|
2001
|
|
|
Beti oso zaila, batez ere gizakiaren gogora iristean. Baina gizakia maitagogo hautari eta ezagutari definituz gero, nik maitagogo izanez eta izatetik behatzen diot adimenak
|
eginiko
zientziari. Eboluzioari buruz, aldiz, zientzia barrutik ariko naiz, eta zigotoan datzan gizaginkodearen sorrera izango da niretzat ere erreferentzia nagusia.
|
|
2002
|
|
|
Aldi berean, ikerketarako estrategiak ugaldu egiten zaizkigu: teoria berriezaberastuz, metodologian sakonduz, agiri eta iturri berriak arakatuz edo asmatuz, erudizio berriztatua lortu behar dugu; eta literaturaren ezagutzak ere aberastu
|
egitendu
zientzia historikoen esparrua. Hemen, aurkeztu diguten euskarazko historiografiaren behin behineko zerrendari2, zenbait lan erantsi behar zaizkio; adibidez, Auspoa editorialak argitaratu dituen liburuak behetik gorako eta barru barrukoikuspegi sozialen adierazleak baitira.
|
|
|
Gomendagarria da, era berean, Jakin (125 zkia.) aldizkarian Zientzia XXI. mendean monografikoan argitaratutako EIZAGIRRE (2001) eta IBARRAren (2001) artikuluak lantzea, ordena horretan. Xabier Eizagirrek modu labur baina argigarrian zientziaren gizarte kontratuak izan duen iraganbidea azalduko du, 1999ko ekainean eta uztailean
|
egindako
Zientziari buruzko Mundu Kongresuko deklarazioa eta ekimen markoa proposatuz (ikus: www.oei.es/cts.htm).
|
|
2003
|
|
|
Testuinguru filosofiko horretan, Carnap Popper eztabaidaren inguruko gehiegizko arretak harrezkero zientziaren filosofian hain garrantzitsua izango zen lan bati —Kuhnen Iraultza zientifikoen egitura (1962) liburua; aurrerantzean, Egitura — jaramonik ez egitea ekarri zuen. Nahiz eta 1962an argitaratu, ez zuen oihartzunik jasoko 1970 urtea arte, 1965ean Londresen
|
egindako
zientziaren filosofiako nazioarteko mahai inguruko Aktak (Proceedings of the International Colloquium of Philosophy of Science) kaleratu zirenean. Akta horietako Kuhnen artikuluak Egitura ren auzi ugari ukitzen zituen berriro eta garbiago.
|
|
2004
|
|
|
Labur csanda, Ikasketen eta Zientziaren Filosofian praktikei bidcraturiko ikusmoldeenondorio nagusia hau da: ez.in da ikerkuntza zicntifikoarcn azterketa
|
egin
zientziaren historian edo jarduera zientifikoen praklika errcaletan oinarriturik cz bada. Horrck behartzengaitu egungo gizartean zientziari czagutzen zaion estatus gorcnaz galdetzera, eta erantzunaren arabcra, baita cstatus horri darizkion eragin politikoen, sozialen eta etikocn ebaluazioacgitera ere.
|
|
|
Egia da ezin dela etikari buruz hitz
|
egin
zientziaz egiten den bezala, eta, hartara, ezin daiteke etikaz edo mistiko denaz liburu zientifikorik idatzi, baldin zientzia fisiko matematikoen paradigma hartzen badugu paradigma zientifiko bakartzat edo gorentzat. Zentzu honetan ulertu behar ditugu Wittgensteinen hurrengo hitzok:
|
|
2005
|
|
|
Deep Impact en tresnek, Lurreko 70 teleskopio baino gehiagok, Agentzia Aeroespazialeko behatokiek (NASA) eta Europako Espazio Agentziako (ESA) “Rosetta” zundak gertutik ikusi zuten talka. Orain arte
|
egindako
zientzia esperimentu zehatzenetako bat da. Kometa baten egituraren lehen azterketa zuzenaren arrazoi nagusia izan zen uste izatea gorputz kosmiko horiek eguzki sistemaren sorreraren oinarrizko materialak dituztela.
|
|
2006
|
|
|
Xoakim Beiras Bernatenean izan eta aste gutxira zabaldu omen zuen esamesa. Laster baino lasterrago jakin omen zuen Pontedourokoak diamanteak
|
egiteko
zientziaren berria. Txundituta geratu omen zen.
