
eta kokaleku batetik bestera mugitzen dela ikusiko dugu, etengabe, ziklo hidrologikoa bezala
|
|
|
Planeta urdina bezala izendatua izan da maiz gure Lur planeta, bere azalaren hiru laurden urak estaltzen baititu. Gutxi gorabehera 1.400.000.000 km3 ur omen daude gure planetan,
|
egoera
eta kokaleku desberdinetan banatuta. Gehiena ozeanoetan dago (%97 inguru), ur gazia da, beraz.
|
|
2022
|
|
|
Zahartzeaz, migrazio mugimenduez, lurralde orekaz, ongizate politiken eta zaintza ereduen demokratizazioaz eta hizkuntzen
|
egoera
eta euskararen biziberritzeaz ari dira hainbat aditu. Imanol Esnaolak prospektiba ariketa orokor bat dakar beti ere desiratzen dugun gizarte baten jopuntua galdu gabe, Jule Goikoetxeak espazio fisiko eta birtual emantzipatzaileen beharra aldarrikatzen du, Felix Arrietak egungo zaintza sistematik sistema integral eta integratu baterako bidea marrazten digu, eta Garikoitz Goikoetxeak eta Itsaso Olaizolak euskararen eta euskal hiztunon geroa argitzeko gakoak ematen dituzte.
|
|
|
Eredu batzuk abian jartzea ere paradigmatikoa izan da, Gipuzkoak PEAParen kasuan egin bezala. Eta zaintzaileen
|
egoerak
eta baldintzak ere erregulatu dira, kotizazioak derrigortuz. Bide ona eta emankorra egin da erregulazioan, balorazioan eta eskaintzan oro har.
|
|
|
Etxez etxekoak bezala, mendekotasuna duten pertsonentzako eguneko zentroek zein egoitzek ere beren ekintza birpentsatu behar dute
|
egoera
eta lehentasun berrien aurrean. Nola egokitu antolaketa jakin bati erantzuten zion eskaintza batetik pertsonen beharrei erantzun behar dien batera?
|
|
|
Mina ez omen da ikusten.
|
Egoerak
eta testuinguruak ez omen dira aztertzen. Langileak, lur jota, roboten antzera tratatzen zituztela adierazi zuen.
|