|
|
2007
|
|
|
Rikardo Uzkudun oriotarra eta Shanti Sesma donostiarra Landaberri BHI ikastetxeko irakasleak dira eta bien artean
|
eginiko
zientzia artikuluagatik saritu dituzte Wikipedian. Kontatu digutenez, Bilboko Zientzia eta Teknologia Astearen harira antolatutako Euskaraz Blai lehiaketan, hain zuzen ere.
|
|
|
Hamabost urte inguru izango nituen astronomiari buruz irakurtzen hasi nintzenean. Eta oso ondo gogoratzen dut egun batean Sobietar Batasunean
|
egindako
zientzia fikziozko film bat ikusi nuela nire lagunekin. Egun hura baino lehen, western estiloko filmak besterik ez nuen ikusten; nire film gogokoenak ziren.
|
|
2009
|
|
|
Batetik, gizartearen pertzepzioaren datu kuantitatiboak eskuratu dituzte. Horretarako, Fundación Española para la Ciencia y la Tecnología (FECYT) erakundeak 2006 urtean CISekin elkarlanean
|
egindako
Zientzia eta Teknologiaren Gizarte Pertzepzioaren 3 Inkesta Nazionalean bildutako informazioa erabili dute. Zehazki, EAEn eta Nafarroan laurehuna laguni egin zizkieten inkestak jaso dituzte.
|
|
|
(. Divagaciones acerca de Barcelona?, 1910). Utz politika, eta
|
egin
zientzia. Bapo.
|
|
|
Baina Arantzazun irakurtzen zen, poeten katolizismo? frantseseko literatura ere (Léon Bloy, Claudel, Péguy, Huysmans, F. Jammes), irakurtzen zen bezala modernitateari muzin
|
egiteke
zientziaren eta kritikaren eraginpean hozituriko hainbat pentsatzaile katoliko, susmagarri?, batzuk Erromako dikasterioetan ez onikusiak, Francoren Espainian biziki gaitzikusiak beste batzuk, Maritainengandik Teilhardganaino. Darwinez gero, nola pentsatu kreazioa?
|
|
|
Bilboko egoitza
|
egiteko
Zientzia Ministerioak heldu den hiru urteetan, inbertsio handia, egin dela uste du.
|
|
|
Ezta bere tarak aitortu ere. Ez eta aurre
|
egin
zientzia gizon baten begirada garbiari, juzgatu egiten baitzaitu eta, batzuetan interesez eta bestetan erruki hotzez behatzen. Ez zuen igaro bestelako une gorrotagarri hura, zeinean ezezagun baten aurrean urguilua alde batera utzi, gizon zoriontsuaren mozorroa kendu eta bere burua entregatzen zuen ahul eta biluzik, babesik gabe.
|
|
2010
|
|
|
Espero bezala, ministroek Donostiako adierazpena deitutakoa onartzen badute, horrek hiriari sekulako publizitatea ekarriko dio. Adierazpen honek krisi ekonomikoari aurre
|
egiteko
zientziak duen garrantzia azpimarratzen du.
|
|
|
Eta Donostia Ciudad de Cultura proiektuaren helburua sortzen lagundu du: Donostia zientziaren hiria egiteaz gain, hirian
|
egindako
zientzia egitea. Euskararen arloan, gainera, Elhuyar Fundazioarekin batera hainbat gauza egingo ditugu.
|
|
2011
|
|
|
Laster da udazkena negu beltz. Eskola ere utzi zuen. Kontua zabaltzen zenean, zien aurre
|
egin
zientziako maistrari edo neskei. Norabait ezkutatu zuen.
|
|
2012
|
|
|
Eta, amaitzeko, hor dugu Aristotelesen kausa formala: ...n zaigu, baina, nik diot, sekula ez osoro, zeren objektu materialak mutableak baitira eta lana baita kausa efizientea, objektu materialen, oro har, definizio unibertsalak ondorioztatzeko, gero eta zehatzagoak, behintzat eboluzio zientifikoa beti bada aurreratzekoa, baina definizio unibertsal horiek definitiboak baino suposamenak dira beti cosmos material honetan, eta ezin izan daiteke beste moduan
|
egin
zientziarik seriotasun minimo batekin. Eta hori da nik egiten dudan ajuste materialista, zeren materia oso aintzat hartzen baitut.
|
|
|
Haurrak zientziara, jokoetara, blogetara eta etxean
|
egindako
zientzia esperimentuen bideoetara hurbiltzeko aukera entretenigarria da.
|
|
2013
|
|
|
Zutabe hau BERRIA egunkarian ari zara irakurtzen, eta, beharbada, papereko edizioan, baina zientziari buruz zer edo zer jakiteko nora joko zenukeen galdetuko balizute, oso litekeena da zure erantzuna ez izatea «egunkaria», baizik eta Internet. Hala erantzun dute estatubatuarren% 60k, Ameriketako Estatu Batuetako Zientzia Fundazioaren 2012ko adierazleen txostenean, eta, espainiarren% 41ek, FECYT erakundeak 2012an
|
egindako
zientzia eta teknologiaren pertzepzio inkestan. 2002tik egiten du inkesta hori FECYTek bi urtez behin, eta, orain arte, telebista zen lehendabiziko informazio iturria.
|
|
|
Neurketak
|
egitea
zientziaren oinarrizko prozesua da. Neurketaren oinarria aurretik aukeratutako eredu batekin konparatuz, magnitude bati zenbaki bat ezartzea da, eredu hori zenbat aldiz errepikatzen den aztertuz.
|
|
2014
|
|
|
Gune ezberdinez osatuko da, eguberrietako oporretan Kiroldegia aisialdi eremu bihurtuko duen jolastokia. Dinamizatze eskenatokia, jazz dance, esperimentuak
|
egiteko
zientziaren karpa, berrerabilera eta birziklapena sustatzeko tailerra, makillatzen ikastekoa, 2 urte artekoentzako ludoteka, puzgarriak, ekitaldi bereziak egunero... Guztia, haur eta gaztetxoek primeran pasatzeko.
|
|
2016
|
|
|
Azken finean, herritarren zientzia ez da herritarrentzat edo herritarren gainean
|
egindako
zientzia, herritarrekin egindakoa baizik.
|
|
2017
|
|
|
J. OLANO. Zoritxarrez, Nafarroan kontsentsu politiko berri bati buruz hitz
|
egitea
zientzia fikzioa iruditzen zait. Garbi dut hemengo benetako agintarien euskararen inguruko jarrera kontsiderazio politikoetan oinarritua dagoela, eta horregatik dut fede gutxi diskurtsoetan.
|
|
2019
|
|
|
Ez gaur ez inoiz ezin da teologiarik
|
egin
zientziarekin hitz egin gabe.
|
|
2020
|
|
|
Halleyren teoria horrek ez zuen biderik
|
egin
zientzian, baina fikzioan bai, ordea. Emaitzarik ezagunena Jules Verneren Lurrren bihotzeraino (1864) da.
|
|
|
Horretaz aritu zen Roland Barthes testu literarioaren aldarri kapena
|
eginez
zientziaren ikuspegiari aurre egin nahian. Pentsamenduak ezin baitira adierazi adierazlea pentsatu ezean eta, horren ondorioz, nahi dena iragarri ahal izateko, idazketaren garrantziari ere, adierazteari buruzko gogamena garatzeko balio duen neurrian, kasu egin behar zaio.
|
|
2021
|
|
|
batzuetan euskalkia izaten da (horrela hitz egitea edo mintzatzea), edo era zabalagoan, hitz desberdina izatea; beste batzuetan erregistro desberdina agertzen da (felis silvestris catus edo katua), edo nolabaiteko deskribapen bat edo informazio argigarri bat ematen da: Enologia edo ardoak
|
egiteko
zientzia eta teknika ikasiko du Nahiak; Kupoa edo EAEk estatuko administrazioari ordaindu beharreko diru kopurua hitzartu dute; askotan edo juntagailuaren aurretik etena eginez.
|
|
|
Erresuma Batuko Finantza Ministerioak aginduta ongi leitu duzu, irakurle, oraingoan ez da ingurumen saileko despatxutik irtendako ekimena otsailean egin da publiko 600 orrialdeko txosten mardula. Indiarra jatorriz eta britainiar naziotasuna hartua, Dasguptak ibilbide luze eta prestigiotsua du
|
egina
zientzia sozialen arloan, batez ere garapen bidean diren herrialdeen baliabide naturalen agortzea ikertuz. Txostenean (pdf), egungo sistemaren aurrean makila altxa du:
|
|
|
Musikari aparta. Polemika irrigarriaren zale sutsua zen, eta haren itxurak ere eztabaida sortzen zuen, izan ere, Joalaren oinetakoek ortopediko batek
|
egindako
zientziaren ondorio ziruditen, herriko zapatariak egindako oinetakoak baino gehiago(...). Berokia erabiltzen zuen udan berotik babesteko eta negu gorrian arin arin joaten zen".
|
|
|
Fisikari edo biologo molekularren kontrara, taxonomisten irudia eta bereziki ornogabeen taxonomistena— dezimononikoa da oso, ez inolaz ere modernoa eta progresista. Badago estereotipo ezagun bat, lepidopteroen edo, oro har, intsektuen ikerketan diharduten pertsonen ingurukoa, bildumari nekagaitzena, zeinaren arabera entomologoa hor aritu baita egiazko mundutik at bere kabinetean tximeletak nahiz kakalardoak orratzez inkatzen, ekarpen nulua
|
eginez
zientziari, eta are nuluagoa gizarteari. Irudia okerragoa dateke ikergaia bare barraskilo saskel eta lirdingatsuak izanda.
|
|
2022
|
|
|
Maila kontua da edo desberdintasun kualitatiboa? Kontuz sinisten dugunarekin, ez
|
dagigun
zientziak berriro erdigunetik atera.
|
|
|
Baina, 2018an, jarrera aldatu zuen Frantziako hezkuntza administrazioak: euskaraz
|
egindako
zientzietako azterketak bahitu zituzten zuzenketa zentroetatik, eta zuzentzaile erdaldunei zuzenarazi zizkieten. Hala, behar baino askoz ere emaitza apalagoak lortu dituzte ikasleek.
|
|
|
Baina 2018 urtean, jarrera aldatu zuen Frantziako hezkuntza administrazioak: euskaraz
|
egindako
zientzietako azterketak bahitu zituzten zuzenketa zentroetatik, eta zuzentzaile erdaldunei zuzenarazi zizkieten. Hala, behar baino askoz ere emaitza apalagoak lortu zituzten ikastoletako ikasleek.
|
|
|
• enologia: ardoa
|
egiteko
zientzia, teknika eta artea;
|
|
2023
|
|
|
Jakin min handiarekin sortu genuen planetarioa, Nafarroan, eta, oro har, Euskal Herrian ez zegoelako kultura astronomikorik. Horregatik, ez genekien ongi zer egin, eta erabaki genuen aztertzea nola
|
egin
zientzia bereziki interesgarria ikasleentzat.
|
|
|
Horregatik, arriskutik aldentzen gara beti, esperimentatzearen eta huts egitearen beldur. Akatsak
|
egitea
zientziaren oinarri oso garrantzitsua da. Ikusezin bihurtu behar dugu egiten dugunaren inguruan iruzkinak ez jasotzeko», azaldu du zuzendariak.
|
|
|
...aramunaren talka bestondo latzaren marka larru bizitan egina urratuz urratu goaz zauriz zauri odolustuz bizitzari egunak ostuz eman arte azken hatsa horra bizitzaren funtsa jaio lan egin eta hil horrexetan daiteke bil nornahiren historia hautsa zena atzera hauts bihurtu egiten omen da hala izanen da bada Bibliak dioen bezala hala izan edo ez izan ikus dezala norberak hil behar duen berberak bereak
|
egin aurretik
zientziarako ere aldakorra da guztia materiaren egia erabat ukaezina atomo izan izan hauts jitoan doa denboran deusik gabeko geroan ezerezetik jalgia baina ez doa bakarrik milioika dira aitzitik doazkionak albotik talka egin arte bidaide karbonoak lotzen ditu horrexek hezurmamitu ertzak oro txoil eztitu leun leun utzi arte harri baten atomoa adibidez berbarako konturatzen denerako bertze bati da ...
|
|
|
Eva Ferreira Euskal Herriko Unibertsitateko errektoreak UPV/EHUk euskaraz
|
eginiko
zientzia sustatzen egiten duten ahalegina azpimarratu du: “Zientzia euskaraz ikasten eta irakasten da.
|